Σημαία της Τουρκίας

Δημοκρατία της Τουρκίας

Χρήση	Εθνική σημαία και σύμβολο
Αναλογία	2:3
Υιοθετήθηκε	1844
Σχεδιασμός	Κόκκινο φόντο στο οποίο εμπεριέχονται λευκό αστέρι και ημισέληνος, ελαφρώς αριστερά από το κέντρο.

Η σημαία της Τουρκίας αποτελείται από μία λευκή ημισέληνο και ένα αστέρι σε κόκκινο φόντο. Το όνομα της σημαίας στα τουρκικά είναι Ay Yıldız (κυριολεκτικά, άστρο της σελήνης) ή al sancak (ερυθρό πανό). Το σχέδιο της σημαίας είναι αρχαίο και πανομοιότυπο με την τελευταία σημαία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία καθιερώθηκε το 1844, ως μέρος των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ. Οι γεωμετρικές αναλογίες της σημαίας με νόμο σταθεροποιήθηκαν βάσει του Νόμου για την Τουρκική Σημαία, το 1936.

Ιστορία

Η ημισέληνος και το αστέρι, ενώ θεωρούνται γενικά ως ισλαμικά σύμβολα, χρησιμοποιούνταν ευρέως στη Μικρά Ασία νωρίτερα από την έλευση του Ισλάμ. Σύμφωνα με μία θεωρία, η εικόνα της ημισελήνου έχει τις ρίζες της στα τάμγκα (tamgha), δηλ. τα σημάδια που χρησιμοποιούνταν για να σημαδεύουν τα ζώα τους οι κτηνοτρόφοι και τις σφραγίδες που χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι της Κεντρικής Ασίας.

Είναι γνωστό ότι οι Οθωμανοί χρησιμοποιούσαν κόκκινες σημαίες τριγωνικού σχήματος τουλάχιστον από το 1383, οι οποίες έγιναν ορθογώνιες με το πέρασμα των αιώνων. Υπήρχαν πολλά και διαφορετικά σχέδια την εποχή των Οθωμανών, τα περισσότερα από τα οποία είχαν ένα ή περισσότερα μισοφέγγαρα για διαφορετικούς σκοπούς, όπως η σημαία με το πράσινο φόντο που σήμαινε το χαλιφάτο. Κατά τα τελευταία αυτοκρατορικά χρόνια καθιερώθηκε η ιδιαίτερη χρήση του ερυθρού ως συμβόλου κοσμικής εξουσίας και του πράσινου σε θρησκευτικά ιδρύματα. Το 1844, το οκτάκτινο αστέρι αντικαταστάθηκε με ένα άλλο πεντάκτινο και η σημαία έλαβε τη μορφή που έχει και σήμερα.

Προέλευση της σημαίας

Η προέλευση της ημισελήνου και του αστεριού ως συμβόλων ανάγουν στην εποχή των αρχαίων Σουμερίων αλλά και στην αρχαία Αίγυπτο.

Αρκετοί παλαιότεροοι ιστορικοί έχουν τονίσει την παρουσία της ημισελήνου στα νομίσματα του αρχαίου Βυζαντίου, και ισχυριστεί ότι αυτά αποτέλεσαν έμπνευση για την σημερινή τουρκική σημαία. Κατά την περίοδο της εξάπλωσης του Φιλίππου Β', το Βυζάντιο υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με το Μακεδόνα βασιλιά, ωστόσο εκείνος πολιόρκησε την πόλη, το 341 π.Χ, μετά από άρνηση των Βυζαντινών να στραφούν εναντίον της Αθήνας. Οι κάτοικοί της πόλης απέδωσαν τη σωτηρία της σε θαύμα της θεάς Εκάτης, όπως μαρτυράται από άγαλμα που έστησαν προς τιμή της, αλλά και σε παραστάσεις της σε νομίσματα της εποχής. Η ημισέληνος που απεικονίστηκε σε βυζαντινά νομίσματα έγινε σύμβολο της πόλεως. Εντούτοις, αυτή η θεωρία αγνοεί το ότι η ημισέληνος ήταν ένα μόνο από τα σύμβολα στα νομίσματα της πόλης του Βυζαντίου, ότι το ίδιο σύμβολο χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από πολλούς άλλους ηγεμόνες και λαούς της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, καθώς και το χρονολογικό κενό πολλών αίωνων μεταξύ των δυο.

Επίσης, έχει αναφερθεί από πολλούς ότι η ημισέληνος και το αστέρι υπήρξαν ιερά σύμβολα των τουρκικών φυλών και πριν από την έλευση του Ισλάμ. Το κόκκινο χρώμα δηλώνει το Νότο στους αρχαίους τουρκικούς πολιτισμούς. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2004, στη διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών στην Μπισκέκ, πρωτεύουσα της Κιργισίας ήρθε στο φως νόμισμα, ηλικίας 1.500 ετών, που έχει επάνω του χαραγμένα την ημισέληνο με το αστέρι και από δίπλα το πρόσωπο πιθανότατα ενός άρχοντα .

Η προέλευση της σημαίας είναι το θέμα πολλών θρύλων στη χώρα, που έρχονται σε αντίφαση με τα ιστορικά γεγονότα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ένας τέτοιος θρύλος κάνει λόγο για αντικατοπτρισμό της ημισελήνου και ενός αστεριού στο αίμα Τούρκων πολεμιστών μετά τη μάχη του Μαντζικέρτ, το 1071, σύμφωνα με μία εκδοχή, ή μετά τη μάχη του Κοσσυφοπεδίου, το 1389, όταν σκοτώθηκε ο Σουλτάνος Μουράτ Α΄ και συνέβη μία προσέγγιση του Δία με τη Σελήνη. Άλλες θεωρίες κάνουν λόγο για το όνειρο του Οσμάν Α΄, που είδε να βγαίνει από το στήθος του ένα αστέρι και μία ημισέληνος. αλλά και τη θέαση μιας ημισελήνου και ενός αστεριού την ημέρα που έπεσε η Κωνσταντινούπολη, το 1453.

