Καλονύκτης Ρεθύμνης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτή είναι μια παλιά έκδοση της σελίδας, όπως διαμορφώθηκε από τον Epitrapezios (συζήτηση | συνεισφορές) στις 22:39, 18 Σεπτεμβρίου 2021. Μπορεί να διαφέρει σημαντικά από την τρέχουσα έκδοση.

Συντεταγμένες: 35°18′6″N 24°23′30″E / 35.30167°N 24.39167°E / 35.30167; 24.39167

Καλονύκτης Ρεθύμνης
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Καλονύκτης Ρεθύμνης
35°18′6″N 24°23′30″E
ΧώραΕλλάδα
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Ρεθύμνης
Γεωγραφική υπαγωγήΚρήτη
Υψόμετρο270 μέτρα
Πληθυσμός209 (2021)

Ο Καλονύκτης (έως το 1940 Καλονύχτι)[1] ή Καλ(λ)ονύχτης ή Καλλονύκτης ή Καλονύκτι (γενική του Καλονύκτη ή Καλονύκτου) είναι χωριό της πρώην επαρχίας Ρεθύμνης (Ρεθυμνιώτικα) και ειδικότερα του δυτικού της τμήματος, ευρύτερα γνωστό ως Δυτικό Ρέθυμνο[2]. Βρίσκεται 15 χλμ. νοτιοδυτικά του Ρεθύμνου, με πρόσβαση από το Ρέθυμνο μέσω της παλαιάς εθνικής Ρεθύμνης – Χανίων (Ε090)[3], με αριστερή διακλάδωση στο Αγιασμάτσι (Αγία Κυριακή), στο 13,4 χλμ και μέσω της επαρχιακής οδού 6 Καλονύχτι-Σαϊτούρες (Αγιασματσίου - Καλονύκτη - Παλαιλήμνου - Σαϊτούρων)[4]. Απέχει 15 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο[5] και εγγύτερα από το λιμάνι της Σούδας και το αεροδρόμιο Χανίων. Είναι κτισμένο[6] στο λόφο Νικηφόρος[εκκρεμεί παραπομπή] (υψόμετρο 273 μέτρα, ημιορεινή απόληξη των Λευκών Ορέων[7]). Κυριότερα προϊόντα της περιοχής είναι το λάδι, η ρακή, το κρασί, το αβοκάντο,[εκκρεμεί παραπομπή] τα χαρούπια[8] και τα κτηνοτροφικά. Έχει έκταση 2,9 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Περί της ονομασίας του χωριού

Σύμφωνα με την παράδοση, η κώμη, αλλά εμμέσως και ο τέως Δήμος Νικηφόρου Φωκά και νυν Δημοτική Ενότητα Νικηφόρου Φωκά, οφείλουν το όνομα τους στο πιο κάτω περιστατικό: όταν ο Νικηφόρος Φωκάς εξεστράτευσε στην Κρήτη τον Μάρτιο του 961 μ.Χ., προκειμένου να την απελευθερώσει από τους Άραβες Σαρακηνούς, στρατοπέδευσε μια νύχτα στον παραπάνω λόφο, τον οποίο προηγουμένως είχε απελευθερώσει μαζί με τον παρακείμενο λόφο «Ντάμπιες», ύστερα από μάχη. Όταν ξημέρωσε, κάποιος τον ρώτησε: «Πως περάσατε την νύχτα σας;», κι εκείνος απάντησε: «Καλή νύχτα!». Έτσι, το χωριό ονομάστηκε «Καλονύχτης» και ο λόφος και η τοποθεσία, όπου στρατοπέδευσε ο Βυζαντινός στρατηγός και μετέπειτα αυτοκράτορας, ονομάστηκε «Νικηφόρος». [εκκρεμεί παραπομπή] Ο Νικηφόρος Φωκάς θεωρείται ο ιδρυτής του χωριού και υπάρχει δρόμος στο χωριό προς τιμήν του. Ωστόσο, υπάρχει και η άποψη ότι το χωριό προϋπήρχε και είχε την ονομασία Λεβεντοχώρι. Επομένως ο Καλονύκτης είναι ένα από τα βυζαντινά[9] χωριά της Κρήτης, καθώς συνδέεται με το πέρασμα του Νικηφόρου Φωκά, όπως του Φωτεινού, ο Σαμωνάς, οι Αρμένοι σε 3 νομούς, η Σκλαβοπούλα, ο Καρτερός, το Τέμενος κ.α.[εκκρεμεί παραπομπή] Επίσης υπάρχει τοπωνύμιο Καλονύκτι στις Σάπες.[10]

Χωροταξικά στοιχεία

carte moderne d'une partie de la Crète avec un itinéraire indiqué en rouge
Γαλλικός χάρτης πορείας του Μουσταφά Πασά από Αποκόρωνα προς Αρκάδι το 1866, με εικονιζόμενη την πριν το 1925 προγενέστερη της παλαιάς εθνικής οδού Χανίων-Ρεθύμνης χάραξη μέσω Ρουστίκων και Καλονύκτη
  • Διοικητική Ένταξη μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1925: Η πρώτη αναφορά για το χωριό γίνεται στην ενετική περίοδο. Το 1651 ανήκει στον Λιβά Ρεθύμνου και Ναχιγιέ Ρεθύμνου ως μετόχι.[11] To 1879 εντάσσεται στον δήμο Ρουστίκων, το 1901 στον διευρυμένο δήμο Ατσιποπούλου[12] και το 1903 επιστρέφει στον επανασυσταθέντα Δήμο Ρουστίκων. To 1911 εντάσσεται στον αγροτικό δήμο Παλαιλήμνου[13] και στις 19/12/1920 στην απογραφή του στον αγροτικό δήμο Παλαιλήμνου, έχουν ενταχθεί το Μετόχι Μονής Προφήτου Ηλιού[14] με 3 μοναχούς και ο Μύλος με 6 κάτοικους. Με το ΦΕΚ 27Α της 31ης Ιανουαρίου 1925 προσαρτάται στην κοινότητα Ρουστίκων μαζί με το Μετόχι Μονής Προφήτου Ηλιού και τον Μύλο.
  • Κοινοτική ιστορία: Με το ΦΕΚ 260Α της 21ης Σεπτεμβρίου 1925[15] αποσπάται από την κοινότητα Ρουστίκων και γίνεται έδρα κοινότητας, στην οποία προσαρτήθηκαν και τα χωριά Παλαίλημνος και Σαϊτούρες.[16] Με το ΦΕΚ 296Α / 30-11-1927, οι Σαϊτούρες (αυτονομείται) και με το ΦΕΚ 170Α - 19/08/1928 η Παλαίλημνος (επιστρέφει στη δικαιοδοσία των Ρουστίκων), αποσπώνται διαδοχικά από την κοινότητα. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 καταργήθηκε η κοινότητα Καλονύκτου της επαρχίας Ρεθύμνης και εντάχθηκε στον Καποδιστριακό Δήμο Νικηφόρου Φωκά[17](κωδικός Καποδιστριακού φορέα ΟΠΣ 40141008)[18] ως δημοτικό διαμέρισμα[19] και με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 στο Δήμο Ρεθύμνης (κωδικός Καλλικρατικού φορέα ΟΠΣ 40141145)[18], ως δημοτικό διαμέρισμα και τοπική κοινότητα Καλονύκτου[20] της δημοτικής ενότητα Νικηφόρου Φωκά. Είναι ένα από τα εννέα χωριά του Καμπανού μαζί με τα χωριά Άγιο Ανδρέα (και χωριό του Κάμπου όπως η Γωνιά και τα Φραντζεσκιανά Μετόχια[21]), Παλαίλημνο, Σαϊτούρες, Μούνδρος, Ρούστικα και Άγιο Κωνσταντίνο. Συνορεύει με τα δημοτικά διαμερίσματα: από βορράν με Κάτω Βαλσαμόνερο και Γωνιά (περιοχή Αγιασμάτσι), από ανατολικά με Άνω Βαλσαμόνερο, από νότια με Μαλλάκια, Σαϊτούρες και από δυτικά με Ρούστικα (οικισμός Παλαίλιμνος).[22]

