Σιδηρόκαστρο Σερρών

Σιδηρόκαστρο Σερρών
Πόλη
Εικόνα Το βυζαντινό κάστρο (Ισσάρι)
Σιδηρόκαστρο Σερρών
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κεντρική Μακεδονία
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Δήμος Σιντικής
Πληθυσμός	5.737, 5.389, 4.758 και 5.177
Ταχυδρομικός κώδικας	62300

Το Σιδηρόκαστρο είναι πεδινή κωμόπολη (υψόμ. 100μ.) του νομού Σερρών. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού, 26 χλμ. ΒΔ. της πόλης των Σερρών, ανάμεσα στα όρη της Βροντούς και του Αγκίστρου από βορρά και του ποταμού Στρυμόνα από δυτικά. Το Σιδηρόκαστρο αποτελεί έδρα του Δήμου Σιντικής και είναι ο τελευταίος δήμος της Ελλάδας στην έξοδο της χώρας προς τη Βουλγαρία.

Κοντά στην κωμόπολη υπάρχουν βυζαντινό κάστρο, λαξευτοί μακεδονικοί τάφοι, ρωμαϊκός οικισμός και νεκροταφείο. Επί τουρκοκρατίας ονομαζόταν (Demirhisar) Δεμίρ Ισσάρ (σιδερένιο κάστρο) και κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα αποτελεσε σημαντική εστία του ελληνισμού. Ο ελληνικός στρατός κατέλαβε το Σιδηρόκαστρο στις 27 Ιουνίου 1913.

Περιγραφή

Σιδηρόκαστρο (1919)

Το Σιδηρόκαστρο είναι αμφιθεατρικά χτισμένο στους πρόποδες του Ισσάρι, πανύψηλου και απόκρημνου γρανιτένιου γκρίζου βράχου που δεσπόζει ανατολικά και στους τριγύρω λόφους του, που σε όποιο σχεδόν σημείο του κι αν βρίσκεται ο επισκέπτης, βλέπει την υπόλοιπη πόλη. Είναι αρχαία πόλη, οι πρώτοι κάτοικοί της λέγονταν Σίντιοι και η περιφέρειά της περιφέρεια Σιντικής.

Οι κάτοικοι του Σιδηροκάστρου είναι γηγενείς και πρόσφυγες από διάφορα μέρη: Μικρασιάτες, οι Μελενίκιοι που ήρθαν το 1913 από το Μελένικο, Θρακιώτες που ήρθαν από την Ανατολική Θράκη (Ευρωπαϊκή Τουρκία) το 1922 με την Μικρασιατική καταστροφή, Πόντιοι από τον Πόντο, Βλάχοι και άλλοι από διάφορα μέρη της Ελλάδος.

Ο ποταμός Κρουσοβίτης, παρακλάδι του Στρυμόνα, το χωρίζει σε δύο μέρη που ενώνονται με γέφυρες: του Καλκάνη, από το όνομα του μηχανικού που την κατασκεύασε, και του Σταυρού, επειδή τα Θεοφάνια ρίχνεται απ’ αυτήν ο Σταυρός. Επίσης ξεχωρίζουν οι γέφυρες της Μαϊμούδας (ξεροπόταμος) που ενώνουν τις καλυμμένες με γκαζόν και πικροδάφνες όχθες της.

Το όνομά του, το πήρε ως αντιδάνειο από την παλαιότερη τούρκικη απόδοση του Δεμίρ Ισάρ (Демир Хисар) ή του πελώριου βράχου που δεσπόζει στην πόλη ύψους 155μ. ως σιδερένιο κάστρο Σιντι+ισάρι > Σιντισάρι > Σιντιρισάρι > Σιδηρόκαστρο – κι αποτελεί τη μια έδρα από τις τέσσερις επαρχίες του νομού Σερρών, της επαρχίας Σιντικής. Βρίσκεται βορειοανατολικά των Σερρών και σε απόσταση 20 χιλιομέτρων.

Εκτός από τις εσωτερικές ομορφιές έχει και τριγύρω πολλές άλλες παρόμοιες όπως τα υπαίθρια κολυμβητήρια, τους καταρράκτες, τα ιαματικά λουτρά, γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Τέλος η γεωγραφική θέση του δήμου Σιδηροκάστρου πάνω στον κύριο οδικό άξονα, ο οποίος συνδέει τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αυτές της Ανατολικής Ευρώπης, τον κάνει να ξεχωρίζει και να έχει πολλά πλεονεκτήματα και ιδίως να προσφέρεται για εναλλακτικές μορφές τουρισμού, καθώς από τη μια γειτονεύει με τον υγροβιότοπο της Κερκίνης και από την άλλη με τον ορεινό όγκο του Λαϊλιά και του Μπέλες.

Στην ευρύτερη περιοχή του Σιδηροκάστρου υπάρχουν αδρανή, μάρμαρα, λιγνίτης, μαγγάνιο, χαλκός, πυρομορφίτης, σίδηρος, χρωμίτης, δολομίτης, ουράνιο καθώς και γεωθερμικοί πόροι, ενώ όλη η περιοχή είναι πλούσια σε μεταλλεύματα (κυρίως μαγγάνιο, χαλκό και σίδηρο).

Σύντομη ιστορική αναδρομή

Το Σιδηρόκαστρο είναι τόπος με μακραίωνη ιστορία. Υπάρχουν μνημεία της παλαιολιθικής εποχής.

Πετούσα (Ήφαιστος) όλη μέρα κι όταν ο ήλιος έδυσε έπεσα μισοπεθαμένος στη Λήμνο· εκεί με περιμάζεψαν και με φρόντισαν οι Σίντιες.

⸺

κάππεσον ἐν Λήμνῳ, ὀλίγος δ᾽ ἔτι θυμὸς ἐνῆεν· ἔνθά με Σίντιες ἄνδρες ἄφαρ κομίσαντο πεσόντα. Όμηρος, Ιλιάδα Ραψωδία Α στχ. 593-595

Οι αρχαίοι κάτοικοί του ήρθαν από τη Λήμνο και ονομάζονταν Σίντιοι, απ΄ όπου πήρε το όνομα της η Επαρχία της Σιντικής, μία από τις τέσσερις επαρχίες του νομού Σερρών, πρωτεύουσα της οποίας είναι το Σιδηρόκαστρο. Σταθμός στην ιστορία του Σιδηροκάστρου υπήρξε η μάχη του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, που με ορμητήριο την πόλη των Σερρών κατανίκησε τους Βουλγάρους το 1014 στη θέση «Κλειδί», στο Ρούπελ της Σιντικής, δίπλα σχεδόν στο Σιδηρόκαστρο.

Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1383 το Σιδηρόκαστρο έπεσε στα χέρια των Τούρκων για να παραμείνει υπό την Οθωμανική διοίκηση 529 ολόκληρα χρόνια, με αποτέλεσμα η πόλη να μετονομαστεί σε Δεμίρ Χισάρ (Τουρκικά: Demirhisar). Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, οι Σιδηροκαστρινοί αγωνίστηκαν κατά των Βουλγάρων και των Οθωμανών. Σπουδαίος Μακεδονομάχος ήταν ο οπλαρχηγός Νικόλαος Γούσιος, καθώς και η δασκάλα Αμαλία Οικονόμου (Σιδηροκαστρίτισσα).

Στα 1912 έπαψε να βρίσκεται υπό Οθωμανική Διοίκηση. Το 1913 ανέλαβαν διοίκηση οι Βούλγαροι. Στις 27 Ιουνίου 1913 το Σιδηρόκαστρο ανακαταλαμβάνεται από τον Ελληνικό στρατό. Έτσι, το Σιδηρόκαστρο ξαναπήρε την παλιά του ονομασία και πολλά αλλοεθνή μνημεία χάθηκαν. Τον Απρίλιο του 1941, ύστερα από την παράδοση των οχυρών του Ρούπελ και την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα, οι Βούλγαροι που τους ακολούθησαν κατέλαβαν πάλι το Σιδηρόκαστρο στις 3 Μαΐου. Οι κατακτητές αποχώρησαν τον Οκτώβριο 1944 και έτσι οι Σιδηροκαστρινοί ανέκτησαν την ελευθερία τους.

Ιεροί Ναοί - Ιστορικά Μνημεία - Τουριστικά Αξιοθέατα

• Το τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου

Το τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου, θαύμα ξυλογλυπτικής με ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη μεταφέρθηκε στο Σιδηρόκαστρο κατά τη μετανάστευση των Μελενοικίων στο ελληνικό έδαφος, ανηρπάγη υπό των Βουλγάρων κατά την κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας του 1916 και τοποθετήθηκε στη Μονή του Ρήλου.

Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου και Τίμιας Ζώνης

Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου και Τιμίας Ζώνης.

Το παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου ή της Αγίας Ζώνης όπως είναι σήμερα γνωστό ήταν ειδωλολατρικός τάφος Ελληνιστικής εποχής. Αργότερα μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό. Με τον καιρό ο ναός εγκαταλείφθηκε και ξεχάστηκε η ύπαρξή του. Ανακαλύφθηκε τον Απρίλιο-Μάιο του 1915 από τη Σιδηροκαστρινή Θεόπεμπτη Παζώνη.

Ο Μητροπολίτης Παρθένιος φρόντισε τότε να χτιστεί ένας μικρός ναός σχεδόν όλος μέσα στον βράχο. Το 1939, επί Μητροπολίτου Βασιλείου, ο ναός επεκτάθηκε και πήρε τη μορφή που έχει σήμερα. Ο λαξευμένος στο βράχο ναός- τάφος είναι το Ιερό του σημερινού ναού. Ανακαινίσθηκε εξ΄ ολοκλήρου το 2003 από τον σημερινό Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου Μακάριο.

Η πανήγυρη της Αγίας Ζώνης που γινόταν στη Μονή Σπηλαίου στο Μελένικο συνεχίζεται στο Σιδηρόκαστρο.

Η εικόνα αγιογραφήθηκε το 18ο αιώνα στο Άγιο Όρος μετά από παραγγελία του Μελενίκιου Πέτρου Τρένου του Αλεξίου ως εκπλήρωση τάματος. Η εικόνα παριστάνει την Παναγία μεταξύ δυο Αγγέλων να παραδίδει την Αγία Ζώνη στον Απόστολο Θωμά. Στο κάτω μέρος της, εικονίζονται οι έντεκα Απόστολοι γύρω απ’ τον κενό τάφο. Κατά τον εκπατρισμό τους το 1913 οι Μελενίκιοι μετέφεραν την εικόνα μαζί με άλλα κειμήλια στη Μητρόπολη Σιδηροκάστρου.

Ο Ιερός Ναός Αγίου Νεκταρίου και τα ιδρύματα

Απέναντι από την Ιερά Μονή Κηρύκου και Ιουλίτης βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Νεκταρίου. Ο Ιερός αυτός Ναός κτίσθηκε ως ξωκλήσι το 1963, από μία ομάδα πιστών. Το 1967 ανακαινίσθηκε από τον Μακαριστό Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου Ιωάννη, διαμορφώθηκε ο περιβάλλον χώρος και αποτέλεσε τον πυρήνα της ίδρυσης, με πρωτοβουλία και ενέργειες του, του Κέντρου Περίθαλψης Παίδων με χρόνια αναπηρικά προβλήματα του Υπουργείου κοινωνικής Πρόνοιας και του Γηροκομείου, το οποίο συντηρείται με τη φροντίδα των Μοναχών της Ιεράς Μονής Κηρύκου και Ιουλίτης. Στους πρόποδες του λόφου αυτού, παρά το χείμαρρο της Μαϊμούδας, υπήρχε κατά την Τουρκοκρατία η συνοικία των Αράπηδων ή Αράπικα, όπως ονομάζονταν. Μέχρι το 1960 περίπου υπήρχε και η παραδοσιακή βρύση του Αράπη.

Το ύψωμα Σωτήρα ή «Τοπ-Μπαΐρ»

Το ύψωμα Σωτήρα ή «Τοπ-Μπαΐρ».

