Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας

Γεώργιος Β΄
Βασιλεύς των Ελλήνων
Περίοδος	27 Σεπτεμβρίου 1922 - 25 Μαρτίου 1924
Προκάτοχος	Κωνσταντίνος Α'
Διάδοχος	Κατάργηση της Μοναρχίας
Περίοδος	3 Νοεμβρίου 1935 - 1 Απριλίου 1947
Προκάτοχος	Γεώργιος Κονδύλης (Αντιβασιλέας)
Διάδοχος	Παύλος Α'
Γέννηση	19 Ιουλίου 1890 Ανάκτορα Τατοΐου, Αθήνα, Βασίλειο της Ελλάδας
Θάνατος	1 Απριλίου 1947 (56 ετών) Αθήνα, Βασίλειο της Ελλάδας
Τόπος ταφής	Βασιλικό Κοιμητήριο, Ανάκτορα Τατοΐου, Αθήνα
Οίκος	Γλύξμπουργκ-Ελλάδας
Πατέρας	Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας
Μητέρα	Σοφία της Πρωσίας
Υπογραφή
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Γεώργιος Β΄ (19 Ιουλίου 1890 - 1 Απριλίου 1947) ήταν βασιλιάς της Ελλάδας κατά τα διαστήματα 1922-1924, 1935-1947 και πρωθυπουργός από τις 19 Απριλίου έως τις 22 Απριλίου 1941.

Βιογραφία

Ο Γεώργιος Β΄ και ο Αλέξανδρος Α΄ σε νεαρή ηλικία

Γεννήθηκε στη Δεκέλεια, στη βασιλική έπαυλη Τατοΐου το πρωί της 7ης Ιουλίου (π.ημ) ή 19ης Ιουλίου (ν.ημ.) του 1890. Ήταν πρωτότοκος γιος, του τότε πρίγκιπα, διαδόχου και μετέπειτα Βασιλέως, Κωνσταντίνου Α΄ (1868-1923) και της πριγκίπισσας Διαδόχου Σοφίας της Πρωσίας και Ελλάδας (1870-1932). Ο Διάδοχος Κωνσταντίνος, που εκτελούσε τότε καθήκοντα αντιβασιλέα, ανήγγειλε το χαρμόσυνο γεγονός στον Βασιλιά Γεώργιο Α΄, που βρισκόταν στην Ευρώπη, στη Βασίλισσα Όλγα, που βρισκόταν στη Σεβαστούπολη στη Ρωσία και στον Πρωθυπουργό Χ. Τρικούπη με το τηλεγράφημα: «Αγαπητή Σοφία έτεκεν υιόν».

Η είδηση της γέννησης του πρίγκιπα και επίδοξου διαδόχου χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από τον αθηναϊκό λαό, ενώ στις 11.00 ώρα από τα πυροβολεία της Αθήνας, που τότε βρίσκονταν στον λόφο των Νυμφών (Αστεροσκοπείου), ρίφθηκαν 121 κανονιοβολισμοί. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, ο Πρωθυπουργός μαζί με τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου και τον Δήμαρχο Αθηναίων. έφθασαν στη Βασιλική έπαυλη για να συγχαρούν τον αντιβασιλέα και να συντάξουν τη ληξιαρχική πράξη γέννησης.

Ένα μήνα περίπου μετά τη γέννηση, σε περιορισμένο κύκλο προσκεκλημένων, τελέστηκε στο παρεκκλήσιο της βασιλικής έπαυλης, από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, η βάπτιση του νέου πρίγκιπα όπου και έλαβε το όνομα Γεώργιος. Ανάδοχοί του ήταν η μετέπειτα Βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας, Αλεξάνδρα (αδελφή του Γεωργίου Α της Ελλάδας), ο Αυτοκράτορας της Γερμανίας, ο Βασιλεύς της Δανίας, ο διάδοχος της Ρωσίας, εκπροσωπώντας τον Τσάρο, και οι αδελφοί του διαδόχου, πρίγκιπες Γεώργιος και Νικόλαος. Ο πρίγκιπας Γεώργιος τέθηκε πρώτος στη σειρά διαδοχής (προφανής διάδοχος) για τον θρόνο της Ελλάδας, μετά τον πατέρα του.

