Δήμος Αλμωπίας
| Δήμος Αλμωπίας | |
| Δήμος | |
|
| |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έδρα | Αριδαία |
| Τοπικές έδρες | Αριδαία, Εξαπλάτανος |
| Διοίκηση | |
| • Δήμαρχος | Νίκος Παρούτογλου (2024- ) |
| Διοικητική υπαγωγή | |
| • Αποκ. διοίκηση | Μακεδονίας – Θράκης |
| • Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| • Περιφ. ενότητα | Πέλλας |
| Διαμέρισμα |  Μακεδονία
|
| Έκταση | 985,817 km2 |
| Πληθυσμός | 24.969 (απογραφή 2021) |
| Ιστότοπος | www.dimosalmopias.gov.gr |
Ο Δήμος Αλμωπίας είναι δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας στην Κεντρική Μακεδονία. Ο δήμος συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αριδαίας και Εξαπλατάνου.[1][2]. Με έκταση 985,817 τ.χλμ είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση δήμος της Π.Ε. Πέλλας και καταλαμβάνει το λεκανοπέδιο της Αλμωπίας,[3] ενώ ο πληθυσμός του είναι 24.969 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2021 (27.556 σύμφωνα με την απογραφή του 2011) και η πυκνότητα πληθυσμού του 24,95 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.[4] Έδρα του δήμου και μοναδική κωμόπολη είναι η Αριδαία, ενώ οι υπόλοιποι οικισμοί είναι αποκλειστικά χωριά, με τα περισσότερα, από τους υπόλοιπους δήμους της Π.Ε. Πέλλας.
Είναι επίσης ο πιο αραιοκατοικημένος δήμος ενώ ταυτίζεται γεωγραφικά με την πρώην Επαρχία Αλμωπίας, η οποία είχε σχεδόν την ίδια έκταση, ενώ αντίστοιχα αποτελεί τον μοναδικό δήμο του νομού, που συνορεύει με τη Βόρεια Μακεδονία.
Ετυμολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το όνομα της Αλμωπίας οφείλεται στους Άλμωπες, γίγαντες που, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, έλαβαν μέρος στην Γιγαντομαχία. Συγκεκριμένα, μια ομάδα Γιγάντων με αρχηγό τον Άλμωπα, κατέφυγε στην περιοχή της σημερινής Αλμωπίας, αφού κατακρημνίσθηκαν από τον Όλυμπο. Το όνομα σημαίνει «γίγαντας στην όψη» (Άλμωψ + ωψ, άλμωψ=άλμα/γιγαντιαίος, ωψ=όψις).[5]
Ιστορικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Προϊστορικά χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Έχουν εντοπιστεί οικισμοί μεταξύ Δωροθέας και Σωσάνδρας της Ύστερης Νεολιθικής Περιόδου με κεραμικά ευρήματα τα οποίο χρονολογούνται στο 4000 π.Χ., σπηλαιοκαταφύγια στο Λουτράκι με ευρήματα κεραμικά θραύσματα της Νεολιθικής Περιόδου και της Περιόδου του Χαλκού, ευρήματα στο Άλωρο, το Μοναστηράκι και τη Νέα Ζωή της Περιόδου του Χαλκού που χρονολογούνται μεταξύ 3000 και 1100 π.Χ., οικισμός της Εποχής του Σιδήρου στη Νέα Ζωή, ο οποίος χρονολογείται μεταξύ 1100 - 700 π.Χ. και νεκροταφεία στη Μαργαρίτα, την Άψαλο, την Όρμα, την Περίκλεια και τη Χρυσή.[6]
Πολεμικά Γεγονότα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι κάτοικοι της περιοχής της Αριδαίας συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής της επανάστασης του 1821 ήταν ο Άγγελος Γάτσος από τους Σαρακηνούς, συναγωνιστής του Θόδωρου Κολοκοτρώνη στη μάχη των Δερβενακίων, επίσης αναδείχτηκαν και πολλοί μακεδονομάχοι όπως οι Χρήστος Τσώτσος, Μ.Μπλαδένης, Ιωάννου, Νίκου, κλπ καθώς και ο στρατιωτικός Κωνσταντίνος Μπίνος[7].
