Ο Αρχοντοχωριάτης
Ο Αρχοντοχωριάτης Le Bourgeois gentilhomme | |
---|---|
Συγγραφέας | Μολιέρος |
Πρωτότυπος τίτλος | Le Bourgeois gentilhomme |
Παγκόσμια πρώτη παράσταση | 14 Οκτωβρίου 1670 |
Τοποθεσία πρώτης παράστασης | Κάστρο του Σαμπόρ |
Ρόλοι | Μουσικοδιδάσκαλος, Χοροδιδάσκαλος, Κύριος Γιορδάνης, Δάσκαλος Φιλοσοφίας, Ράφτης, Κάλφας, Νικολέτα, Κυρία Γιορδάνη, Δοράντης, Κλεόντης, Κοβιέλος, Λουκίλη, Δοριμάνη και Δάσκαλος ξιφασκίας |
Γλώσσα πρωτότυπου | Γαλλικά |
Είδος | κωμωδία-μπαλέτο |
Διαδραματίζεται στο/η | Παρίσι |
Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Αρχοντοχωριάτης (πρωτότυπος τίτλος στα γαλλικά: Le Bourgeois gentilhomme), είναι πεντάπρακτη κωμωδία-μπαλέτο σε πρόζα του Μολιέρου, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο 1670 στην αυλή του Λουδοβίκου ΙΔ΄ στο κάστρο του Σαμπόρ από τον θίασο του Μολιέρου. Οι επόμενες δημόσιες παραστάσεις δόθηκαν στο θέατρο του Παλαί Ρουαγιάλ από τον Νοέμβριο 1670. Τη μουσική συνέθεσε ο Ζαν-Μπατίστ Λυλί.[1]
Το έργο σατιρίζει τις απόπειρες κοινωνικής αναρρίχησης, διακωμωδώντας τόσο την επιτηδευμένη αστική τάξη που θέλει να μιμηθεί τη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής των ευγενών όσο και τη ματαιόδοξη και υπεροπτική αριστοκρατία.[2]
Ο τίτλος - κυριολεκτικά: Ο αστός ευγενής- εννοείται ως οξύμωρο σχήμα: στη Γαλλία του Μολιέρου, ένας «ευγενής» ήταν εξ ορισμού γεννημένος αριστοκράτης και έτσι δεν θα μπορούσε να υπάρχει «αστός (μπουρζουά) ευγενής».
Χαρακτήρες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μουσικοδιδάσκαλος
- Χοροδιδάσκαλος
- Κύριος Γιορδάνης
- Ξιφομάχος
- Φιλόσοφος
- Ράφτης
- Κάλβας
- Νικολέτα
- Κυρία Γιορδάνη
- Δοράντης
- Κλεόντης
- Κοβιέλος
- Λουκίλη
- Δοριμάνη
- Τραγουδιστής-τραγουδίστρια
- Χορευτές
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η παράσταση διαδραματίζεται στο Παρίσι, στο σπίτι του κυρίου Ζουρντέν, πλούσιου μεσήλικα αστού, του οποίου ο πατέρας πλούτισε ως έμπορος υφασμάτων. Ο μεγαλομανής Ζουρντέν έχει βάλει έναν στόχο στη ζωή του: να υψωθεί πάνω από το επίπεδο της αστικής τάξης και να γίνει αποδεκτός ως αριστοκράτης. Για το σκοπό αυτό, παραγγέλνει υπέροχα καινούργια ρούχα και χαίρεται πολύ όταν ο βοηθός του ράφτη τον αποκαλεί κοροϊδευτικά «άρχοντα». Ασχολείται με την εκμάθηση της ξιφασκίας, του χορού, της μουσικής και της φιλοσοφίας, παρά την ηλικία του. Μ' αυτό τον τρόπο καταφέρνει συνεχώς να γελοιοποιείται, ακόμη και στους δασκάλους του. Στο μάθημα για τη βελτίωση της έκφρασής του εκπλήσσεται ευχάριστα όταν διαπιστώνει ότι μιλούσε σε πρόζα όλη του τη ζωή χωρίς να το ξέρει:
«Μα την πίστη μου! Για περισσότερα από σαράντα χρόνια μιλώ σε πρόζα χωρίς να γνωρίζω τίποτα γι' αυτό, και είμαι ο πιο υπόχρεος άνθρωπος στον κόσμο απέναντί σου που μου το είπες».
