Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας
10  Απριλίου 19418  Μαΐου 1945

Σημαία

Έμβλημα
ΠρωτεύουσαΖάγκρεμπ
ΓλώσσεςΚροατικά
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία
ΠολίτευμαΣτρατιωτική δικτατορία
Έκταση102.700 km²
Πληθυσμός6.640.000
Γεωγραφικές συντεταγμένες44°48′0″N 15°58′0″E

Το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας (Κροατικά: Nezavisna Država Hrvatska, NDH, Γερμανικά: Unabhängiger Staat Kroatien, Ιταλικά: Stato Indipendente di Croazia) ήταν ένα φασιστικό κράτος-μαριονέτα[1] της Γερμανίας[2][3] και της Ιταλίας κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ιδρύθηκε σε τμήματα της κατεχόμενης Γιουγκοσλαβίας στις 10 Απριλίου 1941, μετά την εισβολή των δυνάμεων του Άξονα. Το έδαφός του αποτελείτο από το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης Κροατίας και Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, καθώς και ορισμένα τμήματα της σύγχρονης Σερβίας και Σλοβενίας, αλλά επίσης απέκλεισε πολλές περιοχές με Κροατικό πληθυσμό στη Δαλματία (μέχρι τα τέλη του 1943), τις περιοχές της Ίστριας και του Μετζιμούριε (που σήμερα αποτελούν τμήμα της Κροατίας).

Καθ' όλη τη διάρκεια της ύπαρξής του, το NDH κυβερνούσε ως μονοκομματικό κράτος η φασιστική οργάνωση Ούστασε. Αρχηγός της Ούστασε ήταν ο Άντε Πάβελιτς. Το καθεστώς στοχοποίησε τους Σέρβους, τους Εβραίους και τους Ρομά στο πλαίσιο μιας μεγάλης εκστρατείας γενοκτονίας, καθώς και αντιφασίστες ή αντιφρονούντες Κροάτες και Μουσουλμάνους[4].

Από το 1941 ως το 1945 υπήρχαν 22 στρατόπεδα συγκέντρωσης εντός της επικράτειας που ελεγχόταν από το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας, από τα οποία δύο (Γιαστρέμπαρσκο και Σίσακ) στέγαζαν μόνο παιδιά και το μεγαλύτερο ήταν του Γιασένοβατς. [4][5][6][7][8]

Το κράτος ήταν επίσημα μοναρχία μετά την υπογραφή των Νόμων του Στέμματος του Ζβόνιμιρ στις 15 Μαΐου 1941.[9][10] Διορισμένος από το Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ΄ της Ιταλίας, ο Πρίγκιπας Αϊμόνε, Δούκας της Αόστας αρνήθηκε αρχικά να λάβει το στέμμα, αντιτιθέμενος στην ιταλική προσάρτηση της κροατικλής πλειοψηφίας περιοχής της Δαλματίας, που προσαρτήθηκε στο πλαίσιο του Ιταλικού αλυτρωτικού προγράμματος για τη δημιουργία του Mare Nostrum ("Η Θάλασσα μας").[11] Αργότερα αποδέχθηκε για λίγο το θρόνο λόγω πιέσεων του Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ 'και πήρε τον τίτλο Τόμισλαβ Β΄ Κροατίας, αλλά ποτέ δεν μετακόμισε από την Ιταλία για να διαμείνει στην Κροατία.[12]

Από την υπογραφή των Συνθηκών της Ρώμης στις 18 Μαΐου 1941 μέχρι την ιταλική συνθηκολόγηση στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 το κράτος αποτελούσε συγκυριαρχούμενο της Γερμανίας και της Ιταλίας[13][14] [15][16] Στην απόφασή του στη Δίκη των Ομήρων, το Στρατοδικείο της Νυρεμβέργης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το NDH δεν ήταν κυρίαρχο κράτος. Σύμφωνα με το δικαστήριο, «η Κροατία αποτελούσε συνεχώς κατεχόμενη χώρα»[17].

Το 1942 η Γερμανία πρότεινε στην Ιταλία να αναλάβει το στρατιωτικό έλεγχο όλης της Κροατίας, επιθυμώντας να ανακατευθύνει τα Γερμανικά στρατεύματα από την Κροατία στο Ανατολικό Μέτωπο. Ωστόσο η Ιταλία απέρριψε την προσφορά, καθώς δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να χειριστεί μόνη της την ασταθή κατάσταση στα Βαλκάνια.[18] Μετά την εκδίωξη του Μουσολίνι και την ανακωχής του Βασιλείου της Ιταλίας με τους Συμμάχους το NDH στις 10 Σεπτεμβρίου 1943 δήλωσε ότι οι Συνθήκες της Ρώμης ήταν άκυρες και προσάρτησε το τμήμα της Δαλματίας που είχε παραχωρηθεί στην Ιταλία. Το NDH προσπάθησε να προσαρτήσει και τη Ζάρα, που ήταν αναγνωρισμένο έδαφος της Ιταλίας από το 1919 αλλά επί μακρόν αντικείμενο του κροατικού αλυτρωτισμού, αλλά η Γερμανία δεν το επέτρεψε[11].

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεωγραφικά το NDH κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης Κροατίας, ολόκληρη τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, μέρος της σύγχρονης Σερβίας και μικρό κομμάτι της σύγχρονης Σλοβενίας στο Δήμο του Μπρέζιτσε. Συνόρευε με το Τρίτο Ράιχ στα βορειοδυτικά, το Βασίλειο της Ουγγαρίας στα βορειοανατολικά, τη Σερβική διοίκηση (κοινή Γερμανοσερβική κυβέρνηση) στα ανατολικά, το Μαυροβούνιο (Ιταλικό προτεκτοράτο) στα νοτιοανατολικά και την Ιταλία κατά μήκος των παράκτιων περιοχών της.

Καθορισμός συνόρων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα ακριβή σύνορα του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας ήταν ασαφή όταν ιδρύθηκε. Περίπου ένα μήνα μετά τη συγκρότησή του σημαντικές περιοχές κατοικούμενες από Κροάτες παραχωρήθηκαν στους συμμάχους του του Άξονα, στα βασίλεια της Ουγγαρίας και της Ιταλίας.

  • Στις 13 Μαΐου 1941 η κυβέρνηση του NDH υπέγραψε συμφωνία με τη Ναζιστική Γερμανία που οριοθετούσε τα σύνορά τους[19]
  • Στις 19 Μαΐου υπογράφηκαν από διπλωμάτες της NDH και της Ιταλίας οι συμβάσεις της Ρώμης. Μεγάλα τμήματα εδαφών της Κροατίας καταλήφθηκαν (προσαρτήθηκαν) από την Ιταλία, συμπεριλαμβανομένων του μεγαλύτερου μέρους της Δαλματίας (συμπεριλαμβανομένου του Σπλιτ και του Σίμπενικ), σχεδόν όλων των νησιών της Αδριατικής (συμπεριλαμβανομένων των Ραμπ, Κρκ, Βις, Κόρτσουλα, Μλιετ), και μερικών μικρότερων περιοχών, όπως ο Κόλπος του Κότορ, τμήματος της Κροατικής Παραλίας και περιοχών του Γκόρσκι Κόταρ.
  • Στις 7 Ιουνίου η κυβέρνηση του NDH εξέδωσε διάταγμα που οριοθετούσε τα ανατολικά της σύνορα με τη Σερβία [19].
  • Στις 27 Οκτωβρίου το NDH και η Ιταλία κατέληξαν σε συμφωνία για τα σύνορα του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας με το Μαυροβούνιο.
  • Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 η Ιταλία συνθηκολόγησε και το NDH θεώρησε επισήμως ότι οι συμβάσεις της Ρώμης ήταν άκυρες μαζί με τη Συνθήκη του Ράπαλο του 1920 που είχε δώσει στην Ιταλία την Ίστρια, το Φιούμε (σήμερα Ριέκα) και τη Zάρα (σήμερα Ζάνταρ)[20]

Ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ ενέκρινε την απόκτηση από το NDH των εδαφών της Δαλματίας που είχε αποσπάσει η Ιταλία με τις συμβάσεις της Ρώμης[20]. Πλέον τα περισσότερα από αυτά τα εδάφη ελέγχονταν από τους Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους, καθώς η εκχώρηση αυτών των περιοχών τις είχε στρέψει έντονα κατά του NDH (περισσότερο από το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού του Σπλιτ έχει τεκμηριωθεί ότι είχε προσχωρήσει στους Παρτιζάνους). Στις 11 Σεπτεμβρίου 1943 ο Γερμανός πρόξενος Ζίγκφιντ Κάσε ανακοίνωσε στον υπουργό εξωτερικών του NDH Μλάντεν Λόρκοβιτς ότι το NDH έπρεπε να περιμένει πριν κινηθεί προς την Ίστρια, ενώ η κεντρική κυβέρνηση της Γερμανίας είχε ήδη προσαρτήσει την Ίστρια και το Φιούμε (Ριέκα) στην Επιχειρησιακή ζώνη της Ακτής της Αδριατικής μια ημέρα νωρίτερα[20].

Το Μετζιμούριε και η νότια Μπαράνια προσαρτήθηκαν (καταλήφθηκαν) από το Βασίλειο της Ουγγαρίας. Το NDH το αμφισβήτησε και συνέχισε να διατηρεί αξιώσεις και για τα δύο, ονομάζοντας τη διοικητική επαρχία με κέντρο το Όσιγιεκ Μεγάλη Κοινότητα της Μπαράνια. Αυτό το σύνορο δεν νομοθετήθηκε ποτέ, παρόλο που η Ουγγαρία μπορεί να θεωρούσε ότι ήταν σε ισχύ η Pacta conventa (1102), που περιέγραφε τα σύνορα των δύο χωρών κατά μήκος του ποταμού Δράβου.

Σε σύγκριση με τα σύνορα των δημοκρατιών, που καθιερώθηκαν στη ΣΟΔ της Γιουγκοσλαβίας μετά τον πόλεμο, το NDH περιλάμβανε ολόκληρη τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, με τη μη Κροατική πλειοψηφία της (Σέρβων και Βόσνιων), καθώς και περίπου 20 km2 της Σλοβενίας[21] και ολόκληρη τη Σύρμια (τμήμα της οποίας ανήκε στη Μπανόβινα του Δούναβη).

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διπλωματικό διαβατήριο που εκδόθηκε το 1941 για τον Αν Σόσα, υπάλληλο του προξενείου του NDH στη Βιέννη

.

Επιρροές στην άνοδο των Ούστασε[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1915 μια ομάδα πολιτικών μεταναστών από την Αυστροουγγαρία, κυρίως Κροάτες αλλά και μερικοί Σέρβοι και ένας Σλοβένος, συγκρότησαν μια Γιουγκοσλαβική Επιτροπή, με σκοπό τη δημιουργία ενός Νότιου Σλαβικού κράτους μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, βλέποντας αυτό ως τρόπο να αποτραπεί η παραχώρηση της Δαλματίας στην Ιταλία, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Λονδίνου (1915). Το 191, το Εθνικό Συμβούλιο των Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων απέστειλε αντιπροσωπεία στο Σέρβο μονάρχη για να προτείνει την ενοποίηση του Κράτους των Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων με το Βασίλειο της Σερβίας.

Ο αρχηγός του Κροατικού Αγροτικού Κόμματος, Στιέπαν Ράντιτς, προειδοποίησε κατά την αναχώρησή τους για το Βελιγράδι ότι το συμβούλιο δεν είχε καμία δημοκρατική νομιμοποίηση. Αλλά ένα νέο κράτος, το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, ανακηρύχθηκε επίσημα την 1η Δεκεμβρίου 1918, χωρίς να ληφθεί πρόνοια για νομικά πρωτόκολλα όπως η υπογραφή μιας νέας Pacta conventa σε αναγνώριση των ιστορικών κρατικών δικαιωμάτων της Κροατίας [22][23]

Οι Κροάτες ήταν εξ αρχής πολιτικά σε μειονεκτική θέση με τη συγκεντρωτική πολιτική δομή του βασιλείου, που θεωρείτο ότι ευνοούσε τη Σερβική πλειοψηφία. Η πολιτική κατάσταση του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων ήταν ταραχώδης και βίαιη. Το 1927 το Ανεξάρτητο Δημοκρατικό Κόμμα, που εκπροσωπούσε τους Σέρβους της Κροατίας, γύρισε την πλάτη του στη συγκεντρωτική πολιτική του Βασιλιά Αλεξάνδρου.

Στις 20 Ιουνίου 1928 ο Στιέπαν Ράντιτς και τέσσερις άλλοι Κροάτες βουλευτές πυροβολήθηκαν ενώ βρίσκονταν στο κοινοβούλιο του Βελιγραδίου από μέλος του Σερβικού Λαϊκού Ριζοσπαστικού Κόμματος. Τρεις από τους βουλευτές, συμπεριλαμβανομένου του Ράντιτς, πέθαναν. Το ξέσπασμα που προκάλεσε η δολοφονία του Στιέπαν Ράντιτς απειλούσε να αποσταθεροποιήσει το βασίλειο. Τον Ιανουάριο του 1929 ο Βασιλιάς Αλέξανδρος αντέδρασε κηρύσσοντας μια βασιλική δικτατορία, υπό την οποία απαγορευόταν κάθε αντιπολιτευτική δραστηριότητα και μετονομάζοντας το κράτος «Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας». Η Ούστασε δημιουργήθηκε ουσιαστικά το 1929.

