Γιάννης Δαλιανίδης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γιάννης Δαλιανίδης
Γέννηση31  Δεκεμβρίου 1923[1][2][3]
Θεσσαλονίκη
Θάνατος16  Οκτωβρίου 2010[1][2][3]
Αθήνα
Αιτία θανάτουδυσλειτουργία οργάνου
Τόπος ταφήςΠρώτο Νεκροταφείο Αθηνών
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Ιδιότητασκηνοθέτης κινηματογράφου, σεναριογράφος, χορογράφος, σκηνοθέτης τηλεόρασης και ηθοποιός[4]

Ο Γιάννης Δαλιανίδης (Θεσσαλονίκη, 31 Δεκεμβρίου 1923[5] - 16 Οκτωβρίου 2010) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης και σεναριογράφος, από τους πιο εμπορικούς του ελληνικού κινηματογράφου. Απεβίωσε στις 16 Οκτωβρίου 2010 σε ηλικία 86 ετών[6].

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη και μεγάλωσε με θετούς γονείς, τον Ναούμ Δαλιανίδη από τη Σιάτιστα και την Ολυμπία Κύρου-Δαλιανίδη από τη Θεσσαλονίκη. Οι βιολογικοί γονείς είχαν έρθει από την Τιφλίδα της Γεωργίας με ένα μικρό αγοράκι το οποίο πέθανε. Αργότερα γεννήθηκε ο Γιάννης που δόθηκε για υιοθεσία όταν πέθανε ο πατέρας του.

Το όνειρο του Δαλιανίδη υπήρξε η Βιέννη εφόσον γνώριζε ότι εκεί θα μπορούσε να κάνει τα καλλιτεχνικά του όνειρα πραγματικότητα. Με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα ξεκίνησε πρώτα για Βελιγράδι, εκεί όπου διέμεναν συγγενείς του, και αργότερα για τη Βιέννη. Εκεί γνώρισε ανθρώπους που θα τον βοηθούσαν όμως η οικογένεια που τον φιλοξενούσε συνελήφθη από τους Γερμανούς με την κατηγορία ότι άκουγαν ραδιοφωνικό σταθμό που εξέπεμπε από το Λονδίνο. Μαζί τους συνελήφθη και ο Δαλιανίδης ο οποίος στάλθηκε πρώτα στις φυλακές της πόλης Ροζαουαλέντε και έπειτα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Σβέχατ. Μετά από έξι μήνες κράτησης βγήκε τις παραμονές των Χριστουγέννων του 1942. Παρέμεινε στη Βιέννη για ένα διάστημα εργαζόμενος σε χορωδία αλλά και ως χορευτής.

Τα πρώτα καλλιτεχνικά βήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τελικά επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη όπου εργάστηκε σε καλλιτεχνικά προγράμματα κάνοντας κυρίως χορογραφίες. Κάποια στιγμή τον είδε ο Ορέστης Λάσκος που τον προέτρεψε να κατέβει στην Αθήνα. Εκεί έκανε εμφανίσεις σε βαριετέ και ως κομπάρσος στην ταινία Πρόσωπα λησμονημένα του Γιώργου Τζαβέλλα, ενώ συμμετείχε με ένα μικρό ρόλο στην ταινία Οι δύο κόσμοι σε παραγωγή της Ανζερβός. Λίγο αργότερα ακολούθησε τον Κώστα Χατζηχρήστο σε μία μεγάλη τουρνέ την οποία διέκοψε για να πάει στρατιώτης. Στην εκπαίδευσή του γνώρισε τον πιανίστα Δημήτρη Αθανασιάδη με τον οποίο έκαναν επιθεωρησιακά νούμερα.

Στην Αθήνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν απολύθηκε από τον στρατό, ήρθε ξανά σε επαφή με τον Ορέστη Λάσκο που τον βοήθησε να μπει σε μεγάλο επιθεωρησιακό σχήμα της εποχής στην Πλατεία Αμερικής (στο οποίο ο Τζίμης Μακούλης τραγουδούσε το Ένας φίλος ήρθε απ' τα παλιά). Παράλληλα με τις εμφανίσεις του σε διάφορα βαριετέ συναντήθηκε ξανά με τον Δημήτρη Αθανασιάδη. Στη συνέχεια ο Δαλιανίδης έκανε εμφανίσεις επί τέσσερα καλοκαίρια σε επιθεωρήσεις στο αθηναϊκό θέατρο Περοκέ. Έτσι γνώρισε τον Ντίμη Δαδήρα, τον Αντώνη Καρατζόπουλο, τον Ανδρέα Λαμπρινό, τον Κλέαρχο Κονιτσιώτη ενώ την ίδια στιγμή προσπαθούσε να βελτιώσει τις γνώσεις του σε θέματα τεχνικής του κινηματογράφου. Εκείνη την εποχή χρησιμοποιούσε το όνομα Γιάννης Νταλ Δαλιανίδης.