Στην περιοχή, την εποχή του 'Α Παγκοσμίου Πολέμου δημιουργήθηκε το 1916 σιδηρόδρομος, ο οποίος ξεκινούσε από την Σκύδρα και κατέληγε στην Αριδαία. Το γνωστό decauville, ή όπως το ονόμασαν οι κάτοικοι <<Το τρενάκι της Καρατζόβας>>.[8]
Πολιτιστική Κληρονομιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στον Εξαπλάτανο διασωζόταν μέχρι το 2015 ερειπωμένο το σπίτι στο οποίο εγκαταστάθηκε η προσφυγική οικογένεια του Μενέλαου Λουντέμη προερχόμενη από την Αγία Κυριακή, της περιοχής Γιάλοβας, στα παράλια του Μαρμαρά, όπου γεννήθηκε και ο μεγάλος Έλληνας λογοτέχνης. Το σπίτι αυτό, ως μόνο στοιχείο που συνέδεε τον Εξαπλάτανο με τον λογοτέχνη, κατεδαφίστηκε το 2015 με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου Δ. Μπίνου και την ανοχή του μορφωτικού συλλόγου "ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ".[9][10]
Δραστηριότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Αριδαία ήταν η έδρα της πρώην επαρχίας Αλμωπίας και πλέον του Δήμου Αλμωπίας, στην Αριδαία επικεντρώνεται η εμπορική δραστηριότητα της επαρχίας, ενώ παρουσιάζεται και ως κέντρο καλλιτεχνικής δραστηριότητας με το Ξενιτίδειο Πνευματικό Κέντρο. Σημείο αναφοράς στο διάβα πολλών δεκαετιών είναι το Παζάρι της Αριδαίας κάθε Πέμπτη, το Δασικό Αλσύλιο Δασάκι, επί δεκαετιών τόπος αναψυχής των κατοίκων της, το ανοιχτό θέατρο στο Δασάκι, διάφορα είδη γηπέδων, πολλές παιδικές χαρές, μονοπάτια πεζοπορίας , διάφορους πολιτιστικούς και αθλητικούς συλλόγους όπως ο ποδοσφαιρικός σύλλογος Αλμωπός Αριδαίας που έχει αναδείξει διεθνείς ποδοσφαιριστές. [11]
Εκκλησιαστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο χριστιανισμός εξαπλώθηκε στην περιοχή όπως και στην υπόλοιπη Μακεδονία κατά τις Ιεραποστολές του Αγίου Παύλου. Με βάση την διαίρεση του Μ. Κωνσταντίνου η Αλμωπία υπαγόταν στο Πατριαρχείο Ρώμης και ακολουθούσε τα Ρωμαϊκά λειτουργικά τυπικά, όπως και στα υπόλειπα μέρη των Βαλκανίων που υπαγόντουσαν στην Αγία Έδρα έτσι και η εκκλησιαστική διοίκηση της Αλμωπίας μεταφέρθηκε στο Πατριαρχείο Κωνσταντίνουπόλεως κατά το 733 μ.χ. Δεν είναι γνωστό με σιγουριά πότε ιδρύθηκε η επισκοπή των Μογλενών/Μεγληνίας ή κάποιος πλήρης κατάλογος με τους προκαθείμενους της. Ο πιο διάσημος επίσκοπος Μεγληνίας είναι ο Άγιος Ιλαρίων ο οποίος έκανε σημαντικό έργο για την καταπολέμηση των αιρέσεων στην περιοχή , καθότι η αλμωπία αποτέλεσε τόπο εξορίας αιρετικών. Μετα την ανακωμηδή του, το σκήνωμα του Αγίου μεταφέρθει στην Βουλγαρία και έπειτα στην Κωνσταντινούπολη , όπου από 'κει χάθηκε. Η επισκοπή των Μογλενών καθότι βρισκόταν υπό την κυριαρχία των βουλγάρων ήταν όπως και η υπόλοιπη βουλγαρική εκκλησία σε μία βραχύβια κοινωνία με την Ρώμη με στόχο την αναγνώριση της αυτοκέφαλης Βουλγαρικής εκκλησίας, ενώ μέχρι και σήμερα υπάρχει ως τιτουλάρια καθολική επισκοπή με το λατινικό όνομα "Moglæna" παρά την πλήρη απουσία του ρωμαιοκαθολικού δόγματος στην περιοχή. Με την κυριαρχία των οθωμανών στην περιοχή οι βίαοι εξισλαμισμοί των γηγενών ήταν συχνό φαινόμενο. Η επισκοπή μετακινήθηκε στα χωριά της Άνω Αλμωπίας