Συνέπεια της διακήρυξης του Αλεξάνδρου το 1929 και της καταπίεσης και της δίωξης των Κροατών εθνικιστών ήταν η αύξηση της υποστήριξης για τον ακραίο Κροάτη εθνικιστή Άντε Πάβελιτς, που ήταν βουλευτής του Ζάγκρεμπ στο Γιουγκοσλαβικό κοινοβούλιο. Αργότερα ενεπλάκη στη δολοφονία του Αλεξάνδρου το 1934, αυτοεξορίστηκε στην Ιταλία και κέρδισε υποστήριξη για το όραμά του για την απελευθέρωση της Κροατίας από το Σερβικό έλεγχο και για τη φυλετική "εκκαθάρισή" της. Ενώ διέμεναν στην Ιταλία ο Πάβελιτς και άλλοι Κροάτες εξόριστοι σχεδίαζαν την εξέγερση της Ούστασε.[24]

Ίδρυση NDH[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την επίθεση των δυνάμεων του Άξονα στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας το 1941 και τη γρήγορη ήττα του Βασιλικού Γιουγκοσλαβικού Στρατού (Jugoslavenska Vojska), η χώρα καταλήφθηκε από δυνάμεις του Άξονα, που προσέφεραν στο Βλάντκο Μάτσεκ την ευκαιρία να σχηματίσει κυβέρνηση, καθώς αυτός και το κόμμα του, το Κροατικό Αγροτικό Κόμμα (Κροατικά: Hrvatska seljačka stranka - HSS) είχαν τη μεγαλύτερη εκλογική υποστήριξη μεταξύ των Κροατών της Γιουγκοσλαβίας - αλλά ο Μάτσεκ αρνήθηκε την προσφορά.

Ο Σλάβκο Κβάτερνικ, κοινοβουλευτικός ηγέτης των Ούστασε, κήρυξε την ίδρυση του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας (NDH - Nezavisna Država Hrvatska) στις 10 Απριλίου 1941. Ο Πάβελιτς, γνωστός με τον τίτλο του στους Ούστασε, "Poglavnik" επέστρεψε στο Ζάγκρεμπ από την εξορία στην Ιταλία στις 17 Απριλίου και έγινε ο απόλυτος ηγέτης του NDH καθ 'όλη τη διάρκεια της ύπαρξής του.

Υποχωρώντας στις απαιτήσεις του Μπενίτο Μουσολίνι και του Φασιστικού καθεστώτος του Βασιλείου της Ιταλίας ο Πάβελιτς αποδέχτηκε απρόθυμα τον Αϊμόνε τον 4ο Δούκα της Αόστας ως εικονικό βασιλιά του NDH με το νέο βασιλικό του όνομα, Τόμισλαβ Β΄, αλλά ποτέ δεν επισκέφθηκε το NDH και δεν είχε επιρροή στην κυβέρνηση, στην οποία κυριαρχούσε ο Πάβελιτς. Ο Τόμισλαβ Β΄ δεν ενδιαφερόταν να είναι εικονικός βασιλιάς της Κροατίας.[25]

Μόλις έμαθε ότι είχε ονομαστεί Βασιλιάς της Κροατίας, είπε στους στενούς φίλους του ότι σκέφτηκε ότι ο διορισμός του ήταν ένα κακόγουστο αστείο από τον ξάδερφό του Βασιλιά Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ΄, αν και αποδέχτηκε το στέμμα από αίσθηση καθήκοντος[26].

Από στρατηγική άποψη η ίδρυση του NDH ήταν μια προσπάθεια του Μουσολίνι και του Χίτλερ να ειρηνεύσουν τους Κροάτες, περιορίζοντας ταυτόχρονα τη χρήση των μέσων του Άξονα, που χρειάζονταν επειγόντως για την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Εν τω μεταξύ ο Μουσολίνι χρησιμοποίησε τη μακροχρόνια υποστήριξή του για την ανεξαρτησία της Κροατίας ως μοχλό για να εξαναγκάσει τον Πάβελιτς να υπογράψει συμφωνία στις 19 Μαΐου 1941, με την οποία η κεντρική Δαλματία και τμήματα της Κροατικής Παραλίας και του Γκόρσκι Κόταρ παραχωρήθηκαν στην Ιταλία [27].

Με την ίδια συμφωνία το NDH περιοριζόταν σε ένα μηδαμινό ναυτικό και οι Ιταλικές δυνάμεις ανέλαβαν το στρατιωτικό έλεγχο ολόκληρης της Κροατικής ακτογραμμής. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας από τον Πάβελιτς άλλοι Κροάτες πολιτικοί τον αποδοκίμασαν. Ο Πάβελιτς υπεράσπισε δημοσίως την απόφασή του και ευχαρίστησε τη Γερμανία και την Ιταλία για την υποστήριξη της ανεξαρτησίας της Κροατίας[28].

Μετά την άρνηση της ηγεσίας του NDH ο Mάτσεκ έκανε έκκληση σε όλους να πειθαρχήσουν και να συνεργαστούν με τη νέα κυβέρνηση. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία υποστήριξε επίσης ανοιχτά την κυβέρνηση. Σύμφωνα με το Mάτσεκ το νέο κράτος έγινε δεκτό με «κύμα ενθουσιασμού» στο Ζάγκρεμπ, συχνά από ανθρώπους «τυφλωμένους και μεθυσμένους» από το γεγονός ότι η Ναζιστική Γερμανία είχε «συγκαλύψει την κατοχή της υπό τον ευφημιστικό τίτλο του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας". Αλλά στα χωριά, έγραψε ο Mάτσεκ, οι αγρότες πίστευαν ότι "ο αγώνας τους τα τελευταία 30 χρόνια για να γίνουν κυρίαρχοι των σπιτιών και της χώρας τους είχε υποστεί τεράστιο πισωγύρισμα" [29].

Στις 16 Αυγούστου 1941 ιδρύθηκε η Υπηρεσία Επιτήρησης της Ούστασε, που απαρτιζόταν από τέσσερα τμήματα, την Αστυνομία, την Υπηρεσία Πληροφοριών, την Προστασία και το Προσωπικό, για την καταστολή δραστηριοτήτων εναντίον της Ούστασε, της Ανεξάρτητης Κροατίας και του Κροατικού Λαού. Η Υπηρεσία καταργήθηκε ως ξεχωριστός φορέας τον Ιανουάριο του 1943 και οι λειτουργίες μεταφέρθηκαν στο Υπουργείο Εσωτερικών υπό τη Διεύθυνση Δημόσιας Τάξης[11]

Δυσαρεστημένες από το καθεστώς του Πάβελιτς τους πρώτους μήνες του, οι δυνάμεις του Άξονα το Σεπτέμβριο του 1941 ζήτησαν από το Mάτσεκ να αναλάβει, αλλά αυτός αρνήθηκε και πάλι. Αντιλαμβανόμενος το Mάτσεκ ως πιθανό αντίπαλο, ο Πάβελιτς τον συνέλαβε και τον έκλεισε στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς. Η Ούστασε αρχικά δεν είχε στρατό ή διοίκηση ικανά για να ελέγχει όλη την επικράτεια του NDH. Το κίνημά της είχε λιγότερα από 12.000 μέλη όταν άρχισε ο πόλεμος, ενώ οι εκτιμήσεις της ίδιας της Ούστασε ανέβαζαν τον αριθμό των συμπαθούντων της ακόμη και στο αρχικό στάδιο σε περίπου 40.000.[30]

Για να δράσει εναντίον Σέρβων και Εβραίων με μέτρα γενοκτονίας, η Ούστασε εισήγαγε ευρείας κλίμακας μέτρα, των οποίων θύματα ήταν και οι ίδιοι οι Κροάτες. Ο Γιόζο Τομάσεβιτς στο βιβλίο του «Πόλεμος και Επανάσταση στη Γιουγκοσλαβία: 1941-1945» αναφέτει ότι «ποτέ πριν στην ιστορία οι Κροάτες δεν είχαν αντιμετωπίσει τέτοια νομιμοποιημένη διοικητική, αστυνομική και δικαστική βία και κακοποίηση όπως κατά τη διάρκεια του καθεστώτος της Ούστασε». Τα διατάγματα που θέσπισε το καθεστώς αποτέλεσαν τη βάση που του επέτρεπε να απαλλαγεί από όλους τους ανεπιθύμητους υπαλλήλους της κρατικής και τοπικής αυτοδιοίκησης και των κρατικών επιχειρήσεων. Οι ανεπιθύμητοι είναι όλοι οι Εβραίοι, Σέρβοι και οι Γιουγκοσλαβικού προσανατολισμού Κροάτες, που απολύθηκαν όλοι, εκτός από ορισμένους που θεωρήθηκε ότι τους χρειαζόταν ειδικά η κυβέρνηση. Αυτό θα άφηνε πολλές θέσεις εργασίας για να καλυφθούν από τους Ούστασε και τους οπαδούς τους και θα οδηγούσε στην πλήρωση κυβερνητικών θέσεων από άτομα χωρίς επαγγελματικά προσόντα.[31]

Ιταλική επιρροή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μουσολίνι και ο Άντε Πάβελιτς είχαν στενές σχέσεις πριν από τον πόλεμο. Και οι δυο τους περιφρονούσαν το Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας. Με τη Συνθήκη του Λονδίνου (1915) είχε δοθεί στην Ιταλία η υπόσχεση ότι θα λάβει τη Δαλματία από την Αυστροουγγαρία στο τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις το 1919 όμως επηρεάστηκαν από τα Δεκατέσσερα Σημεία που είχε διακηρύξει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον (1856-1924), που έκαναν λόγο για εθνική αυτοδιάθεση και όριζαν ότι οι Γιουγκοσλάβοι δικαιούντο νόμιμα την εν λόγω περιοχή. Οι Ιταλοί εθνικιστές ήταν εξοργισμένοι. Ο Ιταλός εθνικιστής Γκαμπριέλε Ντ' Ανούντσιο εισέβαλε στο Ριέκα (που είχε μεικτό πληθυσμό Κροατών και Ιταλών) και το ανακήρυξε τμήμα της Ιταλικής Αντιβασιλείας του Καρνάρο και τον εαυτό του "Duce" του Καρνάρο και οι μελανοχίτωνες επαναστάτες του ανέλαβαν τον έλεγχο της πόλης. Ο Ντ' Ανούντσιο ήταν γνωστός για τις παθιασμένες ομιλίες του με στόχο να προσελκύσουν Κροάτες εθνικιστές για να υποστηρίξουν τις ενέργειές του και να αντιταχθούν στη Γιουγκοσλαβία[32].

Οι Κροάτες εθνικιστές, όπως ο Πάβελιτς, ήταν αντίθετοι με τις μεταβολές των συνόρων που σημειώθηκαν μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Μουσολίνι δεν αντέγραψε μόνο το συμβολισμό του Ντ' Ανούντσιο αλλά και την έκκλησή του για την υποστήριξη της Κροατίας για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ως εξωτερική πολιτική για τη χώρα αυτή. Ο Πάβελιτς ήταν από το 1927 με την Ιταλία σε διαπραγματεύσεις, που περιλάμβαναν την ανταλλαγή κυριαρχίας με έδαφος, με την οποία θα ανεχόταν η Ιταλία να προσαρτήσει τη διεκδικούμενη περιοχή της Δαλματίας με αντάλλαγμα η Ιταλία να υποστηρίξει την κυριαρχία μιας ανεξάρτητης Κροατίας[33].

Τη δεκαετία του 1930, όταν ο Πάβελιτς και οι Ούστασε εξαναγκάστηκαν σε εξορία από τη Γιουγκοσλαβική κυβέρνηση, ο Μουσολίνι τους πρόσφερε άσυλο στην Ιταλία και τους επέτρεψε να χρησιμοποιούν χώρους για εκπαίδευση για να προετοιμαστούν για πόλεμο κατά της Γιουγκοσλαβίας. Σε αντάλλαγμα για την υποστήριξη αυτή ο Μουσολίνι απαίτησε από τον Πάβελιτς να συμφωνήσει ότι η Δαλματία θα γινόταν τμήμα της Ιταλίας αν η Ιταλία και οι Ούστασε διεξήγαγαν με επιτυχία πόλεμο κατά της Γιουγκοσλαβίας. Παρόλο που η Δαλματία κατοικείτο κατά κύριο λόγο από Κροάτες, τους προηγούμενους αιώνες ανήκε σε διάφορα ιταλικά κράτη, όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και η Δημοκρατία της Βενετίας, και ήταν μέρος των αλυτρωτικών διεκδικήσεων του Ιταλικού εθνικισμού.

Σε αντάλλαγμα αυτής της παραχώρησης ο Μουσολίνι πρόσφερε στον Πάβελιτς το δικαίωμα της Κροατίας να προσαρτήσει όλη τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, που είχε μόνο μειοψηφικό πληθυσμό Κροατών και εκείνος συμφώνησε. Μετά την εισβολή και την κατάληψη της Γιουγκοσλαβίας η Ιταλία προσάρτησε πολλά νησιά της Αδριατικής και τμήμα της Δαλματίας, που συνενώθηκαν για να αποτελέσουν το Ιταλικό Κυβερνείο της Δαλματίας, που περιλάμβανε περιοχές των επαρχιών Σπλιτ, Ζάνταρ και Κότορ[34].

Αν και η Ιταλία είχε αρχικά μεγαλύτερους εδαφικούς στόχους, που εκτείνονταν από το Ορος Βέλεμπιτ μέχρι τις Αλβανικές Άλπεις, ο Μουσολίνι αποφάσισε να μην προσαρτήσει άλλα εδάφη, για διάφορους λόγους, όπως ότι η Ιταλία είχε στην κατοχή της το οικονομικά πολύτιμο τμήμα αυτής της περιοχής, ενώ οι βόρειες ακτές της Αδριατικής δεν είχαν σημαντικούς σιδηρόδρομους ή δρόμους και επειδή μια μεγαλύτερη προσάρτηση θα περιλάμβανε εντός των εθνικών συνόρων της Ιταλίας εκατοντάδες χιλιάδες Σλάβους που ήταν εχθρικοί προς αυτή.[34]

Η Ιταλία είχε την πρόθεση να διατηρήσει το NDH μέσα στη σφαίρα επιρροής της, απαγορεύοντάς του να δημιουργήσει τυχόν σημαντικό ναυτικό.[28] Η Ιταλία επέτρεπε στις δυνάμεις του NDH να χρησιμοποιούν μόνο μικρά περιπολικά σκάφη. Αυτή η πολιτική της απαγόρευσης πολεμικών πλοίων στο NDH ήταν μέρος της Ιταλικής Φασιστικής πολιτικής του Mare Nostrum (Λατινικά για τη "Θάλασσά Μας"), με την οποία η Ιταλία θα κυριαρχούσε στη Μεσόγειο Θάλασσα, όπως πριν από αιώνες η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι Ιταλικές ένοπλες δυνάμεις βοήθησαν την κυβέρνηση των Ούστασε στους διωγμούς των Σέρβων. Το 1941 οι Ιταλικές δυνάμεις συνέλαβαν και φυλάκισαν το Σέρβο Ορθόδοξο Επίσκοπο Ειρηναίο της Δαλματίας[35].

