Ακτή Ελεφαντοστού
Συντεταγμένες: 8°00′N 6°00′W / 8.00°N 6.00°W
| Δημοκρατία της Ακτής Ελεφαντοστού
République de Côte d'Ivoire | |||
|---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: Union - Discipline - Travail «Ενότητα Πειθαρχία Εργασία» | |||
.svg) Η θέση της Ακτής Ελεφαντοστού (πράσινο) | |||
| Γιαμουσσούκρο (επίσημη) Αμπιτζάν (διοικητική) | |||
Μεγαλύτερη πόλη | Αμπιτζάν | ||
| Γαλλικά | |||
| Ημιπροεδρικό σύστημα | |||
| Αλασάν Ουαταρά Τιεμοκό Μεϊλιέ Κονέ Ρομπέρ Μπεγκρέ Μαμπέ | |||
| Ανεξαρτησία από τη Γαλλία Ισχύον Σύνταγμα | 7 Αυγούστου 1960 24 Ιουλίου 2000 (εγκρίθηκε σε δημοψήφισμα) | ||
| • Σύνολο • % Νερό • Σύνορα Ακτογραμμή | 322.460 km2 (69η) 1,4[1] 3.110 km 515 km | ||
| Πληθυσμός • Απογραφή 2021 • Πυκνότητα | 29.389.150[2] (50η) 91,1 κατ./km2 (123η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 87,798 δισ. $[3] (96η) 3.609 $[3] (150η) | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 35,489 δισ. $[3] (93η) 1.458 $[3] (137η) | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,550[4] (159η) – μεσαίος | ||
| Νόμισμα | Φράγκο CFA (XOF) | ||
| GMT (UTC +0) | |||
| Internet TLD | .ci | ||
| Οδηγούν στα | δεξιά | ||
| Κωδικός κλήσης | +225 | ||
Ακτή Ελεφαντοστού
Η Ακτή Ελεφαντοστού (γαλλικά: République de Côte d'Ivoire) είναι χώρα της δυτικής Αφρικής με έκταση 322.460 τ.χλμ. και πληθυσμό 29.389.150 κατοίκους,[2] σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Συνορεύει στα ανατολικά με την Γκάνα, στα βόρεια με την Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, στα δυτικά με τη Γουινέα και τη Λιβερία και βρέχεται στα νότια από τον κόλπο της Γουινέας. Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Γιαμουσσούκρο, ενώ μεγαλύτερη πόλη και οικονομική πρωτεύουσα είναι το Αμπιτζάν. Η χώρα τα τελευταία χρόνια σπαράσσεται από εμφυλίους και πραξικοπήματα.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λίγα είναι γνωστά για την Ακτή Ελεφαντοστού πριν την άφιξη πορτογαλικών πλοίων γύρω στη δεκαετία του 1460. Οι διάφορες εθνότητες της χώρας προέρχονται από γειτονικές περιοχές: οι Κρου ήρθαν από τη Λιβερία γύρω στο 1600, οι Σενούφο και οι Λόμπι κατέβηκαν νότια από την Μπουρκίνα Φάσο και το Μαλί. Τον 18ο και 19ο αιώνα, ο λαός των Άκαν, μαζί και οι Μπαουλέ, μετανάστευσαν από την Γκάνα στο ανατολικό τμήμα της χώρας, ενώ οι Μαλίνκε από τη Γουινέα εγκαταστάθηκαν στα βορειοδυτικά.
Γαλλικός αποικισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Συγκριτικά με τη γειτονική Γκάνα, η Ακτή Ελεφαντοστού υπέφερε λιγότερο από το δουλεμπόριο. Τα ευρωπαϊκά εμπορικά και δουλεμπορικά πλοία προτιμούσαν άλλες παράκτιες περιοχές με καλύτερα λιμάνια. Τη δεκαετία 1840, η Γαλλία δελέασε τους τοπικούς αρχηγούς να εκχωρήσουν μονοπώλιο κατά μήκος της ακτής στους Γάλλους εμπόρους. Μετέπειτα, οι Γάλλοι κατασκεύασαν ναυτικές βάσεις για τον αποκλεισμό εμπόρων άλλων κρατών και ξεκίνησαν συστηματική κατάκτηση του εσωτερικού, η οποία πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του 1890, ύστερα από ένα μακροχρόνιο πόλεμο εναντίον δυνάμεων Μαντίνκα, κυρίως από την Γκάμπια. Μέχρι και το 1917 συνεχίστηκε ο ανταρτοπόλεμος από τους Μπαουλέ κι άλλες ομάδες στα ανατολικά.