Κοινοτάρχες

Διάρκεια θητείας Κάτοχος (γέννηση-θάνατος) Σημειώσεις
Κοινότητα Καλονύκτη (1903-)
1903- Ανδρέας Γιουλούντας[23] Εκλέχτηκε 12-2-1903
19??- Γεώργιος Γιουλούντας
1918 Στελιανός Γαλεράκης Εκλέχτηκε 7-2-1918
1918- Γιάννης Γασπαράκης Εκλέχτηκε 24-2-1918
1925-1929 Εμμανουήλ Σταυρουλάκης[24] Η κοινότητα περιελάμβανε και την Παλαίλημνο έως το 1928. Κοινοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Γιουλούντας, Δημήτριος Πατράκης, Βασίλειος Ανδ.Κ.Γαλερός, Εμμανουήλ Γαλερός
1934-1941 Βασίλειος Ανδ.Κ. Γαλερός[25]
1941-1944 Μάρκος Παχουλός
1944-1951 Βασίλειος Ανδ.Κ. Γαλερός Συνολικά κοινοτάρχης 14 χρόνια
1951-1954 Ελευθέριος Εμμ. Σταυρουλάκης (1923-1998) Εξελέγη 15/4/1951
1954-1959 Εμμανουήλ Τζαγκαράκης[26] Εξελέγη 21/11/1954
1959-1964 Δημήτριος Πατράκης
1964-1978 Μαρία Γαλερού-Ηλιάκη Εξελέγη 16-2-1964, μοναδική προεδρίνα, ύδρευση[27]-άρδευση
1978-1982 Εμμανουήλ Πατράκης[28][29] 5εδρική κοινότητα με 3 από την πλειοψηφία, 2 από την μειοψηφία του Αντώνη Ψαθά
1982-1983 Μαρία Γαλερού-Ηλιάκη συνολική Θητεία 15 χρόνια (ρεκόρ), αναβάθμιση σε 7εδρική κοινότητα έως τις εκλογές του 1994 με 5 από την πλειοψηφία, 2 από την μειοψηφία του Στυλιανού Ι. Γαλερού[30]
1983-1986 Μανούσος Ιω. Καλλιτσουνάκης αντικατέστησε την θανούσα Μαρία Γαλερού-Ηλιάκη
1986 Ιωάννης Γαλεράκης Αντιπολίτευση: Αντώνιος Ψαθάς
1986-1990 Μανούσος Ιω. Καλλιτσουνάκης αντικατέστησε τον θανόντα Ιωάννη Γαλεράκη
1990-1998 Στυλιανός Πατράκης ρεκόρ: ψήφων 155 και ποσοστού 86,59%, Αντιπολίτευση: Ευστράτιος Μαρκ. Σταυρουλάκης
1998-2010 Μιχαήλ Γ.Μ. Καλλιτσουνάκης Θητεία επί 12 συνεχή χρόνια: νηπιαγωγείο
2010-σήμερα Εμμανουήλ Μιχ. Γαλερός Θητεία επί 10 συνεχή χρόνια, σε εξέλιξη, Αντιπολίτευση: 2010: Μαγδαληνή Γεω. Μαθιουδάκη, 2014: Καλλιτσουνάκης Μαν. Μιχαήλ, Μαθιουδάκης Νικόλαος[31], Σταυρουλάκης Μαρκ. Ιωσήφ, 2019: Αλεξάνδρα Ελευθ. Σταυρουλάκη, Καλλιτσουνάκης Γ.Α. Γεώργιος
  • Γαλερός Βασ. Ανδρέας: σύμβουλος: περιφερειακός Κρήτης, νομαρχιακός και επαρχιακός Ρεθύμνης
  • Υποψήφιοι Εκλογικής Περιφέρειας Νικηφόρου Φωκά: 2014: Γαλερός Στυλ. Δημήτριος, Καλλιτσουνάκης Γ.Α. Γεώργιος, 2019: Παναγιωτάκης Γεω. Ζαχαρίας
  • Υποψήφιος Δημοτικής Κοινότητας Ρεθύμνης: Τσιάλιος Κωνσταντίνος συζ. Σταυρουλάκη Ιωσ. Μαρίας
  • Ταχυδρομική Ένταξη: Ταχυδρομικός κώδικας ο 740 55 και ανήκει στο ταχυδρομικό γραφείο Επισκοπής Ρεθύμνης.[32] Παλαιότερα ο Καλονύκτης ανήκε στο ταχυδρομικό γραφείο Ρουστίκων.
  • Εκλογική Ένταξη: Το 1907 στο 1ο εκλογικό τμήμα του Δήμου Ρουστίκων που βρίσκεται στο δημοτικό σχολείο Ρουστίκων ψηφίζουν οι εκλογείς από τα χωριά Καλονύκτι, Ρούστικα, Άγιος Κωνσταντίνος, Ζουρίδι, Άγιος Γεώργιος και Παλαίλιμνος[33]
  • Αγρονομική Ένταξη: Τον Ιανουάριο του 1912 εντάσσεται στο Αγρονομείο Ρουστίκων.[34]
  • Αστυνομική Ένταξη: Το 1901 είναι ενταγμένος στην Χωροφυλακή Ρουστίκων[35]
  • Δικαστική Ένταξη: Το 1899 είναι ενταγμένος στο Ειρηνοδικείο Ρουστίκων και Πρωτοδικείο Ρεθύμνου [36] Εκείνη την εποχή, η απόσταση από τα Ρούστικα ήταν 45 λεπτά και από το Ρέθυμνο 2 ώρες και 45 λεπτά.

Οικογένειες χωριού

Στη νεώτερη περίοδο οι οικογένειες είχαν καταγωγή από διάφορες περιοχές και εποχές, οι Άγαδες από Τρίπολη, οι Γαλεροί από Ρουμπάδο μετά το 1850, οι Γασπάρηδες[37] από Μαλλάκι μετά το 1871, οι Γεωργαλέδες μετά το 1890, οι Γιουλούντηδες από Σκαλωτή από το 1880, οι Γυπάρηδες από Ασή Γωνιά, οι Διονυσάτοι από Κεφαλλονιά, οι Δρανδάκηδες από το Ζουρίδι μετά το 1900, οι Ηλιάκηδες από Σαϊτούρες μετά το 1944, οι Καλλιτσουνάκηδες από Ρουμπάδο μετά το 1870, οι Καπετανάκηδες πριν το 1910, οι Κουνάληδες από τη Λοχριά, οι Κουνενίδηδες το 1866, οι Κυριμάκηδες μετά το 1937, οι Μαθιουδάκηδες από Μαλλάκι το 1866, οι Μεγαλακάκηδες (ή Γιουρούκοι) που το 1800 μετοίκησαν στα Σφακιά και κατόπιν στον Εμπρόσνερο, οι Μονιάκηδες από τον Άγιο Ιωάννη Καμμένο, οι Μπαζιώτηδες από Αίγιο, οι Μυρωδήδες το 1668, οι Παπαδογιάννηδες από τη Μουρνέ, οι Πατράκηδες ή Βουρβάχηδες από τ' Ασφέντου το 1830[38], οι Πατσουμάδες το 1866, οι Παχουλοί από το Ατσιπόπουλο το 1895, οι Παχύδες, οι Σολιδήδες το 1668, οι Σούχληδες από το Ρουμπάδο το 1895, οι Σφακιανοί το 1782, οι Σταογιάννηδες, οι Σταυρουλάκηδες από την Κούφη το 1883 και από Αλώνες το 1920, οι Τζαγκάρηδες από το Ρουμπάδο μετά το 1869, οι Φόβηδες το 1866, οι Χαλίκηδες (Ηλιάκηδες) μετά το 1866 και οι Ψαθάδες από τους Κούμους.

Μνημεία - Υποδομές

Ο Κούλες Καλονύκτη
  • Μύλος: Βενετικό κτίσμα που διατηρείται χωρίς να λειτουργεί
  • Δημοτικό σχολείο: λειτούργησε ως μονοτάξιο από το 1925 (επί επιθεωρητείας Μπέλκα)[39] ως το 2011, oπότε έγινε έδρα του πολιτιστικού συλλόγου και από τις βουλευτικές εκλογές στις 19-2-1956 λειτουργεί και ως εκλογικό κέντρο (152ο). Από το 1842 έως το 1925 οι Καλονυχτιανοί μαθητές φοιτούσαν στο δημοτικό σχολείο Ρουστίκων.

Οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι του εκλογικού κέντρου είναι 257 τον Ιούνιο 2019[40]

  • Μονοθέσιο νηπιαγωγείο: από το 2005 έως το 2015
  • Πύργος του Πατροσήφη ή Πύργος του Συγγέλω ή Πύργος στο Κάτω Μαλάκι, σήμερα ανήκει στο Κάτω Μαλάκι και ανάγεται στην περίοδο της ενετοκρατίας[41][42][43] Ο Κατάλογος Κάστρων Νομού Ρεθύμνης τον περιέχει.[44] Ο Πύργος του Συγγέλου είναι ένα Ενετικό κτίριο, το οποίο αποπεράτωσαν οι Τούρκοι, κατοικήθηκε από την οικογένεια του Πατράκη Ιωσήφ το 1830 και κατόπιν εμπρησμού πωλήθηκε αρχές του 1900 στον Παπαδονικολάκη Μανόλη (Συγγέλο) που καταγόταν από την Ασή Γωνιά, αλλά είχε μεταναστεύσει στην Αμερική. Κατοίκησε εκεί αποκτώντας μάλιστα δώδεκα παιδιά.[45]
  • Κουλές Αγιασματσίου. Οχυρωματικός πύργος - παρατηρητήριο που κατασκευάστηκε κατά την επανάσταση του 1866 από τους Τούρκους, προκειμένου να ελέγξουν τους επαναστάτες.[46]
  • Δεξαμενή ύδρευσης: Προγραμματίστηκε επί κοινοτάρχου Μαρίας Ηλιάκη τον Μάρτιο του 1969.[47][48]
  • Πηγές στο Αγιασμάτσι[49] που υδρεύουν κοινότητες Ατσιπόπουλου, Πρινέ, Γωνιάς, Μετοχίων και Βαλσαμονέρου.
  • Οδοί και πλατείες Καλονύκτι[50]
  • Γέφυρα επί του χειμάρρου Καλονύκτι Ρουστίκων: 1904[51] Μια δέυτερη γέφυρα στην περιοχή αποπερατώθηκε το 1940.[52]
  • Οδός Αγιασματσίου-Καλονύκτι[53]
  • Σπήλιοι: Μαυρονικολή[54], Χαβούζα[55] Μπεηούλιο ή Μπελιούλιο ή Σπήλιοι τσι Κεφάλας και Αγίου Αντωνίου

Γεγονότα

  • Ενέδρα στο Αγιασμάτσι: 1923 [56][57]
  • Ιατρική περίθαλψη: 1941 [58]
  • Διανομή μεταπολεμικής ανθρωπιστικής βοήθειας: 1946[59]
  • Απαγωγή Δρουλίσκου: 1950[60][61]
  • Πληστηρειασμός στην Κληματερέ: 1884[62]

Εκκλησίες

Ο ναός του Γενεσίου της Θεοτόκου

Ο Καλονύκτης είναι ενορία της B΄ Αρχιερατικής Περιφέρειας της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, της Εκκλησίας της Κρήτης, στην οποία ανήκει και η Παλαίλιμνος Ρεθύμνης με 14 ναούς, στους οποίους περιλαμβάνονται η Αγία Κυριακή Γωνιάς (πετρόκτιστη, εορτάζει 7 Ιουλίου[63] και ο Άγιος Στέφανος Μαλακίων. Βενετικής περιόδου θεωρείται και η ενοριακή, πολιούχος, μονόκλιτη και παλιά διατηρητέα εκκλησία του Γενέσιου (Γενέθλιου) της Θεοτόκου, που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Για τη χάρη της γίνεται πανηγύρι.[64] Η παράδοση αναφέρει, ότι την οθωμανική περίοδο, μπήκαν οι Τούρκοι για να την καταστρέψουν. Πήραν μια βαρέ [65] και χτύπησαν την Αγία Τράπεζα. Το σημάδι του κτυπήματος υπάρχει και σήμερα. Με το κτύπημα, ωστόσο, πετάχτηκαν σπίθες, ενώ παράλληλα μια μεγάλη μέλισσα εμφανίστηκε στο καμπαναριό. Οι Τούρκοι φοβήθηκαν κι έφυγαν, χωρίς να πειράξουν την εκκλησία. Στην εκκλησία εορτάζεται στις 27 Μαίου ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος.

Παρεκκλήσια είναι το παλιό εκκλησάκι, καθολικού ρυθμού, του Μιχαήλ Αρχαγγέλου (Ταξιάρχες), στην τοποθεσία «Μοναστηρικό Μετόχι», που ανήκει στη μονή Προφήτη Ηλία Ρουστίκων[66] και ο Άγιος Νεκτάριος (ιδιωτική). Εξωκκλήσια είναι ο Άγιος Αντώνιος, που έχει κτιστεί στα ερείπια παλαιάς εκκλησίας το 1965 και ο Άγιος Νικόλαος, επίσης ανασκευασμένος. Εκκλησίες που ανήκουν στην ενορία είναι ο Άγιος Ανδρέας ο Κρης, η Αγία Παρασκευή και το Άγιο Πνεύμα (τάμα Αντωνίας Παναγιωτάκη).

Στην ενορία Καλονύκτη υπάγονται και οι εκκλησίες του συνοικισμού της Παλαιλήμνου: Άγιος Γεώργιος (πολιούχος, δίκλητος με δεύτερο σκέλος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης 2 Δεκεμβρίου, επίσης εορτάζει και την μέρα των 4 Μαρτύρων 28 Οκτωβρίου), Άγιος Γεώργιος (Μεθυστής, 3 Νοεμβρίου), Αγία Παρασκευή και Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ κοιμητηριακός ναός και μετόχι του Προφήτη Ηλία Ρουστίκων είναι ο Άγιος Παντελεήμων.

Στις 5 Νοεμβρίου 1932 αναφέρεται ενοριακή επιτροπεία του Καλονύκτη που συνέδραμε με 50 δραχμές τους σεισμοπαθείς της Χαλκιδικής.[67]

Από τις 14 Οκτωβρίου 2018, λειτουργεί κατηχητικό σχολείο από τον Ιερό Ενοριακό Ναό Γενεσίου της Θεοτόκου Καλονυκτίου, με κατηχήτρια την διδασκάλισσα Φιλιώ Μητσοπούλου - Σταυρουλάκη.[68]

Εθνικοί Αγώνες

Α. Κρητικές Επαναστάσεις

  • Εθνεγερσία 1821: Στις 17 Ιουνίου 1821 συνάπτεται νικηφόρα μάχη των επαναστατών υπό τους Δεληγιαννάκη και Μανουσέλη κατά των Τούρκων σε Ζουρίδι, Ρούστικα, Άγιο Κωνσταντίνο, Καλονύκτη και Κάτω Βαλσαμόνερο, η γνωστή ως Μάχη των Ρουστίκων. Σε τραγούδι που έχει καταγράψει ο Φαφουτάκης, υπάρχει η αποστροφή: "και κάνουν πρώτο πόλεμο πάνω στο Καληνύχτι (Καλονύχτι), στο κάτω Βαλσαμόνερο εις το λαγκό'ς τη βρύση". Η Ιερά Μονή Προφήτου Ηλιού Ρουστίκων ενίσχυσε με πολεμοφόδια τους επαναστάτες στον Καλονύκτη στην επανάσταση.[69]
  • Επανάσταση 1866-69: Στις Κρητικές Επαναστάσεις από το 1866 ως το 1897, εφονεύθησαν 21 Καλονυχτιανοί[70], οι οποίοι ήταν Γαλεροί[71], Ηλιάκηδες, Κουνενίδηδες, Μαθιουδάκηδες, Πατσουμάδες και Φοβάκηδες.[72]

Σε αυτούς τους αγώνες διακρίθηκε ο οπλαρχηγός Χαλίκης ή Ηλιάκης Γεώργιος και στις 9 Δεκεμβρίου 1868, έγινε η μάχη του Καλονύκτη μεταξύ Κρητών υπό τον Αριστείδη Μπογιατζόγλου και Τούρκων, στην οποία νίκησαν οι Οθωμανοί. Μάλιστα λάμβανε σχετικό βοήθημα από την Κρητική Πολιτεία, ως τραυματίας πολέμου.[73]