Η λογική και έξυπνη σύζυγός του, βλέπει ότι γελοιοποιείται και τον προτρέπει να επιστρέψει στην προηγούμενη μεσοαστική ζωή του και να ξεχάσει όλα όσα έμαθε. Ο Ντοράντ, ένας ξεπεσμένος αριστοκράτης έχει προσκολληθεί στον κ. Ζουρντέν, τον περιφρονεί κρυφά αλλά κολακεύει τις αριστοκρατικές του βλέψεις. Για παράδειγμα, λέγοντας στον αφελή Ζουρντέν ότι ανέφερε το όνομά του στον βασιλιά στις Βερσαλλίες, τον πείθει να πληρώσει τα χρέη του. Τα όνειρα του Ζουρντέν για κοινωνική άνοδο γίνονται όλο και πιο ψηλά. Ονειρεύεται να παντρευτεί μια μαρκησία και να παντρέψει την κόρη του Λουσίλ με έναν ευγενή. Όμως η Λουσίλ είναι ερωτευμένη με τον Κλεόντ, νεαρό άνδρα της μεσαίας τάξης. Φυσικά, ο κ. Ζουρντέν δεν συμφωνεί μ' αυτόν τον γάμο.[3]
Παρά τις προσπάθειες όλης της οικογένειας να τον επαναφέρουν στην πραγματικότητα, ο Ζουρντέν συνεχίζει να ονειροβατεί στα μεγαλεία. Έτσι, ο Κλεόντ, με τη βοήθεια του υπηρέτη του και της κυρίας Ζουρντέν, μεταμφιέζεται και παρουσιάζεται στον κ. Ζουρντέν ως γιος του σουλτάνου της Τουρκίας. Ο Ζουρντέν τον καλοϋποδέχεται και είναι πανευτυχής που η κόρη του θα παντρευτεί μέλος βασιλικής οικογένειας. Χαίρεται ακόμη περισσότερο όταν ο «Τούρκος πρίγκιπας» του ανακοινώνει ότι, ως πατέρας της νύφης, θα λάβει τίτλο ευγενείας και επίσημα σε ειδική τελετή, μια ιδιαίτερα κωμική σκηνή. Οι νέοι παντρεύονται και όταν ο γάμος ολοκληρώνεται, ο Ζουρντέν συνειδητοποιεί ότι τιμωρείται, αλλά πολύ αργά, για τη μεγαλομανία του.[4]
Μετάφραση στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ο Αρχοντοχωριάτης, μετάφραση: Νικόλαος Πολίτης, εκδόσεις Δωδώνη, 2013[5]
Μεταφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Θέατρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο αρχοντοχωριάτης αποτελεί σταθερό κομμάτι του κλασικού θεατρικού ρεπερτορίου. Μεταξύ άλλων, έχει ανεβεί στις παρακάτω παραστάσεις:
- 1933: Το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά από το Εθνικό Θέατρο το 1933 σε μετάφραση του Γεωργίου Ν. Πολίτη και σκηνοθεσία του Φώτου Πολίτη. Ο Τηλέμαχος Λεπενιώτης ερμήνευε τον ρόλο του κυρίου Ζουρντέν (Ιορδάνη), πλαισιωμένος, μεταξύ άλλων, από τους Μιχαήλ Ιακωβίδη, Νίκο Δενδραμή, Ευάγγελο Μαμία, Χρήστο Ευθυμίου, Γεώργιος Σοφόπουλος, Άρη Μαλιαγρό, Ιωάννη Αυλωνίτη, Νίκο Παρασκευά, Θεόδωρο Αρώνη, Χρήστο Φαρμάκη, Γεώργιο Παστιανίδη, Ηλία Δεστούνη, Γεώργιο Ταλάνο, Κώστα Οικονομίδη, Νότη Μπογράκο, Ευθύφρονα Ηλιάδη, Άγγελο Γριμάνη, Μάριο Σαλβατώρ, Μαρίκα Ραφτοπούλου, Μιράντα Μυράτ, Κατερίνα Ανδρεάδη και Βάσω Μανωλίδου.[6]