Ο Γεώργιος Β΄ υπήρξε από τις πιο δραματικές φυσιογνωμίες της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Σε γενικές γραμμές, ακολούθησε τον πατέρα του κατά τη διάρκεια της ζωής του. Έτσι, υπηρέτησε στον στρατό ως υπασπιστής του, παρέμεινε στο πλευρό του κατά τη διάρκεια της σύγκρουσής του με τον Βενιζέλο και τον ακολούθησε το 1917 στην εξορία, όταν παραμερίστηκε στη σειρά διαδοχής από τον μικρότερο αδελφό του Αλέξανδρο, κατόπιν απαιτήσεως της Αντάντ και του Βενιζέλου. Επέστρεψε από την εξορία το 1920, μετά την εκλογική ήττα του Βενιζέλου και την παλινόρθωση της Βασιλείας.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το Κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922 και την παραίτηση του Κωνσταντίνου, τον διαδέχτηκε στον θρόνο ως Βασιλεύς των Ελλήνων στις 27 Σεπτεμβρίου 1922. Μετά από ένα χρόνο, αναγκάστηκε από την Επαναστατική Κυβέρνηση να εγκαταλείψει την Ελλάδα. Λίγους μήνες αργότερα με απόφαση της εθνοσυνέλευσης, κηρύχθηκαν αυτός και ολόκληρη η δυναστεία, έκπτωτοι. Παρήλθαν 11 περίπου έτη εξορίας για να επανέλθει, έπειτα από το Δημοψήφισμα του 1935. Με την επιστροφή του στη χώρα, ο Γεώργιος μαζί με τον Ιωάννη Μεταξά, έθεσαν τις βάσεις για να προετοιμαστεί η χώρα για τον πόλεμο που ήταν προφανές ότι ερχόταν. Όταν τα ναζιστικά στρατεύματα εισήλθαν στην Αθήνα μαζί με την κυβέρνηση Τσουδερού, έφυγε για την Κρήτη. Όταν κατελήφθη και η Κρήτη από τους Γερμανούς, έφυγαν για το Κάιρο. Με την απελευθέρωση της Ελλάδας, υποχρεώθηκε να παραμείνει στο εξωτερικό και να δεχθεί την Αντιβασιλεία. Κλήθηκε πάλι να βασιλεύσει το 1946 και απεβίωσε μετά από έξι μήνες.

Οικογένεια

Στις 27 Φεβρουαρίου 1921 τελέστηκε στο Βουκουρέστι ο γάμος του Γεωργίου με την πριγκίπισσα της Ρουμανίας Ελισάβετ (1894-1956). Το ζευγάρι δεν απέκτησε παιδιά και τελικά χώρισε στις 6 Ιουλίου 1935 εκτός Ελλάδας, λίγους μήνες πριν την επιστροφή του Γεωργίου στη χώρα.

Έκπτωση από τον θρόνο

Στις 22 Οκτωβρίου 1923, τρεις μόλις μέρες μετά την προκήρυξη εκλογών για τις 16 Δεκεμβρίου 1923, ξέσπασε Στρατιωτικό Κίνημα με ηγέτες τους υποστρατήγους Γ. Λεοναρδόπουλο και Π. Γαργαλίδη και τον συνταγματάρχη Γ. Ζήρα. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε στην οργάνωση και την εκδήλωση του κινήματος, μια ομάδα μοναρχικών αξιωματικών, γνωστή ως «Οργάνωση Ταγματαρχών», που βρισκόταν σε άμεση επαφή με τον Ι. Μεταξά. Οι κινηματίες προσκαλούσαν την Επαναστατική Κυβέρνηση να διαλυθεί. Οι αρχηγοί του κινήματος ωστόσο ήταν βενιζελικής προέλευσης, ο δε Γ. Λεοναρδόπουλος είχε πάρει μέρος στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη το 1916. Οι υπόλοιποι όμως, ήταν σαφώς φιλομοναρχικοί. Οι σχέσεις των κινηματιών με βασιλικούς κύκλους, θεωρήθηκαν στοιχεία ενοχοποιητικά για εμπλοκή του Γεωργίου.

