Σχέδιο Ακρίτας
 |
Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. |
| Ιστορία της Κύπρου |
|---|
Το Σχέδιο Ακρίτας ήταν ένα συνωμοτικό σχέδιο της Ελληνοκυπριακής παρακρατικής «Οργάνωσης Ακρίτας», η οποία ιδρύθηκε το 1961, το οποίο σκοπό είχε την επίτευξη της Ένωσης Κύπρου-Ελλάδας. Θεωρείται από τους τουρκοκύπριους ως «οδηγός γενοκτονίας», κατηγορώντας την Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος τρομοκράτη ενώ η Ελληνοκύπριακή πλευρά ισχυρίζεται ότι η οργάνωση είχε αμυντικό χαρακτήρα.
Ιστορικό Πλαίσιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με την μετάβαση από την Οθωμανοκρατία στην Αγγλοκρατία, οι ελπίδες για Ένωση Κύπρου Ελλάδας αναπτερώθηκαν ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους, οι οποίοι ήταν η πλειοψηφία στο νησί. Αντιθετα όμως, η Τουρκοκυπριακή κοινότητα ανησυχούσε μπροστά στο ενδεχόμενο γιατί υπήρξε κύμα φυγής Τούρκων από περιοχές που προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα (Ήπειρος, Θεσσαλία και κυρίως Κρήτη). Η άρνηση της Βρετανικής αυτοκρατορίας να επιτρέψει την Ένωση, οδήγησε στον αγώνα της ΕΟΚΑ και τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου για ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960. Ο ένοπλος αντάρτικος αγώνας επιδείνωσε τις σχέσεις των δυο κοινοτήτων δραματικά, τόσο με την έναρξη του αγώνα, όσο και μετά την διακοινοτική βία του 1958.
Με την έναρξη της λειτουργίας του Κυπριακού Κράτους, οι πόθοι των Ελληνοκυπρίων για ένωση δεν είχανε εκλείψει. Ο Μακάριος περιγράφει την ανεξαρτησία ως «ένα βήμα στο δρόμο για την "ένωση"».[1] Ταυτόχρονα, υπήρχε διάχυτη δυσαρέσκεια ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους για το στάτους της ισότιμης κοινότητας το οποίο είχανε κερδίσει οι τουρκοκύπριοι. Όμως ούτε οι τουρκοκύπριοι ήταν ευχαριστημένοι με την κατάσταση, καθώς δεν κατάφεραν να πετύχουν την διχοτόμηση που επεδίωκαν. Οι ηγεσίες των δυο κοινοτήτων (πρόεδρος Μακάριος και δρ Κιουτσούκ) ήταν δέσμιες της προηγούμενης τους πολιτικής και αντιμετώπιζε κατηγορίες για προδοσία του αγώνα. [2]
Στελέχωση της Οργάνωσης Ακρίτας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η οργάνωση Ακρίτας στελεχώθηκε από πρώην αγωνιστές της ΕΟΚΑ, ορισμένα απο το οποία ήταν μέλη της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχηγικό ρόλο ανάλαβε ο τότε υπουργός Εσωτερικών Πολύκαρπος Γιωρκάτζης ενώ υπάρχηγός υπήρξε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Τάσσος Παπαδόπουλος (μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας το 2003-2008). Η ΕΛΔΥΚ εκπαίδευε τα μέλη της οργάνωσης. Η οργάνωση απλωνόταν σε όλη την Κύπρο, και είχε περίπου 5 χιλιάδες μέλη.[3] Η ύπαρξη της οργάνωσης είχε εγκριθεί από τον Μακάριο, ο οποίος υποσχέθηκε οικονομική συνδρομή στην οργάνωση.[4]
Τα 4 στάδια δράσης του Σχεδίου Ακρίτας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το «σχέδιο Ακρίτας» πρόβλεπε 4 στάδια δράσης της Ε/κ πλευράς, με απώτερο στόχο την Ένωση με την Ελλάδα, την αντίδραση των Τουρκοκυπρίων καθώς και την ενοπλη καταστολή της αντίδρασης τους. Τα στάδια θα ήταν (α) «προσβολή των αρνητικών σημείων του Συντάγματος», (β) «Καταγγελία της συνθήκης εγγυήσεως», (γ) «Αυτοδιάθεσις», και (δ) «Υποβολή αιτήσεως προς την Ελλην. Κυβέρνησιν, εάν δέχεται την Κύπρον να ενωθή μετά του λοιπού Ελληνικού Κορμού»[5]
Τα 13 σημεία και τα Ματωμένα Χριστούγεννα του 1963[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 16 Νοεμβρίου 1963, ο Μακάριος επέβαλε συνταγματικές αλλαγές σε 13 σήμεία, και ουσιαστικά αφαιρούσαν τα προνόμια της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας όπως το βέτο σε διάφορα θέματα, τους χωριστούς δήμους, τις αναλογίες στο κράτος και τον στρατό.[6] Η Τούρκικη πλευρά αντέδρασε έντονα. Σε κλίμα έντασης ξεσπάσανε οι διακοινοτικές ταραχές του 1963, γνωστές ως Ματωμένα Χριστούγεννα. Ομάδες της οργάνωσης Ακρίτας και της τουρκοκυπριακής εθνικιστικής οργάνωσης ΤΜΤ συγκρουστήκανε. Η κρίση είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 364 Τουρκοκυπρίων και 174 Ελληνοκυπρίων[7][8] ενώ 18,667-25,000 τουρκοκύπριοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους.[9][10] Πέραν του κόστους σε ανθρώπινες ζωές, η αποχώρηση των τουρκοκυπρίων από την Κυπριακή Δημοκρατια και ο εγκλεισμός τους σε θύλακες, σήμαινε και την κατάρρευση της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως την όριζαν οι συνθήκες Ζυρίχης Λονδίνου. Οταν αργότερα οι τουρκοκύπριοι βουλευτές θέλησαν να επανελθουν στην βουλή, ο Μακάριος τους ζήτησε πρώτα να αποδεκτούνε τα 13 σημεία, πράγμα που αρνήθηκαν.