Επιρροή της Ναζιστικής Γερμανίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ο Φύρερ της Γερμανίας Αδόλφος Χίτλερ (αριστερά) με τον Poglavnik Άντε Πάβελιτς (δεξιά) στο Μπέργκχοφ, κοντά στο Μπέρχτεσγκαντεν της Γερμανίας.

Την εποχή της εισβολής της Ναζιστικής Γερμανίας στη Γιουγκοσλαβία ο Αδόλφος Χίτλερ διαφωνούσε με την πρόθεση του Μουσολίνι να δημιουργήσει ένα Κροατικό κράτος-μαριονέτας και προτιμούσε οι περιοχές εκτός των εδαφικών στόχων της Ιταλίας να γίνουν τμήμα της Ουγγαρίας ως αυτόνομη περιοχή. Αυτό θα κατεύναζε τη σύμμαχο της Ναζιστικής Γερμανίας Ουγγαρία και τις εθνικιστικές εδαφικές αξιώσεις της. Η θέση της Γερμανίας για την Κροατία άλλαξε μετά την εισβολή της στη Γιουγκοσλαβία το 1941. Αιχμή του δόρατος της επίθεσης ήταν μια ισχυρή Γερμανική δύναμη εισβολής, που ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την κατάληψη της Γιουγκοσλαβίας. Στρατιωτικές δυνάμεις από άλλες δυνάμεις του Άξονα, Ιταλία, Ουγγαρία και Βουλγαρία, είχαν μικρή συμμετοχή στην εισβολή.

Η εισβολή επισπεύσθηκε από την ανάγκη οι Γερμανικές δυνάμεις να φτάσουν στην Ελλάδα για να διασώσουν τις Ιταλικές, που είχαν ηττηθεί στο πεδίο της μάχης από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Με τη διάσωση των Ιταλικών δυνάμεων στην Ελλάδα και έχοντας καταλάβει τη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα σχεδόν με το ένα χέρι, ο Χίτλερ απογοητεύθηκε από το Μουσολίνι και την στρατιωτική ανικανότητα της Ιταλίας. Η Γερμανία βελτίωσε τις σχέσεις της με την Ούστασε και υποστήριξε τις αξιώσεις του NDH να προσαρτήσει την Αδριατική ακτή προκειμένου να μειωθούν τα εδαφικά κέρδη της Ιταλίας. Παρ 'όλα αυτά η Ιταλία προσάρτησε ένα σημαντικό κεντρικό τμήμα της Δαλματίας και αρκετά νησιά της Αδριατικής. Αυτό δεν είχε συμφωνηθεί με τον Πάβελιτς πριν από την εισβολή. Η Ιταλία προσδοκούσε να προσαρτήσει όλη τη Δαλματία στο πλαίσιο των αλυτρωτικών αξιώσεών της.

Ο Χίτλερ διαφωνούσε με τους διοικητές του στρατού για την πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθήσει στην Κροατία όσον αφορά τους Σέρβους. Οι Γερμανοί αξιωματικοί του στρατού πιστεύουν ότι οι Σέρβοι θα μπορούσαν να συνταχθούν για να πολεμήσουν εναντίον των Παρτιζάνων. Ο Χίτλερ διαφώνησε με τους διοικητές του, αλλά επεσήμανε στον Πάβελιτς ότι το NDH θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα εντελώς Κροατικό κράτος μόνο αν ακολουθούσε μια συνεχή πολιτική δίωξης του μη Κροατικού πληθυσμού για τουλάχιστον πενήντα χρόνια[28].

Ήδη στις 10 Ιουλίου 1941 ο Στρατηγός της Βέρμαχτ Εντμουντ Γκλάιζε φον Χορστενάου ανέφερε τα ακόλουθα στην Ανώτατη Γερμανική Διοίκηση, την Oberkommando der Wehrmacht (OKW):

Τα στρατεύματά μας πρέπει να είναι σιωπηλοί μάρτυρες τέτοιων γεγονότων, αυτά δεν αντικατοπτρίζουν σωστά την κατά τα άλλα σπουδαία φήμη τους ... Μου έχουν συχνά πει ότι τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής θα έπρεπε τελικά να επέμβουν κατά των εγκλημάτων των Ούστασε. Αυτό μπορεί τελικά να συμβεί. Αυτή τη στιγμή, με τις διαθέσιμες δυνάμεις, δεν θα μπορούσα να ζητήσω κάτι τέτοιο. Η ad hoc παρέμβαση σε μεμονωμένες περιπτώσεις θα μπορούσε να καταστήσει το Γερμανικό στρατό υπεύθυνο για αμέτρητα εγκλήματα που δεν μπόρεσε να αποτρέψει στο παρελθόν.

Η έκθεση της Γκεστάπο προς το Reichsführer (Ανώτατο Αρχηγό) των Ες - Ες Χάινριχ Χίμλερ στις 17 Φεβρουαρίου 1942 αναφέρει:

Η αυξημένη δραστηριότητα των ανταρτών οφείλεται κατά κύριο λόγο στις φρικαλεότητες που διαπράττουν οι μονάδες των Ούστασε στην Κροατία ενάντια στον Ορθόδοξο πληθυσμό. Οι Ούστασε διαπράττουν τις πράξεις τους με κτηνώδη τρόπο όχι μόνο εναντίον αντρών στρατεύσιμων, αλλά κυρίως εναντίον αβοήθητων ηλικιωμένων, γυναικών και παιδιών. Ο αριθμός των Ορθοδόξων που οι Κροάτες έχουν σφαγιάσει και σαδιστικά βασανίσει μέχρι θανάτου είναι περίπου τριακόσιες χιλιάδες.

Σύμφωνα με τις εκθέσεις του Στρατηγού Γκλάιζε-Χορστενάου ο Χίτλερ είχε εξοργισθεί με τον Πάβελιτς, του οποίου η πολιτική πυροδοτούσε εξέγερση στην Κροατία, αποτρέποντας κάθε προοπτική ανάπτυξης δυνάμεων του NDH στο Ανατολικό Μέτωπο [36]. Επιπλέον ο Χίτλερ ήταν αναγκασμένος να απασχολεί δικές του μεγάλες δυνάμεις για να κρατήσει υπό έλεγχο την εξέγερση. Για το λόγο αυτό ο Χίτλερ κάλεσε τον Πάβελιτς στο πολεμικό του αρχηγείο στη Βίνιτσα (Ουκρανία) στις 23 Σεπτεμβρίου 1942 και στη συνέχεια ο Πάβελιτς αντικατέστησε τον υπουργό του των Ενόπλων Δυνάμεων Σλάβκο Κβάτερνικ με το λιγότερο φανατικό Γιούρε Φράντσετιτς. Ο Κβάτερνικ εξορίστηκε στη Σλοβακία - μαζί με το γιο του Εουγκεν, που κατηγορήθηκε για τις διώξεις των Σέρβων στην Κροατία [37] Πριν από τη συνάντηση με το Χίτλερ, για να κατευνάσει το κοινό, ο Πάβελιτς δημοσίευσε μια «Σημαντική Κυβερνητική Ανακοίνωση» («Važna obavijest Vlade«), με την οποία απειλούσε εκείνους που διέδιδαν τις ειδήσεις «για ανύπαρκτες απειλές αφοπλισμού των μονάδων των Ούστασε από εκπροσώπους μιας ξένης δύναμης, για την αντικατάσταση του Κροατικού Στρατού από έναν ξένο στρατό, για το ενδεχόμενο μια ξένη δύναμη να καταλάβει την εξουσία στην Κροατία ... "[38]

Ο Στρατηγός Γκλάιζε-Χορστενάου ανέφερε: «Το κίνημα των Ούστασε είναι, λόγω των λαθών και των φρικαλεοτήτων που έχει διαπράξει και της διαφθοράς, τόσο εκτεθειμένο ώστε ο εκτελεστικός κλάδος της κυβέρνησης (η πολιτοφυλακή και η αστυνομία) να διαχωριστεί από την κυβέρνηση - με αντίτιμο τη ρήξη κάθε πιθανής σχέσης μαζί της ».[39]

Ο Reichsführer των Ες - Ες Χάινριχ Χίμλερ αναφέρει χαρακτηρίζοντας το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας ως «γελοίο»: «οι αγαπημένοι μας γερμανικοί οικισμοί θα εξασφαλιστούν. Ελπίζω ότι η περιοχή νότια του Σρεμ θα απελευθερωθεί από ... τη Βοσνιακή Μεραρχία... έτσι ώστε να μπορέσουμε τουλάχιστον να επαναφέρουμε εν μέρει την τάξη σε αυτό το γελοίο (Κροατικό) κράτος ».[40]

Οι Ούστασε απέσπασαν τη γερμανική υποστήριξη για τα σχέδια εξάλειψης του Σερβικού πληθυσμού στην Κροατία. Ένα σχέδιο αφορούσε μια ανταλλαγή το 1941 μεταξύ της Γερμανίας και του NDH, όπου 20.000 Καθολικοί Σλοβένοι θα απελαύνονταν από τη Γερμανοκρατούμενη Σλοβενία και θα στέλνονταν στο NDH για να αφομοιωθούν ως Κροάτες. Σε αντάλλαγμα 20.000 Σέρβοι θα απελαύνονταν από το NDH και θα στέλνονταν στο κατεχόμενο από τη Γερμανία έδαφος της Σερβίας[35]. Στη συνάντηση με το Χίτλερ στις 6 Ιουνίου 1941 στο Σάλτσμπουργκ ο Πάβελιτς συμφώνησε να λάβει 175.000 απελαθέντες Σλοβένους. Η συμφωνία προέβλεπε ότι ο αριθμός των Σέρβων που θα απελαύνονταν από το NDH στη Σερβία θα μπορούσε να υπερβεί τον αριθμό των Σλοβένων που θα δεχόταν κατά 30.000. Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών ο Χίτλερ τόνισε την αναγκαιότητα και την επιθυμία των απελάσεων Σλοβένων και Σέρβων και συμβούλευσε τον Πάβελιτς ότι το NDH, για να σταθεροποιηθεί, έπρεπε να ακολουθήσει πολιτική εθνοτικής μη ανοχής για τα επόμενα 50 χρόνια [41] Οι Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις επέτρεψαν την απέλαση Σέρβων στη Σερβία, αλλά αντί να στέλνουν τους Σλοβένους στην Κροατία, απελάθηκαν και αυτούς επίσης στη Σερβία. Συνολικά περίπου 300.000 Σέρβοι απελάθηκαν ή έφυγαν από το NDH στη Σερβία μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου [41]

Οι φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από τους Ούστασε περιγράφονται ως εξής από τον Ταξίαρχο Σερ Φίτζρόι Μακλήν, Αρχηγό της Βρετανικής στρατιωτικής αποστολής στους Παρτιζάνους: «Κάποιοι Ούστασε συγκέντρωναν τα μάτια των Σέρβων που είχαν σκοτώσει, στέλνοντάς τα, όταν είχαν μαζέψει αρκετά, στον Poglavnik [αρχηγό] για την επιθεώρησή του ή επιδεικνύοντας περήφανα αυτά και άλλα ανθρώπινα όργανα στα καφέ του Ζάγκρεμπ ».[42]

Το Ναζιστικό καθεστώς απαίτησε από τους Ούστασε να υιοθετήσουν αντισημιτικές φυλετικές πολιτικές, να καταδιώξουν τους Εβραίους και να δημιουργήσουν στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Πάβελιτς και οι Ούστασε αποδέχτηκαν τις απαιτήσεις των Ναζί, αλλά η φυλετική τους πολιτική επικεντρώθηκε κυρίως στην εξάλειψη του Σερβικού πληθυσμού. Όταν οι Ούστασε χρειάζονταν περισσότερο προσωπικό για να βοηθήσει στην εξολόθρευση των Σέρβων το κράτος παρέβαινε τη ναζιστική αντισημιτική πολιτική υποσχόμενο την απονομή τιμητικά Αριανής ιθαγένειας και επομένως ελευθερία από τις διώξεις σε Εβραίους που ήταν πρόθυμοι να αγωνιστούν υπέρ του NDH.[43] Καθώς αυτό ήταν το μόνο νόμιμο μέσο που επέτρεπε στους Εβραίους να αποφύγουν τις διώξεις, αρκετοί Εβραίοι προσχώρησαν στις ένοπλες δυνάμεις του NDH. Αυτό ενόχλησε τα Γερμανική SS, που ισχυρίστηκαν ότι το NDH άφησε 5.000 Εβραίους να επιβιώσουν μέσω της υπηρεσίας τους στις ένοπλες δυνάμεις του [43].

Οι γερμανικοί αντισημιτικοί στόχοι για την Κροατία υπονομεύθηκαν περαιτέρω από την απροθυμία της Ιταλίας να τηρήσει μια αυστηρή αντισημιτική πολιτική, με αποτέλεσμα οι Εβραίοι στα ιταλικά τμήματα της Κροατίας να αποφεύγουν διώξεις όπως εκείνες που αντιμετώπιζαν οι Εβραίοι στην κατεχόμενη από της Γερμανία ανατολική Κροατία[43]. Οταν η Ιταλία αποσύρθηκε από τον πόλεμο το 1943 οι Γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν τη δυτική Κροατία και το NDH προσάρτησε τα εδάφη που είχαν παραχωρηθεί στην Ιταλία το 1941.