  • Μάχη Αγιασματσίου 1878: νικηφόρα κατά Τούρκων στην οποία συμμετείχε και ο ιερεύς Βασίλειος Παπαδάκης από τον Άγιο Κωνσταντίνο
  • Σφαγή Σταογιάννη Μύλου 1890: Κατά το 1890 στον Καλονύχτη ζούσε ο αλευρομυλωνάς Λαμπρινός Γάσπαρης, ο οποίος, σε ηλικία 18 ετών, έκλεψε, με την θέληση της, την συγχωριανή του Αντιλέ[74] (Αδηλέ), την πανέμορφη κόρη του λοχία Χωροφυλακής, Χασάν Τουρκαμετάκη, την έκανε χριστιανή με το όνομα Ειρήνη κι έφυγαν για την Λικοτιναρά Αποκορώνου. Για εκδίκηση ο Τουρκαμέτης με την συμμορία του έσφαξαν τρεις χριστιανούς, αναμεσά τους και ο Καλονυχτιανός Μανώλης Ηλιάκης, που ήταν επίσης μυλωνάς, στου Σταογιάννη τον νερόμυλο. Έγινε δίκη γι' αυτή την υπόθεση, ενώ τα ανήλικα ορφανά τέκνα του Ιωάννης (που συμμετείχε το 1912 στο σώμα του Στυλιανού Γαλερού), Χρυσή και Λαμπρινός, αιτήθηκαν για βοήθημα από την Κρητική Πολιτεία.[75]
  • Τυχερή Επανάσταση: Στις 28 Ιουνίου 1896, νικηφόρος μάχη κατά των Τούρκων στην οχυρά θέση Νικηφόρος, όπου ο καπετάν Βασίλης Ηλιόμαρκος από τα Ρούστικα είχε εγκαταστήσει το στρατηγείο του.

Φρούραρχοι Καλονύκτη ανεδείχθησαν οι Γιουλουντάκης Γεώργιος και Πατράκης Ιωάννης.[76]

  • Επανάσταση 1897: στο Ακρωτήρι συμμετείχε ο Χαράλαμπος Γαλερός, σύμφωνα με μαρτυρία του οποίου, ο Πατράκης Γιάννης ήταν αυτός που σήκωσε τη σημαία ως κοντάρι, όταν αυτή βομβαρδίστηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις.[77]

Τον Μάρτιο 1897 ο Γεώργιος Γαλερός είναι ένας από τους πρόκριτους[78] του Δήμου Ρουστίκων που υπογράφουν για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.[79] Στις τελευταίες Κρητικές Επαναστάσεις διεκρίθη ο Γαλερός Θεοδόσιος,[80] ο οποίος γεννήθηκε το 1873.[81]

  • Κίνημα του Θερίσου 1905: συμμετείχαν τα αδέρφια Στυλιανός και Ιωσήφ Γαλερός του Ανδρέου.

Β. Βαλκανικοί Πόλεμοι

  • Βόρειος Ήπειρος: ο οπλαρχηγός Γαλερός Στυλιανός του Ανδρέα με σώμα 44 ανδρών, ανάμεσά τους και οι Καλονυχτιανοί Παντελής Γαλερός και Γιάννης Ηλιάκης, συνέβαλαν στην απελευθέρωση της Χειμάρρας και της επαρχίας Χειμάρρας.
  • Νότιος Ήπειρος: έδρασε, με σώμα 9 ανδρών, ο οπλαρχηγός Ιωάννης Πατράκης ή Πάτρος ή Βούρβαχης ή Πατρογιάννης με το εθελοντικό σώμα Κρητών Μάντακα και Ηλία Οικονομόπουλου με συμβολή σε μάχες όπως στα Πέντε Πηγάδια[82] . Διεκρίθη επίσης στο Μπιζάνι και ο Μακεδονομάχος Σταυρουλάκης Σταυρούλης.
  • Μακεδονία: Στους Βαλκανικούς πολέμους συμμετείχε με το 1ο Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών δυνάμεως 1124 ανδρών υπό τον εγγονό του Κολοκοτρώνη, ταγματάρχη Γεώργιο Κολοκοτρώνη, ως πυροβολητής ο Σήφης Γαλερός του Ανδρέα, παίρνοντας μέρος στις μάχες σε Κατερίνη (Γέφυρα Καρασμάκη), Γιαννιτσά, Αλεξάνδρεια, Θεσσαλονίκη (το πρώτο τάγμα που είχε την τιμή και την τύχη να εισέλθει στην Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου 1912)[83][84], Χαλκιδική[85], Λαχανά[86] όπου την 3η μέρα της μάχης (21/6/1913) τραυματίσθηκε ο Γαλερός ή Γαλεράκης[87] Γεώργιος του Ιωάννου[88][89], Δοϊράνη, Ντεμίρ Ισάρ, Μπέλες, Μελένικο, Πιλάφ Τεπέ[90] και στη μάχη Άνω Τζουμαγιάς (14 Ιουλίου 1913, ενώ είχε προηγηθεί η ανακωχή πολέμου με τους Βούλγαρους) όπου εφονεύθη ο στρατιώτης της 4ης μεραρχίας και 8ου πεζικού συντάγματος Γρηγόρης Γαλερός ή Γαλεράκης[91] του Ιωάννου[92][93][94]). Με το τέλος και των 2 πολέμων είχαν μείνει μόνο 50 άνδρες από το τάγμα.
  • Χίος: Ο Ευστράτιος Σταυρουλάκης[95] του Ιωσήφ διακρίθηκε στη μάχη του Λιθίου Χίου στις 28/11/1912. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο αρχηγός του σώματος του Γεώργιος Πέρρος, με αποτέλεσμα να του προταθεί η αρχηγία του σώματος. Αρνήθηκε την πρόταση κρίνοντας ότι για συνεκτικούς λόγους, θα έπρεπε να αναλάβει ο ξάδερφος του αποβιώσαντος αρχηγού Μανούσος Πέρρος, όπως και έγινε. Με το σώμα αυτό συνέβαλαν ώστε να απελευθερωθεί η νήσος Χίος και σε μάχες που ακολούθησαν έως τις 20 Δεκεμβρίου 1912.

Σύνολο Καλονυχτιανών συμμετεχόντων στους ΒΠ: 9

Γ. Λοιποί Πόλεμοι

  • Α’Παγκόσμιος πόλεμος: εφονεύθησαν τα αδέρφια και στρατιώτες Γαλερός ή Γαλεράκης Γεώργιος συνεπεία τραυμάτων, του 44 Συντάγματος Πεζικού[96][97](Μάχη Ραβινέ[98], 28/3/1917[99] ή 27/7/1917[100] ή 20/8/1917) και Μιχαήλ (1/1/1918 Noμός Αργολίδος ή στη Μικρασία) του Θεοδοσίου και οι Ηλιάκηδες Γιώργης του Μανώλη, στρατιώτης (2/10/1917, απόπειρα τορπιλισμού του ατμόπλοιου "Πελοπόννησος"[101][102]) και ο υπενωμοτάρχης Μανώλης του Μιχαήλ τον Σεπτέμβριο του 1916. Οι Στυλιανός Α. Γαλερός και Κωστής Γιουλούντας[103] συμμετείχαν στο κίνημα και στον στρατό Εθνικής Αμύνης του Ελευθερίου Βενιζέλου.
  • Βενιζελικό δημοκρατικό κίνημα των Χανίων της 21ης Νοεμβρίου 1921[104][105] κατά της Κυβέρνησης που προέκυψε από τις εκλογές της 1/14 Νοεμβρίου 1920: σε μάχη που έγινε εναντίον επιδρομέων[106] κυβερνητικών πεζοναυτών του Ναυτικού Αγήματος[107] στον Καλονύχτη, εφονεύθη ο ιερομόναχος του Μοναστηρικού Μετοχίου Ιωαννίκιος Γρυντάκης.
  • Μικρασιατική Εκστρατεία: εφονεύθησαν οι Ευπρέπιος Γαλερός, Πολυχρόνης Ηλιάκης,Ανδρέας Μαθιουδάκης και οι αδελφοί Λευτέρης και Κωστής Σταυρουλάκης.[108]
  • Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940: έλαβαν μέρος οι στρατιώτες Γασπαράκης Ανδρέας του Λαμπρινού, Καλλιτσουνάκης Γεώργιος συζ. Μαρίας, Μαθιουδάκης Ευάγγελος, Τζαγκαράκης Μανώλης, Ψαθάς Μανώλης και ο ανθυπολοχαγός Ηλιάκης Ευάγγελος, όλοι με το 44 Σύνταγμα της Πέμπτης Μεραρχίας Κρητών[109] υπό την διοίκηση Σ.Θειακού και με το 1ο τάγμα[110] του ταγματάρχη τον Αριστείδη Παναγιωτάκη από τα Ρούστικα.
  • Κατοχή: κατά την εισβολή των Γερμανών στην Αθήνα: εφονεύθη ο Πέτρος Γιουλούντας, στη μάχη κατά των Γερμανών στα Περβόλια ο Παυλιδάκης Ιωσ. Στυλιανός από Επισκοπή, γιος της Σοφίας Γαλερού και δόκιμος χωροφύλακας[111], ενώ ως ομαδάρχες του χωριού κατά την Εθνική Αντίσταση κατά της Γερμανοκατοχής διακρίθηκαν οι Γεώργιος Γαλερός του Ιωάννου[112] και ανθυπολοχαγός Ευάγγελος Ηλιάκης του Εμμανουήλ με δύναμη 40 ανδρών.[113] Επίσης δράση πληροφοριοδότη στo Ζουρίδι ανέπτυξε η Ιουλία Γιαγκ. Γαλερού.[114]
  • ΜεταΒαρκιζανή Περίοδος: εφονεύθησαν στην Αθήνα από την ΟΠΛΑ ο Ιωάννης Γαλερός του Στυλιανού και στην Κίσσαμο από Χίτες των Καμήληδων[115] ο Ιωάννης Γασπαράκης του Εμμανουήλ[116].
  • Εμφύλιος Πόλεμος 1946-49: εφονεύθη σε μάχη στον Άγιο Γεώργιο Μακρακώμης ο στρατιώτης του Εθνικού Στρατού Αετός Σταυρουλάκης του Ιωάννου (Κουταλά).[117][118]