Τότε ο Αθανασιάδης τον ενέταξε ως ηθοποιό στην ταινία του Τρία παιδιά βολιώτικα δίπλα στον Ανδρέα Μπάρκουλη και τον Πέτρο Βούλγαρη. Ο Δαλιανίδης όμως που διάβαζε σενάρια κινηματογραφιστών και δεν τον ικανοποιούσαν επιχείρησε να γράψει το πρώτο σενάριο με τίτλο Το τρελοκόριτσο έχοντας στο μυαλό του την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Τελικά τον ρόλο πήρε η Τζένη Καρέζη σε μια ταινία που ο Δαλιανίδης εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη. Πριν γυριστεί η ταινία του ζητήθηκε να γράψει τα δύο επόμενα σενάρια, Ο Μιμίκος και η Μαίρη και Οι καβγατζήδες.

Τελικά η σκηνοθετική σταδιοδρομία του ξεκίνησε το 1959 με την ταινία Η μουσίτσα και ακολούθησαν την ίδια χρονιά οι ταινίες Λαός και Κολωνάκι και Ένας βλάκας και μισός. Μία δυσαρέσκεια μάλλον για θέματα οικονομικά τον οδήγησε από την εταιρεία Αφοί Ρουσσόπουλοι, Γ. Λαζαρίδης, Δ. Σαρρής, Κ. Ψαρράς σε άλλα στούντιο.

Φίνος Φιλμ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1961 ξεκίνησε η συνεργασία του με την Φίνος Φιλμ με την ταινία Ο κατήφορος. Η ταινία σημείωσε μεγάλη επιτυχία και η φήμη του Δαλιανίδη εκτινάχτηκε πράγμα το οποίο επαναλήφθηκε και με την πρώτη του μουσική ταινία, Μερικοί το προτιμούν κρύο, το 1962. Στην φιλμογραφία του Δαλιανίδη διακρίνει κανείς ταινίες πολλών διαφορετικών ειδών όπως ταινίες που είναι μεταφορές από θεατρικά έργα (Ζητείται ψεύτης, Φωνάζει ο κλέφτης, Η χαρτοπαίχτρα, Ο εχθρός του λαού, Γυμνοί στο δρόμο) από μυθιστορήματα (Στεφανία, Επαναστάτης Ποπολάρος, Χωρίς ταυτότητα, Ο κυρ-Γιώργης εκπαιδεύεται), ταινίες σε σενάρια των κινηματογραφιστών Αλέκου Σακελλάριου, Νίκου Φώσκολου, Γιώργου Τζαβέλλα (Γαμπρός από το Λονδίνο, Δάκρυα για την Ηλέκτρα, Ο αστερισμός της Παρθένου), ταινίες κοινωνικού περιεχομένου σε δικό του σενάριο (Νόμος 4000, Το ανθρωπάκι, Ίλιγγος, Ιστορία μιας ζωής, Μαριχουάνα stop!, Ο τρομοκράτης), μουσικές ταινίες δύο περιόδων όταν κυριαρχούσε το ελαφρό τραγούδι (Κάτι να καίει, Κορίτσια για φίλημα) και όταν αρχίζει να επιβάλλεται το μπουζούκι στις ορχήστρες (Οι θαλασσιές οι χάντρες, Γοργόνες και μάγκες) αλλά και ταινίες για συγκεκριμένους πρωταγωνιστές (Ο σκληρός άντρας, Ο κατεργάρης, Ο ψεύτης, Ο Μικές ξαναπαντρεύεται). Στην πλειονότητά τους, οι ταινίες αυτές ασχολούνται με τη ζωή των νέων της εποχής και πρωταγωνιστούν σε αυτές νέοι κυρίως ηθοποιοί.[7] Συνολικά έχει σκηνοθετήσει περισσότερες από 60 ταινίες, στις περισσότερες από τις οποίες έχει γράψει και το σενάριο.