Πέρα από θρυλικές παραδόσεις, η ημισέληνος χρησιμοποιήθηκε συχνά αλλά αδιάκριτα ως διακοσμητικό μοτίβο σε οθωμανικές σημαίες, φιρμάνια, ενδύματα, και άλλα αντικείμενα από τον 16ο αιώνα τουλάχιστον. Δεν φαίνεται όμως να είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία ή να θεωρείτο ιερό ή δυναστικό έμβλημα, για το μεγαλύτερο μέρος της οθωμανικής περιόδου. Αυτή η χρήση αντικατοπτρίζει και την χρήση της ημισελήνου ως διακοσμητικού συμβόλου ευρύτερα στον ισλαμικό χώρο μέχρι τότε. Η σύνδεση της ημισελήνου με το Ισλάμ φαίνεται να ξεκίνησε στη Δυτική Ευρώπη, όπου ήδη τον 15ο αιώνα υιοθετήθηκε για να συμβολίζει ισλαμικές περιοχές, και ιδιαίτερα την Τουρκία, π.χ. σε πίνακες με αναπαραστάσεις μαχών, ή σε πορτολάνους. Αυτή η χρήση ήταν εντελώς άγνωστη στους ίδιους τους Τούρκους: όταν ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ οργάνωσε πυροτεχνήματα προς τιμήν του Οθωμανού πρέσβη Γιρμί Σεκίζ Μεχμέτ Εφέντη το 1720, οι Γάλλοι αυλικοί έπρεπε να εξηγήσουν στον έκπληκτο πρέσβη ότι η εστεμμένη ημισέληνος συμβόλιζε τη χώρα του, μιας και κάθε χώρα έπρεπε να έχει ιδιαίτερο έμβλημα.

Η ημισέληνος υιοθετήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως επίσημο σύμβολο μόλις επί Σελίμ Γ΄, στα πλαίσια των εξευρωπαϊστικών μεταρρυθμίσεων του ηγεμόνα αυτού, και καθιερώθηκε το 1827 από τον Μαχμούτ Β΄.

• 
  Η τενγκριική ημισέληνος.
• 
  Κέρμα του Βυζαντίου με την ημισέληνο

Ομοιότητες με άλλες Εθνοτικές σημαίες

• 
  Η Σημαία της άλλοτε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην οποία βασίζεται η σημερινή σύχγρονη Τουρκική σημαία.
• 
  Η «αυτοαποκαλούμενη Εθνική Τουρκοκυπριακή Σημαία» του Ψευδοκράτους, η οποία βασίζεται στα φερώνυμα σύμβολα της Τουρκικής σημαίας, η οποία είναι και «κλώνος της». Αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία. Η σημαία θεωρείται ανεπιθύμητη από πολλές χώρες και φέρεται να είναι συνδέεται με τους Γκρίζους Λύκους, ενώ όλα τα κράτη Εθνική σημαία σε ολόκληρη την Κύπρο αναγνωρίζουν μόνο την Σημαία της Κύπρου.
• 
  Ανεπίσημη Σημαία των Ιρακινών Τουρκομάνων, σε χρήση από τους Τούρκους του Ιράκ. Η σημαία θεωρείται ανεπιθύμητη από πολλές χώρες και φέρεται να είναι κλώνος της σημαίας των Γκρίζων Λύκων.
• 
  Η ανεπίσημη σημαία των αυτονομιστών του Ανατολικού Τουρκεστάν, γνωστή και ως Κοκ Μπαϊράκ. Είναι ίδια με την Τουρκική σημαία, άλλα σε γαλάζιο χρώμα. Η σημαία θεωρείται ανεπιθύμητη από πολλές χώρες και φέρεται να είναι συνδέεται με τους Γκρίζους Λύκους.
• 
  Η Σημαία της Αυτονομίας του Αλάς, Καζακικό κράτος που υπήρξε το διάστημα 1917-1920. Είναι αντιγραφή της επίσημης και όλοίδιας Τουρκικής σημαίας, με την μόνη διαφορά, ότι η ημισελήνος και το αστέρι, είναι σε κίτρινο χρώμα.
• 
  Η σημαία των αυτονομιστών του Άτσεχ. Η σημαία που χρησιμοποιείται από τους αντάρτες της επαρχίας του Άτσεχ, οι οποίοι είναι υπέρ της ανεξαρτησίας από την Ινδονησία, είναι παρόμοια με τη σημαία της Τουρκίας. Μάλιστα, προέρχεται από τους Οθωμανούς του 16ου αιώνα, όταν ο στόλος τους έφτασε στη σημερινή επαρχία της Ινδονησίας. Η σημαία του Άτσεχ θεωρείται ανεπιθύμητη από πολλές χώρες και φέρεται να είναι συνδέεται με τους Γκρίζους Λύκους.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Türk Bayrağı Kanunu, Ο νόμος του 1983 για τη σημαία.
• Türk Bayrağı Tüzüğü, τουρκικό κείμενο με το διάταγμα αναφορικά με τη σημαία.
• Η μικρότερη σημαία στον κόσμο (700 νανόμετρα πλάτος και περίπου 2 νανόμετρα ύψος), που κατασκευάστηκε σε πανεπιστήμιο της Τουρκίας.