Διεκρίθησαν με μετάλλια οι χωροφύλακες Σταυρουλάκης Γεώργιος του Ευστρατίου για τον ηρωϊσμό του στην μάχη της Ποταμιάς Ελαιοχωρίου-Ανδρίτσης Άργους στις 11 Ιουνίου 1948[119][120][121], Σουχλάκης Ευπρέπιος του Εμμανουήλ και Γασπαράκης Ανδρέας του Λαμπρινού[122].

Συμμετείχαν με τον Στρατό ο ανθυπολοχαγός Ηλιάκης Ευάγγελος του Εμμανουήλ, οι στρατιώτες Γαλεροί Σπύρος (λοχίας) του Θεμιστοκλή στο Μπέλες και Γράμμο, Γιώργης του Γιάγκου, Ηλιάκηδες Βαγγέλης του Γιάννη (Μπουγιούκαλου), Μανώλης του Αριστείδη, Σουχλάκης Γεώργιος και ο χωροφύλακας Σταυρουλάκης Πρεπής του Ιωάννη. Επίσης παρά το πλευρό του ξαδέρφου του Αναστασίου Χομπίτη, ο οπλαρχηγός ΜΑΥ Παντελής Γαλερός[123] με τους οπλίτες του Σουχλάκη Γεώργιο, Γεώργιο Ηλιάκη του Αριστείδη και Εμμανουήλ Τζαγκαράκη.

Σημαίνοντες Καλονυχτιανοί

  • Μυρτώ Αλικάκη: ηθοποιός, κόρη της Γαλερού Βικτωρίας του Χαράλαμπου, διευθύντριας του περιοδικού "Τηλέραμα" [εκκρεμεί παραπομπή]
  • Βακερλής Γιώργος, γιος της Γαλερού Καλλιόπης του Βασιλείου: διευθυντής Αμερικανικού Κολλεγίου Αθηνών και συγγραφέας Βιολογίας Α' Γυμνασίου[124]
  • Γαλερός Ανδ. Βασίλειος (νεώτερος): δημοτικός σύμβουλος (επαρχίας) Ρεθύμνης (από δημοτική ενότητα Νικηφόρου Φωκά)[125] και ασφαλιστής
  • Γαλερός Ιωαν. Γεώργιος: αρωγός των Μικρασιατών προσφύγων του 1922[126][127][128], μέλος/σύμβουλος ΔΣ εφέδρων οπλιτών νομού Ρεθύμνης[129][130][131], ομαδάρχης Καλονύκτη της ΕΟΡ στην Εθνική Αντίσταση, εκλεγμένος μέλος γεωργικού επιμελητηρίου Ρεθύμνης,[132] συνδικαλιστής αρτοποιός[133][134][135][136][137][138][139] και μέλος ΔΣ Παγκρήτιας Ομοσπονδίας Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου[140]
  • Γαλερός Α. Ιωάννης (Γιάγκος): ειδικός πάρεδρος Καλονύκτη το 1900[141]
  • Γαλερός Ανδρ. Σήφης: ξενοδόχος Ρεθύμνης
  • Γαλερός Βασ. Σήφης: λαουτιέρης με δίσκους "Βαρύ'ναι το παράπονο", "Μια βραδιά στ'Αγρίμια", "Κρητικό Γλέντι", "Μια βραδυά στο Ρέθυμνο"[142] και "Ανθίζει ο έρωτας"
  • Γαλερός Ανδρ. Σταύρος: διεθνής κριτής ενόργανης γυμναστικής, λαμπαδηδρόμος Ολυμπιακών Αγώνων 2020[143]
  • Γαλερός Ανδρ. Στυλιανός: οπλαρχηγός-απελευθερωτής της επαρχίας Χειμάρας το 1912, ανθυπολοχαγός, δημαρχιακός πάρεδρος πόλεως Ρεθύμνης και στέλεχος των Φιλελευθέρων Ρεθύμνης
  • Γαλερός Χαράλαμπος: ζαχαροπλάστης Πλατάνου Ρεθύμνης [144][145][146]
  • Γαλερού- I. Πουρνάρα Ειρήνη: εκδότρια εγκυκλοπαίδειας Πάπυρος, Ιστορίας Εικονογραφημένης, Επίκαιρα, Τηλέραμα και ευεργέτρια[147]
  • Γαλερού-Ηλιάκη Μαρία: πρόεδρος κοινότητας[148]
  • Γαλερού-Τράγγα Μαρία (Μαριάνθη)[149]: ευεργέτρια
  • Γαλερού Σταμ. Νίκη: φαρμακοποιός Ατσιποπούλου
  • Γαλερού Χαρ. Ρούσσα (1933-2020): αθλήτρια, γυμνάστρια[150] και χορογράφος[151]
  • Γιουλουντάκης[152] Ιωανν. Γεώργιος: φρούραρχος Καλονύκτη το 1898 επί τυχερής επανάστασης
  • Γιουλούντας Γεωργ. Ιωάννης: υποστράτηγος Χωροφυλακής[153],[154] και διοικητής Α.Τ. Ποροίων[155]
  • Ηλιάκης Γεώργιος του Πολυχρονίου: τυπογράφος και δημοσιογράφος εφημερίδας Μεσόγειος Ηρακλείου Κρήτης[156]
  • Παππάς Δημήτριος: Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου East Anglia του Ηνωμένου Βασιλείου. Ερευνητικός συνεργάτης της σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ [157][158]. Γιός της Ελένης Ηλιάκη του Πολυχρόνη.
  • Πατράκη Δημ. Χρυσούλα: Ιατρός Γαλατσίου[159]
  • Πατράκης ή Βούρβαχης[160] ή Πάτρος Μ. Ιωάννης: τελωνοφύλακας Ρεθύμνης, κτηματίας[161] και οπλαρχηγός Ηπείρου[162]
  • Σταυρουλάκης Ευστρ. Ευάγγελος: Αρεοπαγίτης επί τιμή[163][164]
  • Σταυρουλάκης Ιωαν. Εμμανουήλ: αξιωματικός στρατού[165]
  • Σταυρουλάκης Ευαγγ. Ευστράτιος: Λαογράφος με δημοσιεύσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τοπικό τύπο και συνδικαλιστής[166]

Πολιτισμός

Το κτίριο του πρώην δημοτικού σχολείου Καλονύκτη

Υπάρχει εκπολιτιστικός σύλλογος που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1988, με την επωνυμία "Παναγία η Καλονυχτιανή" και εκπολιτιστικός σύλλογος των κατοίκων του χωριού με την επωνυμία "Ο Νικηφόρος" που ιδρύθηκε στο Καλονύκτι το 2014.