Στη βόρειο-δυτική πλευρά του Σιδηροκάστρου, υψώνεται ένας άλλος λόφος στην κορυφή του οποίου δεσπόζει το εξωκλήσι του Σωτήρος Χριστού. Το εξωκλήσι αυτό κτίσθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου από τους στρατιώτες του φυλακίου. Στην πλαγιά του υψώματος αυτού και καθ' όλο το μήκος της, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, απλώνονται οι συνοικίες της Καλλιθέας (Τσερκέζικα), όπως ονομάζονταν κατά την Τουρκοκρατία και του Βαροσίου. Στο ύψωμα αυτό βρέθηκαν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα κατά την εκσκαφή των θεμελίων του Α' Δημοτικού Σχολείου και διαφόρων οικιών, τα οποία μαρτυρούν την ύπαρξη αρχαίου Ρωμαϊκού νεκροταφείου. Στο χώρο αυτό υπήρχε πιθανόν, σύμφωνα με τα ευρήματα και ναός Χριστιανικός ή ειδωλολατρικός. Κατά την Τουρκοκρατία, οι Οθωμανοί είχαν στήσει στην κορυφή του λόφου ένα μεγάλο πυροβόλο, το οποίο έδινε στους Μουσουλμάνους της περιοχής το σύνθημα για την έναρξη και τη λήξη της νηστείας του Ραμαζανιού και Μπαϊραμιού. Από το πυροβόλο αυτό πήρε το όνομα ο λόφος και ονομάσθηκε «Τόπ Μπαϊρ» (Λόφος του Κανονιού). Με το όνομα αυτό αποκαλείται και σήμερα ο λόφος από πολλούς Σιδηροκαστρινούς.

Το εξωκλήσι λειτουργεί μία φορά το χρόνο στις 6 Αυγούστου ανήμερα της γιορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα.

Η Ιερά Μονή Κηρύκου και Ιουλίτης

Η Ιερά Μονή Κηρύκου και Ιουλίτης

Στο ίδιο, υπερκείμενο της πόλης του Σιδηροκάστρου ύψωμα, που βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου και Τιμίας Ζώνης, κτίσθηκε το 1967 από το Μακαριστό Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου Ιωάννη, η Ιερά Μονή Κηρύκου και Ιουλίτης.

Στην Ιερά Μονή Κηρύκου και Ιουλίτης διδάσκεται η αγιογραφία και φιλοτεχνούνται εικόνες και ψηφιδωτά. Υφαίνονται χειροποίητα χαλιά και πλέκονται γυναικεία ενδύματα, τα οποία με την επωνυμία "Κάστρο", διατίθενται στις αγορές διάφορων Ελληνικών πόλεων. Στα εργαστήρια της Μονής ράβονται επίσης Ιερά άμφια, τα οποία φιλο­τεχνούνται με χρυσοκέντητες παραστάσεις. Η Μονή διαθέτει δικό της κηροποιείο, από το οποίο τροφοδοτεί τους Ιερούς Ναούς της Μητροπόλεως, αλλά και άλλων περιοχών.

Ο μικρός Ιερός Ναός, στο εσωτερικό της Μονής ήταν το πρώτο καθολικό. Ο νέος Ιερός Ναός κτίζεται στον εξωτερικό περίβολο της Μονής. Στο εσωτερικό του ισογείοΥ τμήματος του Ναού αυτού και στη δυτική πλευρά του αριστερού και δεξιού κλίτους, έχουν σχεδιασθεί και κατασκευασθεί δύο μικρά παρεκκλήσια αφιερωμένα στη μνήμη Αγίων. Το τμήμα αυτό του Ναού, το οποίο επικοινωνεί με υπόγεια σήραγγα με το εσωτερικό της Μονής, έχει αγιογραφηθεί και τελούνται όλες οι ακολουθίες κάθε Κυριακή και τις μεγάλες εορτές, έως ότου ολοκληρωθεί ο κυρίως Ναός.

Η Μονή υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Σιδηροκάστρου και η Εσωτερική της λειτουργία στηρίζεται στο κοινοβιακό σύστημα. Διοικείται εφαρμόζοντας ειδικό κανονισμό, ο οποίος συντάχθηκε με βάση τους κανόνες του Βασιλείου του Μεγάλου και του Θεόδωρου Στουδίτη. Η ηγουμένη εκλέγεται από την αδελφότητα της Μονής.

Το εξωκλήσι Απ. Παύλου και οι μαθητικές κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Σιδηροκάστρου

Στο δάσος της πευκόφυτης κοιλάδας, που διαρρέει ο Χείμαρρος της Μαϊμούδας, στα Ανατολικά της πόλης υψώματα, είναι κτισμένο ένα μικρό εξωκλήσι στην κορυφή ενός λόφου, αφιερωμένο στη μνήμη του Απόστολου των Εθνών Παύλου. Στη θέση αυτή κτίσθηκαν το 1970, από το Μακαριστό Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου Ιωάννη, οι μαθητικές κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Σιδηροκάστρου, οι οποίες φιλοξενούν κάθε καλοκαίρι αγόρια και κορίτσια από την Επαρχία Σιντικής, αλλά και άλλες περιοχές της χώρας. Τη φροντίδα και επιμέλεια των κατασκηνώσεων αυτών έχουν αναλάβει οι αδελφές της Ιεράς Μονής Κηρύκου και Ιουλίτης και οι Ιερείς της Μητροπόλεως.

Το βυζαντινό κάστρο (Ισσάρι)

Το φρούριο Ισσάρι, κτίσμα του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, ύψους 155μ., δεσπόζει ΒΔ. της πόλης. "Δεμίρ Ισσάρ" στα τούρκικα σημαίνει «Σιδερένιο κάστρο». Πρωτοχτίστηκε το 527 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό και ολοκληρώθηκε από τον Ανδρόνικο Γ' τον Παλαιολόγο (1326-1341). Από την πανοραμική θέση του κάστρου, μπορεί ο επισκέπτης να παρατηρήσει όλη την πόλη και ένα μεγάλο μέρος του Σερραϊκού κάμπου, με τον ποταμό Στρυμόνα και τη λίμνη της Κερκίνης.