Αντίσταση των Παρτιζάνων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 22 Ιουνίου 1941 σχηματίστηκε στο δάσος Μπρεζόβιτσα το Απόσπασμα Παρτιζάνων του Σίσακ κοντά στην ομώνυμη πόλη, που τιμάται ως η πρώτη μονάδα ένοπλης αντίστασης που σχηματίστηκε στην κατεχόμενη Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κροάτες, Σέρβοι, Βόσνιοι και πολίτες κάθε εθνικότητας και προέλευσης άρχισαν να προσχωρούν στους Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους με επικεφαλής το Γιόσιπ Μπροζ Τίτο. Το κίνημα των Παρτιζάνων μπόρεσε σύντομα να ελέγξει ένα μεγάλο ποσοστό του NDH (και της Γιουγκοσλαβίας) και πολύ σύντομα οι πόλεις της κατεχόμενης Βοσνίας και της Δαλματίας ήταν περικυκλωμένες από αυτές τις περιοχές που έλεγχαν οι Παρτιζάνοι, με τις φρουρές τους να ζουν σε de facto κατάσταση πολιορκίας και συνεχώς να προσπαθούν να διατηρήσουν τον έλεγχο των σιδηροδρομικών συνδέσεων.

Το 1944, το τρίτο έτος του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, οι Κροάτες αποτελούσαν το 61% των επιχειρησιακών μονάδων των Παρτιζάνων που προέρχονταν από το Ομοσπονδιακό Κράτος της Κροατίας.[44] [45] [46]

Το Ομοσπονδιακό Κράτος της Κροατίας είχε επίσης το μεγαλύτερο αριθμό αποσπασμάτων και ταξιαρχιών μεταξύ των ομοσπονδιακών μονάδων και μαζί με τις δυνάμεις στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, η αντίσταση των Παρτιζάνων στο NDH αποτελούσε το μεγαλύτερο μέρος της στρατιωτικής δύναμης του κινήματος. Ο Στρατάρχης των Παρτιζάνων Τίτο, ήταν μισός Κροάτης, μισός Σλοβένος.

Σχέσεις με τους Τσέτνικ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συνάντηση Τσέτνικ, Ούστασε και Κροατικής Εθνοφυλακής στην κατεχόμενη Βοσνία

Μετά τη ρήξη του 1941 Παρτιζάνων και Τσέτνικ στη Σερβία οι ομάδες των Τσέτνικ στην κεντρική, ανατολική και βορειοδυτική Βοσνία βρέθηκαν εγκλωβισμένοι μεταξύ των Γερμανικών δυνάμεων και εκείνων των Ούστασε (NDH) από τη μια και των Παρτιζάνων από την άλλη. Στις αρχές του 1942 ο Ταγματάρχης των Τσέτνικ Γέζντιμιρ Ντάνγκιτς προσέγγισε τους Γερμανούς σε μια προσπάθεια να καταλήξουν σε συνεννόηση, αλλά χωρίς επιτυχία και οι τοπικοί ηγέτες τους αναγκάστηκαν να αναζητήσουν μια άλλη λύση. Οι ομάδες των Τσέτνικ ήταν σε ουσιαστική διαφωνία με τους Ούστασε για σχεδόν όλα τα ζητήματα, αλλά βρήκαν κοινό εχθρό στους Παρτιζάνες και αυτός ήταν ο πρωταρχικός λόγος για τη συνεργασία που ακολούθησε μεταξύ των αρχών των Ούστασε του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας και των αποσπασμάτων των Τσέτνικ Βοσνία.

Η πρώτη επίσημη συμφωνία μεταξύ των Βοσνίων Τσέτνικ και των Ούστασε ολοκληρώθηκε στις 28 Μαΐου 1942, όπου οι ηγέτες των Τσέτνικ εξέφρασαν τη νομιμοφροσύνη τους ως «πολίτες του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας» τόσο στο κράτος όσο και στο Poglavnik (Άντε Πάβελιτς). Τις επόμενες τρεις εβδομάδες υπογράφηκαν τρεις πρόσθετες συμφωνίες, που κάλυψαν ένα μεγάλο μέρος της περιοχής της Βοσνίας (μαζί με τα αποσπάσματα των Τσέτνικ μέσα σε αυτό). Με τους όρους αυτών των συμφωνιών οι Τσέτνικ έπρεπε να παύσουν τις εχθροπραξίες εναντίον του κράτους των Ούστασε που θα εγκαθιστούσαν μόνιμη διοίκηση στις περιοχές αυτές [47] [48] Η βασική διάταξη, άρθρο 5 της συμφωνίας, όριζε τα εξής:

Όσο υπάρχει κίνδυνος από τις ένοπλες ομάδες των Παρτιζάνων, οι σχηματισμοί των Τσέτνικ θα συνεργάζονται οικειοθελώς με τον Κροατικό στρατό για να πολεμήσουν και να συντρίψουν τους Παρτιζάνους και στις ενέργειες αυτές θα είναι υπό τη γενική διοίκηση των κροατικών ενόπλων δυνάμεων. ... Οι σχηματισμοί του Τσέτνικ μπορούν να αναλαμβάνουν επιχειρήσεις εναντίον των Παρτιζάνων από μόνοι τους, αλλά αυτό θα πρέπει να αναφέρεται εγκαίρως στους Κροάτες στρατιωτικούς διοικητές.[47]

Τα απαραίτητα πυρομαχικά και εφόδια χορηγούντο στους Τσέτνικ από τους στρατιωτικούς των Ούστασε. Οι Τσέτνικ που τραυματίζονταν σε τέτοιες επιχειρήσεις περιθάλπονταν στα νοσοκομεία του NDH, ενώ τα ορφανά και τις χήρες όποιων από αυτούς σκοτώνονταν στις μάχες θα υποστηρίζονταν από το κράτος των Ούστασε. Πρόσωπα που θα υποδείκνυαν συγκεκριμένα οι διοικητές των Τσέτνικ θα επέστρεφαν στο σπίτι τους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ούστασε (Στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς). Οι συμφωνίες αυτές κάλυπταν την πλειοψηφία των δυνάμεων των Τσέτνικ στη Βοσνία ανατολικά της Γερμανοϊταλικής οριοθετημένης γραμμής και διήρκεσαν κατά το μεγαλύτερο μέρος του πολέμου. Δεδομένου ότι οι Κροατικές δυνάμεις ήταν αμέσως εξαρτημένες από τη Γερμανική στρατιωτική κατοχή, η συνεργασία με αυτές ήταν, στην πραγματικότητα, έμμεση συνεργασία με τους Γερμανούς.[47] [48]

Κράτος τρόμου και μαζικής θανάτωσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας δεν ήταν Κροάτες, κυρίως λόγω της ένταξης της Βοσνίας. Είχε σημαντικό πληθυσμό Σέρβων (περίπου 19% του πληθυσμού της Κροατίας εκείνη τη χρονική στιγμή, πάνω από το 30% του πληθυσμού του NDH), Βόσνιων Μουσουλμάνων (η μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα της Βοσνίας εκείνη την περίοδο και πάνω από το 10% του πληθυσμού του NDH), Γερμανών, Ούγγρων και άλλων. Οι Καθολικοί (κυρίως οι Κροάτες, οι Γερμανοί και οι Ούγγροι) αποτελούσαν πάνω από το 50% του πληθυσμού των 6,3 εκατομμυρίων κατοίκων. Ο Δρ Μίλε Μπούντακ, πολιτικός και υπουργός του NDH – συγγραφέας επίσης-αμέσως βρήκε την ευκαιρία να αποκαλέσει τους Μουσουλμάνους ως «Αδέρφια». Πολλοί Κροάτες συμφωνούν με την ιδέα ότι η πλειοψηφία των Βοσνίων Μουσουλμάνων ήταν πραγματικά Κροάτες που είχαν ασπασθεί το Ισλάμ κατά την εισβολή των Οθωμανών το 15ο αιώνα.

Πολλοί Μουσουλμάνοι της Βοσνίας αποδέχθηκαν το NDH (σε ορισμένες περιπτώσεις αναγκάστηκαν να το αποδεχθούν) και αμέσως άρχισαν να συμμετέχουν. Το πιο διαβόητο Ισλαμικό τμήμα των Ουστάσι ήταν αυτό που συγκρότησε τη 13η Ορεινή Μεραρχία των Waffen-SS "Handschar". Για τους στρατιώτες μουσουλμανικής πίστης, κτίστηκε τζαμί στο Ζάγκρεμπ, την πρωτεύουσα του κράτους, γνωστό ως "Poglavnikova Dzamija" ή Τζαμί Poglavnik της Κροατίας.

Οι Ούστασε ψήφισαν σχεδόν αμέσως φυλετικούς νόμους που αντικατόπτριζαν την αποδοχή της ιδεολογίας της Ναζιστικής Γερμανίας και της Φασιστικής Ιταλίας, με έμφαση στα κροατικά εθνικά θέματα.

Ο πρώτος περί «Της έννομης τάξης για την υπεράσπιση του λαού και του κράτους», με ημερομηνία 17 Απριλίου 1941 όριζε την ποινή του θανάτου για την "προσβολή της τιμής και των ζωτικών συμφερόντων των Κροατικού λαού και της επιβίωσης του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας». Αυτόν ακολούθησαν σύντομα περί «έννομης τάξης φυλών» και το «έννομης τάξης της προστασίας του Άριου αίματος και της τιμής του Κροατικού λαού" στις 30 Απριλίου 1941, καθώς και του "Τάγματος της δημιουργίας και του ορισμού της φυλετικής πολιτικής επιτροπής», με ημερομηνία 4 Ιουνίου 1941. Η εφαρμογή αυτών των νομικών πράξεων γινόταν όχι μόνο μέσω των κανονικών δικαστηρίων, αλλά και σε νέα έκτακτα δικαστήρια, καθώς και τα κινητά στρατοδικεία με εκτεταμένες δικαιοδοσίες.

Οι κανονικές φυλακές δεν μπορούσαν πλέον να χωρέσουν τον αριθμό των νέων κρατουμένων και η κυβέρνηση δημιούργησε το στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς τον Ιούλιο του 1941. Το καθεστώς κατασκεύασε τελικά στρατόπεδα συγκέντρωσης σε έντεκα διαφορετικές τοποθεσίες.

Η Ούστασε άρχισε εκστρατεία μαζικών δολοφονιών, απελάσεων και θρησκευτικού προσηλυτισμού εναντίον των ανεπιθύμητων: Σέρβων, Εβραίων, Ρομά, διαφωνούντων Κροατών και άλλων.

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς έγινε ο τόπος της δολοφονίας ως εκατό χιλιάδων ανθρώπων (κάποιοι εκτιμούν ότι αυτό ήταν το τρίτο μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου). Συνολικά η Ούστασε εκτίμησε τους θανάτους σε περίπου 100.000, αλλά όλα τα γραπτά αρχεία καταστράφηκαν για να τους καλύψουν.

Μέχρι το τέλος του πολέμου οι Σέρβοι της Κροατίας μειώθηκαν στο 14% του πληθυσμού λόγω της θανάτωσης ή της εκτόπισης (αλλά και εν μέρει από την μετανάστευση στην Βοϊβοντίνα το 1946/1947). Οι Κροάτες Εβραίοι ήταν πολλοί, αλλά μόνο το ένα πέμπτο από αυτούς επέζησαν του πολέμου. Πολλοί Εβραίοι απελάθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης της ίδιας της Ναζιστικής Γερμανίας.

Τέλος του πολέμου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Αύγουστο του 1944 έγινε απόπειρα πραξικοπήματος του υπουργού Εξωτερικών του NDH Μλάντεν Λόρκοβιτς και του υπουργού Πολέμου Αντε Βόκιτς κατά του Άντε Πάβελιτς, που όμως απέτυχε και οι συνωμότες του εκτελέστηκαν. Στις αρχές του 1945 ο στρατός του NDH υποχώρησε προς το Ζάγκρεμπ με Γερμανικά και Κοζάκικα στρατεύματα. Νικήθηκε και η προέλαση των δυνάμεων των Παρτιζάνων του Τίτο, με το Σοβιετικό Κόκκινο Στρατό, προκάλεσε μαζική υποχώρηση των Ούστασε προς την Αυστρία και ουσιαστικά το τέλος του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας.

Το Μάιο του 1945 μια μεγάλη φάλαγγα αποτελούμενη από στρατεύματα της Εθνοφρουράς του NDH, των Ούστασε, Κοζάκων, μερικών Τσέτνικ και της Σλοβενικής Εθνοφυλακής, καθώς και πολλούς πολίτες, υποχώρησε πιεζόμενη από τις δυνάμεις των Παρτιζάνων που κατευθύνονταν βορειοδυτικά προς την Ιταλία και την Αυστρία. Η Συνθηκολόγηση της Γερμανίας υπογράφηκε στις 8 Μαΐου, αλλά οι Γερμανοί όρισαν τον Πάβελιτς αποκλειστικό διοικητή των δυνάμεων του NDH και αυτός διέταξε να συνεχιστεί ο πόλεμος, καθώς η φάλαγγα προσπαθούσε να φτάσει στις Βρετανικές δυνάμεις για να διαπραγματευτεί τη μετάβασή της στην κατεχόμενη από τους Συμμάχους Αυστρία. Ο Βρετανικός στρατός, ωστόσο, τους αρνήθηκε να εισέλθουν και τους επέστρεψε στις δυνάμεις των Παρτιζάνων.