Το 2005 συνέγραψε το αυτοβιογραφικό βιβλίο Ο κινηματογράφος, τα πρόσωπα κι εγώ, από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Τηλεόραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την δεκαετία του 1970 εργάστηκε και στην τηλεόραση, δημιουργώντας αρκετές τηλεοπτικές σειρές, οι περισσότερες από τις οποίες σημείωσαν μεγάλη επιτυχία. Η αρχή έγινε στις 11 Ιουλίου 1974 με το πρώτο επεισόδιο της 'ιστορικής' σειράς Λούνα Παρκ που απογειώθηκε στους πίνακες τηλεθέασης κυρίως για το ένθετο τελευταίο δεκαπεντάλεπτο σε κάθε επεισόδιο με πρωταγωνιστή τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο δίπλα στην τηλεοπτική του σύζυγο Άννα Παϊτατζή. Ακολούθησαν τηλεοπτικές σειρές με την κρατική τηλεόραση (Τα λιονταράκια του κυρ-Ηλία, Τα καθημερινά) και την ιδιωτική τηλεόραση (Ρετιρέ, Οι μικρομεσαίοι, Τα στραβά κι ανάποδα και το Τρίτο στεφάνι του Κώστα Ταχτσή).

Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2002, στο Φεστιβάλ κινηματογράφου που γινόταν κάθε χρόνο στη Θεσσαλονίκη, ο Γιάννης Δαλιανίδης τιμήθηκε για τη συνολική του προσφορά στον ελληνικό κινηματογράφο. Εισηγητής της πρότασης της βράβευσής του προς την επιτροπή υπήρξε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος.

Φιλμογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. Κινηματογράφος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έτος Τίτλος Ιδιότητα
1949 Δύο κόσμοι ηθοποιός
1956 Τρία κωθώνια του Συντάγματος
1957 Τρία παιδιά βολιώτικα
1958 Οι καβγατζήδες ηθοποιός, σενάριο
Το κορίτσι της αμαρτίας σενάριο
Ο Μιμίκος και η Μαίρη ηθοποιός, σενάριο
Το τρελοκόριτσο σενάριο, βοηθός σκηνοθέτη
1959 Το αγοροκόριτσο σενάριο
Ένας βλάκας και μισός σενάριο (θεατρικό του Δημήτρη Ψαθά), σκηνοθεσία
Ερωτικά σκάνδαλα σενάριο
Λαός και Κολωνάκι σενάριο, σκηνοθεσία
Η μουσίτσα
Τρεις μάγκες στο παρθεναγωγείο σενάριο
1960 Το αγόρι που αγαπώ σενάριο, σκηνοθεσία
Κρουαζιέρα στη Ρόδο
Χριστίνα
Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος σενάριο (θεατρικό των Νίκου Τσιφόρου, Πολύβιου Βασιλειάδη), σκηνοθεσία
1961 Ο ατσίδας σενάριο (θεατρικό «Εξοχικό κέντρο ο Έρως» του Δημήτρη Ψαθά), σκηνοθεσία
Ζητείται ψεύτης σενάριο (θεατρικό του Δημήτρη Ψαθά), σκηνοθεσία
Ο κατήφορος σενάριο, σκηνοθεσία
Πού είναι η Μαργαρίτα σενάριο
Ο σκληρός άντρας σενάριο (θεατρικό του Γεωργίου Ρούσσου), σκηνοθεσία
1962 Ο Δήμος από τα Τρίκαλα σενάριο, (θεατρικό του Δημήτρη Γιαννουκάκη), σκηνοθεσία
Η κυρία του κυρίου σκηνοθεσία
Μερικοί το προτιμούν κρύο σενάριο, σκηνοθεσία
Νόμος 4000
1963 Ένα κορίτσι για δύο σενάριο, (θεατρικό «Ερωτευτείτε, παρακαλώ» των Νίκου Τσιφόρου, Πολύβιου Βασιλειάδη), σκηνοθεσία
Ίλιγγος σενάριο, σκηνοθεσία
Κάτι να καίει
Χωρίς ταυτότητα σκηνοθεσία
Η ψεύτρα σενάριο, σκηνοθεσία
1964 Εγωισμός σενάριο, σκηνοθεσία
Οι κληρονόμοι ηθοποιός, σκηνοθεσία
Η χαρτοπαίχτρα ηθοποιός, σενάριο (θεατρικό του Δημήτρη Ψαθά), σκηνοθεσία
1965 Ιστορία μιας ζωής σενάριο, σκηνοθεσία
Κορίτσια για φίλημα
Ραντεβού στον αέρα
Τέντυ μπόι αγάπη μου σκηνοθεσία
Ένα έξυπνο, έξυπνο μούτρο
1966 Δάκρυα για την Ηλέκτρα
Ξυπόλυτος πρίγκηψ
Στεφανία σενάριο (ιστορία της Νέλλης Θεοδώρου), σκηνοθεσία
1967 Γαμπρός απ' το Λονδίνο σενάριο (θεατρικό των Αλέκου Σακελλάριου, Χρήστου Γιαννακόπουλου), σκηνοθεσία
Οι θαλασσιές οι χάντρες σενάριο, σκηνοθεσία
Νύχτα γάμου σκηνοθεσία
1968 Γοργόνες και μάγκες σενάριο, σκηνοθεσία
Μια κυρία στα μπουζούκια
Ο Μικές παντρεύεται
Όλγα αγάπη μου
Ένας ιππότης για τη Βασούλα σενάριο (θεατρικό των Ασημάκη Γιαλαμά, Κώστα Πρετεντέρη), σκηνοθεσία
Το παρελθόν μιας γυναίκας σκηνοθεσία
Ο ψεύτης σενάριο, σκηνοθεσία
1969 Το ανθρωπάκι
Ο γόης
Γυμνοί στο δρόμο σενάριο (θεατρικό «Η γειτονιά των αγγέλων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη), σκηνοθεσία
Ξύπνα Βασίλη σενάριο (θεατρικό του Δημήτρη Ψαθά), σκηνοθεσία
Όταν η πόλη πεθαίνει σκηνοθεσία
Η Παριζιάνα σενάριο, σκηνοθεσία
1970 Αυτοί που μίλησαν με τον θάνατο
Μια τρελή τρελή σαραντάρα σκηνοθεσία
1971 Οι αμαρτωλοί σενάριο, σκηνοθεσία
Επαναστάτης ποπολάρος σενάριο (μυθιστόρημα του Γρηγορίου Ξενόπουλου), σκηνοθεσία
Ο κατεργάρης σενάριο, σκηνοθεσία
Μαριχουάνα στοπ
Μια Ελληνίδα στο χαρέμι
1972 Η αμαρτία της ομορφιάς
Ο εχθρός του λαού σενάριο (μυθιστόρημα του Χένρικ Ίψεν), σκηνοθεσία
Το κοροϊδάκι της πριγκιπέσας σενάριο, σκηνοθεσία
Ο μάγκας με το τρίκυκλο
1973 Ο αστερισμός της Παρθένου σκηνοθεσία
Έικοσι γυναίκες κι εγώ σενάριο, σκηνοθεσία
Η Μαρία της σιωπής σκηνοθεσία
1974 Αγάπη μου Ουά-Ουά σενάριο (θεατρικό του Φρανσουά Καμπό), σκηνοθεσία
Οι εραστές του ονείρου σκηνοθεσία, σενάριο
1975 Ένα τανκς... στο κρεβάτι μου αφήγηση, σενάριο, σκηνοθεσία
Ο τρομοκράτης σενάριο, σκηνοθεσία
1977 Ο κυρ-Γιώργης εκπαιδεύεται σενάριο (θεατρικό «Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται» του Σπύρου Μελά), σκηνοθεσία
1981 Τα τσακάλια σενάριο, σκηνοθεσία
1982 Βασικά καλησπέρα σας, Οι ραδιοπειρατές
Η στροφή
1983 Οι επικίνδυνοι
Καμικάζι αγάπη μου
1984 Έλα να αγαπηθούμε ντάρλινγκ
Όταν οι ρόδες χορεύουν
1986 Περάστε φιλήστε τελειώσατε
1988 Ισόβια

2. Βιντεοταινίες (ως Γιάννης Φωτεινός)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φούτμπολ (σκηνοθεσία), 1985

Απόψε θα τη βρούμε (σενάριο, σκηνοθεσία), 1985

Ένα τρελό τρελό μούτρο (σκηνοθεσία), 1986

Αρέσω και κυκλοφορώ (σενάριο, σκηνοθεσία), 1986

Μάρθα, το χρονικό ενός βιασμού (σενάριο, σκηνοθεσία, μουσική επιμέλεια), 1986

Πάρτι για τρεις (σενάριο, σκηνοθεσία), 1986

Χαμένοι στο Μανχάταν (σενάριο, σκηνοθεσία), 1987

Ο μαφιόζος (σενάριο, σκηνοθεσία), 1987

Ο κουρδιστός εραστής (σενάριο, σκηνοθεσία), 1987

Μπανάνες (σενάριο, σκηνοθεσία), 1987

Οι συνένοχοι (σενάριο, σκηνοθεσία), 1988

Πώς τη λεν τη βαζελίνη τούρκικα (σκηνοθεσία), 1988

Επικίνδυνος έρωτας: Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Απρίλη (σενάριο, σκηνοθεσία), 1988