Αθλητισμός

  • Ποδόσφαιρο: Υπάρχει η ποδοσφαιρική ομάδα Α.Π.Σ. Καλονύκτι που ιδρύθηκε το 1993 και έχει αγωνιστεί 2 φορές, το 1997-1998 και το 2008-2009 (όταν κατέκτησε την 14η θέση και υποβιβάστηκε), στην πρώτη κατηγορία της ΕΠΣΡ και τώρα στην Β' ΕΠΣΡ, όπου υπήρξε μία φορά πρωταθλήτρια το 1997. Επίσης συμμετείχε στα ημιτελικά του κυπέλλου ΕΠΣΡ το 1997-1998. Αγωνίζεται σε ιδιόκτητο γήπεδο με την ονομασία "Σταύρος Σταυρουλάκης". To 2013 η ομάδα ανέστειλε την λειτουργία της.[167] Αθλητές της ομάδας υπήρξαν οι Εμμ.Ελ.Σταυρουλάκης ("ψαροκυνηγός"), Γ.Πατράκης ("αέρινος"). Στον Απόλλωνα Αγίου Ιωάννου Χανίων της Α' ΕΠΣΧ αγωνίστηκαν οι αδερφοί Εμμανουήλ και Νικόλαος Σουχλάκης του Ευπρέπιου και στον Ατρόμητο Ρεθύμνης ο Σταύρος Ιωσ. Σταυρουλάκης.
  • Στίβος: Ο "Βαρδινογιάννειος Δρόμος" προς τιμήν του Παύλου Βαρδινογιάννη περνούσε περιμετρικά του χωριού καθώς ξεκινούσε από την Επισκοπή και κατέληγε στο γήπεδο Γάλλου μέσω της παλαιάς εθνικής οδού Χανίων - Ρεθύμνης. Από το 2014 διεξάγεται σε ετήσια βάση, κάθε Απρίλη, ο αγώνας δρόμου "Νικηφόρειος Δρόμος" προς τιμήν του Νικηφόρου Φωκά.

Διακεκριμένοι αθλητές είναι ο Σταυρουλάκης Ελ. Αετός, αθλητής του Παναθηναϊκού και Ατρόμητου Ρεθύμνης, πρωταθλητής Κρήτης στη σφαιροβολία, δισκοβολία και το κρητικό βόλι σε Βαρδινογιάννεια, Μελιδόνειους Αγώνες[168] και Αρκάδια[169] και οι αθλητές στίβου Γαλερού Ρούσσα και Ηλιάκης Ευαγγ. Εμμανουήλ.

Συγκοινωνία

Ο Καλονύκτης εξυπηρετείται από υπεραστικό λεωφορείο για τη σύνδεσή του με το Ρέθυμνο και άλλα χωριά.[170][171]

Απογραφικά Στοιχεία

Το 1577 αναφέρεται ως Calinicte, το 1630 ως Calonicti, το 1659 ως Kalonikti και το 1832 ως Kalonykti.[172] Στην Αιγυπτιακή απογραφή του 1834, που αναδημοσιεύει ο Robert Pashley,[173] αναφέρεται ως χωριό στα Ρεθεμνιώτικα με 6 χριστιανικές και 5 μουσουλμανικές οικογένειες[174] και το 1881 αναφέρεται ως Καλονύκτι. Στον παρακάτω πίνακα, αποτυπώνεται χρονικά η πληθυσμιακή εξέλιξη. To 1900 εμφανίζονταν ακόμα Τούρκοι στο χωριό, που τότε ανήκε στην Ε' Περιφέρεια Δήμου Ρουστίκων Επαρχίας Ρεθύμνης.[175]

Απογραφή Πληθυσμός
1581 71 [176]
1583 82
1881 121 [177]
1899 144[178][179]
1920 152[180]
1928 160[181][182]
1940 204[183]
1951 177[184]
1961 173[185]
1971 152[186]
1981 144[187]
1991 181 [188]
2001 201[189]
2011 222[190]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Αρχεία