Εν τω μεταξύ ο Άντε Πάβελιτς αποχώρησε από την ομάδα και κατέφυγε στην Αυστρία, την Ιταλία, την Αργεντινή και τέλος στην Ισπανία, όπου πέθανε το 1959. Αρκετά άλλα μέλη της κυβέρνησης του NDH συνελήφθησαν το Μάιο και τον Ιούνιο του 1945 και καταδικάστηκαν σε θάνατο, στη δίκη του Μίλε Μπούντακ (συνοπτική αυθημερόν δίκη στο Ζάγκρεμπ από Στρατοδικείο του Γιουγκοσλαβικού Στρατού). Το τέλος του πολέμου οδήγησε στη δημιουργία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, που στη συνέχεια έγινε η Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, με το Σύνταγμα του 1946 που έκανε επίσημα τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κροατίας και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης δύο από τις έξι δημοκρατίες του νέου κράτους.

Τα μετά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρόλο που τα ακροδεξιά κινήματα της Κροατίας, εμπνεόμενα από το πρώην NDH που επανεμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του Πόλεμου της Κροατικής Ανεξαρτησίας, το σημερινό Σύνταγμα της Κροατίας δεν αναγνωρίζει επίσημα το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας ως ιστορικό ή νόμιμο προκάτοχο κράτος της σημερινής Κροατικής Δημοκρατίας.[49]

Παρ' όλα αυτά, όταν κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία το 1991, η Δημοκρατία της Κροατίας αποκατέστησε την Κροατική Εθνοφρουρά φρουρά, οι βετεράνοι της οποίας έλαβαν γενναιόδωρες κρατικές συντάξεις [50]

Οι Γερμανοί στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους στην Κροατική επικράτεια δεν είχαν τιμηθεί μέχρι η Γερμανία και η Κροατία να καταλήξουν σε συμφωνία για την επισήμανση των τάφων τους το 1996.[51] Ο Σύνδεσμος Φροντίδας Γερμανικών Πολεμικών Τάφων διατηρεί δύο μεγάλα νεκροταφεία, στο Ζάγκρεμπ και στο Σπλιτ.

Κυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο απόλυτος ηγέτης του NDH ήταν ο Άντε Πάβελιτς, που ήταν γνωστός από τον τίτλο του στην Ούστασε, Poglavnik, καθ 'όλη τη διάρκεια του πολέμου, ανεξάρτητα από την επίσημη κυβερνητική του θέση. Από το 1941 ως το 1943, ενώ η χώρα ήταν de jure μοναρχία, ο Πάβελιτς ήταν ο πανίσχυρος Πρωθυπουργός (ή "Πρόεδρος της Κυβέρνησης"). Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας έγινε αρχηγός του κράτους στη θέση του Αϊμόνε, Δούκα της Αόστας (επίσης γνωστός ως Tόμισλαβ Β΄) και διατήρησε τη θέση του Πρωθυπουργού μέχρι τις αρχές του 1944, όταν όρισε αντικαταστάτη του το Νίκολα Μάντιτς.

Μοναρχία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δημόσια δημοσίευση των νόμων για το στέμμα του Ζβόνιμιρ, που έκανε το κράτος Βασίλειο, στις 15 Μαΐου 1941.
Ανακήρυξη του Αϊμόνε Tόμισλαβ Β΄ ως Βασιλιά της Κροατίας στις 18 Μαΐου 1941. Μπροστά του ο poglavnik Πάβελιτς με την Κροατική αντιπροσωπεία
Δημόσια ανακήρυξη της νέας Κροατικής δυναστείας (Hrvatski Narod, no96, 19 Μαΐου 1941)

Κατά τη δημιουργία του NDH ο Πάβελιτς ενέδωσε στην ανάρρηση του Αϊμόνε, 4ου Δούκα της Αόστας, ως εικονικού Βασιλιά της Κροατίας με το νέο βασιλικό του όνομα Tόμισλαβ Β΄. Ο Τόμισλαβ Β΄ δεν ενδιαφερόταν να είναι εικονικός βασιλιάς της Κροατίας[25], δεν επισκέφθηκε ποτέ τη χώρα και δεν είχε καμία επιρροή στην κυβέρνηση. Το καλοκαίρι του 1941 ο Τόμισλαβ Β΄ δήλωσε ότι θα δεχόταν τη θέση του ως Βασιλιά, μόνο αν ικανοποιούνταν ορισμένες απαιτήσεις:

  • ότι θα ενημερωνόταν για όλες τις δραστηριότητες της Ιταλίας στο έδαφος του NDH
  • ότι η βασιλεία του έπρεπε να επικυρωθεί από το Κοινοβούλιο του NDH και
  • ότι η πολιτική δεν έπρεπε να παίζει ρόλο στις Κροατικές ένοπλες δυνάμεις.[52]

Τα αιτήματα αποχώρησης του Γερμανικού και του Ιταλικού στρατού ήταν προφανώς αδύνατο να ικανοποιηθούν από την Ιταλική και τη Γερμανική κυβέρνηση, οπότε ο Τόμισλαβ Β΄ απέφυγε να αναλάβει τη θέση του στην Κροατία. Ο Αϊμόνε αρχικά αρνήθηκε να αναλάβει το στέμμα, αντιδρώντσς στην προσάρτηση από την Ιταλία της Κροατικής πλειοψηφίας περιοχής της Δαλματίας, όμως αργότερα αποδέχτηκε το θρόνο όταν τον πίεσε να το κάνει ο Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄, ωστόσο ποτέ δεν μετακόμισε από την Ιταλία για να διαμείνει στην Κροατία.[53]

Μετά την απόλυση του Μουσολίνι στις 25 Ιουλίου 1943 ο Τόμισλαβ Β΄ παραιτήθηκε στις 31 Ιουλίου με εντολή του Βασιλιά Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ΄ της Ιταλίας.[54] [55] [56] [57] Λίγο μετά την ανακωχή της Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943 ο Αντε Πάβελιτς δήλωσε ότι ο Τόμισλαβ Β΄ δεν ήταν πλέον βασιλιάς της Κροατίας.[58]

Ο Τόμισλαβ Β΄ παραιτήθηκε επισήμως από τον τίτλο του "Βασιλιάς της Κροατίας, Πρίγκιπας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, Βοεβόδας Δαλματίας, Τούζλας και Κνιν, Δούκας της Αόστα (από το 1942), Πρίγκιπας της Σιστέρνα και του Μπελιγκουάρντο, Μαρκήσιος της Βογκέρα και Κόμης του Ποντεράνο" τον Οκτώβριο του 1943 μετά τη γέννηση του γιου του Αμεντέο, στον οποίο έδωσε, μεταξύ των μεσαίων του ονομάτων, το όνομα «Ζβόνιμιρ». [59]

Κοινοβούλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κοινοβούλιο του NDH ιδρύθηκε με το Νομοθετικό Διάταγμα του Κοινοβούλιου του Κράτους της Κροατίας στις 24 Ιανουαρίου 1942.[60]

Τα μέλη του Κοινοβούλιου δεν εκλέγονταν και συνεδριάσεις συγκλήθηκαν λίγο πάνω από δέκα φορές μετά την αρχική σύνοδο το 1942. Πρόεδρός του ήταν ο Mάρκο Ντόσεν. Το διάταγμα αυτό καθόρισε πέντε κατηγορίες ατόμων που θα λάβαιναν πρόσκληση να γίνουν μέλη του κοινοβουλίου από την κυβέρνηση που διορίστηκε από την Ούστασε: (1) εν ζωή Κροάτες αντιπρόσωποι του Κροατικού Κοινοβουλίου του 1918, (2) εν ζωή Κροάτες αντιπρόσωποι που είχαν εκλεγεί στις εκλογές της Γιουγκοσλαβίας το 1938, (3) μέλη του Κροατικού Κόμματος των Δικαιωμάτων πριν από το 1919, (4) ορισμένοι αξιωματούχοι του Ανώτατου Αρχηγείου τη Ούστασε και (5) δύο μέλη της Γερμανικής εθνικής συνέλευσης[60] Η ευθύνη για τη συγκέντρωση όλων των επιλέξιμων ως μελών του κοινοβουλίου ανατέθηκε στον επικεφαλής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Νίκολα Βούκελιτς, που βρήκε 204 άτομα ως επιλέξιμα. Σύμφωνα με το διάταγμα ο Βούκελιτς αποφάνθηκε ότι εκείνοι που είχαν λάβει τη θέση γερουσιαστή το 1939, ήταν μέλη της κυβέρνησης του Ντούσαν Σίμοβιτς ή της Γιουγκοσλαβικής εξόριστης κυβέρνησης έχασαν την επιλεξιμότητά τους. Από τα 204 άτομα που κρίθηκαν επιλέξιμα για το κοινοβούλιο 141 συμμετείχαν στις κοινοβουλευτικές συνεδριάσεις. Από τα 204 επιλέξιμα μέλη του κοινοβουλίου 93 ήταν μέλη του Κροατικού Αγροτικού Κόμματος, 56 από τα οποία παρακολουθούσαν τις συνεδριάσεις[60].

Το Κοινοβούλιο ήταν μόνο ένα συμβουλευτικό όργανο και δεν είχε την εξουσία να νομοθετεί. Ωστόσο κατά τη διάρκεια της όγδοης συνόδου του κοινοβουλίου το Φεβρουάριο του 1942, το καθεστώς των Ούστασε βρέθηκε σε άμυνα, όταν μια κοινή κίνηση του Κροατικού Αγροτικού Κόμματος και του Κροατικού Κόμματος, με την υποστήριξη 39 μελών του κοινοβουλίου, ζήτησε εξηγήσεις για την τύχη του ηγέτη του Αγροτικού Κόμματος Βλάντκο Μάτσεκ[60]. Στην επόμενη συνεδρίαση ο Αντε Πάβελιτς απάντησε ότι ο Μάτσεκ κρατιόταν σε απομόνωση για να εμποδιστεί να έλθει σε επαφή με αξιωματούχους της Γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης. Σε λιγότερο από ένα μήνα ο Μάτσεκ μεταφέρθηκε από το Στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς και τέθηκε σε κατ 'οίκον περιορισμό στην κατοικία του στο Κούπινετς[60].

Ο Μάτσεκ κλήθηκε αργότερα από ξένους για να πάρει θέση και να αντιδράσει στην κυβέρνηση του Πάβελιτς, αλλά αρνήθηκε. Ο Μάτσεκ έφυγε από τη χώρα το 1945, με τη βοήθεια του Στρατηγού των Ούστασε Αντε Μόσκοβ. Μετά τη σύνοδο του Φεβρουαρίου του 1942 το Κοινοβούλιο συνεδρίασε μόνο μερικές φορές και το διάταγμα δεν ανανεώθηκε το 1943.

Στρατός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατοχή και διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας 1941-43
Κατοχή και διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας 1943-44

Το NDH ίδρυσε το Στρατό του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας (Σερβοκροατικά: Hrvatsko domobranstvo) και το Ναυτικό του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας τον Απρίλιο του 1941 με τη συναίνεση των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων (Βέρμαχτ). Εργο των ενόπλων δυνάμεων ήταν να υπερασπίζονται το κράτος εναντίον τόσο των ξένων όσο και των εγχώριων εχθρών[61]. Ο στρατός περιλάμβανε και αεροπορία. Το NDH δημιούργησε επίσης την Ustaška Vojnica (Πολιτοφυλακή των Ούστασε) που συγκροτήθηκε ως πολιτοφυλακή του κόμματος και χωροφυλακή.

Ο στρατός αρχικά περιοριζόταν σε 16 τάγματα πεζικού και 2 μοίρες ιππικού - 16.000 άνδρες συνολικά. Τα αρχικά 16 τάγματα σύντομα διευρύνθηκαν σε 15 συντάγματα πεζικού με δύο τάγματα το καθένα το Μάιο-Ιούνιο του 1941, που οργανώθηκαν σε πέντε διοικήσεις μεραρχιών, περίπου 55.000 άνδρες[62] Οι μονάδες υποστήριξης περιελάμβαναν 35 ελαφρά άρματα, που προμήθευσε η Ιταλία[63], 10 τάγματα πυροβολικού (εξοπλισμένα με όπλα καταληφθέντα από το Βασιλικό Γιουγκοσλαβικό Στρατό, τσεχικής καταγωγής), ένα σύνταγμα ιππικού στο Ζάγκρεμπ και μια ανεξάρτητη μοίρα ιππικού στο Σεράγεβο. Δύο ανεξάρτητα μηχανοκίνητα τάγματα πεζικού έδρευαν στο Ζάγκρεμπ και το Σεράγεβο αντίστοιχα[64] Σύμφωνα με τους όρους των Συνθηκών της Ρώμης (1941) με την Ιταλία, το Ναυτικό του NDH περιοριζόταν σε μερικά παράκτια και περιπολικά σκάφη, που περιπολούσαν κυρίως στις εσωτερικές πλωτές οδούς.