Το Κίνημα Λεοναρδόπουλου-Γαργαλίδη απέτυχε και παρέτεινε την πολιτική ανωμαλία, καθώς και την ισχύ του στρατιωτικού νόμου και την απαγόρευση έκδοσης των αντιβενιζελικών εφημερίδων. Οι βουλευτικές εκλογές στις 16 Δεκεμβρίου 1923 για την ανάδειξη της Δ΄ Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης, έγιναν μέσα σε κλίμα έντασης. Στις εκλογές, από τις οποίες απείχε η αντιβενιζελική παράταξη, εκλέχθηκαν βουλευτές μόνο από τη βενιζελική. Τρεις μέρες αργότερα, στις 19 Δεκεμβρίου 1923, με υπόδειξη της κυβέρνησης Γονατά, ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄ έφυγε προσωρινά από την Ελλάδα, ώσπου να αποφασιστεί η τύχη του πολιτεύματος. Αντιβασιλέας ορίστηκε ο Παύλος Κουντουριώτης.

Στη Ρουμανία

Όλα τα μέλη της βασιλικής οικογένειας άρχισαν να αναχωρούν από την Ελλάδα. Ο ίδιος με τη σύζυγό του αναχώρησαν στις 19 Δεκεμβρίου επιβιβαζόμενοι από τον Πειραιά στο ατμόπλοιο Δάφνη. Τους προέπεμψαν ο πρόεδρος της κυβέρνησης Γονατάς με τη σύζυγό του η οποία προσέφερε ανθοδέσμη στη βασίλισσα. Έφθασαν στην Κωνστάντζα το βράδυ της 21ης Δεκεμβρίου και το επόμενο μεσημέρι εγκαταστάθηκαν στο Βουκουρέστι. Τον υποδέχθηκαν η ρουμανική βασιλική οικογένεια, ολόκληρο το ρουμανικό υπουργικό συμβούλιο και οι αρχές της πόλης, κάτι που συνιστούσε έμμεση αποδοκιμασία των γεγονότων στην Ελλάδα. Το βασιλικό ζεύγος εγκαταστάθηκε στη βίλλα Controceni που τους παραχωρήθηκε από τον βασιλιά της Ρουμανίας. Αργότερα αγόρασε δική του κατοικία στο τέρμα της Καλέα Βικτόρια, της μεγαλύτερης λεωφόρου του Βουκουρεστίου.

Στη Μεγάλη Βρετανία

Ο Γεώργιος σε αποκριάτικη γιορτή μεταμφιεσμένων σε κήπο του Λονδίνου.

Λίγο αργότερα, ο Γεώργιος αναχώρησε για τη Μεγάλη Βρετανία, όπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα κάτω από την προστασία του εκεί βασιλιά Γεωργίου Ε΄.

Στις 25 Μαρτίου 1924 ανακηρύχθηκε η Αβασίλευτη Δημοκρατία στην Ελλάδα, με ψήφισμα της Δ΄ Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης και η δυναστεία κηρύχθηκε έκπτωτη. Το ζήτημα τέθηκε στο Δημοψήφισμα της 13ης Απριλίου 1924 και εγκρίθηκε με το 69% της λαϊκής ψήφου.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο εξωτερικό, αρνήθηκε να αναγνωρίσει το νέο πολίτευμα, χαρακτηρίζοντάς το προϊόν βίας από την επαναστατική κυβέρνηση και τον στρατό. Σύμφωνα με τα αρχεία του Φόρεϊν Όφις, ο τέως βασιλιάς είχε πεισθεί να διεκδικήσει εκ νέου τον θρόνο με τη βοήθεια των διεθνών διασυνδέσεων του ελευθεροτεκτονισμού και μυήθηκε γι΄ αυτόν τον σκοπό σε μια στοά του Λονδίνου, τη Wellwood Lodge.

Παλινόρθωση

Ο Γεώργιος με τον Κονδύλη.

