Θέμις
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Τιτανίδα Θέμις | |
|---|---|
| Τιτανίδα του θεϊκού νόμου και της τάξης | |
 | |
| Σύζυγος-οι | Θεός Δίας (ήταν η δεύτερη γυναίκα του πριν παντρευτεί τη θεά Ήρα) |
| Γονείς | Ουρανός και Γαία |
| Αδέλφια |
|
| Τέκνα | Αστραία (κατά μία εκδοχή) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| wikidata (π) | |
Η Θέμις, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ανήκε στους Τιτάνες, τα τέκνα της Γαίας και του Ουρανού. Αποτελούσε την ανθρωπόμορφη προσωποποίηση της φυσικής και της ηθικής τάξης, καθώς και της εθιμοτυπίας. Η λέξη θέμις παράγεται από το ρήμα τίθημι και δηλώνει αυτό που έχει τεθεί, το ισχύον.
Ο μύθος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε συμβολικό επίπεδο αντιπροσωπεύει τον νόμο και την απαρασάλευτη τάξη, το θείο δίκαιο.
Ο Ησίοδος δεν θα μπορούσε διαφορετικά μια τέτοια τιτάνια, αλληγορικής σημασίας, θεότητα να μην τη συμπεριλάβει στους πρώτους θεούς ως κόρη του πρώτου θεϊκού ζεύγους, του Ουρανού και της Γαίας, η οποία στη συνέχεια εμφανίζεται ως η δεύτερη σύντροφος του Δία. Ο γάμος τους σηματοδότησε, μετά την κατάποση της πρώτης του συζύγου Μήτιδος, τη σταθεροποίηση της βασιλείας του πιο δυνατού από όλους τους θεούς. Μια βασιλεία που, από εκείνη τη στιγμή, ήταν εγγύηση σταθερών κανόνων που ισχύουν για θνητούς και θεούς.
Η τιτανιδα Θέμις στη μυθολογία είναι εκείνη που θεσμοθετεί. Το δίκαιο που αντιπροσωπεύει είναι ιερό, ισχύει, ομοίως, για τους θεούς και είναι ανώτερο ακόμη και από τη βούλησή τους. Είχε τρισυπόστατη εκπροσώπηση: ως θεά φυσικής τάξης, ως θεά της ηθικής τάξης και ως προφήτης θεά, ιδιότητα που την κληρονόμησε από τη μητέρα της, Γαία.
Έτσι σύμφωνα με τα παραπάνω, θυγατέρες της Θέμιδος, ως εκπροσωπούσα τη φυσική τάξη φέρονταν οι Ώρες (= οι εποχές με το τυπικό της ακριβούς εναλλαγής των), ως εκπροσωπούσες την ηθική τάξη, φέρονταν η Ευνομία, η Δίκη, και η Ειρήνη, που αποτελούν τα υπέρτατα αγαθά μιας κοινωνίας, καθώς και οι Μοίρες, (η Κλωθώ, η Λάχεση και η Άτροπος) που προσωποποιούσαν το πεπρωμένο κάθε ανθρώπου και στις οποίες ο πατέρας τους, Δίας, τις είχε αναθέσει να διανέμουν στους ανθρώπους τα αγαθά, και, τέλος, ως εκπροσωπούσες την προφητεία φέρονταν οι Νύμφες καθώς και η παρθένα Αστραία, επίσης προσωποποίηση της δικαιοσύνης.
Αρχικά, η Θέμις, έχοντας κληρονομήσει τη μαντική ικανότητα από τη μητέρα της, εγκαταστάθηκε εκείνη πρώτη στο Μαντείο των Δελφών. Όταν, όμως, γεννήθηκε ο Απόλλωνας, επέδειξε προς αυτόν ιδιαίτερη αγάπη και στοργή και σύμφωνα με τη μυθολογία αυτή πρώτη του πρόσφερε τροφή, θεωρούμενη έτσι και τροφός του, παραδίδοντάς του αργότερα το εν λόγω Μαντείο.
Ο Όμηρος, σύμφωνα με τα έπη του, τονίζει ότι η Θέμις εκτελεί, παρά τον Δία, καθήκοντα κήρυκος και ότι εξ ονόματός του συγκαλούσε τα συμβούλια των ολυμπίων θεών. Επόπτευε την τάξη κατά τις τελετές των συμποσίων τους και εξήγγειλε τις αποφάσεις του Δία. εξ ου και αποκαλούνταν "Διός θέμιστες". όπως έτσι λέγονταν οι νόμοι και οι αποφάσεις που δημιουργούσαν οι άνθρωποι κατ΄εικόνα της δικαιοσύνης του Ολύμπου.
Με αυτές τις αντιλήψεις ο Ησίοδος έπλασε στη Θεογονία του τη Θέμιδα, ως σύζυγο του Δία, αφού, η ιδέα της τάξης είναι συνυπάρχουσα ιδιότητα του υπέρτατου θεού. Έτσι, παρουσιάζεται η Θέμις προστάτιδα του δικαίου και της φιλοξενίας και τιμωρός κάθε παράβασης επί αυτών, ιδιαίτερα, κατά του Πάρη που καταπάτησε τις αρχές, με τον Τρωικό πόλεμο τον οποίο συναποφάσισε με τον Δία.
Η Θέμις προσαγορεύονταν άλλοτε Ιχναία θεά, δηλαδή, θεά που αναζητεί ίχνη αδικοπραξιών, καθώς και Πανδερκής θεά, εκ του γεγονότος ότι τίποτε δεν της διέφευγε. Επί του τελευταίου, κάποιοι μυθογράφοι θεώρησαν τη Θέμιδα κόρη του Ήλιου υπό το φως του οποίου ουδέν αποκρύπτεται. Μάλιστα, λεγόταν πως η Θέμις έβλεπε τα πάντα πριν ακόμα τα δουν οι άνθρωποι. Από αυτό κρινόταν, επίσης, και ως μάντης θεά. Επ'αυτού, ο Αισχύλος αναγνωρίζει τη Θέμιδα μητέρα του προορατικού Προμηθέα.
Ιερά της Θέμιδος υπήρχαν στη Θεσσαλία, Αττική, τη Βοιωτία και την Ολυμπία.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Θέμις (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αρ. 231), Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
- Ο αστεροειδής 24 Θέμις (24 Themis), που ανακαλύφθηκε το 1853, πήρε το όνομά του από το πρόσωπο αυτό της ελληνικής μυθολογίας.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Άννα Κόλτσιου-Νικήτα, «Η Δικαιοσύνη στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: Από τη Δίκη του Ησιόδου στη σωκρατική δικαιοσύνη», Δελτίο Βιβλικών Μελετών, Τόμ. 25, Ιούλιος-Δεκέμβριος 2007, σελ. 55-73.