Οικονομία

• Το Σιδηρόκαστρο σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει πληθυσμό 10.890, έκταση 196.554 στρέμματα και περιλαμβάνει τα δημοτικά διαμερίσματα του Βαμβακοφύτου (1066 κάτοικοι), Καμαρωτού (601 κάτοικοι), Στρυμονοχωρίου (488 κάτοικοι), Χαροπού (1002 κάτοικοι), Χορτερού (715 κάτοικοι), καθώς και αυτά της Φαιάς Πέτρας και της Αμπέλας. Ο ενεργός πληθυσμός του δήμου (εξαιρούνται μαθητές, φοιτητές, άνεργοι και άτομα τρίτης ηλικίας) υπολογίζεται στους 4.000 κατοίκους, από τους οποίους ένα ποσοστό του 68% των εργαζομένων απασχολείται στον πρωτογενή τομέα, με κύρια παραγόμενα προϊόντα: τον καπνό, τις πατάτες, το τριφύλλι, το βαμβάκι, το σιτάρι, το καλαμπόκι, την ελιά και τα κτηνοτροφικά προϊόντα. Επίσης στην περιοχή καλλιεργείται η παλιά ποικιλία οινοποιίας Ζουμιάτικο ή Δαμιάτης( 12ο αιώνα) καθως και η ποικιλία cinsaut (Σενζώ) ή Γαλλικό ή Black Malvoisie της οποίας η εισαγωγη έγινε στην περιοχή το 1898 και δίνει εξαιρετικό κρασί και τσίπουρο σε περιορισμένες όμως ποσότητες, απο μικρούς παραγωγούς. Στο δευτερογενή τομέα απασχολείται ένα ποσοστό 14% των κατοίκων, που εργάζεται σε βιοτεχνίες, βιομηχανίες και επιχειρήσεις και στο τριτογενή ένα ποσοστό 18% σε δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες και εμπορικά καταστήματα.

Πλουτοπαραγωγική πηγή της περιοχής είναι ακόμη η γεωθερμία, η εκμετάλλευση της οποίας είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία δυο δημοτικών επιχειρήσεων (ιαματικών πηγών και θερμοκηπίων) που βοηθάνε στην ευρύτερη ανάπτυξη του δήμου.

Κοινωνία

Οι κάτοικοι του, προέρχονται από πολλές καταγωγές (ντόπιοι, Βλάχοι, Μελενίκιοι, πρόσφυγες από την Μικρά Ασία, το Πόντο και την Θράκη, κτλ) αφομοιώθηκαν και αποτελούν σήμερα ομοιόμορφη μάζα με υψηλό πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο. Την τελευταία δεκαετία στο σύνολο των κατοίκων προστέθηκαν παλιννοστούντες Ελληνοπόντιοι από την πρώην Σοβιετική Ένωση.

Η οικονομική κατάσταση των κατοίκων, ως απόρροια των γεγονότων που ακολούθησαν μετά την απελευθέρωση της πόλης την 27η Ιουνίου 1913, δεν έδινε τη δυνατότητα ν' αναχθεί αξιόλογη κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα. Οι πόλεμοι που ακολούθησαν και οι διάφορες δοκιμασίες δεν επέτρεπαν καμία άλλη σκέψη στους κατοίκους πέραν της εξασφάλισης των αναγκαίων προϋποθέσεων και πόρων για την ασφάλεια της ζωής τους, επούλωση των τραυμάτων από την απώλεια προσφιλών προσώπων και την επιβίωση τους. Παρ’ όλα αυτά, μετά το 1922 και την εγκατάσταση των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, άρχισε ο τόπος να αποκτά μία νέα δυναμική. Αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτοι πολιτιστικοί Σύλλογοι για να διατηρήσουν οι κάτοικοι τα ήθη και τα έθιμα των αλησμόνητων τους Πατρίδων.

Το Σιδηρόκαστρο μέχρι την κήρυξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου διακρινόταν για την προοδευτική του κοινωνία και την κοσμική του ζωή. Μέσα απ' αυτή την κοινωνία αναδείχθηκαν αξιόλογα άτομα και επιστήμονες. Τα πρώτα χρόνια οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν την Κυριακή το απόγευμα στην πλατεία κάθε γειτονιάς και χόρευαν με τους ήχους παραδοσιακών οργάνων των πατρίδων τους. Οι γάμοι τελούνταν απλά, αλλά πάντοτε παραδοσιακά με την τήρηση των ηθών και εθίμων. Αποτελούσαν δε κοινωνικά γεγονότα με μεγάλη απήχηση.

Την εποχή αυτή, ιδρύθηκαν διάφορα σωματεία ή ανασυστάθηκαν παλαιότερα. Οι γυναίκες ανέπτυξαν αξιόλογη δράση στα τρία γυναικεία σωματεία, «Αναγέννηση», «Αρμονία», των Μελενικίων και «Μέριμνα» των Προσφύγων. Τα δύο πρώτα σωματεία ανέπτυξαν μεγάλη δράση μέχρι το 1940, ενώ το τρίτο υπήρξε βραχύβιο. Τα ανδρικά σωματεία «Πρόοδος» και «Σύνδεσμος Ευελπίδων Μελενίκου» πρωτοστάτησαν στην οργάνωση διαφόρων κοινωνικών και φιλανθρωπικών εκδηλώσεων.

Χοροί, ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και διαλέξεις συγκέντρωναν το ενδιαφέρον των κατοίκων της πόλης. Τις μεγάλες γιορτές τις γιόρταζαν, όπως επέβαλαν τα έθιμα των Πατρίδων. Στα πανηγύρια έσπευδαν όλοι με κάθε μέσο. Τα κάρα στολίζονταν και ξεκινούσαν από τα ξημερώματα για να φθάσουν έγκαιρα το πρωί στην εκκλησία. Τα πανηγύρια της Ζωοδόχου πηγής, του Αγίου Γεωργίου στο Χορτερό, του Αγίου Αθανασίου στο Καμαρωτό, του Προφήτη Ηλία στα Ζεστά Νερά, της Ηράκλειας, αλλά κυρίως της Αγίας Ζώνης στις 31 Αυγούστου συγκέντρωναν και συγκεντρώνουν πολύ κόσμο. Το γλέντι υπό τους ήχους των νταουλιών και των ζουρνάδων έδινε χρώμα σε κάθε πανηγύρι. Οι ποδοσφαιρικοί αγώνες της τοπικής ομάδος και οι αγώνες πάλης έδιναν τη δική τους εορταστική νότα.

