Ενωτικό δημοψήφισμα (Κύπρος, 1950)

Με την ονομασία ενωτικό δημοψήφισμα είναι γνωστή η διαδικασία συλλογής υπογραφών το 1950 στην Κύπρο με αίτημα την Ένωση του νησιού με την Ελλάδα.

Χρονικό

Η Κύπρος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν υπό βρετανική κυριαρχία. Οι δυο μεγαλύτερες κοινότητες ήταν οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι. Οι μεν ελληνοκύπριοι επιθυμούσαν την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. ενώ οι τουρκοκύπριοι αντιτίθεντο σε τέτοια προοπτική. Εν τω μεταξύ το ΑΚΕΛ / Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού (πρώην Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου) ολοένα και μεγάλωνε σε πολιτική απήχηση, πράγμα που ανησυχούσε την Εθναρχία (δηλαδή την Εκκλησία της Κύπρου) που ήταν ο παραδοσιακός εκφραστής των Ελληνοκύπριων.

Η ιδέα για διεξαγωγή ενωτικού δημοψηφίσματος το οποίο να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό επιχείρημα για προώθηση του σκοπού της Ένωσης προήλθε αρχικά από το ΑΚΕΛ, το οποίο το πρότεινε στην Εθναρχία. Όμως η Εκκλησία αποφάσισε να αναλάβει αυτή την πρωτοβουλία των κινήσεων, διοργανώνοντας μόνη της το δημοψήφισμα.

Το δημοψήφισμα, το οποίο ουσιαστικά ήταν συλλογή υπογραφών διεξήχθη στις 15 και 22 Ιανουαρίου 1950, 2 διαδοχικές Κυριακές. Οι ψηφοφόροι ή υπογράφοντες έπρεπε να επιλέξουν ένα εκ των δύο επιλογών: «ΑΞΙΟΥΜΕΝ, ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» ή «ΕΝΙΣΤΑΜΕΘΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ». Παρότι υπήρξαν αναφορές για νοθεία (για παράδειγμα ένα άτομο υπόγραφε για όλη του την οικογένεια), είναι γενικά παραδεκτό πως ανέδειξε την πλειοψηφική θέληση ανάμεσα στους ελληνοκύπριους για Ένωση με την Ελλάδα.

Αποτελέσματα του δημοψηφίσματος

Επιλογή	Ψήφοι	Ποσοστά
Υπέρ	215.108	95,71 %
Κατά	9.639	4,29 %
Σύνολο	224.747	100 %

Οι Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι ήταν ενάντια στην προοπτική Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, αντιτάχθηκαν του δημοψηφίσματος με μαζικές διαδηλώσεις.

Τα τελικά αποτελέσματα του δημοψηφίσματος, τα μοιράστηκε η Εκκλησία με το ΑΚΕΛ. Δημιουργήθηκαν από ελληνοκύπριους δυο ξεχωριστές ομάδες/αποστολές, μια από την Δεξιά που απευθυνόταν σε χώρες της Δύσης και μια από το ΑΚΕΛ που απευθυνόταν σε χώρες του Ανατολικού Μπλοκ. Και οι δυο αποστολές απευθύνθηκαν όπως αποδείχτηκε σε ώτα μη ακούοντα, καθώς καμία χώρα (δυτική ή ανατολική) δεν ήταν πρόθυμη να στηρίξει το αίτημα για Ένωση.

Το δημοψήφισμα του 1950 συζητείται στην Βουλή της Κύπρου το 2017

Στις αρχές του 2017 προκλήθηκε πολιτική κρίση στην Κύπρο, που επηρέασε τις συνομιλίες Αναστασιάδη-Ακιντζί για λύση του Κυπριακού προβλήματος.

Στις 10 Φεβρουαρίου 2017 εγκρίθηκε από την Βουλή της Κύπρου τροπολογία που εισηγήθηκε το ΕΛΑΜ και αφορούσε τη μνημόνευση του Ενωτικού Δημοψηφίσματος του 1950 στις σχολικές αίθουσες. Όλα τα κόμματα την υπερψήφισαν, εκτός από τον ΔΗΣΥ που τήρησε αποχή και το ΑΚΕΛ που καταψήφισε. Αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία κρίσης στις συνομιλίες για το Κυπριακό καθώς η τουρκική πλευρά ισχυριζόταν πως ήταν απαράδεκτη η επαναφορά της ενωτικής πολιτικής από τους ελληνοκύπριους.

Στις 8 Απριλίου 2017 η Βουλή υπερψήφισε διάταξη η οποία ακύρωσε εμμέσως την προηγούμενη τροπολογία, με ψήφους του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