Παπαφλέσσας Μεσσηνίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°5′35″N 21°47′21″E / 37.09306°N 21.78917°E / 37.09306; 21.78917

Παπαφλέσσας
Παπαφλέσσας is located in Greece
Παπαφλέσσας
Παπαφλέσσας
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΑποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου
(Έδρα: Πάτρα)
Περιφέρεια Πελοποννήσου
(Έδρα: Τρίπολη)
Περιφερειακή ΕνότηταΜεσσηνίας
(Έδρα: Καλαμάτα)
ΔήμοςΠύλου - Νέστορος
(Έδρα: Πύλος)
Δημοτική ΕνότηταΠαπαφλέσσα
Γεωγραφία και Στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοπόννησος
ΝομόςΜεσσηνίας
Υψόμετρο665[1] μ.
Πληθυσμός38 (2011)
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΚοντογόνη
Κοντογόνι
Άνω Κοντογόνι
Ταχ. κώδικας24200[2]
Τηλ. κωδικός27220[3]
Δήμος Πύλου - Νέστορος
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Παπαφλέσσας.
Διοικητική υπαγωγή οικισμού:

ο Παπαφλέσσας

Ελληνική Δημοκρατία
Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου - Δυτικής Ελλάδας - Ιονίου
Περιφέρεια Πελοποννήσου
Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας
Δήμος Πύλου - Νέστορος
Δημοτική Ενότητα Παπαφλέσσα
Δημοτική Κοινότητα
Οικισμός Παπαφλέσσας

Ο Παπαφλέσσας[4] ή Παπαφλέσας, αναφερόμενος και ως Άνω Κοντογόνι ή Πάνω Κοντογόνι και παλαιότερα ως «του Κοντογόνη» ή το Κοντογόνι, είναι ορεινός οικισμός κοντά στο Βλαχόπουλο και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, του Νομού Μεσσηνίας.

Το χωριό Παπαφλέσσας προήλθε, το 1915, από την μετονομασία παλαιότερου οικισμού, γνωστού, ως τότε, ως το Κοντογόνι και το οποίο συναποτελούσαν δυο μικρότεροι οικισμοί: Το Άνω ΚοντογόνιΠάνω Κοντογόνι), γνωστό σήμερα ως ο Παπαφλέσσας και το Κάτω ΚοντογόνιΚάτου Κοντογόνι), γνωστό σήμερα ως το Κοντογόνι.[5] Το χωριό του Παπαφλέσσα αναφέρεται συνήθως και ως Πάνω Κοντογόνι ή Πάνω Παπαφλέσσας, για να ξεχωρίζει από τον κοντινό οικισμό Κοντογόνι (επίσημα: Κοντογόνιον) , το οποίο αναφέρεται και ως Κάτω Κοντογόνι ή Κάτω Παπαφλέσσας και το οποίο αναγνωρίσθηκε επίσημα ως οικισμός μόλις το 1940.

Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Παπαφλέσσας βρίσκεται βόρεια από το Βλαχόπουλο από το οποίο απέχει 10 περίπου χιλιόμετρα και βορειοανατολικά από τη Χώρα από την οποία απέχει περίπου 15 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 665[1] μέτρα και απέχει από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους περίπου 31 χιλιόμετρα. Κοντά στον Παπαφλέσσα βρίσκονται, προς τα βορειοδυτικά του το Παλαιό Λουτρό σε απόσταση 5 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νότιά του το Κοντογόνι, σε απόσταση 2 περίπου χιλιομέτρων.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το χωριό, το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Κουφιέρος, του ημιορεινού συμπλέγματος των Κοντοβουνίων, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεθώνης, όσο και της Πυλίας. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Το χωριό υπάρχει, τουλάχιστον από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και η παλαιότερη ονομασία του ήταν Κοντογόνι. Η νεότερη ονομασία δόθηκε στο χωριό προς τιμή του αγωνιστή της Επανάστασης του 1821, κληρικού και πολιτικού Παπαφλέσσα, ο οποίος έπεσε μαχόμενος κατά τη διάρκεια της Μάχης στο Μανιάκι (20 Μαΐου 1825).

Β΄ Ενετοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Κοντογόνι (Codoguni[6] ή Condagogni[7]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Κοντογόνι (Codoguni), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 30 κατοίκους.[6] Καθώς υπήρχαν δυο οικισμοί, η αναφορά αυτή αφορούσε αρχικά το Κάτου Κοντογόνι [8] ενώ στη συνέχεια οι πηγές αναφέρουν κυρίως το Πάνω Κοντογόνι.[8] Το Πάνω Κοντογόνι, αναφερόταν ως Κοντογόνι κατά την Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας (1699), ως Condoqni, στην απογραφή Grimani του 1700 και ως Condagoqni στην απογραφή Pacifico/Alberghetti του 1704.[8]

Νεότερη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επίσης το χωριό αναφερόταν ως Londoqoni σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν η ονομασία Κοντογόνι.[8] Υπάρχουν επίσης αναφορές του χωριού και ως «του Κοντογόνη».