- 1952: Η δεύτερη παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου ανέβηκε επίσης πάνω στη μετάφραση του Πολίτη σε σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινού με τον Χριστόφορο Νέζερ στον ομότιτλο ρόλο. Έπαιζαν ακόμη οι: Ελένη Χαλκούση, Θάλεια Καλλιγά, Μαρία Αλκαίου, Άλκης Παπάς, Χρήστος Ευθυμίου, Τάκης Γαλανός, Μιράντα Μυράτ, Άρης Βλαχόπουλος, Απόστολος Αβδής, Ιορδάνης Μαρίνος, Μιχάλης Καλογιάννης, Μιχάλης Μπούχλης, Θάνος Αρώνης, Γιώργος Κόνιαρης, Φιλόλαος Γεωργίου, Μιράντα Οικονομίδου, Μαργαρίτα Αμπατζή, Γιολάντα Ταστσόγλου, Γεώργιος Τασούλης, Ιωάννης Αυλωνίτης, Δημήτρης Ντουνάκης, Αναστάσιος Πολιτόπουλος, Ελευθέριος Σφακιανάκης, Φλώρα Γεωργίου, Βεατρίκη Δεληγιάννη, Αθηνά Κασσαβέτη, Ηρώ Μπιφέρνου, Μιχάλης Γεωργιάδης, Βλαδίμηρος Δείξιμος, Νεκτάριος Πιτσιλός και Ευάγγελος Τζώρτζης.[7]
- 1979: Μία ακόμη παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου βασίστηκε στην ίδια μετάφραση του Πολίτη και σκηνοθετήθηκε από τον Γιώργο Θεοδοσιάδη. Εκτός από τον πρωταγωνιστή, Παντελή Ζερβό, έπαιζαν οι: Θόδωρος Σαρρής, Ιάκωβο Ψαρρά, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Μπάμπης Γιωτόπουλος, Νίτα Παγώνη, Μαργαρίτα Λαμπρινού, Νόρα Βαλσάμη, Πόπη Παπαδάκη, Πίτσα Μπουρνόζου, Γιώργος Παρτσαλάκης, Κατερίνα Κτώνα, Μιχάλης Γεράκης, Γιαννούλα Χελντα, Μαρία Λιαπίκου, Νίκος Φιλιππόπουλος, Λίλιαν Καλοξύλου, Μαρία Σαλιβέρου, Τίτη Αντωνοπούλου, Ισίδωρος Σιδέρης, Θάνος Αρώνης, Κώστας Τύμβιος, Θάνος Καληώρας, Γκίκας Μπινιάρης, Μπάμπης Γιωτόπουλος, Τρύφων Καρατζάς, Γιώργος Πετρόχειλος, Κώστας Καστανάς, Τάσος Χαλκιάς, Μίκα Φλωρά, Δήμητρα Βολωνίνη, Δήμητρα Τσέλιου, Κάκια Αντωνοπούλου, Αμαλία Γκιζά, Νινή Βοσνιάκου, Δήμητρα Σερεμέτη, Γιώργος Βουτσίνος, Χρήστος Κωνσταντόπουλος και Έλλη Κωνσταντίνου.[8]