Οι πρώτες ασπρόμαυρες τηλεοράσεις εμφανίζονται από το 1966, όταν άρχισαν να εκπέμπουν οι πρώτοι τηλεοπτικοί σταθμοί από τη γειτονική Γιουγκοσλαβία. Το Σιδηρόκαστρο μάλιστα είχε το προνόμιο λόγω της θέσεως του να λαμβάνει το σήμα αυτό προτού ακόμη λειτουργήσουν τηλεοπτικοί σταθμοί στην Ελλάδα. Από την περίοδο αυτή η τηλεόραση αρχίζει ν' αλλάζει και τον τρόπο ζωής των κατοίκων, οι οποίοι άρχισαν σιγά-σιγά να κλείνονται στα σπίτια τους και να προτιμούν την ηλεκτρονική επικοινωνία.

Την εποχή αυτή, αρχίζει ουσιαστικά να μειώνεται και το ενδιαφέρον για τον κινηματογράφο. Έτσι σταδιακά οι τέσσερις χειμερινοί κινηματογράφοι, που λειτουργούσαν στην πόλη, μετατρέπονται και λειτουργοί ως καφετέριες. Τα πρώτα ταβερνάκια που λειτουργούσαν προπολεμικά και λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο διασκεδάζοντας τον κόσμο με το γραμμόφωνο ή τη λατέρνα ανακαινίζονται. Το καλοκαίρι τα εξοχικά κέντρα του Σιδηροκάστρου με ορχήστρα που μετακαλούσαν από τη Θεσσαλονίκη προσήλκυαν πολύ κόσμο από τη γύρω περιοχή. Ο «Παράδεισος» απέναντι από την εκκλησία της «Ευαγγελίστριας, η «Πράσινη Γωνιά» με τα υπέροχα οπωροφόρα δένδρα στο δρόμο για το Σταθμό, το «Πάνθεον» μέσα στους λαχανόκηπους (μπαχτσέδες), δίπλα από την παλιά γέφυρα στο Βαρόσι, η «Όαση» απέναντι από τον θερινό κινηματογράφο Ολύμπιον, δίπλα από την εκκλησία της Ευαγγελίστριας και το καφενείο στο Σιδηροδρομικό Σταθμό, ανταγωνίζονταν να φέρουν το καλύτερο μουσικό σχήμα από τις Σέρρες και τη Θεσσαλονίκη κάθε Κυριακή.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 λειτούργησαν και οι δυο θερινοί κινηματογράφοι «Παλλάς» και «Ολύμπιον». Οι αντίστοιχοι χειμερινοί λειτουργούσαν ο ένας δίπλα από το Καφενείο «Ομόνοια» και ο άλλος στο Τσαρστή Τζαμί. Τη δεκαετία του 1960, κτίσθηκε και τρίτος χειμερινός κινηματογράφος, απέναντι από την Εθνική Τράπεζα. Σήμερα, έχει μετατραπεί και αυτός σε καφετέρια και καταστήματα. Λίγο αργότερα κυρίως τη δεκαετία του 1970, λειτούργησε και τέταρτος χειμερινός κινηματογράφος, το οίκημα του οποίου πολύ γρήγορα ακολούθησε την τύχη των άλλων κινηματογράφων.

Οι γυμναστικές επιδείξεις των σχολείων αποτελούσαν το κορυφαίο αθλητικό, αλλά και πολιτιστικό γεγονός κάθε Μάιο για τη νεολαία της πόλης. Στα κατηχητικά σχολεία και την ενασχόληση με τον προσκοπισμό, αφιέρωναν ένα μεγάλο κομμάτι από τον ελεύθερο τους χρόνο οι μαθητές τα απογεύματα. Σύμφωνα με το σχολικό κανονισμό, που ίσχυε μέχρι περίπου το τέλος της δεκαετίας του 1970, απαγορεύονταν η κυκλοφορία των μαθητών μετά την 19.00 ώρα στους δρόμους.

Περίοδος ανασυγκρότησης

Μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου (1949) αρχίζει μία νέα περίοδος για την περιοχή. Η νέα περίοδος ή περίοδος του ψυχρού πολέμου, όπως χαρακτηρίζεται, δεν επιτρέπει την ανάπτυξη σχέσεων με τους γειτονικούς λαούς και τα μέτρα ασφαλείας είναι μεγάλα. Η περιοχή είναι χωρισμένη σε ελεγχόμενες και απαγορευμένες ζώνες. Κάτω υπό αυτές τις συνθήκες οι επενδύσεις στην περιοχή ήταν ανύπαρκτες. Η μοναδική πηγή εισροής κεφαλαίων για την πόλη ήταν ο Στρατός, ο οποίος τροφοδοτούσε ως ένα βαθμό την οικονομία μετά τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Οι υποδομές σε γέφυρες δρόμους αρδευτικά έργα ήταν ανύπαρκτες. Αυτές που υπήρχαν πριν από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο καταστράφηκαν. Οι δρόμοι το χειμώνα γίνονταν αδιάβατοι και τα ποτάμια πλημμύριζαν με την πρώτη βροχή καταστρέφοντας τις σοδειές, γιατί δεν υπήρχαν τεχνικά έργα.

Τα μαθητικά συσσίτια και η πρόνοια με τα διάφορα επιδόματα επεδίωκαν ν' ανακουφίσουν τους κατοίκους. Η λειτουργούσα ηλεκτρική εταιρία εξυπηρετούσε τις ανάγκες της πόλης μόνο κατά τη νύκτα. Η ουσιαστική επί καθημερινής και εικοσιτετράωρης βάσης παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού άρχιζε σταδιακά από το 1960.

Το 1955, η Ιερά Μητρόπολη Σιδηροκάστρου συγκεντρώνει εφόδια και οπλισμό για τον αγώνα της Κύπρου.

Από το 1960, το ηλεκτρικό ρεύμα αλλάζει τη ζωή της πόλης και τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων της, αλλά αρχίζει και ένα έντονο μεταναστευτικό ρεύμα προς τη Δυτική Ευρώπη και τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδος. Από το 1965 αρχίζει σταδιακά και η αποκατάσταση σχέσεων καλής γειτονίας με τη Βουλγαρία. Ανοίγει το τελωνείο του Προμαχώνα, κατασκευάζεται σύγχρονος, για την εποχή εκείνη αυτοκινητόδρομος, ο οποίος τη νύχτα φωτιζόταν καθ' όλο το μήκος του, από τη γέφυρα του Στρυμόνα μέχρι τον Προμαχώνα. Έτσι η εμπορική κίνηση αρχίζει δειλά-δειλά να μεγαλώνει καθημερινά στο Σιδηρόκαστρο συγκεντρώνονταν ζωντανά όλα τα εισαγόμενα από τη Βουλγαρία αμνοερίφια, εκτελωνίζονταν και ως σφάγια μεταφέρονταν με οχήματα ψυγεία στην Αθήνα και τις άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδος. Τα σφαγεία, τα οποία λειτουργούσαν με βάρδιες επί εικοσιτετραώρου βάσεως, προσέφεραν εργασία σε μεγάλο αριθμό των κατοίκων της πόλης.