Διοικητική ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κοντογόνι[9] προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835,[10] στον παλαιό Δήμο Σκάρμιγκος,[11] που είχε ως έδρα τον Σκάρμιγκα (σήμερα η Μεταμόρφωση), ως το 1840,[12] που ο δήμος αυτός καταργήθηκε και ο οικισμός αποσπάται από τον Δήμο Σκάρμιγκος και προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Βουφράσου (μεταγενέστερα Δήμος Βουφράδος),[13] όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Τουλάχιστον από το 1844 ως το 1879 το χωριό αναφερόταν επίσημα ως «του Κοντογόνη» και από το 1879 ως το 1915 ως το Κοντογόνι. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Κοντογόνη στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Βουφράσου της Επαρχίας Πυλίας με πληθυσμό 200 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[14] Έδρα του Δήμου Βουφράσου ως το 1851 ήταν το Χαντζή (σήμερα ο Χατζής) και από το 1851 ως το 1856 το Βλαχόπουλο και στη συνέχεια ξανά ο Χατζής. Σύμφωνα με την απογραφή του 1879 οι οικισμοί Άνω Κοντογόνι και Κάτω Κοντογόνι, οι οποίοι απογράφηκαν τότε μαζί, είχαν συνολικά 230 κατοίκους. Οι οικισμοί Άνω Κοντογόνι και Κάτω Κοντογόνι αναφέρονταν χωριστά ως το 1907, που ενοποιήθηκαν διοικητικά σε έναν οικισμό αναφερόμενο στη συνέχεια και μέχρι το 1915, ως το Κοντογόνι. Το 1912[15] το Κοντογόνι προσαρτάται ως έδρα στην Κοινότητα Κοντογονίου.[16] Στην ίδια κοινότητα προσαρτώνται επίσης, το 1912, οι οικισμοί Μανιάκι και Μαργέλι. Το 1915[17] ο οικισμός Κοντογόνι και η Κοινότητα Κοντογονίου μετονομάζονται σε Παπαφλέσσας και Κοινότητα Παπαφλέσσα αντίστοιχα. Το 1940[18] το Κάτω Κοντογόνι, αναγνωρίσθηκε επίσημα ως Κοντογόνιον[19] και εντάχθηκε στην Κοινότητα Παπαφλέσσα. Ο Παπαφλέσσας παρέμεινε ως έδρα της Κοινότητας Παπαφλέσσα, με τις αλλαγές των ονομασιών κοινότητας και οικισμού, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», ο Παπαφλέσσας υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Παπαφλέσσα,[20][21] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ο Παπαφλέσσας ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος.[22][23] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Ο Παπαφλέσσας σήμερα είναι οικισμός και έδρα της Τοπικής Κοινότητας του Παπαφλέσσα του Δήμου Πύλου-Νέστορος,[4] στην οποία υπάγονται επίσης οι οικισμοί: Οι Άγιοι Απόστολοι και το Κοντογόνιον.

Κάτοικοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 38 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, ενώ παλαιότερα η κύρια απασχόληση ήταν η κτηνοτροφία.

Εξέλιξη Πληθυσμού του Παπαφλέσσα Μεσσηνίας
Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1689 30[6]
1844 183[24]
1851 200[14]
1879 230[6][25]
1889 265[26]
1896 286[27]
1907 367[28]
1920 377[29]
1928 376[30]
1940 260[31]
1951 238[32]
1961 190[33]
1971 116[34]
1981 62[35]
1991 72[36]
2001 90[37]
2011 38[38]

Επισήμανση: Ο πληθυσμός από το 1689 ως και το 1928 αναφέρεται ενιαία και αφορά και τους δυο επιμέρους οικισμούς, δηλαδή το Άνω Κοντογόνι και Κάτω Κοντογόνι. Σύμφωνα με την απογραφή του 1879 οι οικισμοί Άνω Κοντογόνι και Κάτω Κοντογόνι, οι οποίοι απογράφηκαν τότε μαζί, είχαν συνολικά 230 κατοίκους, ενώ με βάση τις απογραφές του 1889 και του 1896 είχαν 265 και 286 κατοίκους αντίστοιχα. (Για περισσότερες πληροφορίες σχετικές με τον πληθυσμό του νεότερου οικισμού του Κοντογονίου, μετά το 1940, στο λήμμα: Κοντογόνι Μεσσηνίας).