Ο κύριος σκοπός της Γαλλίας ήταν να τονώσει την παραγωγή των εξαγώγιμων προϊόντων. Η Ακτή Ελεφαντοστού ήταν η μόνη χώρα της Δυτικής Αφρικής με μεγάλο αριθμό «αποίκων», καθώς οπουδήποτε αλλού στη Δυτική και Κεντρική Αφρική, Γάλλοι και Άγγλοι υπήρχαν κυρίως γραφειοκράτες. Κατά συνέπεια, το ένα τρίτο των φυτειών κακάο, καφέ και μπανάνας βρισκόταν στα χέρια Γάλλων πολιτών. Καταναγκαστικά έργα στις φυτείες αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της χώρας.
Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χιλιάδες κάτοικοι της χώρας εστάλησαν στα πεδία μάχης στην Ευρώπη και τη Βόρειο Αφρική[εκκρεμεί παραπομπή]. Πριν το τέλος του πολέμου, οι ντόπιοι πληθυσμοί αρχίζουν σιγά σιγά να οργανώνουν τον αγώνα για την πολιτική, κοινωνική και οικονομική ανεξαρτησία. Μετά το 1945, οι κάτοικοι της Ακτής του Ελεφαντοστού συμμετέχουν στις πρώτες δημοτικές εκλογές και, όπως και στις άλλες γαλλικές αποικίες, η πολιτική ζωή οργανώνεται.
Από το τέλος της δεκαετίας του 1990, αρκετές πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις, μεταξύ άλλων η φυλάκιση διάφορων μελών της αντιπολίτευσης δηλητηριάζουν το κλίμα. Το 1999, δυσαρεστημένοι στρατιώτες ρίχνουν τη κυβέρνηση του Ανρί Κονάν-Μπεντιέ και βάζουν έναν στρατηγό ως αρχηγό της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση αυτή γράφει νέο σύνταγμα με τη συνεργασία διάφορων πολιτικών κομμάτων και διοργανώνει το 2000 προεδρικές εκλογές. Μετά από πολλές ταραχές, το Ανώτατο δικαστήριο της χώρας ανακοινώνει τη νίκη του Λοράν Γκμπαγκμπό. Το 2002, στρατιώτες από την Μπουρκίνα Φάσο προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο σε μεγάλες πόλεις στο βόρειο μέρος της χώρας και καταφέρνουν να χωρίσουν την Ακτή του Ελεφαντοστού σε 2 ξεχωριστές ζώνες, τον νότο που ελέγχει ο Εθνικός Στρατός της Ακτής του Ελεφαντοστού και τον βορρά που ελέγχουν οι Στρατιωτικές δυνάμεις των Νέων Δυνάμεων. Χιλιάδες άτομα πέθαναν στις διάφορες συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων. Σύμφωνα με διάφορες υποθέσεις, η κρίση στη χώρα προέρχεται από έναν αποικιοκρατισμό που χάλασε τις βάσεις της παραδοσιακής οργάνωσης, στις αντιδημοκρατικές πρακτικές του μοναδικού κόμματος, και στην ιδέα της ivoirité που αποκλείει μέρος του πληθυσμού. Άλλοι εκτιμούν ότι είναι μια εμφάνιση του πολέμου που κάνε η Γαλλία στην Ακτή του Ελεφαντοστού για να κρατήσει τον έλεγχο στη χώρα.
Ανεξαρτησία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον Δεκέμβριο του 1958, η Ακτή Ελεφαντοστού έγινε αυτόνομη δημοκρατία της Γαλλικής Κοινότητας, μετά από δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε σε όλες τις χώρες που βρίσκονταν υπό γαλλική κυριαρχία στη Δυτική Αφρική. Η Ακτή Ελεφαντοστού έγινε ανεξάρτητο κράτος στις 7 Αυγούστου 1960, με πρωτεύουσα το Αμπιτζάν.
Οικονομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η οικονομία της Ακτής του Ελεφαντοστού βασίζεται στη γεωργία. Για 30 χρόνια ήταν ο 3ος παραγωγός καφέ στον κόσμο. Τώρα κατέχει την έβδομη θέση. Με 40% της παραγωγής, είναι ο πρώτος παραγωγός κακάο στον κόσμο. Εκτός από καφέ και κακάο, παράγει μεγάλες ποσότητες βαμβακιού, που εξάγει κυρίως στην Κίνα, την Ινδονησία, την Ταϊλάνδη και την Ταϊβάν. Η Ακτή του Ελεφαντοστού παράγει επίσης καλαμπόκι, ρύζι, μανιόκα και φοινικέλαιο. Ο κύριος φυσικός πόρος είναι το ξύλο. Ο ρυθμός της αποψίλωσης τών δασών είναι ανησυχητικός και ίσως προκαλέσει σημαντικά οικολογικά, αλλά και οικονομικά προβλήματα στο άμεσο μέλλον.