και είχε ως έδρα την Νότια. Έπειτα οι Τούρκοι άρχισαν να διαδήδουν τον Μωαμμεθανισμό και σ' εκείνα τα χωριά με αποτέλεσμα μέχρι και ο ίδιος ο Επίσκοπος Ιωάννης Τούσης ν' ασπαστεί τον Μωαμμεθανισμό για την προστασία του ποιμνίου του (γεγονός που εμφανίζεται στην τοπική λαογραφία και το επιβεβαιώνουν και οι ιστορικές πηγές). Έκτοτε η επισκοπή Μεγληνίας έπαψε να υφίσταται στην Αλμωπία και συγχωνεύθηκε με την Επισκοπή Κατρανίτζης (σημερινοί "Πύργοι Εορδαίας"). Για πολλά χρόνια η αλμωπία υπαγόταν στην Μητρόπολη Φλωρίνης έπειτα από τον Β' παγκόσμιο πόλεμο αποσπάστηκε από εκεί και σήμερα υπάγεται στην Μητρόπολη "Εδέσσης, Πέλλης & Αλμωπίας" η οποία καλύπτει όλην την έκταση του νομού Πέλλας.
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε απόσταση 7 χλμ από την Αριδαία βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο της Χρυσής που χρονολογείται τον 10ο-12ο αιώνα μ.Χ.[12].
Βόρεια της Αριδαίας βρίσκεται η Ιερά Μονή Οσίου Ιλαρίωνος, επισκόπου Μογλενών. Η μονή αυτή έχει ως κτήτορα και ιδρυτή της Άγιο Ιλαρίωνα, ο οποίος υπήρξε Ιεράρχης της Εκκλησίας της Ελλάδας του 12ου αιώνα, που έζησε και έδρασε στην περιοχή της σημερινής Αλμωπίας.[13]
Σε απόσταση 40 χλ. από την Αριδαία (κοντά στα σύνορα με τα Σκόπια) βρίσκεται η Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ, όπου πιθανολογείται ότι ιδρύθηκε το 1181. Η μονή καταστράφηκε το 1790 και επανιδρύθηκε το 1858. Οι επισκέπτες έχουν την αίσθηση ότι έχει σταματήσει ο χρόνος μέσα στο μοναστήρι.[14]
Σε απόσταση 10 χλμ. από την Αριδαία βρίσκονται τα ιαματικά Λουτρά Πόζαρ. Δίπλα στο τουριστικό χωριό Λουτράκι έδρα των Λουτρών Πόζαρ, βρίσκεται το επίσης τουριστικό χωριό Όρμα από το οποίο ξεκινά δρόμος για το χιονοδρομικό κέντρο Καϊμακτσαλάν, το οποίο γεωγραφικά ανήκει στον Δήμο Αλμωπίας.[15][16]
Στην νότια είσοδο της πόλης, δίπλα από το δημαρχείο στεγάζεται από το 2002, στο κτήριο του Παλιού Σιδηροδρομικού Σταθμού της πόλης, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας με την επιγραφή ΑΡΔΕΑ (η παλιά ονομασία της πόλης) το οποίο έχει διαφορά εκθέματα από ανασκαφές και φυτά της περιοχής, επίσης διάφορα ορυκτά και πετρώματα των γύρω περιοχών, καθώς και μία αίθουσα παραδοσιακών στολών του τόπο και βιβλιοθήκη.[17]
Άλλοι εξαιρετικοί φυσικοί προορισμοί είναι:[18]
- Η γέφυρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έξω από το χωριό Άλωρο
- Η κορυφή Πίνοβο (Πλάτσα), μέσω του χωριού Βορεινό
- Το Δάσος των Προμάχων
- Το Μαύρο Δάσος του Βόρα
- Η Καλή Πεδιάδα (Ντόμπρο-Πόλε), από το Άνω Λουτράκι
Δημοτικές ενότητες και οικισμοί
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Δήμος Αλμωπίας αποτελείται από 2 δημοτικές ενότητες, συνολικού πληθυσμού 24.969 (απογραφή 2021)[19], οι οποίες αντιστοιχούν στους 2 συγχωνευθέντες δήμους. Κάθε δημοτική ενότητα διαιρείται σε δημοτικές/τοπικές κοινότητες, οι οποίες αντιστοιχούν στα δημοτικά διαμερίσματα των καταργηθέντων ΟΤΑ. Οι σημερινές κοινότητες του Δήμου, ήταν αυτόνομες κοινότητες και δήμοι πριν την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστρια.
Αριδαίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πρώην δήμος και νυν δημοτική ενότητα Αριδαίας έχεi πληθυσμό 18.864 κατοίκους και έκταση 562,91 τ.χλμ. Καλύπτει το δυτικό τμήμα του λεκανοπεδίου της Αλμωπίας και περιλαμβάνει ιδιαίτερο ανάγλυφο, αφού παρατηρούνται μεγάλες υψομετρικές διαφορές που αγγίζουν τα 1.500 μέτρα. Πριν τη συνένωση περιλάμβανε 29 δημοτικά διαμερίσματα και έδρα του δήμου ήταν η Αριδαία, από την οποία έχει πάρει και το όνομά της.
Οι νυν δημοτικές κοινότητες και πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2021) ειναι οι εξής:
Αλώρου [357], Αριδαίας [7.118], Αψάλου [919], Βορεινού [988], Γαρεφείου [625], Δωροθέας [483], Λουτρακίου [1.176], Λυκοστόμου [336], Μεγαπλατάνου [452], Ξιφιανής [628], Όρμης [532], Πιπεριών [447], Πολυκαρπίου [868], Προμάχων [1.654], Σαρακηνών [398], Σωσάνδρας [1.008], Τσάκων [875]
Εξαπλατάνου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η δημοτική ενότητα (πρώην δήμος) Εξαπλατάνου έχει έκταση 422,907 τ.χλμ. (ή 422,907 στρέμματα) και πληθυσμό 6.105 κατοίκους. Πριν τη συνένωση περιλάμβανε 6 δημοτικά διαμερίσματα και έδρα του δήμου ήταν ο Εξαπλάτανος, από τον οποίο έχει πάρει και το όνομά της. Καλύπτει το ανατολικό τμήμα του λεκανοπεδίου της Αλμωπίας και το οροπέδιο της Άνω Αλμωπίας.
Οι νυν δημοτικές κοινότητες και πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2021) ειναι οι εξής:
Αρχαγγέλου [540], Εξαπλατάνου [1.080], Θεοδωρακείου [488], Θηριοπέτρας [262], Ίδας [570], Κωνσταντίας [514], Μηλέας [837], Νερομύλων [139], Νοτίας [295], Περικλείας [370], Φιλωτείας [421], Φούστανης [333], Χρυσής [256]
Δήμαρχοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δήμαρχοι Αριδαίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Θητεία | Δήμαρχος | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| 1928 - ??? | Δημοσθένης Τυμπανίδης | |
| 1975 - 1981 | Θεόφιλος Γάτσος (1930 - 15-3-2012) |
Ιατρός |
| 1982-1990 | Γεώργιος Ιωαννίδης | Πολιτικός Μηχανικός |
| 1991-1998 | Ιωάννης Αγιάννογλου (19. . - 21-5-2016) |
Δικηγόρος |
| 1999-2002 | Αθανάσιος Χατζηδημητρίου | Ιατρός |
| 2003-2006 | Χρήστος Μπίνος | Οδοντίατρος |
| 2007 - ??? | Πέτρος Ζέρζης | Δάσκαλος |
Δήμαρχοι Αλμωπίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Θητεία | Δήμαρχος | |
|---|---|---|
| 1η Ιανουαρίου 2011 - 31 Αυγούστου 2014 | Δημήτρης Πασόης | Υπάλληλος Υπ.Οικονομικών |
| 2014- 2019 | Δημήτρης Μπίνος | Θεολόγος με καταγωγή από το Γαρέφι |
| 2019- 2023 | Χρήστος Μπάτσης | Υλοτόμος με καταγωγή από του Προμάχους |
| 2024-Σήμερα | Νίκος Παρούτογλου | Λογιστής με καταγωγή από την Μηλέα. Εξελέγη το 2023, από τον 1ο γύρο, με ποσοστό 45,29%. [20] |
