Γεφύρι Μεσσηνίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γεφύρι Μεθώνης
Γεφύρι Μεθώνης is located in Greece
Γεφύρι Μεθώνης
Γεφύρι Μεθώνης
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΑποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου
(Έδρα: Πάτρα)
Περιφέρεια Πελοποννήσου
(Έδρα: Τρίπολη)
Περιφερειακή ΕνότηταΜεσσηνίας
(Έδρα: Καλαμάτα)
ΔήμοςΠύλου - Νέστορος
(Έδρα: Πύλος)
Δημοτική ΕνότηταΜεθώνης
Γεωγραφία και Στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοπόννησος
ΝομόςΜεσσηνίας
Πληθυσμός16 κάτοικοι (2011)
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας24006
Τηλ. κωδικός2723[1]
Δήμος Πύλου - Νέστορος
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Γεφύρι.

Το Γεφύρι[2] είναι μικρός οικισμός κοντά στην Μεθώνη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, του Νομού Μεσσηνίας.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή του οικισμού, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεθώνης, όσο και της Πυλίας. Κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Ό παλαιότερος ιστορικός οικισμός Γεφύρι υπήρχε, από την περίοδο της Ενετοκρατίας και πήρε την ονομασία του από την παλαιά τοξοειδή γέφυρα, η οποία καταστράφηκε το 1960,[3] προκειμένου να κατασκευαστεί στη θέση της μια νεότερη. Η καταστροφή της είχε προκαλέσει τότε, την αντίδραση του Μεθωναίου ιστοριοδίφη Τάκη Δεµοδού, ο όποιος όμως δεν πέτυχε τη σωτηρία της.[4] Περίπου 50 μέτρα νοτιοανατολικά της γέφυρας βρίσκονται ένας αιωνόβιος πλάτανος και το ενετικόν φρέαρ, µε χείλη από πωρόλιθο, από το όποιο υδρευόταν παλαιότερα η ευρύτερη περιοχή.[3] Το Γεφύρι, αναφερόμενο και ως Γιοφύρι, ο Αγιολέος, το Παλαιόκαστρο και η Παλιαµοθώνη σήμερα είναι κοντινές, μεταξύ τους, περιοχές, οι οποίες απέχουν από την Μεθώνη περίπου 3 με 4 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά, μεταξύ των δρόμων προς Τσικουνίδα καί Δηλέϊκα.[4]

Β΄ Ενετοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως το Γεφύρι (Gioffiri ή Giofiri ).[4][5] Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Γεφύρι (Gioffiri ή Giofiri), ανήκε, στα τέλη του 17ου αιώνα, στην επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 16 κατοίκους,[5] ενώ με βάση την ενετική απογραφή Grimani του 1700, το χωριό είχε 23 κατοίκους.[3][4]

Νεότερη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Giophyri[3] σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815 και διέμεναν σε αυτό γύρω στις 36 οικογένειες. Ο παλαιότερος οικισμός ουσιαστικά καταργήθηκε μετά τον μεγάλο σεισμό του Αυγούστου του 1886, εξαιτίας της μετακίνησης του πληθυσμού, προς την Μεθώνη, λόγω της κατάρρευσης των οικιών του χωριού.[3][4] Η τυπική του κατάργησή του έγινε, λίγο αργότερα, το 1889. Περισσότερο από έναν αιώνα μετά, μόλις το 2011, αναγνωρίσθηκε ο νεότερος σημερινός οικισμός.

Ιστορικό παλαιότερου οικισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Γεφύρι[6] προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835,[7] στον παλαιό Δήμο Μεθώνης,[8] όπου και παρέμεινε ως το 1889 που ο οικισμός καταργήθηκε και τυπικά. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Γεφύρι στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Μεθώνης της Επαρχίας Πυλίας με πληθυσμό 48 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[9] Έδρα του Δήμου Μεθώνης τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν η κωμόπολη Μεθώνη. Το 1889 ο οικισμός καταργείται και τυπικά.[10]

Ιστορικό σημερινού οικισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο νεότερος οικισμός Γεφύρι,[11] ο οποίος ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Μεθώνης, είναι νεοσύστατος, καθώς αναγνωρίστηκε μόλις το 2011,[12] μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης», όταν και υπήχθη στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος.[13] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων Δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Το Γεφύρι σήμερα είναι οικισμός της Κοινότητας Μεθώνης, του Δήμου Πύλου-Νέστορος,[2] με έδρα την Μεθώνη, στην οποία υπάγονται επίσης οι οικισμοί: Η Κοκκινιά, τα Κρητικά, η Τάπια και η νήσος Σαπιέντζα.

Κάτοικοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο σύγχρονος οικισμός, με βάση την Απογραφή του 2011, έχει 16 μόνιμους κατοίκους,[14] οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Η παλαιότερη εξέλιξη του πληθυσμού στο χρονικό διάστημα, από το 1689 ως το 1889, που ο αρχικός ιστορικός οικισμός Γεφύρι καταργήθηκε τυπικά είχε ως εξής:

Εξέλιξη Πληθυσμού του Γεφυρίου Μεσσηνίας
Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1689 16[5]
1844 59[15]
1851 48[9]

Επισήμανση: Ο παλαιότερος οικισμός Γεφύρι δεν αναφέρεται στις απογραφές των ετών 1879 και 1889 (έτος τυπικής κατάργησης).

Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

«Παλιομεθώνη» - «Αγιολέος»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βορειοανατολικά της Μεθώνης, κοντά στο Γεφύρι, στην περιοχή «Παλιομεθώνη» ή «Παληομεθώνη» (= Παλαιά Μεθώνη) διατηρούνται τα επιβλητικά ερείπια του ναού του «Αγιολέου». Πρόκειται για το καθολικό της κιστερκιανής Ιεράς Μονής της Santa Maria de Berge, η οποία καταστράφηκε από τους Έλληνες το 1267. Το καθολικό ανήκε στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής, αρκετά μεγάλων διαστάσεων, με ισχυρούς τοίχους με αντηρίδες που στήριζαν τη θολωτή οροφή, ενώ διατηρήθηκαν διάφορα στοιχεία που συναντώνται σε αρκετούς αντίστοιχους ναούς στη Δύση κατά το 13ο αιώνα. Κατά τον 15ο αιώνα, εντός των ερειπίων της μεγάλης γοτθικής εκκλησίας κτίστηκε ένας μικρότερος σταυρεπίστεγος ναός, τα ερείπια του οποίου σώζονται σήμερα σε μεγάλο ύψος. Κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, στο οδοιπορικό του Βρετανού Γουίλλιαμ Τζελλ (Sir William Gell, 1777-1836), ο ναός αναφερόταν απλώς ως «εκκλησία» στην Παληομεθώνη, ενώ το όνομα «Αγιολέος» (Άγιος Λέων) αναφέρεται από το 1930 και μετά. Το 1969 έγινε καθαρισμός και μερική ανασκαφή του μνημείου, ενώ με τη μελέτη του ασχολήθηκε από το 1961 και ο αρχαιολόγος Δημήτριος Πάλλας.[4][16][17] O Άι - Λέος έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικά διατηρητέο μνημείο.[18]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Πύλος: 27230
  2. 2,0 2,1 Δημοτική Ενότητα Μεθώνης Αρχειοθετήθηκε 2013-11-30 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 "Messinia: Olive Culture in the land of Messinia" - "Μεσσηνία. Ο Πολιτισμός της Ελιάς στη Μεσσηνιακή Γη", Biotourism Guide - Βιοτουριστικός Οδηγός, από την ιστοσελίδα: biopolitics.gr, Biotourism – Olive Culture in the land of Messinia, έκδοση: "Biopolitics International Organisation" - "Διεθνής Οργάνωση Βιοπολιτικής", Αθήνα 2015, ISBN 978-960-7508-55-3, ενότητα: "Ο ιστορικός οικισμός Γεφυρίου", σελ. 204.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Τοπωνύμια Μεθώνης: 52. Γεφύρι, Αγιολέος, Παλαιόκαστρο, Παλιαµοθώνη Αρχειοθετήθηκε 2016-07-10 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: methonitv.gr του τοπικού ΜΜΕ "Methoni Tv", με πηγή την μελέτη του Βασιλείου Ηλία Μισκιώτη, «Πρόσωπα και θέματα της Μεθώνης του 19ου και 20ου Αιώνος», μέρος δεύτερον, Μεθώνη 2011.
  5. 5,0 5,1 5,2 Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών Αρχειοθετήθηκε 2015-12-09 στο Wayback Machine.», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος Αρχειοθετήθηκε 2017-11-06 στο Wayback Machine., Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 27 Αναγράφεται ως Gioftin, αντί του Gioffiri – Ο Σπ. Λάμπρου δεν το ταυτίζει με οικισμό στην Απογραφή 1879, σελ. 700-701.
  6. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Γεφύρι (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  7. 21-04-1835.
  8. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Μεθώνης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  9. 9,0 9,1 Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σελ. 575.
  10. ΦΕΚ 251Α - 04/10/1889.
  11. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Γεφύρι (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  12. 09/05/2011[νεκρός σύνδεσμος].
  13. Διοικητικές μεταβολές οικισμών > Δ. Πύλου-Νέστορος (Μεσσηνίας) Αρχειοθετήθηκε 2021-04-17 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  14. "Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός Αρχειοθετήθηκε 2018-09-27 στο Wayback Machine.", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
  15. Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 46.
  16. Αγιολέος Αρχειοθετήθηκε 2018-01-24 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα "Οδυσσεύς", του Υπουργείου Πολιτισμού.
  17. «Αρχαιολογικόν Δελτίον[νεκρός σύνδεσμος]», τόμος 17, (1961/2), Μέρος Β' - Χρονικά, Αθήναι 1963, από την ιστοσελίδα: dspace.museumshops.gr του "Ιδρυματικού Καταθετήριου ΤΑΠ". Δημήτριος Πάλλας, «Μεσαιωνικά Μεσσηνίας, Μεθώνη»: α. Λαξευτόν Κοιμητήριον (Άγιος Ονούφριος) β. Ο «Αγιολέος», σελ. 103-105.
  18. Ερείπια Εκκλησίας, υπό την προσωνυμίαν "Άι - Λέος" Αρχειοθετήθηκε 2016-06-26 στο Wayback Machine., ΥΑ 15794/19-12-1961 - ΦΕΚ 35/Β/2-2-1962 Αρχειοθετήθηκε 2016-04-07 στο Wayback Machine., [...] "Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικά διατηρητέα μνημεία ως μνημονεύονται κατωτέρω κατά περιφερείας: ΙV. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 3. Τα ερείπια εκκλησίας, τα φερόμενα υπό την προσωνυμίαν "Άι - Λέος" εν τη Περιφερεία της Αρχαίας Μεθώνης." [...], σύμφωνα με το Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων της Ελλάδος Αρχειοθετήθηκε 2018-04-01 στο Wayback Machine., της Διεύθυνσης Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]