Τα διαμάντια είναι άλλη μια πηγή πλούτου. Η παραγωγή τους άρχισε εντατικά το 1948 και ανατέθηκε στην ανώνυμη εταιρία Saremci, που παρήγαγε τον πρώτο χρόνο διαμάντια αξίας 36.000 καρατίων και έφτασε το 1972 στα 260.000 καράτια. Η μείωση της παραγωγής στη συνέχεια οδήγησε την εταιρία σε κρίση. Μια άλλη εταιρία που δραστηριοποιήθηκε στον τομέα ήταν η Sandramine, που αγοράστηκε το 1956 από την Sodiamci. Και αυτή αντιμετώπισε κρίση το 1971, παρότι η παραγωγή της δεν έπεσε ποτέ κάτω από τα 25.000 καράτια τον χρόνο. Η παραγωγή διαμαντιών συνεχίστηκε, αλλά υπό τον έλεγχο των πραξικοπηματιών που έπαιρναν κατά καιρούς την εξουσία, προκαλώντας αναταράξεις στην οικονομία τής χώρας. Με απόφαση του ΟΗΕ θεωρητικά τα διαμάντια τής χώρας υπόκεινται σε εμπάργκο -λόγω (ή με αφορμή) τις πολιτικές αναταράξεις και τις επεμβάσεις τού στρατού.
Ο χρυσός είναι άλλη μια πλουτοπαραγωγική πηγή.
Δημογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 77% του πληθυσμού θεωρούνται αυτόχθονες κάτοικοι της Ακτής Ελεφαντοστού, ενώ ανήκουν σε διαφορετικές εθνικές ομάδες. Στη χώρα υπολογίζεται ότι ομιλούνται γύρω στις 65 γλώσσες. Τα γαλλικά, η επίσημη γλώσσα, διδάσκεται στα σχολεία και εξυπηρετεί ως κοινή γλώσσα (λίνγκουα φράνκα) στα αστικά κέντρα, ειδικά στο Αμπιτζάν.
Καθώς η Ακτή Ελεφαντοστού θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα κράτη στη Δυτική Αφρική, περίπου το 20% του πληθυσμού αποτελείται από εργάτες από τα γειτονικά κράτη της Λιβερίας, της Μπουρκίνα Φάσο και της Γουινέας. Το γεγονός αυτό προκαλεί εντάσεις τα τελευταία χρόνια, καθώς οι περισσότεροι από τους εργάτες αυτούς είναι Μουσουλμάνοι, ενώ ο ντόπιος πληθυσμός είναι κυρίως Χριστιανοί Καθολικοί και ανιμιστές. Το 4% του πληθυσμού δεν έχει αφρικανικές ρίζες: πολλοί είναι Γάλλοι, Βρετανοί και Ισπανοί πολίτες, καθώς και Προτεστάντες ιεραπόστολοι από την Αμερική ή τον Καναδά.
Από το 1999, όταν ξεκίνησαν οι πολιτικές κρίσεις, η φτώχεια έχει επιδεινωθεί. Στην Ακτή του Ελεφαντοστού, το 2004, 40% του πληθυσμού ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας. Αυτό το στοιχείο με τη σειρά του αυξάνει και τον αριθμό των ατόμων που χρειάζονται ιατρική περίθαλψη. Η πρώτη αιτία θανάτου των παιδιών κάτω των 5 ετών είναι η ελονοσία, ενώ οι κυριότερες ασθένειες στον γενικό πληθυσμό είναι ο ιός του HIV/AIDS, η φυματίωση και η ελονοσία.
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 62,9 χρόνια (60,5 χρόνια οι άνδρες και 65,8 οι γυναίκες), ενώ το 2018, το 40% του πληθυσμού αποτελούνταν από άτομα ηλικίας κάτω των 15 ετών.[5][6]
Διακυβέρνηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το ισχύον Σύνταγμα εγκρίθηκε σε δημοψήφισμα στις 23 Ιουλίου του 2000. Πρόεδρος της χώρας είναι ο Αλασάν Ουαταρά από το 2011.
Εκλογές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.[7]
Μεταφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Côte d'Ivoire», The World Factbook, CIA Directorate of Intelligence, 23 Ιουλίου 2008, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/print/iv.html, ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2008.
- ↑ 2,0 2,1 «RGPH-2021 RÉSULTATS GLOBAUX». Institut National de la Statistique (INS). Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Ακτή Ελεφαντοστού». ΔΝΤ. Απρίλιος 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2017.
- ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022.
- ↑ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
- ↑ «Côte d'Ivoire - Settlement patterns». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2021.
- ↑ «CIA World Fact Book». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2009.