Φωτογραφίες από την περιοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Αλμωπαίος ποταμός, Αριδαία. -
Το πάρκο της Αριδαίας «Δασάκι». -
Το όρος Τζένα, από τη Μηλέα Αλμωπίας. -
Πανοραμική άποψη της Ξιφιανής. -
Ο δρόμος Αριδαίας - Δωροθέας. -
Το μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, έξω από το χωριό Αρχάγγελος. Δεξιά, το τέμπλο.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Απόφαση 45892 του Υπ. Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Αρχειοθετήθηκε 2011-07-27 στο Wayback Machine. - ΦΕΚ Β1292 της 11/08/2010
- ↑ «Υπουργείο Εσωτερικών, σχέδιο Καλλικράτης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2019.
- ↑ AridaiaNews, Αναρτήθηκε από. «Αλμωπία: Η χώρα των θρύλων - Διαβάστε το μεγάλο αφιέρωμα». Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Στους 139.680 ο πληθυσμός της Πέλλας το 2011». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2013.
- ↑ «Ιστορία της Αλμωπίας». Almopia24. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Οδοιπορικό στην αρχαία Αλμωπία» (PDF). Υπουργείο Πολιτισμού-Αθλητισμού.
- ↑ Η Μακεδονική Λεγεών κατά το 1821, Ιωάννης Κ. Βασδραβέλλης, Θεσσαλονίκη 1940[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΤΡΕΝΟΥ ΤΗΣ ΑΛΜΩΠΙΑΣ (ΚΑΡΑΤΖΟΒΑΣ) (PHOTOS)». www.tastv.gr. 1 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Το σπίτι του Μενέλαου Λουντέμη». star.gr.
- ↑ «Η κατεδάφιση του σπιτιού». tovima.gr.
- ↑ «Ιστορια». Eπίσημη Ιστοσελίδα | Αλμωπός Αριδαίας. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ Παπαθανασίου, Μανώλης. «Κάστρο Χρυσής». Καστρολόγος. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2020.
- ↑ «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΙΛΑΡΙΩΝΟΣ ΜΟΓΛΕΝΩΝ - ΑΡΙΔΑΙΑ». Μοναστήρια της Ελλάδος. 21 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2020.
- ↑ «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΑΡΙΔΑΙΑΣ». Μοναστήρια της Ελλάδος. 8 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Ιαματικά Λουτρά Πόζαρ - Ένας μαγικός προορισμός | loutrapozar.gr». Λουτρά Πόζαρ | Τουριστικός Οδηγός (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Χιονοδρομικό Κέντρο Βόρας - Καϊμάκτσαλαν». kaimaktsalan.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αριδαίας». Λουτρά Πόζαρ | Τουριστικός Οδηγός (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Αξιοθέατα». Δήμος Αλμωπίας. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Απογραφή Πληθυσμού Δήμου Αλμωπίας 2021» (PDF). Δήμος Αλμωπίας.
- ↑ Συγκεντρωτικά αποτελέσματα δημοτικών εκλογών, τελ. ενημέρωση 17 Οκτωβρίου 2023.
| ||
| Π.Ε. Ημαθίας | .svg) | |
| Π.Ε. Θεσσαλονίκης | ||
| Π.Ε. Κιλκίς | ||
| Π.Ε. Πέλλας | ||
| Π.Ε. Πιερίας | ||
| Π.Ε. Σερρών | ||
| Π.Ε. Χαλκιδικής | ||