Μετά το Στρατιωτικό Κίνημα των Παπάγου, Ρέπα, Οικονόμου στις 10 Οκτωβρίου 1935, που οργανώθηκε από τον Γ. Κονδύλη, καταργήθηκε η Αβασίλευτη Δημοκρατία και επαναφέρθηκε προσωρινά σε ισχύ το Σύνταγμα του 1911. Αυτό έγινε με ψήφισμα της Ε΄ Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης. Επίσης, ορίστηκε το Δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935, όπου θα ενέκρινε ή όχι ο λαός, την επαναφορά της Βασιλείας. Με το αμφιλεγόμενο, κατά ορισμένους, δημοψήφισμα αποκαταστάθηκε στον θρόνο του.

Αμέσως μετά την επιστροφή του, στις 25 Νοεμβρίου 1935, επιχείρησε να συμφιλιώσει τις αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις. Προχώρησε στη συγκρότηση υπηρεσιακής κυβέρνησης, στις 30 Νοεμβρίου 1935, υπό τον καθηγητή της νομικής σχολής, Κωνσταντίνο Δεμερτζή, και διενήργησε τις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936 με απλή αναλογική. Σ' αυτές καμία παράταξη δεν κατάφερε να εξασφαλίσει αυτοδυναμία. Υπ' αυτές τις συνθήκες και θέλοντας να αποτρέψει τον σχηματισμό αντιβασιλικής κυβέρνησης, επέτρεψε στον Ιωάννη Μεταξά να σχηματίσει κυβέρνηση, με την ανοχή των μεγάλων κομμάτων, και αργότερα, στις 4 Αυγούστου 1936, να επιβάλλει ειδικό καθεστώς (Καθεστώς της 4ης Αυγούστου) περιορίζοντας συνταγματικά δικαιώματα. Χαρακτηρίστηκε ως εκ τούτου Δικτατορία.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Ο Γεώργιος κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Αίγυπτο

Υπό το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, ο Μεταξάς κατάφερε να επιβάλει τον έλεγχό του στο κράτος και τον στρατό, αν και πάντα υπό την ανοχή και επίβλεψη του Γεωργίου. Παρά τις φημολογούμενες φιλογερμανικές ιδέες του Μεταξά, καθώς και τις επιρροές του από φασιστικά καθεστώτα της εποχής, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας παρέμεινε προσδεδεμένη στο άρμα της Μ. Βρετανίας και πολέμησε μαζί της στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.

Το ξημέρωμα της 28^ης Οκτωβρίου 1940, ο Γεώργιος ενημερώθηκε τηλεφωνικά από τον Ιωάννη Μεταξά, για το ιταλικό τελεσίγραφο που του επέδωσε ο Ιταλός πρέσβης Εμμανουέλε Γκράτσι. Με διάταγμα που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, ο βασιλιάς ανέλαβε τη γενική αρχηγία των ενόπλων δυνάμεων της χώρας. Στο διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό ο Γεώργιος ανέφερε:

«Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως σας ανήγγειλε προ ολίγου υπό ποίους όρους ηναγκάσθημεν να κατέλθωμεν εις πόλεμον κατά της Ιταλίας, επιβουλευθείσης την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος. Κατά την μεγάλην αυτήν στιγμήν είμαι βέβαιος ότι κάθε Έλλην και κάθε Ελληνίς θα εκτελέσωσι το καθήκον των και θα φανώμεν αντάξιοι της ενδόξου ημών Ιστορίας. Με πίστην εις τον Θεόν και εις τα πεπρωμένα της φυλής, το Έθνος σύσσωμον και πειθαρχούν ως εις άνθρωπος, θα αγωνισθή υπέρ βωμών και εστιών μέχρι της τελικής Νίκης».