Όταν ιδρύθηκε το 1941 η Πολεμική Αεροπορία του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας (Σερβοκροατικά: Zrakoplovstvo Nezavisne Države Hrvatske) (ZNDH) απαρτιζόταν από αιχμαλωτισμένα αεροσκάφη του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας (7 μαχητικά, 20 βομβαρδιστικά και περίπου 180 βοηθητικά και εκπαιδευτικά αεροσκάφη) καθώς και διοικήσεις αλεξιπτωτιστών, εκπαίδευσης και αντιαεροπορικού πυροβολικού. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εφοδιάστηκε με αρκετές εκατοντάδες νέα ή επισκευασμένα γερμανικά, ιταλικά και γαλλικά μαχητικά και βομβαρδιστικά, μέχρι την παραλαβή των τελικών παραδόσεων νέων αεροσκαφών από τη Γερμανία τον Απρίλιο του 1945.[65]

Η Κροατική Αεροπορική Λεγεώνα (Σερβοκροατικά: Hrvatska Zrakoplovna Legija) ή HZL ήταν μια στρατιωτική μονάδα της Πολεμικής Αεροπορίας του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας, που πολέμησε μαζί με τη Λουφτβάφε στο Ανατολικό Μέτωπο από το 1941 έως το 1943 και στη συνέχεια στην Κροατία. Η μονάδα εστάλη στη Γερμανία για εκπαίδευση στις 15 Ιουλίου 1941 πριν κατευθυνθεί στο Ανατολικό Μέτωπο. Πολλοί από τους πιλότους και τα πληρώματα είχαν προηγουμένως υπηρετήσει στη Βασιλική Γιουγκοσλαβική Πολεμική Αεροπορία κατά την εισβολή στη Γιουγκοσλαβία τον Απρίλιο του 1941. Μερικοί από αυτούς είχαν επίσης εμπειρία στους δύο βασικούς τύπους που θα χειρίζονταν, το Messerschmitt 109 και το Dornier Do 17, με δύο πιλότους μαχητικών να έχουν καταρρίψει αεροσκάφη της Λουφτβάφε.[66]

Κατά τις επιχειρήσεις στο Ανατολικό Μέτωπο οι μαχητές της μονάδας σημείωσαν συνολικά 283 καταρρίψεις, ενώ τα βομβαρδιστικά της συμμετείχαν σε περίπου 1.500 αποστολές. Μετά την επιστροφή στην Κροατία το Δεκέμβριο του 1942 τα αεροσκάφη της μονάδας αποτέλεσαν σημαντική συμβολή στην δύναμη πλήγματος των δυνάμεων του Άξονα που πολεμούσαν τους Παρτιζάνους μέχρι τα τέλη του 1944.[67]

Λόγω του χαμηλού ηθικού των στρατολογημένων και της αυξανόμενης δυσαρέσκειας τους για το καθεστώς των Ούστασε καθώς ο πόλεμος συνεχιζόταν, οι Παρτιζάνοι κατέληξαν να τους θεωρούν ως βασικό στοιχείο της γραμμής εφοδιασμού τους. Σύμφωνα με τον Ουίλιαμ Ντέκιν, που ηγείτο μίας από τις βρετανικές αποστολές στον αρχηγό των Παρτιζάνων Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, σε ορισμένες περιοχές οι Παρτιζάνοι απελευθέρωναν τους στρατιώτες αφού τους αφόπλιζαν, έτσι ώστε να μπορούν να επιστρέψουν στο πεδίο της μάχης με νέα όπλα, που θα τους τα αφαιρούσαν πάλι[68] Άλλοι στρατιώτες είτε λιποτακτούσαν είτε προωθούσαν ενεργά εφόδια στους Παρτιζάνους - ιδιαίτερα μετά την παραχώρηση από το NDH της Δαλματίας στην Ιταλία. Ο αριθμός των στρατευμάτων μειώθηκε από 130.000 στις αρχές του 1943 σε 70.000 στα τέλη του 1944, οπότε η κυβέρνηση του NDH συγχώνευσε το στρατό με τον στρατό των Ούστασε και τους οργάνωσε σε δεκαοκτώ μεραρχίες, συμπεριλαμβανομένων πυροβολικού και θωρακισμένων μονάδων[69] Παρά τις δυσκολίες αυτές ο στρατός, μαζί με το υπό γερμανική διοίκηση XV Σώμα των Κοζάκων, ήταν σε θέση να συνδράμει τη Βέρμαχτ να κρατήσει τις γραμμές της στη Συρμία, τη Σλαβονία και τη Βοσνία κατά των συνδυασμένων Σοβιετικών, Βουλγαρικών και Παρτιζάνικων επιθέσεων από τα τέλη του 1944 ως λίγο πριν του NDH κατάρρευση το Μάιο του 1945.

Η Πολεμική Αεροπορία του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας παρείχε κάποιο επίπεδο αεροπορικής υποστήριξης (επιθέσεις, αερομαχίες και μεταφορές)) μέχρι το Μάιο του 1945, αντιμετωπίζοντας και μερικές φορές νικώντας αεροσκάφη της Βρετανικής Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας, της Αμερικανικής και της Σοβιετικής Πολεμικής Αεροπορίας. Οι τελευταίες παραδόσεις σύγχρονων γερμανικών μαχητικών αεροσκαφών Messerschmitt Bf 109 G και K εξακολουθούσαν να εκτελούνται ακόμη και τον Απρίλιο του 1945.[70]

Στα τέλη του Μαρτίου του 1945 ήταν προφανές για την Κροατική Στρατιωτική Διοίκηση ότι, αν και το μέτωπο παρέμενε άθικτο, τελικά θα ηττηθεί από την τεράστια έλλειψη πυρομαχικών. Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε να υποχωρήσει στην Αυστρία, προκειμένου να παραδοθεί στις Βρετανικές δυνάμεις που προχωρούν προς βοράν από την Ιταλία.[71] Ο Γερμανικός στρατός βρισκόταν σε φάση αποσύνθεσης και το σύστημα εφοδιασμού είχε καταρρεύσει[72].

Ζώνες επιρροής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1941 ως το 1943 η επικράτεια του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας διαιρέθηκε σε Γερμανική και Ιταλική ζώνη, που άλλοτε περιγράφονται ως ζώνες επιρροής[13][73][74] και άλλοτε ως ζώνες κατοχής:[75] [76]

Η Γερμανική ζώνη περιελάμβανε το βορειοανατολικό τμήμα του NDH, που συνόρευε με την Ουγγαρία στα βόρεια, την κατεχόμενη από τη Γερμανία Σερβία στα ανατολικά, την Ιταλική ζώνη στα νότια και τη Ναζιστική Γερμανία στα βορειοδυτικά. Εκεί οι Γερμανικές ένοπλες δυνάμεις (Βέρμαχτ) ασκούσαν de facto έλεγχο. Η Ιταλική ζώνη περιλάμβανε το νοτιοδυτικό τμήμα του NDH, που συνόρευε με τη Γερμανική ζώνη στα βορειοανατολικά, το κατεχόμενο από την Ιταλία Μαυροβούνιο στα ανατολικά και τα γιουγκοσλαβικά εδάφη που προσαρτήθηκαν από την Ιταλία στα νοτιοδυτικά.[77] Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το 1943 η Ιταλική ζώνη επιρροής καταργήθηκε και η Γερμανική επεκτάθηκε σε ολόκληρο το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας. Την ίδια στιγμή το NDH απέκτησε τον έλεγχο της βόρειας Δαλματίας (Σίμπενικ και Σπλιτ)

Εξωτερικές σχέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το NDH έτυχε πλήρους αναγνώρισης από τις δυνάμεις του Άξονα και από τις χώρες που βρίσκονταν υπό την κατοχή του Άξονα και επίσης από την Ισπανία.[78] Το κράτος διατηρούσε διπλωματικές αποστολές σε πολλές χώρες, όλες στην Ευρώπη. Στο Ζάγκρεμπ υπήρχαν πρεσβείες της Ναζιστικής Γερμανίας, της Ιταλίας, της Σλοβακίας του Τίσο, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της Φινλανδίας, της Ισπανίας και της Ιαπωνίας, καθώς και προξενεία της Ιταλίας, της Σουηδίας, της Ελβετίας, της Δανίας, της Πορτογαλίας, της Αργεντινής και της Γαλλίας του Βισύ.[79] [80]

Το 1941 η χώρα έγινε δεκτή στην Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση. Στις 10 Αυγούστου 1942 υπογράφηκε συμφωνία στο Μπριούνι, που αποκαθιστούσε τη Σιδηροδρομική Εταιρεία Δούναβη-Σάβου-Αδριατικής, μεταξύ του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας, της Γερμανίας, της Ουγγαρίας και της Ιταλίας.[81] Μετά την κήρυξη πολέμου στις 11ης Δεκεμβρίου 1941 από τη Γερμανία κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας κήρυξε επίσης τον πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο στις 14 Δεκεμβρίου[82].

Ο Κροατικός Ερυθρός Σταυρός ιδρύθηκε το 1941, με πρόεδρο τον Κουρτ Χουν.[83] [84] Το NDH υπέγραψε τις Συμβάσεις της Γενεύης στις 20 Ιανουαρίου 1943[85] και στη συνέχεια η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού όρισε το Γιούλιους Σμίντλιν εκπρόσωπό της στη χώρα[84].

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το οικονομικό σύστημα του NDH βασίστηκε στην αρχή του "Κροατικού σοσιαλισμού".[86] Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του συστήματος, που ακολουθούσε εκείνο της Ναζιστικής Γερμανίας, ήταν οι αρχές μιας σχεδιασμένης οικονομίας, με υψηλά επίπεδα κρατικής συμμετοχής στην οικονομική ζωή. [87]Το κράτος κατά τα λεγόμενά του είχε ως στόχο να θέσει τα μέσα παραγωγής στα χέρια των αγροτών και να δημιουργήσει μια ψυχική ενότητα μεταξύ όλων των τάξεων για να εργαστούν για το μεγαλύτερο καλό της εθνικής κοινότητας, που θεωρείτο πιο σημαντικό από τα ατομικά δικαιώματα. Ο Κροατικός σοσιαλισμός ισχυριζόταν ότι η εργασία δεν ήταν ιδιωτική υπόθεση, αλλά η πηγή όλης της οικονομικής αξίας και της περιουσίας της κοινότητας.[86][88]

Οι ηγέτες της Ούστασε ισχυρίζονταν ότι οι απλοί Κροάτες εργάτες και αγρότες παραμελήθηκαν και υπέστησαν εκμετάλλευση στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας.[86] Έτσι, όταν ήρθαν στην εξουσία υποσχέθηκαν μια κοινωνική επανάσταση, αντιμετωπίζοντας την κοινωνική αδικία και τη φτώχεια. Η αντιαστική προπολεμική ρητορική τους συνεχίστηκε μετά την ίδρυση του NDH, όπως και η έντονη απόρριψη του φιλελεύθερου καπιταλιστικού συστήματος[86]. Η Εργατική Πρωτομαγιά της 1ης Μαΐου τονίστηκε ιδιαίτερα προς τιμή της εργασίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης των εργαζομένων[89]. Το καθεστώς άρχισε σύντομα τη μαζική κατασκευή κατοικιών και οικισμών για τους Κροάτες εργαζόμενους. Ωστόσο η διαθεσιμότητά τους βασιζόταν στην κοινωνική και ιδεολογική συμμόρφωση.[86]

Ο στόχος της δημιουργίας μιας κοινωνικής ουτοπίας και ενός οικονομικά δίκαιου συστήματος συμβάδιζε με το πρόγραμμα οικονομικής απαλλοτρίωσης των εθνικών εχθρών του καθεστώτος, κυρίως Εβραίων και Σέρβων, των οποίων η ιδιοκτησία εθνικοποιήθηκε, με τη δικαιολογία από το καθεστώς ως μέσου βοήθειας των φτωχότερων και εξάλειψης των ταξικών διαφορών[89][90]. Όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις τέθηκαν υπό κρατικό έλεγχο και στα τέλη του 1941 όλα τα συνδικάτα συγχωνεύθηκαν σε ένα κύριο συνδικάτο με τίτλο «Κύρια Συμμαχία Συνδικάτων» (Κροατικά:[91]

Στις αρχές του 1942 η κυβέρνηση εισήγαγε υποχρεωτική υπηρεσία εργασίας για όλους τους πολίτες ηλικίας μεταξύ 18 και 25 ετών.[92] Τότε περίπου 7,55 δισεκατομμύρια Γιουγκοσλαβικά δηνάρια αντικαταστάθηκαν από κούνα του NDH με συναλλαγματική ισοτιμία 1 δηναρίου για 1 κούνα. Η κυβέρνηση συνέχισε να εκτυπώνει χαρτονομίσματα και η ποσότητα της κυκλοφορίας τους αυξανόταν ταχέως, με αποτέλεσμα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού. Μέχρι το τέλος του 1943 υπήρχαν 43,6 δισεκατομμύρια κούνα σε κυκλοφορία και τον Αύγουστο του 1944 76,8 δισεκατομμύρια.[93] Η συνεχής εκτύπωση χρήματος ήταν ένας τρόπος χρηματοδότησης τεράστιων κρατικών δαπανών, που δεν μπορούσαν να καλυφθούν από αυξημένη φορολογία και μακροπρόθεσμο δανεισμό.[94] Το NDH κληρονόμησε 42% ή 32,5 εκατ. μάρκα του συνολικού χρέους που η Γιουγκοσλαβία χρωστούσε στη Γερμανία.[95] Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία το συνολικό χρέος του NDH στην εκκαθάριση στο τέλος του 1944 ανερχόταν σε 969,8 εκατομμύρια κούνα.[96]

Οι οικονομικοί κλάδοι από τους οποίους το NDH είχε τα περισσότερα έσοδα (που εισπράττονταν με άμεσους και έμμεσους φόρους) ήταν η βιομηχανία, το εμπόριο και η βιοτεχνία. Περίπου το 20% των βιομηχανικών επιχειρήσεων του κράτους αφορούσαν τη βιομηχανία ξύλου. Ωστόσο, καθώς ο πόλεμος συνεχιζόταν, η βιομηχανική παραγωγή στο NDH μειωνόταν διαρκώς, ενώ ο πληθωρισμός εξακολούθησε να αυξάνεται.[87]

Το 1942 το 80% των εξαγωγών του NDH ήταν προς τη Γερμανία (συμπεριλαμβανομένης της Αυστρίας, του Προτεκτοράτου της Βοημίας και της Μοραβίας και του Γενικού Κυβερνείου της Πολωνίας) και 12% προς την Ιταλία. Η Γερμανία κάλυπτε το 70% των εισαγωγών, ενώ η Ιταλία το 25%. Άλλοι εμπορικοί εταίροι ήταν η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Φινλανδία, η Σερβία και η Ελβετία. Οι εξαγωγές από την NDH ήταν κυρίως ξυλεία και προϊόντα ξύλου, γεωργικά προϊόντα (συμπεριλαμβανομένου του καπνού), ζωικό κεφάλαιο, μεταλλεύματα και στρατηγικά σημαντικό βωξίτη. Το NDH εισήγαγε ως επί το πλείστον μηχανήματα, εργαλεία και άλλα μεταλλικά προϊόντα, υφάσματα και καύσιμα.[96]