Το Σιδηρόκαστρο γενικά την περίοδο αυτή παρουσίαζε αισιόδοξες προοπτικές, για ανάπτυξη και ευημερία. Με δύο μόνο εμπορικές δραστηριότητες με τη γειτονική Βουλγαρία είχε μετατραπεί σε σημαντικό εμπορευματικό κέντρο.

Πολεοδομική εξέλιξη

Η πολεοδομική εξέλιξη στο Σιδηρόκαστρο σε όλες τις φάσεις της ιστορικής του πορείας φαίνεται να ήταν έντονη, διότι μετά από κάθε πόλεμο ακολουθούσε η περίοδος της ανασυγκρότησης. Ελάχιστα οικήματα σήμερα έχουν απομείνει από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, κυρίως στη συνοικία Βαρόσι, τα οποία μαρτυρούν την πολεοδομική αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα.

Στη σημερινή εποχή, η οποία διακρίνεται από την παγκοσμιοποίηση και την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων και αγαθών, το Σιδηρόκαστρο κατέχει ζωτική και κεντρική θέση στον συγκοινωνιακό άξονα, που οδηγεί από τη Μεσόγειο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Ένα μεγάλο τουριστικό ρεύμα κινείται επί του συγκοινωνιακού αυτού άξονα, όπως συνέβαινε κατά τις διάφορες φάσεις της ιστορίας, που η Βαλκανική χερσόνησος αποτελούσε ενιαία κρατική οντότητα.

Εκπαίδευση

Το Δημοτικό σχολείο

Στο Σιδηρόκαστρο μετά το 1921 υπήρχε ένα εξατάξιο Δημοτικό σχολείο στο Βαρόσι με τρεις δασκάλους και τρεις δασκάλες. Κάθε τάξη αποτελούνταν από είκοσι περίπου αγόρια και επτά με οκτώ κορίτσια. Η εκπαίδευση δεν ήταν τότε υποχρεωτική, έγινε μετά το 1950.

Την 27η Ιουνίου, ημέρα απελευθέρωσης του Σιδηροκάστρου πραγματοποιούταν μαθητική παρέλαση.

Το Γυμνάσιο

Στο Σιδηρόκαστρο μετά το 1921 υπήρχε ένα τετρατάξιο Γυμνάσιο απέναντι από τον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γεωργίου, το οποίο στεγάζονταν σε ιδιόκτητο σπίτι. Μετά το 1932 χτίστηκε καινούργιο κτίριο με μεγάλες αίθουσες και το γυμνάσιο στεγάστηκε εκεί και έγινε εξατάξιο.

Οι καθηγητές αρχικά ήταν μόνο δύο και για τις τέσσερις τάξεις μετά όμως από διαμαρτυρία των μαθητών ήρθαν στο σχολείο και άλλοι τέσσερεις. Κάθε τάξη αποτελούνταν από εικοσιπέντε περίπου αγόρια και έξι κορίτσια.

Μετά τον πόλεμο του 1940 στο Σιδηρόκαστρο υπήρχαν τρία Δημοτικά, τρία Νηπιαγωγεία και ένα εξατάξιο Γυμνάσιο. Κάθε τάξη είχε περίπου σαράντα μαθητές και κάθε σχολείο διακόσιους πενήντα μαθητές σε σύνολο.

Τη δεκαετία του 1950 έως την δεκαετία του 1970 στο τέλος της κάθε σχολικής χρονιάς, στην αυλή του σχολείου πραγματοποιούνταν απ’ όλους τους μαθητές γυμναστικές επιδείξεις.

Σήμερα στο Σιδηρόκαστρο λειτουργούν τρεις Βρεφονηπιακοί σταθμοί, τέσσερα Νηπιαγωγεία με 140 νήπια και προνήπια, τρία Δημοτικά σχολεία με 500 μαθητές, ένα Παλλατίδειο Γυμνάσιο με 320 μαθητές ένα Ενιαίο Λύκειο με 250 μαθητές, ένα Τεχνικό Επαγγελματικό Λύκειο (Τ.Ε.Ε) και Ι. Ε. Κ. διαφόρων ειδικοτήτων.

Το Ηρώο της πόλης

Το Σιδηρόκαστρο ανήγειρε το 1920 και λίγα χρόνια μετά τη Βουλγαρική κατοχή του 1917 ένα ηρώο στον πευκόφυτο λόφο στο κέντρο της πόλης. Πάνω στις μαρμάρινες πλάκες στις τρεις πλευρές του μνημείου ήταν χαραγμένα με χρυσά γράμματα τα ονόματα των σφαγιασθέντων το 1913 και πεσόντων Σιδηροκαστρινών. Στη μαρμάρινη πλάκα της δυτικής πλευράς υπήρχε χαραγμένο ένα δάφνινο στεφάνι και η επιγραφή: «Η Πόλις του Σιδηροκάστρου εις μνήμην των τέκνων της».

Η κατασκευή του ηρώου αυτού άρχισε το 1920, όταν Δήμαρχος στην πόλη, την περίοδο αυτή, ήταν ο Γεώργιος Μάνος. Η κατασκευή του στοίχισε 150.000 περίπου δραχμές, σημαντικό ποσό για την εποχή εκείνη, που διατέθηκαν από τον προϋπολογισμό του Δήμου και προαιρετικές εισφορές των κατοίκων. Ολοκληρώθηκε στις 6 Αυγούστου του 1922, όταν την ημέρα αυτή έγινε με κάθε επισημότητα η μετακομιδή των οστών των σφαγιασθέντων στις 25 και 26 Ιουνίου του 1913 Σιδηροκαστρινών από την ασβεσταριά του προαυλίου του Εθνικού Ορφανοτροφείου Αρρένων Σιδηροκάστρου, τα οποία τοποθετήθηκαν στη βάση του μνημείου.