Κτίρια – αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, υπάρχει η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας. Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνεται επίσης η πλατεία στο Άνω Παπαφλέσσα στη θέση «Αγνάντιο», από την οποία ο επισκέπτης του χωριού μπορεί να έχει θέα προς τον Μεσσηνιακό κόλπο, την Καλαμάτα και τον Ταΰγετο.[39]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Παπαφλέσσας, από την ιστοσελίδα: buk.gr
  2. Ταχυδρομικός Κώδικας Παπαφλέσσας Μεσσηνίας.
  3. Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Μεσσήνη: 27220
  4. 4,0 4,1 Δημοτική Ενότητα Παπαφλέσσα Αρχειοθετήθηκε 2018-02-08 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος.
  5. Demetrius J. Georgacas, William A. McDonald, "Place Names of Southwest Peloponnesus: Register and Indexes", U of Minnesota Press, 1969, ISBN 0816657718, ISBN 9780816657711, σελ. 58: Νο 21: Πάνω Κοντογόνι, το (Άνω Κοντογόνι, Παπαφλέσα) ΙΙΙ Ζ 14 και σελ. 75, Παπαφλέσας, ο (Πάνω Κοντογόνι) Νο 21. Επίσης: σελ. 60: Νο 106 Κοντογόνη του, Κοντογόνι το (Παπαφλέσα) ΙΙΙ Ζ 14. και σελ. 67: Κοντογόνη, Κοντογόνι Νο 106, Βλ. Πάνω Κοντογόνι.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών Αρχειοθετήθηκε 2015-12-09 στο Wayback Machine.», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος Αρχειοθετήθηκε 2017-11-06 στο Wayback Machine., Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 13 Codoguni - Απογραφή 1879, Νο 13 Άνω Κοντογόνι, Κάτω Κοντογόνι, σελ. 698-699.
  7. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο; Αρχειοθετήθηκε 2016-06-06 στο Wayback Machine.", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993, σελ. 110 (Secondo Territorio di Modon- Condagogni), p. 125 (Provincia di Messenia).
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 Αναστάσιος Αθ. Παναγιωτόπουλος, Μεσαιωνικής Μεσσηνίας ιστορικογεωγραφικά και Κοντοβουνίων οικιστικά, Αναστατικές Εκδόσεις Δ. Ν. Καραβία, Αθήνα 2007, ISBN 978-960-258-103-2, Οικιστική εξέλιξη 1 Αρχειοθετήθηκε 2020-08-11 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.dimos-pylou-nestoros.gr, Νο 24 Κάτου Κοντογόνι - Απογραφή Corner (1689): Codoquni - Νο 23 Πάνω Κοντογόνι - Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας (1699): Κοντογόνι - Απογραφή Grimani (1700): Condoqni και Οικιστική εξέλιξη 2 Αρχειοθετήθηκε 2020-08-11 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.dimos-pylou-nestoros.gr, Νο 23, Απογραφή Pacifico/Alberghetti (1704): Condagoqni - Απογραφή Expedition Scientifique de Moree (1829): Londoqoni - Πρώτη επίσημη εμφάνιση μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους (1836): Κοντογόνι.
  9. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Κοντογόνι (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  10. 21-04-1835.
  11. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Σκάρμιγκος (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  12. ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840.
  13. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Βουφράσου (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  14. 14,0 14,1 Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σελ. 578.
  15. ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
  16. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Κοντογονίου (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  17. ΦΕΚ 180Α - 11/05/1915.
  18. 16/10/1940.
  19. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κοντογόνιον (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  20. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Παπαφλέσσα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  21. ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
  22. ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
  23. Διοικητικές μεταβολές οικισμών > Δ. Πύλου-Νέστορος (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  24. Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 48.
  25. Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 120.
  26. Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 86.
  27. Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 103.
  28. Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 394.
  29. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 236.
  30. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 276.
  31. Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 304.
  32. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine.", σελ. 148.
  33. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 143.
  34. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 139.
  35. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 149.
  36. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 182.
  37. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 185.
  38. "Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
  39. Ολοκληρώνεται η πλατεία στο Άνω Παπαφλέσσα!!, 19/01/2012, από την ιστοσελίδα του ηλεκτρονικού περιοδικού με Νέα, Ειδήσεις και σχόλια από την Μεταμόρφωση και ευρύτερα από τον Δήμο Πύλου-Νέστορος (επιμέλεια: Βασίλης Μανιάτης).

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]