Στερεά Ελλάδα

Για τη διοικητική διαίρεση, δείτε: Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.

Στερεά Ελλάδα
Η θέση της Στερεάς Ελλάδας στην Ελλάδα
Χώρα	Ελλάδα
Μητρόπoλη	Αθήνα
Περιφέρειες	Στερεά Ελλάδα Αττική Δυτική Ελλάδα
Πληθυσμός	4.591.568 (2001)

Η Στερεά Ελλάδα ή Κεντρική Ελλάδα είναι γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας με έκταση 24,910 τ.χλμ και πληθυσμό 4,591,568 κατοίκους.Παραδοσιακά φέρεται και με την ονομασία Ρούμελη, οι δε κάτοικοί της καλούνται Στερεοελλαδίτες ή Ρουμελιώτες.

Τους νομούς της Στερεάς Ελλάδας αποτελούν σήμερα: η Αιτωλοακαρνανία, η Ευρυτανία, η Φωκίδα, η Φθιώτιδα, η Βοιωτία, η Εύβοια και η Αττική. Στη παραδοσιακή ονομασία Ρούμελη, συνήθως δεν περιλαμβάνονταν η Αττική.

Η Στερεά Ελλάδα δεν ταυτίζεται απόλυτα με την ομώνυμη Περιφέρεια, μια και σε αυτή δεν εντάσσονται οι νομοί Αττικής και Αιτωλοακαρνανίας.

Μεγαλύτερες πόλεις της Στερεάς Ελλάδας, εκτός της Αθήνας, είναι το Αγρίνιο, η Λαμία και η Χαλκίδα.

Γεωγραφία

Η Στερεά Ελλάδα γεωγραφικά χωρίζεται σε Ανατολική και Δυτική, με φυσικό σύνορο ανάμεσά τους το νότιο τμήμα της οροσειράς της Πίνδου. Η Ανατολική αποτελείται από τους νομούς Ευρυτανίας, Φωκίδας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας, Αττικής και την Εύβοια. Η Δυτική Στερεά αποτελείται από ένα μόνο νομό, την Αιτωλοακαρνανία, που είναι και ο μεγαλύτερος νομός της Ελλάδας.

Η Στερεά είναι μια από τις ορεινότερες περιοχές της Ελλάδας, ιδιαίτερα στο κεντρικό τμήμα της, όπου δεσπόζει η Νότια Πίνδος. Βρέχεται δυτικά από το Ιόνιο πέλαγος, ανατολικά από το Αιγαίο και νότια από τον Πατραϊκό, τον Κορινθιακό και το Σαρωνικό κόλπο.Αναλυτικά η κατανομή του εδάφους σε κατηγορίες είναι οι εξής : 22% πεδινό, 19% ημιορεινό και 59% ορεινό.

Βουνά της Στερεάς

Η Γκιώνα όπως φαίνεται από το χωριό Πανουργιάς.

Χειμερινή ανάβαση στον Ελικώνα.

Αρχείο:Akarnania.jpg

Οροπέδιο στα Ακαρνανικά όρη

Τα όρη της Στερεάς αποτελούν προέκταση της Πίνδου.Υπάρχουν δύο ορεινά συγκροτήματα, το δυτικό και το ανατολικό.Το δυτικό είναι η νότια προέκταση της Πίνδου και περιλαμβάνει τα Ακαρνανικά όρη, τα Άγραφα, τον Τυμφρηστό, τα Βαρδούσια, τη Γκιώνα, το Παναιτωλικό και τα Αθαμανικά όρη όρη Βάλτου.Το ανατολικό συγκρότημα βουνών της Στερεάς είναι συνέχεια της Όθρυς και περιλαμβάνει τα όρη: Οίτη, Καλλίδρομο, Χλωμό, Παρνασσό, Ελικώνα, Κιθαιρώνα, Πάρνηθα, Γεράνεια, Πεντέλη και Υμηττός.

Τα πέντε υψηλότερα βουνά της Στερεάς είναι:

Αρ.	Βουνό	Υψόμετρο	Νομός
1	Γκιώνα	2,510	Φωκίδα
2	Βαρδούσια	2,495	Φωκίδα
3	Παρνασσός	2,457	Φωκίδα Βοιωτία
4	Τυμφρηστός	2,315	Ευρυτανία
5	Άγραφα	2,163	Ευρυτανία

λίμνη Τριχωνίδα

Λίμνες της Στερεάς

Οι κυριότερες λίμνες της Στερεάς Ελλάδας βρίσκονται στο δυτικό τμήμα της και συγκεκριμένα στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Εκεί δεσπόζει η Τριχωνίδα (95,8 km²), η οποία είναι η μεγαλύτερη λίμνη ολόκληρης της Ελλάδας. Άλλες λίμνες στην Αιτωλοακαρνανία είναι η Αμβρακία, ο Οζερός, η Λυσιμαχία και η Βουλκαρια. Στο νομό Βοιωτίας υπάρχει η Υλίκη και στο νομό Αττικής η λίμνη του Μαραθώνα. Στη Στερεά Ελλάδα βρίσκονται επίσης και τεχνητές λίμνες όπως αυτές των Κρεμαστών και του Καστρακίου στον Αχελώο, βόρεια του Αγρινίου, καθώς επίσης και η τεχνητή λίμνη του Μόρνου στο νομό Φωκίδας.