Αποτίμηση της οργάνωσης και του σχεδίου Ακρίτας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανάμεσα στην Ελληνοκυπριακή κοινότητα, η οποία έχει αποδεκτεί την αυθεντικότητα του «σχεδιου Ακρίτας» υπαρχει ακόμη συζήτηση για την συνεισφορά του σχεδίου Ακρίτας.[11] Ένα σημείο συζήτησης είναι κατά πόσο ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είχε γνώση για την δράση και τους σχεδιασμούς της Οργάνωσης. Το σχέδιο Ακρίτας, δείχνει έντονο συχρονισμό των στρατιωτικών και των πολιτικών κινήσεως, πράγμα που υποδηλώνει τον συντονισμό του αρχηγού της οργάνωσης με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, για εθνικό ξεκαθάρισμα των τουρκοκυπρίων.[12]
Οι Τουρκοκύπριοι θεώρησαν το σχέδιο Ακρίτας ως «οδηγίες για γενοκτονία»[11] και θεωρείται ως πλανο για εξαφάνιση της τουρκοκυπριακής κοινότητας.[13] Το Τούρκικο Υπουργείο Εξωτερικών γράφει πως το σχέδιο ήτανε "συνωμοσία για διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατιας με προκαθορισμένα και στάδια και μεθόδους, με τελικό στόχο την Ένωση Κύπρου-Ελλάδας"[14].
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το Σχέδιο Ακρίτας (Ανακτήθηκε 27 Απριλίου 2011) (Αγγλικά)
- Ιός της Ελευθεροτυπίας: αναφορές στην «Οργάνωση» του Γεωρκάτζη και βιβλιογραφία
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ David Hannay, 2005.
- ↑ Γλαύκος Κληρίδης (1988). «ΙΧ». Η κατάθεση μου, τόμος 1. Λευκωσία: η Αλήθεια. σελ. 223.
- ↑ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, ΑΓΓΕΛΟΣ. «Διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.
- ↑ Συλλογικό Έργο. αιματηρή αλήθεια. Ιδιωτική Έκδοση. σελ. 122.
- ↑ «Οταν η Λευκωσία έγινε Σεράγεβο - α». ΙΟΣ - ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ O Malley & Craig 2002, σελ. 176:Στις 30 Νοεμβρίου, με την αμερικάνικη κυβέρνηση και τους συμμάχους της συγκλονισμένους από την δολοφονία του Κέννεντι, ο Μακάριος έθεσε σε εφραγή την πρώτη φάση του «σχεδίου Ακρίτας». Πρότεινε 13 συνταγματικές αλλαγές που θα καταργούσαν το τουρκοκυπριακό βέτο σε θέματα άμυνας, ασφάλειας, εξωτερικών υποθέσεων, εκλογών, δήμων και φορολογίας, θα καταργούσαν τους χωριστούς τουρκοκυπριακούς δήμους, τις αναλογίες 70:30 για τους δημόσιους υπάλληλους και 60:40 για το στρατό
- ↑ Oberling, Pierre.
- ↑ Hoffmeister, Frank (2006). Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession. EMartinus Nijhoff Publishers. σελίδες 17–20. ISBN 978-90-04-15223-6.
- ↑ Oberling, Pierre (1982). The road to Bellapais: The Turkish Cypriot exodus to northern Cyprus. σελ. 120. ISBN 0880330007.
- ↑ Çay, M. Abdulhalûk (1989). Kıbrıs'ta kanlı Noel, 1963. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
- ↑ 11,0 11,1 Bryant, Rebecca· Papadakis, Yiannis (2012). Cyprus and the Politics of Memory: History, Community and Conflict. I.B.Tauris. σελ. 249. ISBN 9781780761077.
- ↑ Sant-Cassia, Paul (2005). Bodies of Evidence: Burial, Memory and the Recovery of Missing Persons in Cyprus. Berghahn Books. σελ. 23. ISBN 9781571816467.
- ↑ Uludağ, Sevgül. «Ayın Karanlık Yüzü». Hamamböcüleri Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2015.
- ↑ «THE "AKRITAS PLAN" AND THE "IKONES" DISCLOSURES OF 1980». Turkish Ministry of Foreign Affairs. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2015.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- O Malley, rendan· Craig, Ian (2002). Η συνωμοσία της Κύπρου. Αθήνα: Σιδέρης. ISBN 960-08-0252-1.