Βαϊλάτο του Τζέρσεϊ

Βαϊλάτο του Τζέρσεϊ Bailiwick of Jersey; Bailliage de Jersey
; Σημαία	; Εθνόσημο
Πρωτεύουσακαι μεγαλύτερη πόλη	Σεντ Χέλιερ
Επίσημες γλώσσες	Αγγλικά, Γαλλικά
Κυρίαρχο κράτος	Ηνωμένο Βασίλειο
Πολίτευμα	Βασιλευομένη Δημοκρατία
Μονάρχης; Αντικυβερνήτης; Βάιλος; Επικεφαλής υπουργός	Κάρολος Γ΄; Τζέρι Κιντ; Σερ Τίμοθι Λεκόκ; Κριστίνα Μουρ
Έκταση • Σύνολο; • % Νερό	; 119,6 km2 (219η); 0
Πληθυσμός; • Απογραφή 2021 ; • Πυκνότητα	; 103.267 (200η) ; 863,4 κατ./km2 (13η)
Νόμισμα	Λίρα Στερλίνα (GBP)
Ζώνη ώρας • Θερινή ώρα	GMT (UTC +0) ; (UTC +1)
Internet TLD	.je
Κωδικός κλήσης	+44

Συντεταγμένες: 49°13′00″N 2°07′57″W / 49.2167°N 2.1325°W / 49.2167; -2.1325

Το Τζέρσεϊ ή Ζέρσεϊ ή Υερσέη ή Τζέρσι ή Τζέρζι (αγγλικά:Jersey) (εναλλακτικές ορθογραφίες Τζέρσεϋ, Ζέρσεϋ, Ιερσέη, Τζέρσυ και Τζέρζυ αντίστοιχα) είναι το μεγαλύτερο από τα Αγγλονορμανδικά νησιά. Είναι εξαρτώμενο από το Στέμμα. Έχει δώσει το όνομά του στην αμερικανική πολιτεία του Νιου Τζέρσεϊ και στο ύφασμα ζέρσεϊ, ενώ στα αγγλικά (και σε άλλες γλώσσες ως δάνειο) ονομάζεται jersey ένα είδος πουλόβερ και στον αθλητισμό η φανέλα.

Το Βαϊλάτο του Τζέρσεϊ (αγγλικά: Bailiwick of Jersey, γαλλικά: Bailliage de Jersey, νορμανδικά: Bailliage dé Jèrri) περιλαμβάνει το νησί Τζέρσεϊ και άλλα δύο συμπλέγματα ακατοίκητων νησιών, το Μινκιέρ και το Εκρέχους, και είναι ό,τι έχει απομείνει (μαζί με το Βαϊλάτο του Γκέρνσεϊ, που περιλαμβάνει τα υπόλοιπα Αγγλονορμανδικά νησιά) από το Δουκάτο της Νορμανδίας. Δούκας της Νορμανδίας είναι ο εκάστοτε Βρετανός μονάρχης, ο οποίος εκπροσωπείται από έναν Αντικυβερνήτη. Ο Βάιλος του Δούκα στο νησί είναι επικεφαλής της δικαστικής και πολιτειακής ηγεσίας, πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Κοινοβουλίου, αναπληρωτής Αντικυβερνήτης και «εγγυητής του (άγραφου) συντάγματος».

Το Τζέρσεϊ είναι ανεξάρτητο διοικητικά, αλλά την ευθύνη της άμυνάς του την έχει το Ηνωμένο Βασίλειο. Βρίσκεται στο στενό της Μάγχης κοντά στις ακτές της Νορμανδίας και αποτελεί μέρος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας (ως εξαρτημένο έδαφος του Ηνωμένου Βασιλείου), δεν ανήκει όμως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο νησί κατοικούν 103.267 άνθρωποι σύμφωνα με την απογραφή του 2021^[2], από τους οποίους μόνο οι μισοί είναι γηγενείς. Οι επίσημες γλώσσες είναι τα αγγλικά και τα γαλλικά, ενώ τα Jèrriais (νορμανδική διάλεκτος) είναι αναγνωρισμένα ως τοπική γλώσσα.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία του νησιού του Τζέρσεϊ επηρεάζεται από τη στρατηγική θέση του ανάμεσα στις βόρειες ακτές της Γαλλίας και τις νότιες ακτές της Αγγλίας.

Δημογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικό πληθυσμού
Έτος	Πληθ.	±%
1871	56,627	—
1951	55,244	−2.4%
1961	59,489	+7.7%
1971	69,329	+16.5%
1981	76,050	+9.7%
1991	84,082	+10.6%
2001	87,186	+3.7%
2011	97,857	+12.2%
2021	103,267	+5.5%

Στο Τζέρσεϊ διενεργούνται απογραφές από το 1821. Στην απογραφή του 2021, ο συνολικός μόνιμος πληθυσμός εκτιμάται στους 103.267 κατοίκους, από τους οποίους το 35% ζει στο Σεντ Χέλιερ, μοναδική πόλη του νησιού.^[3] Μόνο οι μισοί κάτοικοι του νησιού έχουν γεννηθεί στο Τζέρσεϊ. Ενώ το 29% του πληθυσμού έχει γεννηθεί αλλού στις Βρετανικές νήσους, 8% στην ηπειρωτική Πορτογαλία και τη Μαδέρα, 9% σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και 5% αλλού.^[3]^[2] Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2022 τα 82,63 χρόνια (80,13 χρόνια οι άνδρες και 85,28 οι γυναίκες).^[4]

Πολιτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το βαϊλάτο του Τζέρσεϊ είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία στο πλαίσιο καθεστώτος κτήσης του Βρετανικού Στέμματος. Το άγραφο Σύνταγμα προέρχεται από τη Συνθήκη του Παρισιού, του 1259. Επικεφαλής της κυβέρνησης είναι ο επικεφαλής υπουργός (chief minister). Η κυβέρνηση αποτελείται από το Βασιλιά της Αγγλίας (τον Κάρολο Γ΄), τον Αντικυβερνήτη (Lieutenant Governor of Jersey), τον επιστάτη ή βάιλο (Bailiff), τη Συνέλευση (Assembly of the States), και από τον Δεκέμβριο του 2005 τον επικεφαλής υπουργό (Chief Minister of Jersey) και το υπουργικό του συμβούλιο. Ο Κάρολος Γ΄ είναι παραδοσιακά αρχηγός Κράτους, υπό τον τίτλο του Δούκα της Νορμανδίας (Duke of Normandy). Ωστόσο δεν κατέχει επίσημα τον τίτλο αυτό. Εκπροσωπείται από τον Αντικυβερνήτη, ο οποίος ενεργεί ως ντε φάκτο Αρχηγός Κράτους. Από τις 8 Οκτωβρίου 2022 Αντικυβερνήτης είναι ο υποναύαρχος Τζέρι Κιντ. Επιστάτης (βάιλος), επικεφαλής της Βουλής και του Βασιλικού Δικαστηρίου είναι ο Σερ Τίμοθι Λεκόκ, από τις 17 Οκτωβρίου 2019. Επικεφαλής υπουργός από τις 12 Ιουλίου 2022 είναι η Κριστίνα Μουρ. Η Βουλή ονομάζεται States of Jersey και αποτελείται από 53 εκλεγμένα μέλη, 41 εκ των οποίων εκλέγονται για τριετή θητεία (29 αντιπροσώπους που εκλέγονται σε μονοεδρικές και πολυεδρικές εκλογικές περιφέρειες και 12 επικεφαλής των ενοριών (ονομάζονται οι ίδιοι Constables και οι ενορίες parishes), καθώς επίσης και 12 γερουσιαστές που εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία για εξαετή θητεία. Η θητεία έξι από αυτών ανανεώνεται κάθε τρία χρόνια.

Η Βουλή (States of Jersey) επίσης συμπεριλαμβάνει μη εκλεγμένα μέλη ex officio: τον βάιλο (Bailiff), τον επικεφαλής της Εκκλησίας της Αγγλίας στο Τζέρσεϊ (Dean) και το Γενικό Εισαγγελέα (Attorney-General).

Επικεφαλής υπουργοί του Τζέρσεϊ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πρώτος επικεφαλής υπουργός εξελέγη στις 5 Δεκεμβρίου 2005 και ήταν ο Φρανκ Γουόκερ.

	Όνομα	Θητεία
1	Φρανκ Γουόκερ	8 Δεκεμβρίου 2005	12 Δεκεμβρίου 2008
2	Τέρι Λεσιέρ	12 Δεκεμβρίου 2008	18 Νοεμβρίου 2011
3	Ίαν Γκορστ	18 Νοεμβρίου 2011	7 Ιουνίου 2018
4	Τζον Λε Φοντρέ	7 Ιουνίου 2018	12 Ιουλίου 2022
5	Κριστίνα Μουρ	12 Ιουλίου 2022	Σήμερα