Ποτάμια της Στερεάς

Ο μεγαλύτερος ποταμός της Στερεάς είναι ο Αχελώος με μήκος 220 χλμ. και λεκάνη απορροής 5.470 τ.χλμ.Σχηματίζει τα σύνορα της Ευρυτανίας και Αιτωλοκαρνανίας και χύνεται στο Ιόνιο απέναντι από την Ιθάκη.Με τις προσχώσεις του έχουν σχηματιστεί δύο λιμνοθάλασσες του Μεσολογγίου και της Μελίτης.Ο Εύηνος νοτιότερα πηγάζει από τα Βαρδούσια και χύνεται στον κόλπο της Πάτρας.Έχει μήκος 80χλμ. και είναι γνωστός με το κοινό όνομα Φίδαρης.

Άλλος ποταμός της Στερεάς είναι ο Μόρνος, που πηγάζει από τις νότιες προσβάσεις της Οίτης και μετά από διαδρομή 70 χλμ. χύνεται στον Κορινθιακό κόλπο.Ο Μόρνος δέχεται πολλά υπόγεια νερά και έχει σταθερή θερινή παροχή.Για τους λόγους αυτούς κατασκευάστηκε στο Μόρνο φράγμα υδροδότησης της Αθήνας.

Στην κεντρική Στερεά ο Βοιωτικός Κηφισσός πηγάζει από τον Παρνασσό και με τεχνητή σήραγγα χύνεται στη λίμνη Υλίκη, από την οποία υδρεύεται η Αθήνα.Τέλος ο Σπερχειός πηγάζει από το όρος Τυμφρηστός και μετά από διαδρομή 80 χλμ. χύνεται στο Μαλιακό κόλπο.

Ο ποταμός Αχελώος στον νομό Ευρυτανίας.

Ακολουθεί πίνακας των πέντε μεγαλύτερων σε μήκος ποταμών της Στερεάς Ελλάδας.

Αρ.	Όνομα Ποταμού	Μήκος (χλμ.)
1	Αχελώος	220
2	Εύηνος	80
3	Σπερχειός	80
4	Μόρνος	70
5	Κηφισός (Βοιωτικός)	60

Νησιά της Στερεάς

Το μεγαλύτερο νησί της Στερεάς είναι η Εύβοια, η οποία συνδέεται με την ηπειρωτική Ελλάδα με τη γέφυρα του Ευρίππου.

Κλίμα της Στερεάς

Το Κλίμα της Στερεάς ποικίλλει ανάλογα με το υψόμετρο. Στα παράλια είναι γενικά Μεσογειακό με ζεστά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες και στο εσωτερικό, σε μεγαλύτερο υψόμετρο, γίνεται Ηπειρωτικό, με χιονοπτώσεις στη διάρκεια του χειμώνα. Στις δυτικές πεδινές περιοχές ο χειμώνας είναι πιο ήπιος με αρκετές βροχές, ενώ στη διάρκεια του καλοκαιριού παρατηρούνται πολύ υψηλές θερμοκρασίες, που συχνά ξεπερνούν τους 40° C και υψηλά ποσοστά υγρασίας. Στην Ανατολική Στερεά, λόγω των ορεινών όγκων, ο χειμώνας είναι πιο ψυχρός και το καλοκαίρι πιο δροσερό και ξηρό σε σχέση με τα δυτικά.

Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ στην Στερεά

• Ακρόπολη Αθηνών - 1987
• Αρχαιολογικός Τόπος Δελφών - 1987
• Μονή Δαφνίου και Μονή Οσίου Λουκά - 1990

Ο Αθανάσιος Διάκος, πίνακας του Διονύσιου Τσόκου.

«Ησίοδος και Μούσα», Γκυστάβ Μορώ, 1891.

Γνωστές Προσωπικότητες

• Ησίοδος, αρχαίος ποιητής
• Πλούταρχος, ιστορικός, βιογράφος και δοκιμιογράφος
• Πελοπίδας, αρχαίος Θηβαίος στρατηγός
• Επαμεινώνδας, πολιτική και στρατιωτική προσωπικότητα
• Κοσμάς ο Αιτωλός
• Αθανάσιος Διάκος, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821
• Γεώργιος Καραϊσκάκης, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821
• Οδυσσέας Ανδρούτσος, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821
• Λάμπρος Κατσώνης, ναύαρχος του ρωσικού ναυτικού και ήρωας του απελευθερωτικού κινήματος του 1787.
• Πανουργιάς, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821
• Γιάννης Δυοβουνιώτης, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821
• Παναγιώτης Δαγκλής, στρατηγός
• Σαλώνων Ησαΐας, κληρικός
• Κωστής Παλαμάς, ποιητής
• Σπυρίδων Τρικούπης, πολιτικός - πρωθυπουργός Ελλάδος
• Χαρίλαος Τρικούπης, πολιτικός - πρωθυπουργός Ελλάδος
• Δημήτριος Βάλβης, πολιτικός - πρωθυπουργός Ελλάδος
• Επαμεινώνδας Δεληγεώργης, πολιτικός - πρωθυπουργός Ελλάδος
• Γεώργιος Δροσίνης, ποιητής
• Άρης Βελουχιώτης, ηγετικό στέλεχος του ΕΛΑΣ και του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.

Σημειώσεις

• Πριν το 1821 με την ονομασία Ρούμελη φέρονταν μεγάλη διοικητική περιφέρεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που κάλυπτε σχεδόν όλη τη Βαλκανική. Δείτε Ρούμελη (Οθωμανική).

Βιβλιογραφία

• Γενική Ελληνική και Παγκόσμια ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ, τόμος 14, Εκδόσεις Δομική, σελ. 214

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Τοπικά Προϊόντα Φθιώτιδας