Στις 13 και 14 Αυγούστου του 1941, οι Βούλγαροι ανατίναξαν με δυναμίτη το Ηρώο. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου και την αποχώρηση των Βουλγάρων, στο μνημείο συνέχιζαν να αναπαύονται τα οστά των ηρώων της πόλης.

Το 1956 ο Δήμαρχος Παναγιώτης Βονίτης το αναστήλωσε και το επανέφερε στην αρχική του μορφή. Στις νέες του μαρμάρινες πλάκες, που εντοιχίστηκαν και πάλι, προστέθηκαν και τα ονόματα των πεσόντων στην Αλβανία το 1940, αλλά και αυτών που θανατώθηκαν κατά τη Βουλγαρική κατοχή. Τα 1960, η τότε Δημοτική αρχή, υπό τον Αλέξανδρο Τριανταφυλλίδη αποφάσισε την κατεδάφιση του μνημείου, κάτι που δε βρήκε σύμφωνους τους κατοίκους της πόλης, των οποίων η αντίδραση υπήρξε καθολική. Οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και τα υπομνήματα προς την Κυβέρνηση δεν έφεραν αποτέλεσμα και το Ηρώον κατεδαφίσθηκε πλέον οριστικά για να ανεγερθεί Τουριστικό Περίπτερο. Τα οστά των σφαγιασθέντων μαζί με το Μητροπολίτη Μελενίκου, Κωνσταντίνο Ασημιάδη Σιδηροκαστρινών το 1913, μεταφέρθηκαν από τον τότε Μητροπολίτη Βασίλειο, στο εξωκλήσι του προφήτη Ηλία.

Η Δημοτική αρχή, για να μετριάσει τις αντιδράσεις, που προκάλεσε η κατεδάφιση του Ηρώου αυτού, διενήργησε Πανελλήνιο Έρανο και φιλοτέχνησε το Άγαλμα του Μ. Αλεξάνδρου και της μητέρας του Ολυμπιάδος, το οποίο έστησε στην κεντρική πλατεία, επιδιώκοντας να το καθιερώσει ως Ηρώο της πόλης. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα, ως Ηρώο, επιδιώχθηκε να καθιερωθεί μία μαρμάρινη στήλη στην πλατεία, πάνω από το 2° Δημοτικό Σχολείο. Από τη δεκαετία του 1970, ως Ηρώο καθιερώθηκε η μαρμάρινη στήλη, που υπήρχε στο προαύλιο του Εθνικού Ορφανοτροφείου Αρρένων προς τιμή των σφαγιασθέντων το 1913 Σιδηροκαστρινών.

Το 1998 η Δημοτική αρχή υπό τη Δήμαρχο Βασιλική Χατζηαγγέλου, μετά από πρόταση του Μακαριστού Μητροπολίτη Ιωάννη, αποφάσισε να κτίσει στο χώρο του προαυλίου του Ορφανοτροφείου, στη θέση όπου υπήρχε η ασβεσταριά, οστεοφυλάκιο, προκειμένου να μεταφερθούν τα οστά των σφαγιασθέντων το 1913. Μετά και τη διαμόρφωση της πλατείας Πολυζωΐδη, το Ηρώο της πόλης στήθηκε σε περίοπτη θέση στο χώρο της θυσίας των Σιδηροκαστρινών πάνω από το οστεοφυλάκιο, μαζί με τις προτομές του Μητροπολίτη Κωνσταντίνου Ασημιάδη και του Σιδηροκαστρινού ήρωα Αντισυνταγματάρχη Κατσάνη Γεωργίου, ο οποίος ως Διοικητής της 33 Μοίρας καταδρομών της Κύπρου, σκοτώθηκε κατά την Τουρκική εισβολή το 1974 στο ύψωμα του Αγίου Ιλαρίωνα, δίπλα από την Κερύνεια.

Ο Κεντρικός λόφος και το τουριστικό περίπτερο

Στο κέντρο της σημερινής πόλης, ο λόφος στον οποίο ήταν κτισμένο το Δημοτικό περίπτερο, έχει κι αυτός τη δική του ιστορία.

Στο εσωτερικό του λόφου, υπήρχε καταφύγιο, το οποίο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου παρείχε αντιαεροπορική προστασία στον άμαχο Ελληνικό πληθυσμό και κατά την κατοχή χρησιμοποιήθηκε ως τόπος βασανιστηρίων και εκτελέσεων.

Ο λόφος αυτός, ο οποίος μοιάζει με αρχαία ταφική χωμάτινη τούμπα, χρησιμοποιούνταν κατά την προϊστορική και Μακεδονική εποχή, ως νεκροταφείο, όπως μαρτυρούν απασβεστωμένα οστά, τα οποία προβάλλουν κατά καιρούς στην απόκρημνη του πλευρά. Κατά τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή εποχή πιθανόν αποτελούσε χώρο αναψυχής λόγω της θέας που παρείχε, ενώ κατά την Τουρκοκρατία στη νότια του πλευρά, όπου σήμερα είναι κτισμένο το 2° Δημοτικό Σχολείο, υπήρχε σύμφωνα με τις μαρτυρίες και τα ευρήματα, Μουσουλμανικό νεκροταφείο.

Από το 1922, λίγα χρόνια μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την απελευθέρωση της περιοχής από τον Τουρκικό και Βουλγαρικό ζυγό ο λόφος αυτός, αποτελούσε τον ιερό χώρο τιμής των ηρώων της πόλης μέχρι το 1962, οπότε κατεδαφίσθηκε το ηρώο για να κτισθεί το Δημοτικό Τουριστικό Περίπτερο. Λίγα χρόνια αργότερα, ένα μεγάλο τμήμα του λόφου αυτού οικοπεδοποιήθηκε.