Πηγές

Παραπομπές

  1. Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος, Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου και Εκδοτική Ερμής ΕΠΕ, Ειδική Έκδοση για την εφημερίδα "Το Βήμα", Τόμος 2, ΑΘήνα 2006
  2. Στρατιδακης Τροφη Ρεθυμνου σελ 111
  3. Το τμήμα από το Ρέθυμνο ως την Γεωργιούπολη κατασκευάστηκε το 1922
  4. ΦΕΚ A 47/1956, σελ.778
  5. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Ρεθύμνου 2012 –2014
  6. Χάρτης οικισμών νομού Ρεθύμνης
  7. Έκθεσις επί των δεδομένων και των προοπτικών της πόλεως Ρεθύμνης Οκτώβριος 1971 αρχείο Θεοδ.Νικ.Νίνου
  8. Kαλονύχτι Ρεθύμνης ένα γραφικό χωριό Ανόρθωσις 16/10/1940 σελ.3
  9. άρθρο Δαμανάκη για Φωτεινού στα Ρεθεμνιώτικα Νέα
  10. Μετονομασίες θέσεων (μικροτοπωνυμίων)
  11. «To oθωμανικό κτηματολόγιο του Ρεθύμνου» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2019. 
  12. ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 22/9/1901 σελ.1
  13. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 23/5/1911 σελ.148
  14. Δημοκρατία 2/6/1923 σελ.2 Ζήτημα Εθνικού Πλούτου
  15. Προβολή ΦΕΚ A 260/1925
  16. Λεξικό Διοικητικών Μεταβολών των Δήμων και Κοινοτήτων (1912-2011)
  17. Έδρα ο Αθάνατος Γωνιάς, με Άγ.Κων/νο, Α. και Κ. Βαλσαμόνερο, Ατσιπόπουλο, Γεράνι, Γωνιά, Ζουρίδι, Μαλλάκια, Μούντρος, Πρινέ, Ρούστικα, Σαϊτούρες και Φ.Μετόχια
  18. 18,0 18,1 Κωδικοποιημένα Στοιχεία ΕΣΠΑ 2007-2013
  19. Χάρτης Καποδιστριακού Νομού Ρεθύμνης
  20. Καλονύκτης
  21. Μάρκος Βαγιωνάκης, τεχνολόγος Γεωπονίας, «Τα τοπωνύμια του’ Κάμπου’. [Γωνιά, Άγιος Ανδρέας, Φραντζισκιανά Μετόχια ]
  22. Eπιχειρησιακό Σχέδιου Επαρχιακού Νομού Ρεθύμνης σελ.64
  23. 18/8/1891 κατηγορείται από τους Τούρκους για ζωοκλοπή
  24. Οδηγός Κρήτης 1913-1929 σελ.172 Δημοκρατικός Τύπος ΑΕ Φεβρουάριος 2013
  25. Επιθεώρησις 9/8/1939 σελ.2
  26. Κρητική Επιθεώρησις 12/2/1955 Οι εκλεγέντες νέοι κοινοτάρχαι
  27. Aρκάδι Μάρτιος 1969 σελ.4 GP 12
  28. ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ - ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ Κ. Καλονύκτου (Ρεθύμνης)
  29. Πανηγύρι Παναγίας Καλονύκτι
  30. Μαρία Γαλερού – Ηλιάκη: Από τις γυναίκες που ύψωναν φωνή όταν οι συνθήκες επέβαλαν σιωπή
  31. Συνδυασμός «Νέα Αντίληψη για το Ρέθυμνο» του Γιώργου Μαρινάκη
  32. Εύρεση Ταχ. Κώδικα
  33. ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 4/5/1907 ΕΤΟΣ Θ, ΤΕΥΧΟΣ 1ο
  34. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 5/1/1912 σελ.4
  35. ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 17/9/1901 σελ.21
  36. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 26/1/1909 σελ.8
  37. Γάσπαρης: Από τον Ενετικό οίκο Gaspari, -o, -ini από το βαφτιστικό Gaspar (us) ένας από τους τρείς μάγους προσκυνητές του Χριστού
  38. πρώτος οικιστής ο Πατράκης Σήφης στον σημερινό Πύργο του Συγγέλου, πληροφορία Πατράκης Τάκης
  39. Κρητική Επιθεώρησις 2/11/1928 σελ.2
  40. [https://ekloges.crete.gov.gr/electionResults.php?electionID=78&electionPrefecture=25&electionDimos=29&electionDenotita=145&electionKoinotita=738&electionPS=18666 ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ 2019 Παρουσίαση αποτελεσμάτων ΣΤΟ 152ο ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΛΟΝΥΚΤΙΟΥ]
  41. Ενετική Έπαυλη "Πύργος του Συγγέλω" στο Κάτω Μαλάκι
  42. «Κηρύσσουμε το κτιριακό συγκρότημα της Ενετικής αγροτικής Έπαυλης, γνωστής με το όνομα "Πύργος του Συγγέλω" στο Κάτω Μαλλάκι, επαρχίας Ρεθύμνου ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για σημαντικό δείγμα ενετικής αρχιτεκτονικής της όψιμης Ενετοκρατίας (17ου αιώνα) και συγκεκριμένα αγροτικής φεουδαρχικής έπαυλης. Αποτελείται από τριώροφο πύργο ορθογωνίου κατόψεως και διώροφο κτίσμα, στο ισόγειο του οποίου σώζεται ελαιοτριβείο παλαιού τύπου. Στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο του βρίσκεται λαξευτό πατητήρι της ίδιας περιόδου.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/ΚΗΡ/32617/905/17-7-1997 - ΦΕΚ 711/Β/19-8-1997
  43. Bιντεοσκόπηση Πύργος Πατροσήφη - Καλονύκτης Ρεθύμνου
  44. Πύργος Συγγέλου ή Πύργος Πατροσήφη ή Πύργος Συγγέλω
  45. Κάτω Μαλάκι Ρεθύμνου
  46. Κουλές Καλονύχτη
  47. Eφημερίδα Αρκάδι Νομαρχίας Ρεθύμνης Μάρτιος 1969 σελ.4
  48. Eφημερίδα Αρκάδι Νομαρχίας Ρεθύμνης 1970
  49. Eφημερίδα Αρκάδι Νομαρχίας Ρεθύμνης
  50. Eφημερίδα Αρκάδι Νομαρχίας Ρεθύμνης
  51. ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 27/10/1904 σελ.6
  52. Kρητική Επιθεώρησις 1/3/1940
  53. Συνέχισις οδού Αγιασμάτσι-Καλονύχτη
  54. βορείως Καλονύκτου Διαστάσεις 30.20.4
  55. σπήλαια του Ρεθύμνου
  56. Βήμα 26/1/1923
  57. Δημοκρατία 28/1/1923
  58. Kρητική Επιθεώρησις 16/4/1941
  59. διανομή όνων
  60. Aπό την Δίκην των Χανίων
  61. Μια «δασκαλεμένη» απαγωγή
  62. Εφημερίς Αρκάδιον
  63. Γωνιά Ρεθύμνου Λευτέρης Κρυοβρυσανάκης
  64. Kρητική Επιθεώρησις 6 Σεπτεμβρίου 1964 σελ.4
  65. βαριά στην κρητική διάλεκτο
  66. Φωτεινή Κουγλέρη Το μετόχι του Μιχαήλ Αρχάγγελου στον Φοινικιά σελ. 376-377
  67. O Τύπος 5 Νοεμβρίου 1932 Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Βουλής των Ελλήνων σελ.371
  68. Eνορία Καλονυκτίου - Παλαιλήμνου
  69. ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ - ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ ΡΟΥΣΤΙΚΩΝ ΡΕΘΥΜΝΗΣ (ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΜΠΕΤΟΥΛΑΚΗΣ) στο 21.10
  70. σε σύνολο 1156 αγωνιστών
  71. Oι νεκροί των Εθνικών Αγώνων μας σελ.11
  72. Nεκροί των Εθνικών Αγώνων μας Φωνή του Λαού Αθήναι 1932
  73. Χαλίκης Γεώργιος Καλλονύκτης Πρώτη Κατηγορία Τραυματιών Κρητικών Επαναστάσεων ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 21/3/1909 σελ.39
  74. Προφορική μαρτυρία Πατράκης Στυλιανός
  75. ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3/10/1903
  76. Το αρχείο του Ιερέως Βασιλείου Παπαδάκη ή Παπαβασιλείου σελ. 162
  77. Πάρι Κελαϊδή: Εγκυκλοπαίδεια των Σφακίων
  78. Απόφοιτος Σχολαρχείου Ζουριδίου
  79. Εν ονόματι του κρητικού λαού : Έκκλησις των αρχηγών, οπλαρχηγών και προκρίτων της Κρήτης προς τους λαούς της Ευρώπης και της Αμερικής. Αθήνησιν: του Τυπογραφείου των αδελφών Πέρρη, 1897 σελ. 17
  80. Kρητική Επιθεώρησις 24 Ιουλίου 1927 Θεοδόσιος Γαλερός
  81. ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΤΟΥΣ 1903
  82. Πατρίς Αθηνών 2 Νοεμβρίου 1912 σελ.146[νεκρός σύνδεσμος]
  83. Στρατιωτική Επιθεώρηση Σεπ.-Δεκ. 2012 σελ. 71-80 ή 243-252
  84. Η Σάλπιγγα του Σγουροβασίλη ηχεί στη Θεσσαλονίκη
  85. Γιώργος Ι. Ζωγραφάκης ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ - Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟ 1ο ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΤΑΓΜΑ ΚΡΗΤΩΝ
  86. Kρητική Ενότης 30 Απριλίου 1969
  87. Αντιστράτηγου Ι.Σ.Αλεξάκη Πολεμικαί Αναμνήσεις Οι Ελληνικοί Απελευθερωτικοί Πόλεμοι 1912-1913 και το 1ον Ανεξάρτητον Τάγμα Κρητών (Τάγμα Κολοκοτρώνη) Τόμος Β' σελ. 1350 στρατιώτης Γαλεράκης Γ. 1ον Σύνταγμα Ευζώνων (Τάγμα Κρητών) 21 Ιουνίου 1913 Λαχανάς
  88. Kρητική Επιθεώρησις 23 Δεκεμβρίου 1913 σελ.3 Επιτυχείς Διορισμοί
  89. Ριζοσπάστης 14/8/1927,Σελίδα:4
  90. Κρητική Ενότης 10 Οκτωβρίου 1969
  91. Eμπρός 11/8/1913 σελ.4
  92. Γαλερός Γρηγόριος Πατρώνυμο: Ιωάν. Βαθμός: Στρατιώτης Περίοδος: Βαλκανικοί Πόλεμοι
  93. Γαλερός Γρηγόριος Πατρώνυμο Ιωάν. Νομός γέννησης Ρεθύμνης Ο.Τ.Α. γέννησης Νικηφόρου Φωκά Οικισμός γέννησης Καλονύκτης Περίοδος Βαλκανικοί Πόλεμοι Ημερομηνία θανάτου 1/1/1913 Τόπος θανάτου Τζουμαγιά