Μετά την αυτοκτονία του Κορυζή, ο Γεώργιος Β΄ διόρισε πρωθυπουργό τον Εμμανουήλ Τσουδερό μέχρι να εισβάλουν οι Γερμανοί στην πρωτεύουσα. Μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, ο Βασιλεύς μαζί με την Κυβέρνηση και τις ελεύθερες ελληνικές ένοπλες δυνάμεις τουνΒασιλικού ναυτικού και της Βασιλικής Αεροπορίας κατέφυγε στην Κρήτη. Εκεί συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις των στρατευμάτων της Ελλάδας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας (καθ΄ όλη τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης). Τελικά ξέφυγε διασχίζοντας τα βουνά για να φτάσει στις νότιες ακτές του νησιού απ' όπου κατέφυγε στην Αίγυπτο. Ενώ η ελληνική εξόριστη κυβέρνηση παρέμεινε στην Αίγυπτο ο ίδιος μετέβη στο Συμμαχικό Στρατηγείο στο Λονδίνο, όπου παρέμεινε σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου.

Η επάνοδος του 1946

Χρυσό μετάλλιο προς τιμήν του Γεωργίου Β΄

Κατά τη διάρκεια της κατοχής, η ανάπτυξη στην Ελλάδα ισχυρού αντιστασιακού κινήματος από αριστερές δυνάμεις, που αντιτάσσονταν στη Βασιλεία, οδήγησε σε συμφωνία, με βάση την οποία μετά την απελευθέρωση θα διενεργούταν νέο δημοψήφισμα για το πολιτειακό και μέχρι τότε ο Γεώργιος θα παρέμενε στο εξωτερικό.

Μετά την απελευθέρωση, τον Οκτώβριο του 1944, η τεταμένη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα οδήγησε στο ξέσπασμα ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ των αστικών και των αριστερών δυνάμεων. Έτσι, προκειμένου να παραμείνει ο αστικός κόσμος ενωμένος, εξαναγκάστηκε από τον Τσόρτσιλ να διορίσει Αντιβασιλέα και προσωρινό αρχηγό του κράτους τον συμπαθή στους Βενιζελικούς, Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό.

Μετά τη νίκη του στις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946, το φιλοβασιλικό Λαϊκό Κόμμα πίεσε για επίσπευση του δημοψηφίσματος για την επιστροφή του βασιλιά. Αυτό είχε αρχικά τοποθετηθεί για το έτος 1948. Τελικά, έλαβε χώρα την 1η Σεπτεμβρίου 1946, και εν μέσω Λευκής τρομοκρατίας στην ύπαιθρο. Με 69% υπέρ, έγινε η επαναφορά του Γεωργίου στον θρόνο. Αν και σήμερα το δημοφήφισμα θεωρείται διαβλητό, τότε δεν αμφισβητήθηκε επισήμως, καθώς πολύ σύντομα σχηματίστηκε ο ΔΣΕ και η χώρα ενεπλάκη στη δίνη του Εμφυλίου. Ο Γεώργιος επέστρεψε στις 27 Σεπτεμβρίου 1946, όμως απεβίωσε αιφνίδια την 1η Απριλίου 1947 από καρδιακή ανακοπή. Αρχικά μάλιστα, λόγω της ημέρας, δεν έγινε πιστευτή η είδηση του θανάτου του. Ετάφη στο βασιλικό κοιμητήριο, στο Τατόι. Ήταν 57 ετών. Επειδή από τον γάμο του με την Ελισάβετ δεν είχε αποκτήσει παιδιά, τον διαδέχτηκε ο αδελφός του, και μέχρι τότε διάδοχος, Παύλος.

Πηγές

• Σπύρος Μαρκέτος, Πώς φίλησα τον Μουσολίνι! Τα πρώτα βήματα του ελληνικού φασισμού, τομ.Ι, εκδ.Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2006
• Γρηγόριος Δαφνής, Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων 1923-1940, τόμος πρώτος,εκδ.Κάκτος, Αθήνα, 1997

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

• Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο Επάνοδος Βασιλιά Γεωργίου Β΄ στην Ελλάδα μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας (25/11/1935) [1]

• ΕΠΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Β΄ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΤΟΥ 1946 (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Δείτε επίσης

• Διάγγελμα του Βασιλέως Γεωργίου Β΄ προς τον ελληνικό λαό (28-10-1940)