Παγίδες Ι (σενάριο, σκηνοθεσία), 1989

Παγίδες ΙΙ (σενάριο, σκηνοθεσία), 1989

3. Συνεργασίες με ηθοποιούς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γιάννης Δαλιανίδης συνεργάστηκε με πλειάδα ηθοποιών στις ταινίες που γύρισε. Ανάμεσα σε αυτούς είναι: Ζωή Λάσκαρη, Κώστας Βουτσάς, Άγγελος Μαυρόπουλος, Μάρθα Καραγιάννη, Ντίνος Ηλιόπουλος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Ρένα Βλαχοπούλου, Κώστας Παπαχρήστος, Δήμητρα Σερεμέτη, Φαίδων Γεωργίτσης, Μαίρη Χρονοπούλου, Χρόνης Εξαρχάκος, Ελένη Ζαφειρίου, Γιάννης Βογιατζής, Μαίρη Μεταξά, Νόρα Βαλσάμη, Μαίρη Χρονοπούλου, Καίτη Ιμπροχώρη, Νάσος Κεδράκας, Χλόη Λιάσκου, Τασσώ Καββαδία, Σταμάτης Γαρδέλης, Θανάσης Βέγγος, Στάθης Ψάλτης, Γιώργος Γαβριηλίδης, Περικλής Χριστοφορίδης, Αλέκος Τζανετάκος, Λευτέρης Βουρνάς κ.ά.

4. Συνεργασίες με τεχνικούς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα κινηματογραφικά στούντιο συνεργάστηκε με...

Διευθυντές φωτογραφίας: Νίκος Δημόπουλος, Νίκος Γαρδέλης, Παύλος Φιλίππου, Νίκος Καβουκίδης, Γιώργος Αρβανίτης, Δήμος Σακελλαρίου, Πέτρος Καραβίδογλου, Βασίλης Χριστομόγλου

Βοηθοί σκηνοθέτη: Χρήστος Παληγιαννόπουλος, Ντίνος Μαυροειδής, Γιώργος Σταμπουλόπουλος, Βασίλης Μαργιόλης, Σταύρος Τσιώλης, Δημήτρης Δημογεροντάκης, Τάκης Γρηγοριάδης, Παύλος Τάσιος, Γιάννης Χαρτοματζίδης

Τηλεόραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έτος Τίτλος προγράμματος Κανάλι Σημειώσεις
1974-1981 Λούνα Παρκ ΕΙΡΤ/ΕΡΤ Σκηνοθέτης/Σεναριογράφος
1980-1981 Ιούλιος και Ιουλιέτα ΕΡΤ Σκηνοθέτης
1981 Τ' ανάποδα Σκηνοθέτης/Σεναριογράφος
1983-1984 Τα καθημερινά
1985 Τα λιονταράκια του κυρ Ηλία
1988 Οδός Ανθέων ΕΤ1
1989-1990 Καρέ-Καρέ Παρουσιαστής
1990 Παγίδες ANT1 Σκηνοθέτης/Σεναριογράφος
1990-1992 Το ρετιρέ Mega
1992-1993 Οι μικρομεσαίοι
1993-1994 Τα στραβά κι ανάποδα ANT1
1994-1995 Αραχτοί και λάιτ
1995-1996 Το τρίτο στεφάνι
1996-1997 Το χρώμα του φεγγαριού Σκηνοθέτης
1998 Απιστίες Σκηνοθέτης/Σεναριογράφος
2000-2001 Μικρές αμαρτίες Star

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 (Αγγλικά) SNAC. w6ds739d. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. 2,0 2,1 (Αγγλικά) Discogs. 1028666. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. 3,0 3,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 169708037.
  4. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  5. Φιλμογραφία Αρχειοθετήθηκε 2010-01-05 στο Wayback Machine. στα 90 λεπτά.
  6. Ελευθεροτυπία - Πέθανε ο Γιάννης Δαλιανίδης
  7. Γρηγοριάδου, Μαρία Ξένια (2008). Η νεολαία στις ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες των δεκαετιών 1950 και 1960 (PDF). Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. σελ. 19. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Γιάννης Δαλιανίδης, Ο κινηματογράφος, τα πρόσωπα κι εγώ, επιμ. Θανάσης Νιάρχος, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2005