  94. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 29/4/1909 σελ,11
  95. Γεώργιος Α. Καλογεράκης - Μανούσος Ι. Χιωτάκης Ο Σφακιανός Μακεδονομάχος Γεώργιος Σταύρου Πέρρος (1878 - 1912) Χανιά 2019 σελ. 121
  96. Πεσόντες Α' Παγκοσμίου Πολέμου 1914 - 1919
  97. Κρητική Επιθεώρησις 31/10/1917
  98. Η λαμπρή εορτή και ηρωική ιστορία του 44ου Συντάγαματος Πεζικού
  99. H επέτειος του 44 Συντάγματος Πεζικού
  100. Γεωργίου Ι. Παναγιωτάκη 20ος αιώνας Ιστορία των Κρητικών Αγώνων εκτός Κρήτης σελ. 173 Γαλεράκης Γεώργιος 27/7/1917 ΙΙVγ Πεδ.Χειρουργ.
  101. 2 Οκτώβρη 1917: Τορπιλισμός από το γερμανικό υποβρύχιο του πλοίου "Πελοπόννησος"
  102. Ηλιάκης Γεώργιος
  103. ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ ΤΗΣ 3ης ΠΡΟΣ 4η ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΤΟΥ 1917 ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ
  104. ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΕΝΕΔΑΚΗΣ
  105. [https://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/f/d/4/metadata-1503476926-44037-26450.tkl&do=411112_1921_w.pdf&pageno=160&width=785&height=1212&maxpage=182&lang=en Kρητική Επιθεώρησις 25 Νοεμβρίου 1921[
  106. ΟΛΟΙ ΕΙΣ ΤΑΣ ΚΑΛΠΑΣ
  107. Kρητική Επιθεώρησις 30/11/1923 σελ.1
  108. Δημιουργία Θησαυρού Χρονικών Περιόδων ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ της ΜΟΥΡΟΥΤΣΟΥ Σ. ΜΑΡΙΑΣ
  109. Κρητική Επιθεώρησις 13/2/1945 Goto page 68
  110. Νίκος και Ελευθερία Λυράκη: Ζευγάρι σε κοινούς αγώνες κοινωνικής προσφοράς
  111. Οι πατριώτες που εκτέλεσαν οι Γερμανοί
  112. Νίκου Κοκονά Η Γερμανική κατοχή στην Κρήτη σελ.242
  113. Ανδρέα Νενεδάκη Εφεδροπατέρας σελ. 132
  114. Αποχαιρετισμός στη μάνα
  115. Kρητική Επιθεώρησις 22/6/1947 σελ.2 H εκτέλεσις του Στεφ.Καμηλάκη
  116. Ηλιάκης, Λευτέρης Ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Κρήτη
  117. Σταυρουλάκης Αετός του Ιωάννη, Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Καλονύκτιο Ρεθύμνου το 1923, του 574 Τ.Π. Έπεσε μαχόμενος στον Άγιο Γεώργιο Μακρακώμης Λαμίας στις 2 Φεβρουαρίου 1949
  118. Εκθεση επιχείρησης Καρπενησίου, Ελληνικός Στρατός/Α’ΣΣ/Α1/28 Φεβ 1949
  119. Η πολύνεκρη επίθεση στο τρένο των ΣΠΑΠ στην Ανδρίτσα το 1948
  120. Έθνος 12/6/1948 σελ.6
  121. Eμπρός 12/6/1948 σελ.1
  122. Κρητικοί χωροφύλακες στην Νάξο και μια μικρή ιστορία
  123. Μια ζωή δοσμένη στην Πατρίδα Αναστασίου Χομπίτη Πρώην Γενικού Διοικητή Κρήτης σελ. 177
  124. ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΑΚΕΡΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
  125. Ανακοινώθηκαν οι σταυροί στο δήμο Ρεθύμνου – Ποιοι εκλέγονται στο νέο δημοτικό συμβούλιο
  126. Βήμα 20/10/1922
  127. Δημοκρατία 20 Οκτωβρίου 1922 σελ.2
  128. Κρητική Επιθεώρησις 22/10/1922
  129. Δημοκρατία 29/1/1928 σελ.2
  130. Δημοκρατία 12/8/1923 σελ.3
  131. Κρητική Επιθεώρησις 13/8/1923 σελ.3
  132. Κρητική Επιθεώρησις Κρητική Επιθεώρησις 24/11/1928 σελ.2 MΣΣ 12
  133. Eπαγγελματίας Αρτοποιός 1920
  134. Kρητική Επιθεώρησις 2/6/1923 σελ.2
  135. Kρητική Επιθεώρησις 11/2/1923 σελ.2
  136. Κρητική Επιθεώρησις 30/10/1922
  137. εκμίσθωση φούρνου στην οδό Μαρτύρων 1917, Ρέθυμνο
  138. εκμίσθωση φούρνου στην οδό Μαρτύρων 1919, Ρέθυμνο
  139. Aνώνυμη Αρτοβιομηχανική Εταιρεία Ρεθύμνης
  140. Πατρίς Ηρακλείου 28-2-1951 σελ. 4
  141. ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 17/4/1900 σελ.4
  142. Μια βραδιά στο Ρέθυμνο, Σήφης Γαλερός - Ζαχάρης Μελεσσανάκης
  143. Η Φλόγα των Ολυμπιακών Αγώνων στο Ρέθυμνο
  144. Οδηγός της Ελλάδος 1930 Εκδόσεις Πυρσού Α.Ε. σελ.1450
  145. Μαρία Χ. Γαλερού
  146. ΓΕ Τσουδερού Αφιέρωμα στην ιστορία Ρεθέμνου ως 1924 σελ. 214
  147. Ανυπολόγιστης αξίας η δράση του Συλλόγου Ρεθυμνίων «Το Αρκάδι»
  148. ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΟΙΝΟΤΑΡΧΗ «Η Μαρία ήταν η λάμψη της αστραπής όταν πάλευε για το δίκιο»
  149. Βάφτιση Μαριάνθης Στυλ. Γαλερού
  150. Aθήναζε Οκτώβριος 2008 σελ.9
  151. Κρητική Επιθεώρηση 25 Φεβρουαρίου 2020 σελ.27
  152. Kρητική Επιθεώρησις 13/9/1928 σελ.3 MΣΣ 32
  153. Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια έτος 1929: λήμμα Γιουλούντας Ιωάννης του Γεωργ. Μοίραρχος τόμος 2, παράρτημα Goto Page 519
  154. Αλέξανδρος ∆άγκας Ο χαφιές. Το κράτος κατά του κοµµουνισµού. Συλλογή πληροφοριών από τις υπηρεσίες Ασφαλείας Θεσσαλονίκης, 1927, σελ.32
  155. Eξόντωσις ληστοσυμμορίας εις Πορρόια
  156. Μεσόγειος 22/3/1953 σελ.2 Εμμανουήλ Γ. Ηλιάκης
  157. «Dr Dimitrios Pappas PhD, AFHEA, AMEI | The University of Manchester». www.research.manchester.ac.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2020. 
  158. «Dimitrios Pappas | Tyndall Centre for Climate Change Research». tyndall.ac.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2020. 
  159. Eφημερίδα Παλμός Γαλατσίου Μ.Παρασκευή 30/4/2021 σελ.24
  160. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 9/12/1909 σελ.1
  161. Πώληση Κεφαλιού στον Πατρογιάννη
  162. δικηγόρος του ο Σμπώκος Γεώργιος
  163. Ευάγγελος Σταυρουλάκης: Ο Αρεοπαγίτης ε.τ. που ποτέ δεν αφήνει τη λύρα του
  164. Κρητική Επιθεώρηση Σαββάτο 12/7/2008 Αφιερωμένη στη Χρυσούλα Δημητρακάκη ποιητική συλλογή Ινδού φιλοσόφου μαντινάδες Κωστή Καλλέργη (Κ.Ι.Γ.Κ) για Σταυρουλάκη Βαγγέλη
  165. και πολιτευτής νομού Ρεθύμνης 1971
  166. Σταυρουλάκης Ευστράτιος
  167. Λευτέρης Κ. Κρυοβρυσανάκης Αθλόραμα Ρεθύμνου Ρέθυμνο 2019 σελ.9
  168. Εφημερίδα Αρκάδι
  169. Το ξεκίνημα των εκδηλώσεων και τα πρώτα Αρκάδια
  170. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΡΕΘΥΜΝΟ ΙΣΧΥEI ΑΠΟ 18-05-2020 ΝΕΟ
  171. ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟ-ΒΑΛΣΑΜΟΝΕΡΟ
  172. Ψηφιακή Κρήτη-Στα χρόνια των Οθωμανών-Κατοίκηση-Ιστορικά Στοιχεία-Καλονύκτι
  173. βιογραφία Πάσλευ
  174. Pashley, Travels in Crete Vol II, σελίδα 314
  175. ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 17/5/1900 σελ.3
  176. oφειλόμενες αγγαρείες , βλέπε Pietro Castrofilaca, Libro di Informattione delle cose publiche del Regno di Candia, et isole de Cerigo. Zante, Zaffalonia et Corfu... Κώδικας ανέκδοτος της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης Mss. Ital. cl. 6, No 156/6005 (K 173)
  177. Στέργιου Σπανάκη, Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των Αιώνων (μητρώον των οικισμών), Γραφικές Τέχνες-Γ. Δετοράκης, Ηράκλειο 1993, τόμος Α΄, σελ. 341
  178. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Απογραφή 1899, Δήμοι Ρουστίκων (για Καλονύκτι) & Λαππαίων. Στο Καλονύκτι 74 ή 75 άνδρες & 70 ή 69 γυναίκες
  179. ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 6/11/1900 σελ.25
  180. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920"
  181. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928"
  182. Στους 160 κάτοικους προστίθενται και 5 Μικρασιάτες πρόσφυγες και οι 105 κάτοικοι της Παλαιλίμνου που περιλαμβάνονταν στην κοινότητα Καλονύκτου με Γενικό Σύνολο 270 κάτοικοι
  183. Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940"
  184. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine."
  185. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961"
  186. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971"
  187. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981"
  188. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991"
  189. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001"
  190. "Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).