Φυσικό περιβάλλον

Ο ποταμός Κρουσοβίτης ή Αχλαδίτης, ο οποίος έχει τις πηγές του στην περιοχή του Αχλαδοχωρίου ή Κρουσόβου, όπως ονομάζονταν το χωριό κατά την Τουρκοκρατία, διασχίζει το Σιδηρόκαστρο από τα βορειοανατολικά προς τα νοτιοδυτικά και συνιστά έναν από τους παραποτάμους του Στρυμόνα. Κατά μήκος της διαδρομής του ποταμού αυτού από το Αχλαδοχώρι μέχρι το Σιδηρόκαστρο, σχηματίζεται κοιλάδα με πλατάνια και πλούσια βλάστηση. Την κοιλάδα αυτή σε αρκετά σημεία κατά μήκος της, την γεφυρώνουν θολωτές κατασκευασμένες πέτρινες γέφυρες, οι περισσότερες των οποίων όμως ανατινάχθηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.

Σημαντικότερη από τις γέφυρες αυτές ήταν η θολωτή πέτρινη του Σιδηροκάστρου, δίπλα τον Πύργο του Ανδρόνικου, η οποία ένωνε τη συνοικία του Βαροσίου με την υπόλοιπη πόλη. Η γέφυρα κατεδαφίσθηκε τη δεκαετία του 1970 για να στηθεί στη θέση της αντίστοιχη σύγχρονη.

Μία νεότερη γέφυρα επίσης, με υπερκείμενα τόξα, που την κάνουν να ομοιάζει με κρεμαστή κατασκευάσθηκε τη δεκαετία του 1930 λίγο πιο κάτω, για να ενώσει τα Τσερκέζικα (Καλλιθέα) και το Βαρόσι με την υπόλοιπη πόλη. Η γέφυρα αυτή μετά από παρεμβάσεις που έγιναν τη δεκαετία του 1980 στα τόξα της και τον φέροντα οπλισμό της, για να συντηρηθεί και να ενισχυθεί, κατέρρευσε τελικά κάτω υπό το βάρος του φορτίου και τις ταλαντώσεις σύγχρονου τριαξονικού φορτηγού οχήματος το 1995. Ανακατασκευάσθηκε επάνω στο ίδιο αρχιτεκτονικό σχέδιο με την προηγούμενη, αλλά με διαπλάτυνση του οδοστρώματος και των ρείθρων (πεζοδρομίων) της και ξαναδόθηκε στην κυκλοφορία το 1998.

Καταρράκτης στην περιοχή «Ζεστά Νερά»

Στο ύψος του Σχιστόλιθου, δίπλα από το μαύρο βράχο, όπου μικραίνει το πλάτος της κοιλάδας, ένα μικρό τεχνητό φράγμα δημιουργεί καταρράκτες. Καταρράκτες σχηματίζονται και στη διασταύρωση της οδού Σιδηροκάστρου- Αχλαδοχωρίου προς τα Ζεστά Νερά. Από τα Ζεστά Νερά μέχρι το σημείο αυτό, τα νερά του ποταμού ακολουθούν υπόγεια και επιφανειακή διαδρομή. Στο σημείο αυτό, τα επιφανειακά νερά σχηματίζουν καταρράκτες πάνω στα σταλαγμιτικά πετρώματα, ενώ τα υπόγεια εξέρχονται στο ίδιο σημείο από ένα σπήλαιο. Στη θέση αυτή παλαιότερα, νερόμυλοι συμπλήρωναν την ομορφιά του τοπίου, αλλά σήμερα σώζονται μόνο τα ερείπια τους.

Κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Κρουσοβίτη, υπάρχουν επίσης σημαντικά σπήλαια, τα οποία είναι υπό εξερεύνηση.

Άλλα αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής

• Ο υδροβιότοπος της λίμνης Κερκίνης που δημιουργήθηκε από τεχνητή ανθρώπινη παρέμβαση στον Στρυμόνα ποταμό και έχει να παρουσιάσει πάρα πολλές ομορφιές και αξιοθέατα. Αποτελεί το φυσικό βόρειο σύνορο της Ελλάδας με τη Βουλγαρία και είναι υγροβιότοπος προστατευμένος από τη διεθνή Σύμβαση Ραμσάρ.
• Τα Λουτρά Σιδηροκάστρου με νερό 45˚C, λίγο βορειότερα από το Σιδηρόκαστρο και κοντά στην σιδηροδρομική γέφυρα του Στρυμόνα. *Υδροθεραπευτήριο λειτουργεί επίσης στην κοινότητα Θερμών, καθώς και στο Άγκιστρο.
• Το ιστορικό οχυρό του Ρούπελ, που στις 26 Μαΐου λειτούργησε ως φραγμός στην προέλαση των Γερμανοβουλγαρικών δυνάμεων.
• Ο δασοβοτανικός κήπος και το ενυδρείο της Βυρώνειας.
• Tο χιονοδρομικό κέντρο στο Λαϊλιά.

Αξιόλογοι Σιδηροκαστρινοί

• Γεώργιος Σωτηριάδης (1852-1942), Φιλόλογος, αρχαιολόγος, πανεπιστημιακός και ακαδημαϊκός.

Βιβλιογραφία - Αναφορές

• Σαμσάρης Κ. Δημήτρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την Αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1976 (Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών), σσ. 56-57, 93-94, 120-123.
• Πασχαλέρη Ν. Κανελλίτσα, «Το Σιδηρόκαστρο χθες και σήμερα», Φωτοτυπωτική, Θεσσαλονίκη, 1994.
• Τζανακάρης Ι. Βασίλης, «Το Σιδηρόκαστρο επί πτερύγων ιστορίας», Typo Offset , Θεσσαλονίκη, 2002.
• Σκαρλάτος Παν. Νικόλαος, «Σιδηρόκαστρο αιώνια πόλη του κάστρου»,Τυποτεχνική Σιδηροκάστρου, 2005.
• Προφορική μαρτυρία: Ζαχαριάδης Κων/νος, 12-5-2005.
• Έντυπο Ιεράς Μητροπόλεως Σιδηροκάστρου, 30-8-2005.
• Προφορική μαρτυρία: Παρίσης Αδάμ, 23-9-2005.
• Ιστοσελίδα "Αθήνα 2004" (www.athens2004.com)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιστοσελίδα του Δήμου Σιδηροκάστρου
• Διαδικτυακή Πύλη του Σιδηροκάστρου: Νέα και συζήτηση για την πόλη
• Δημοτική Επιχείρηση Λουτρών Σιδηροκάστρου
• Ερασιτεχνικό Ασύρματο Δίκτυο Σιδηροκάστρου