Επιρροές της Ναζιστικής Γερμανίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας, που η Ναζιστική Γερμανία μεταχειριζόταν τυπικά ως κυρίαρχο κράτος, οι περισσότερες, αν όχι όλες, βιομηχανικές και οικονομικές δραστηριότητες είτε μονοπωλήθηκαν από τη Γερμανία είτε της δόθηκαν κατά υψηλή προτεραιότητα για εκμετάλλευση. Οι συμφωνίες μεταξύ των δύο κυβερνήσεων στα μέσα του 1941 ρύθμισαν το εξωτερικό εμπόριο και τις πληρωμές και την εξαγωγή εργατικού δυναμικού της Κροατίας στη Γερμανία. Η Γερμανία ήδη έλεγχε μεγάλο αριθμό βιομηχανικών και μεταλλευτικών επιχειρήσεων στην Κροατία που ανήκαν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου σε Γερμανούς πολίτες ή πολίτες κατεχόμενων από τη Γερμανία χωρών. Πολλές άλλες επιχειρήσεις στην Κροατία, ιδίως στις βιομηχανίες εξόρυξης βωξίτη και ξυλείας, μισθώθηκαν στους Γερμανούς για όλη τη διάρκεια του πολέμου. Οι Γερμανοί είχαν επίσης μεγάλη συμμετοχή σε εμπορικές τράπεζες της Κροατίας, είτε άμεσα μέσω τραπεζών στο Βερολίνο και τη Βιέννη, είτε έμμεσα μέσω Γερμανικών τραπεζών, που είχαν μεγάλη συμμετοχή συμφέροντα σε τράπεζες της Πράγας και της Βουδαπέστης[97]

Από την αρχή οι Γερμανοί έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τα υψηλής ποιότητας ορυχεία σιδήρου Λιούμπιγια στη βορειοδυτική Βοσνία, στο βιομηχανικό συγκρότημα (χάλυβα, άνθρακα και χημικών) στο τρίγωνο Σαράγεβο-Τούζλα-Ζένιτσα στη βορειοανατολική Βοσνία και για το βωξίτη. Καθώς ο πόλεμος συνεχιζόταν και η εμπλοκή του Γερμανικού στρατού στην Κροατία επεκτεινόταν, όλο και μεγαλύτερο μέρος της κροατικής βιομηχανίας λειτουργούσε για τους Γερμανούς. Τα ορυχεία του βωξίτη στην Ερζεγοβίνη, τη Δαλματία και τη δυτική Βοσνία βρίσκονταν στην Ιταλική ζώνη κατοχής, αλλά η συνολική παραγωγή τους προοριζόταν για τις ανάγκες της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου βάσει της Γερμανοϊταλικής συμφωνίας του 1941.[98]

Άλλα κροατικά βιομηχανικά περιουσιακά στοιχεία που χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί περιλάμβαναν την παραγωγή λιγνίτη, τσιμέντου (μεγάλα εργοστάσια στο Ζάγκρεμπ και το Σπλιτ), πετρελαίου και αλατιού. Η παραγωγή αργού πετρελαίου, από τις πετρελαιοπηγές στα ανατολικά του Ζάγκρεμπ που είχε αναπτύξει η Αμερικανική εταιρία Vacuum Oil, ξεκίνησε μόλις το Νοέμβριο του 1941 και δεν έφθασε ποτέ σε υψηλό επίπεδο, με μέσο όρο 24.000 βαρέλια (3.800 m3) το μήνα στα μέσα του 1944. Τα πιο σημαντικά προϊόντα που κατασκευάζονταν στην Κροατία για γερμανική χρήση ήταν προκατασκευασμένοι στρατώνες (χρησιμοποιώντας τη μεγάλη βιομηχανία ξυλείας της Κροατίας), είδη ένδυσης, μπαταρίες ξηρού κυττάρου, κατασκευαστικά μέρη γεφυρών και πυρομαχικά (χειροβομβίδες).

Το ορυχείο σιδηρομεταλλεύματος Βάρες εφοδίαζε το χαλυβουργείο στη Ζένιτσα, που είχε δυναμικότητα 120.000 τόνων χάλυβα ετησίως και με τη σειρά του εφοδίαζε το κρατικό οπλοστάσιο στο Σαράγεβο και το εργοστάσιο μηχανημάτων και σιδηροδρομικών οχημάτων στο Σλαβόνσκι Μπροντ, που και τα δύο παρήγαγαν διάφορα αντικείμενα για τη Βέρμαχτ κατά τη διάρκεια του πολέμου, συμπεριλαμβανομένων χειροβομβίδων και των περιβλημάτων βομβών. Ορισμένα σιδηρομεταλλεύματα του Βάρες εξάγονταν επίσης στην Ιταλία, την Ουγγαρία και τη Ρουμανία.[99]

Ιταλική επιρροή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή του NDH που ελεγχόταν από την Ιταλία είχε λίγους φυσικούς πόρους και ελαφρά βιομηχανία. Υπήρχαν μερικά σημαντικά ξυλουργεία, μερικά εργοστάσια τσιμέντου, ένα εργοστάσιο αλουμινίου στο Λόζοβατς, ένα εργοστάσιο καρβιδίων και χημικών λιπασμάτων στο Ντούγκι Ρατ, ένα εργοστάσιο σιδηρομαγγανίου και χυτοσίδηρου κοντά στο Σίμπενικ, ναυπηγεία στο Σπλιτ, λίγα ανθρακορυχεία που τροφοδοτούσαν με καύσιμα τους σιδηροδρόμους, τη ναυτιλία και τη βιομηχανία και γαίες πλούσιες σε βωξίτη [100].

Δημογραφικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών κατά τη δημιουργία του κράτους ο πληθυσμός ήταν περίπου 6.285.000 εκ των οποίων 3.300.000 ήταν Κροάτες, 1.925.000 Σέρβοι, 700.000 Μουσουλμάνοι, 150.000 Γερμανοί, 65.000 Τσέχοι και Σλοβάκοι, 40.000 Εβραίοι και 30.000 Σλοβένοι . Οι Κροάτες δηλαδή αποτελούσαν λίγο περισσότερο από το μισό πληθυσμό του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας. Με τους Μουσουλμάνους που θεωρούντο ως Κροάτες, η Κροατική μερίδα του συνολικού πληθυσμού ήταν ακόμη μικρότερη από τα δύο τρίτα.[101]

Εκτόπιση πληθυσμών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεγάλος αριθμός ανθρώπων εκτοπίστηκε λόγω των εσωτερικών συγκρούσεων στο πρώην Γιουγκοσλαβικό βασίλειο. Το NDH αναγκάστηκε να δεχτεί πάνωΣ από 200.000 Σλοβένους πρόσφυγες, που εκδιώχθηκαν βίαια από τα σπίτια τους στο πλαίσιο του γερμανικού σχεδίου προσάρτησης μέρους των σλοβενικών εδαφών. Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας οι Ούστασε επρόκειτο να εκτοπίσουν 200.000 Σέρβους από τις περιοχές της Κροατίας. Ωστόσο είχαν εκτοπιστεί μόνο 182.000, όταν ο Γερμανός ανώτατος διοικητής Μπάντερ σταμάτησε αυτή τη μαζική μεταφορά, λόγω της εξέγερσης των Τσέτνικ και των Παρτιζάνων στη Σερβία.

Ο εσωτερικός εποικισμός στην περιοχή της Σλαβονίας ενθαρρύνθηκε τη περίοδο από τη Δαλματία, τη Λίκα, το Χρβάτσκο Ζαγκόριε και τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Το κράτος διατηρούσε Γραφεία Εποικισμού στο Μόσταρ, στο Όσιγιεκ, στην Πετρίνια, στο Σαράγεβο, στη Σρέμσκα Μιτρόβιτσα και στο Ζάγκρεμπ[102].

Φυλετική νομοθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την πρώτη ημέρα της άφιξής του στο Ζάγκρεμπ ο Άντε Πάβελιτς ανακοίνωσε ένα νόμο, που παρέμεινε σε ισχύ καθ 'όλη την περίοδο του Ανεξάρτητου Κράτος της Κροατίας. Ο νόμος, που ψηφίστηκε στις 17 Απριλίου 1941, ανέφερε ότι όλοι οι άνθρωποι που προσέβαλλαν ή αποπειρώνταν να προσβάλλουν το Κροατικό έθνος ήταν ένοχοι προδοσίας - έγκλημα που τιμωρείτο με θάνατο.[103]

Μια μέρα αργότερα, στις 18 Απριλίου, δημοσιεύθηκε ο πρώτος Κροατικός αντισημιτικός φυλετικός νόμος. Αυτός ο νόμος δεν προκάλεσε πανικό στον εβραϊκό πληθυσμό, επειδή πίστευε ότι ήταν απλώς μια συνέχεια των αντισημιτικών νόμων του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, που είχαν δημοσιευτεί το 1939.[104] Ωστόσο η κατάσταση άλλαξε γρήγορα στις 30 Απριλίου, με τη δημοσίευση των νόμων της Άριας φυλής. Σημαντικό μέρος της φυλετικής νομοθεσίας ήταν οι νόμοι θρησκευτικού προσηλυτισμού, οι συνέπειες των οποίων δεν κατανοήθηκαν από την πλειονότητα του πληθυσμού όταν δημοσιεύθηκαν στις 3 Μαΐου 1941. Οι συνέπειες έγιναν σαφείς μετά την ομιλία του Ιουλίου του Υπουργού Παιδείας Mίλε Μπούντακ, που δήλωσε: "Θα σκοτώσουμε το ένα τρίτο όλων των Σέρβων, θα εκτοπιστούμε το ένα άλλο τρίτο και οι υπόλοιποι θα αναγκαστούν να ασπαστούν τον Καθολικισμό". Οι φυλετικοί νόμοι ήταν σε ισχύ μέχρι τις 3 Μαΐου 1945.[103]

Η κυβέρνηση του NDH συνεργάστηκε με τη Ναζιστική Γερμανία στο Ολοκαύτωμα και άσκησε τη δική της εκδοχή της γενοκτονίας εναντίον των Σέρβων που ζούσαν στην επικράτειά του. Η κρατική πολιτική για τους Σέρβους ανακοινώθηκε για πρώτη φορά με τα λόγια του Mίλοβαν Ζάνιτς, υπουργού Νομοθετικού Συμβουλίου του NDH στις 2 Μαΐου 1941: "Αυτή η χώρα μπορεί να είναι μόνο μια Κροατική χώρα και δεν υπάρχει μέθοδος που θα διστάζαμε να χρησιμοποιήσουμε για να την κάνουμε αληθινά Κροατική και να την καθαρίζουμε από τους Σέρβους, που μας απειλούν εδώ και αιώνες και που θα μας βλάψουν πάλι αν τους δοθεί η ευκαιρία »[105].

Οσο διήρκεσε το NDH σκοτώθηκαν περίπου 320.000-340.000 Σέρβοι, 30.000 Κροάτες Εβραίοι και 30.000 Ρομά, από τους οποίους οι 77.000-99.000 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς[101][7] και ο ίδιος αριθμός Σέρβων εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το NDH.

Αν και ο βασικός στόχος διώξεων των Ούστασε ήταν Σέρβοι, συμμετείχαν επίσης στην εξόντωση των πληθυσμών των Εβραίων και των Ρομά. Το NDH παρέκκλινε από τη ναζιστική αντισημιτική πολιτική, υποσχόμενο την τιμητική υπηκοότητα του Αριου σε όσους Εβραίους ήταν πρόθυμοι να ενταχθύν και να πολεμήσουν για το NDH [47].

Ο αριθμός των Κροατών που σκοτώθηκαν στο NDH εκτιμάται ότι είναι περίπου 200.000, από το καθεστώς των Ούστασε, ως μέλη της ένοπλης αντίστασης, ή ως συνεργάτες του Αξονα[106] [107]

Σύμφωνα με τις απογραφές του 1931 και του 1948, ο πληθυσμός των Σέρβων μειώθηκε στην Κροατία από 633.000 σε 543.795 και αυξήθηκε στη Βοσνία από 1.028.139 σε 1.136.116.

Παραμπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Hersch Lauterpacht (1957). International Law Reports. Cambridge University Press. σελ. 69. ISBN 0-521-46366-1.  Η Κροατία χαρακτηρίζεται από τους σύγχρονους συγγραφείς ως «κράτος-μαριονέτα» ή «κυβέρνηση μαριονέτα», όροι που δεν φαίνεται να είναι συγκριτικά πρόσφατoι στον τομέα του διεθνούς δικαίου.
  2. «Independent State of Croatia | historical nation, Europe [1941–1945] | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  3. «Yugoslavia». encyclopedia.ushmm.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  4. 4,0 4,1 Fischer, Bernd J., ed. (2007). Balkan Strongmen: Dictators and Authoritarian Rulers of South-Eastern Europe. Purdue University Press. pp. 207–08, 210, 226. ISBN 978-1-55753-455-2.
  5. «Full Listing of Concentration Camps». www.jewishvirtuallibrary.org. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  6. «The Holocaust in The Independent State of Croatia www.HolocaustResearchProject.org». www.holocaustresearchproject.org. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  7. 7,0 7,1 «Jasenovac Camp». www.jewishvirtuallibrary.org. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  8. Pavlowitch, Stevan K. (2008). Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-70050-4. 
  9. Hrvatski Narod (newspaper)16.05.1941. no. 93. p.1., Public proclamation of theZakonska odredba ο kruni Zvonimirovoj (Decrees on the crown of Zvonimir), tri članka donesena 15.05.1941.
  10. Die Krone Zvonimirs, Monatshefte fur Auswartige Politik, Heft 6 (1941) pg. 434.
  11. 11,0 11,1 11,2 Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-7924-1. 
  12. Rodogno, Davide (2006). Fascism's European empire: Italian occupation during the Second World War. New studies in European history. Cambridge (GB) New York: Cambridge University Press. σελ. 95. ISBN 978-0-521-84515-1. 
  13. 13,0 13,1 Frucht, Richard C. (2005). Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture. Santa Barbara (Calif.): ABC Clio. σελ. 429. ISBN 978-1-57607-800-6. Το NDH ήταν στην πραγματικότητα μια ιταλογερμανική συγκυριαρχία. Τόσο η ναζιστική Γερμανία όσο και η φασιστική Ιταλία είχαν σφαίρες επιρροής στο NDH και στάθμευαν εκεί τα δικά τους στρατεύματα. 
  14. Graubard, Stephen Richards (1993). Exit from communism. New Brunswick (N.J.) London: Transaction publ. σελ. 153. ISBN 978-1-56000-694-7. Ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ εγκατέστησαν τους Ουστάσα στην εξουσία στο Ζάγκρεμπ, καθιστώντας τους τον πυρήνα ενός εξαρτημένου καθεστώτος του νεοσύστατου Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας, μιας ιταλογερμανικής συγκυριαρχίας που βασιζόταν στην κατάργηση της Γιουγκοσλαβίας. 
  15. Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford University Press. σελ. 60. ISBN 978-0-8047-7924-1. "Έτσι, στις 15 Απριλίου 1941, ο Πάβελιτς ήρθε στην εξουσία, αν και πολύ περιορισμένη, στο νέο κράτος των Ουστάσα υπό την ομπρέλα των γερμανικών και ιταλικών δυνάμεων. Την ίδια μέρα ο Γερμανός Φύρερ Αδόλφος Χίτλερ και ο Ιταλός Μπενίτο Μουσολίνι αναγνώρισαν το κροατικό κράτος και δήλωσαν ότι οι κυβερνήσεις τους θα χαρούν να συμμετάσχουν μαζί με την κροατική κυβέρνηση στον καθορισμό των συνόρων του».
  16. Banac, Ivo (1988). With Stalin against Tito: cominformist splits in Yugoslav communism. Ithaca, N. Y. London: Cornell university press. σελ. 4. ISBN 978-0-8014-2186-0. 
  17. Deutschland Military Tribunal 1950, pp. 1302–03.
  18. Steinberg, Jonathan (1990). All Or Nothing: The Axis and the Holocaust, 1941-1943. Routledge. σελ. 44. ISBN 978-0-415-04757-9. 
  19. 19,0 19,1 Prebeg, Darko. «Gospodarstvo Nezavisne Države Hrvatske 1941-1945. (2) | Hrvatski povijesni portal» (στα Κροατικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  20. 20,0 20,1 20,2 Kolanović, Nada Kisić (1998). Mladen Lorković: ministar urotnik. Golden marketing. ISBN 978-953-6168-51-4. , σσ 304-6
  21. Sečen, Ernest (16 April 2005). "Mejo so zavarovali z žico in postavili mine" [They Protected the Border with Wire and Set up Mines]. Dnevnik.si (στα σλοβένικα). Αρχειοθέτηση από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2012.
  22. Ferdo Šišić: Ljetopis Jugoslavenske akademije, Vol.49 (Zagreb 1936) p. 279
  23. Srdja Trifkovic: Ustaša, Lord Byron Foundation for Balkan Studies (London 1998)
  24. "Ante Pavelić on Croatian". Moljac.hr.
  25. 25,0 25,1 The Marshall Cavendish Illustrated Encyclopedia of World War II, New York – London, 1980, pp. 394–95
  26. Petacco, Arrigo (2005). A Tragedy Revealed: The Story of the Italian Population of Istria, Dalmatia, and Venezia Giulia. University of Toronto Press. pp. 26–27. ISBN 0-8020-3921-9
  27. «Crown of Zvonimir - TIME». web.archive.org. 26 Ιουνίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  28. 28,0 28,1 28,2 Tanner, Marcus. Croatia: A Nation Forged in War. New Haven: Yale University Press, 1997, σ. 147
  29. Maček, Vlado: In the Struggle for Freedom Robert Speller & Sons, New York, 1957, σσ. 220–31
  30. Pavlowitch, Stevan K. (2008). Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-70050-4. 
  31. Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford University Press. σελ. 381-382. ISBN 978-0-8047-7924-1. 
  32. Bosworth, Richard J.B. Mussolini's Italy (2005). New Work: Allen Lane. pp. 112–13.
  33. Bernd Jürgen Fischer (ed.). Balkan strongmen: dictators and authoritarian rulers of South Eastern Europe. Purdue University Press, 2007, p. 210.
  34. 34,0 34,1 Rodogno, Davide. Fascism's European empire: Italian occupation during the Second World War, Cambridge University Press, UK (2006), pp. 80–81.
  35. 35,0 35,1 Tanner, Marcus. Croatia: A Nation Forged in War. New Haven: Yale University Press, 1997, p. 151
  36. Ivanković, Zvonko. Hebrang, Scientia Yugoslavica 1988, pp. 169–70
  37. Tomasevich, 2001, p. 440.
  38. Hrvatski narod, 3 September 1942.
  39. «Das kroatische Konzentrationslager Jasenovac | ZbE». www.zukunft-braucht-erinnerung.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. "Das kroatische Konzentrationslager Jasenovac – ZbE". Zukunft-braucht-erinnerung.de. Retrieved 2 September 2017.
  40. Georg Lepre, Himmler's Bosnian Division, pg. 17
  41. 41,0 41,1 «Vladimir Kolar: ISTARSKA SVITANJA». znaci.org. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. , σσ 47–49.
  42. Pyle, Christopher H. Extradition, politics, and human rights, Temple University Press, 2001; ISBN 1-56639-823-1; p. 132.
  43. 43,0 43,1 43,2 Tanner, Marcus. Croatia: A Nation Forged in War. New Haven: Yale University Press, 1997, σ. 149
  44. Strugar, Vlado (1969). Jugoslavija 1941–1945. Vojnoizdavački zavod.
  45. Anić, Nikola; Joksimović, Sekula; Gutić, Mirko (1982). Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije. Vojnoistorijski institut.
  46. Vuković, Božidar; Vidaković, Josip (1976). Putevim Glavnog štaba Hrvatske.
  47. 47,0 47,1 47,2 47,3 Tomasevich, 1975 p. 226
  48. 48,0 48,1 Cohen, Riesman, 1996, p. 40
  49. «Hrvatski sabor». web.archive.org. 21 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. CS1 maint: Unfit url (link)
  50. "The Political Economy of Pension Reforms in Croatia 1991–2006". Financial Theory and Practice. 31 (2): 96–151. 2007
  51. "Ugovor između Vlade Republike Hrvatske i Vlade Savezne Republike Njemačke ο njemačkim ratnim grobovima u Republici Hrvatskoj – (Uredba ο potvrđivanju Ugovora između Vlade Republike Hrvatske i Vlade Savezne Republike Njemačke ο njemačkim ratnim grobovima u Republici Hrvatskoj, NN-MU 017/1997)". Narodne novine (στα κροάτικα) (17/1997). Retrieved 23 July 2012.
  52. Stevan K. Pavlowich: The King Who
  53. Rodogno, Davide; Fascism's European empire: Italian occupation during the Second World War; p.95; Cambridge University Press, 2006 ISBN 0-521-84515-7
  54. Duke gives up puppet throne". St. Petersburg Times. 21 August 1943. p. 10.
  55. Lemkin, Raphael; Power, Samantha (2005). Axis Rule In Occupied Europe: Laws Of Occupation, Analysis Of Government, Proposals For Redress. Lawbook Exchange. p. 253. ISBN 1584775769.
  56. «Hotel Balkania - TIME». web.archive.org. 8 Μαρτίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  57. B. Krizman, NDH između Hitlera i Mussolinija (Independent State of Croatia between Hitler and Mussolini,)p.102
  58. International documents of NDH
  59. "Royal House of Italy". European royal houses.
  60. 60,0 60,1 60,2 60,3 60,4 Perić, Ivo. Vladko Macek: Politicki portret. Golden marketing-Tehnicka knjiga. Zagreb, 2003 (pp. 259–60)
  61. Tomasevich, 2001, p. 419
  62. Thomas, 1995, p.12
  63. Tomasevich, 2001, p. 420
  64. Thomas, 1995, p.13.
  65. Lisko, T. and Canak, D., Hrvatsko Ratno Zrakoplovstvo u Drugome Svejetskom Ratu (The Croatian Air force in the Second World War) Zagreb, 1998
  66. Savic, D. and Ciglic, B. Croatian Aces of World War II Osprey Aircraft of the Aces – 49, Oxford, 2002
  67. Lisko, et al., 1998, p. 34.
  68. Deakin, FWD. Embattled Mountain, Oxford University Press (London 1971)
  69. .Tomasevich, 2001, p. 459
  70. Ciglic, et al., 2007, p. 150
  71. Shaw, 1973, p.101
  72. Ambrose, 1998, p. 335.
  73. Baumann, Robert F.· Gawrych, George Walter (2004). Armed Peacekeepers in Bosnia. DIANE Publishing. σελ. 13. ISBN 978-1-4289-1020-1. 
  74. Pavlowitch (2008), p. 15
  75. Cohen, Riesman, 1996, p. 91
  76. Hoare (2006), p. 15
  77. "Map of the zone" (GIF). Terkepek.adatbank.transindex.ro (in Hungarian).
  78. Hersch Lauterpacht (1957). International Law Reports. Cambridge University Press. p. 57. ISBN 0-521-46366-1.
  79. Vojinović, Aleksandar. NDH u Beogradu, P.I.P, Zagreb 1995. (pgs. 18–20)
  80. «Vjesnik on-line – Stajališta"». web.archive.org. 11 Απριλίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. CS1 maint: Unfit url (link)
  81. "Makeup of Croatian State Railways". Hrcak.srce.hr.
  82. Nada Kisić-Kolanović. NDH i Italija: političke veze i diplomatski odnosi. Ljevak. Zagreb, 2001. (pg. 119).
  83. «Početna - Hrvatski Crveni križ». www.hck.hr (στα Κροατικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  84. 84,0 84,1 Mario Kevo (2008). "Posjet poslanika Međunarodnog odbora Crvenog križa logorima Jasenovac i Stara Gradiška u ljeto 1944". Časopis za suvremenu povijest. 40 (2): 547–584. Retrieved 2 September 2017 – via Hrčak.
  85. "Kaznenopravni i povijesni aspekti Bleiburškog zlocina" (PDF).
  86. 86,0 86,1 86,2 86,3 86,4 Yeomans, Rory (15 Απριλίου 2013). Visions of Annihilation: The Ustasha Regime and the Cultural Politics of Fascism, 1941-1945. University of Pittsburgh Pre. σελ. 197-8. ISBN 978-0-8229-7793-3. 
  87. 87,0 87,1 Matković, Hrvoje (2002). Povijest Nezavisne Države Hrvatske. Biblioteka hrvatske povijesti. Zagreb: Naklada Pavičiċ. σελ. 44. ISBN 978-953-6308-39-2. 
  88. Bartulin, N. (4 Ιουλίου 2013). Honorary Aryans: National-Racial Identity and Protected Jews in the Independent State of Croatia. Springer. σελ. 63. ISBN 978-1-137-33912-6. 
  89. 89,0 89,1 Yeomans, Rory (15 Απριλίου 2013). Visions of Annihilation: The Ustasha Regime and the Cultural Politics of Fascism, 1941-1945. University of Pittsburgh Pre. σελ. 199-201. ISBN 978-0-8229-7793-3.
  90. Himka, John-Paul· Michlic, Joanna Beata (1 Ιουλίου 2013). Bringing the Dark Past to Light: The Reception of the Holocaust in Postcommunist Europe. U of Nebraska Press. σελ. 134-135. ISBN 978-0-8032-4647-8. 
  91. Glavni savez staliških i drugih postrojbi).Yeomans, p. 196
  92. Yeomans, Rory (15 Απριλίου 2013). Visions of Annihilation: The Ustasha Regime and the Cultural Politics of Fascism, 1941-1945. University of Pittsburgh Pre. σελ. 203. ISBN 978-0-8229-7793-3.
  93. Tomašević, p. 783
  94. Tomašević, p. 785
  95. Jozo Tomašević: Rat i revolucija u Jugoslaviji 1941–1945, 2010, p. 697
  96. 96,0 96,1 Tomašević, pp. 765-66
  97. Tomasevich, 2001, p. 621.
  98. Tomasevich, p. 641
  99. Tomasevich, p. 646
  100. Tomasevich, p. 660
  101. 101,0 101,1 Hoare, Marko Attila (2006). Genocide and Resistance in Hitler's Bosnia: The Partisans and the Chetniks. Oxford University Press. pp. 19–20. ISBN 0-19-726380-1.
  102. Balta, I. Kolonizacija u Slavoniji od početka XX. stoljeća s posebnim osvrtom na razdoblje 1941–1945. godine, Rad. Zavoda povij. znan. HAZU Zadru, sv. 43/2001, pp. 464, 473.
  103. 103,0 103,1 "Independent State of Croatia laws on Croatian – Zakonske osnove progona politickih protivnika i rasno nepodobnih u NDH" (PDF).
  104. Goldstein, Ivo. "Jews in Yugoslavia 1918–41: Antisemitism and the Struggle for Equality" (PDF) Αρχειοθετήθηκε 2018-08-19 στο Wayback Machine.. Central European University.
  105. ."Deciphering the Balkan Enigma: Using History to Inform Policy" (PDF).
  106. Riesman, Philip J. Cohen; foreword by David (1996). Serbia's secret war: propaganda and the deceit of history (4. printing ed.). Texas: A&M University Press. ISBN 978-0-89096-760-7.
  107. Kočović, Bogoljub (2005). Sahrana jednog mita: žrtve Drugog svetskog rata u Jugoslaviji. Beograd: Otkrovenje. ISBN 978-86-83353-39-2.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]