Ανάγκη (μυθολογία)

Ανάγκη
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Τέκνα	Αδράστεια
Γονείς	Χρόνος και Ὕδρος
Σχετικά πολυμέσα

Η έννοια της ανάγκης αναδείχθηκε σχετικά πολύ νωρίς από τους προϊστορικούς Έλληνες ως ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα, η Ανάγκη.
Η θεότητα αυτή φέρεται να παραστάθηκε για πρώτη φορά στην Ορφική θεολογία, ως βίαιη, αναπόφευκτη θεϊκή δύναμη, όπως τούτο μαρτυρούν οι νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι Ιερώνυμος, Δαμάσκιος κ.ά. Σύμφωνα μάλιστα με τον Ιερώνυμο, η Ανάγκη ταυτιζόταν με την Αδράστεια που αποτελούσε την προσωποποίηση της «αναπόδραστης ανάγκης» (=αναπόφευκτης). Η Ορφική θεολογία στο σημείο αυτό παραδίδει ότι ο αγήρατος Χρόνος που είναι ο ίδιος ο Ηρακλής μαζί με την Ανάγκη (Αδράστεια) απέκτησαν τον Αιθέρα, το Χάος και το Έρεβος.

Όμως η Ορφική θεολογία περί της ανάγκης απαντάται τόσο στην αρχαία φιλοσοφία όσο και στη τραγωδία. Κατά τους αρχαίους φιλοσόφους, ο μεν Πλάτων θεωρεί τη θεά Ανάγκη ως μητέρα των Μοιρών, ο δε Πλούταρχος ως μητέρα της Αδράστειας. Ο Πρόκλος την παριστά μητέρα της Ειμαρμένης που την γέννησε εκ του Δημιουργού, ο Στοβαίος θεωρεί την Ανάγκη κόρη του Κρόνου και αδελφή της θεάς Θέμιδας (Δίκης), και τέλος ο Ευριπίδης την εξισώνει με Ερινύα.
Σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα πριν να κυριαρχήσει ο Έρως , στα θεία πράγματα βασίλευε μόνο η Ανάγκη που όλα συνέβαιναν υπό το κράτος αυτής. Ειδικότερα ο Πλάτωνας στο έργο του «Πολιτεία» παρουσιάζει την θεά Ανάγκη να φέρει στα γόνατά της αδαμάντινη άτρακτο μέσα στην οποία περιστρέφεται το Σύμπαν.

Κατά δε τους αρχαίους τραγικούς ποιητές (Αισχύλος, Ευριπίδης, Καλλίμαχος) η Ανάγκη αποτελεί βαρύ ζυγό με δύναμη ακαταμάχητη τόσο για θεούς, όσο και ανθρώπους. Εξ ου και η αρχαία ρήση – παροιμία που αποδίδει ο Διογένης ο Λαέρτιος στον φιλόσοφο Πιττακό «Ανάγκα ουδέ θεοί μάχονται»
Σημειώνεται επίσης ότι ο Μακρόβιος, την περί Ανάγκης ορφική θεολογία, την θεωρεί προϊόν της αρχαίας αιγυπτιακής θεολογίας, κατά την οποία στη γέννηση του κάθε ανθρώπου παρίστανται τέσσερις θεότητες ο Δαίμων, η Τύχη, ο Έρως και η Ανάγκη.

Στην αρχαία Ελλάδα η θεά Ανάγκη τιμόταν ιδιαίτερα στην Ακροκόρινθο όπου σύμφωνα με μαρτυρία του Παυσανία υπήρχε κοινό ιερό με της θεάς Βίας, το οποίο μάλιστα θεωρούταν «άβατο» για οποιονδήποτε.