- 1991: Το έργο ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος σε μετάφραση Γιάννη Ιορδανίδη και σκηνοθεσία Βασίλη Βαφέα. Τον κεντρικό ρόλο ερμήνευσε ο Κώστας Βουτσάς, ενώ έπαιζαν επίσης οι: Κώστας Γακίδης, Στράτος Τρίπκος, Γιώργος Σμπυράκης, Αλεξάνδρα Μυλωνά, Λίτσα Βαΐδου, Νεφέλη Ανθοπούλου, Βασίλης Σπυρόπουλος, Γιώργος, Μουστάκας, Δημήτρης Γεννηματάς, Γρηγόρης Μήτας, Σμαρώ Γαϊτανίδου, Ελένη Καρπέτα, Δημήτρης Καρέλλης, Νίκος Κολοβός, Σμάραγδος Κλεοβούλου, Δέσποινα Μαρτινοπούλου και Λένα Κουρούδη.[9]
- 1992: Έναν χρόνο αργότερα, το έργο ανέβηκε στο θέατρο Περοκέ της Αθήνας, σε σκηνοθεσία Κώστα Μπάκα πάνω στη μετάφραση της Παρασκευής Καραγιαννίδου. Τον πρωταγωνιστή, Κώστα Βουτσά, πλαισίωναν οι Πέτρος Φυσσούν, Χρυσούλα Διαβάτη, Θάνος Καληώρας, Θάνος Παπαδόπουλος, Έφη Μουρίκη, Μανώλης Πουλιάσης, Αρετή Ζαχαριάδου, Πάνος Κορκοτάς, Κώστας Παγώνης, Γιώργος Βάσος, Βάνα Ζάκα, Βασίλης Ζωνόρος, Δημήτρης Παλαιοχωρίτης, Γιώτα Κουνδουράκη, Κώστας Φλωκατούλας και Παντελής Κοντογιάννης.[10]
- 2001: Το έργο ανέβηκε από το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Πάτρας στο θέατρο Απόλλων της Πάτρας. Η διασκευή ήταν του Θέμη Μουμουλίδη, ο οποίος σκηνοθέτησε την παράσταση μαζί με τον Περικλή Βασιλοπούλο. Εκτός από τον πρωταγωνιστή, Δημήτρη Πιατά, έπαιζαν οι: Μαρία Αθανασίου, Διονύσης Βούλτσος, Σεραφίτα Γρηγοριάδου, Αντιγόνη Δρακουλάκη, Αργύρης Καβίδας, Δημήτρης Ντάσκας, Γιάννα Παπαγεωργίου, Μάγια Πολιτάκη, Άντρια Πάπτη, Γιώργος Σμπυράκης, Ράσμι Σούκουλη και Γιώργος Ψυχογιός.[11]
- 2004: Μια δεύτερη παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος ανέβηκε στο Θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, σε μετάφραση και σκηνοθεσία του Γιάννη Ιορδανίδη με πρωταγωνιστή τον Κώστα Σαντά. Ανάμεσα στους ηθοποιούς ήταν και οι: Γιάννης Ηλιόπουλος, Νίκος Καπέλιος, Δημήτρης Σπορίδης, Κατερίνα Γιαμαλή, Πάνος Αργυριάδης, Γιώργος Ρούφας, Σταύρος Βαφειάδης, Γιώργος Κρήτος, Κώστας Μπάσης, Γιώργος Ντουμούζης και Βίβιαν Κοντομάρη.
- 2005: Το έργο ανέβηκε σε περιοδεία από τον θίασο του Γιάννη Μπέζου σε μετάφραση και σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου. Τους υπόλοιπους ρόλους ερμήνευαν οι: Ναταλία Τσαλίκη, Περικλής Μουστάκης, Ελένη Κοκκίδου, Νίκη Παλληκαράκη, Ηλίας Ζερβός, Γιώργος Ψυχογιός, Χρόνης Παυλίδης, Γιώργος Γλάστρας, Κίκα Γεωργίου, Γιάννης Χαρίσης, Κωστής Δαμάκης και Αλέξανδρος Παρίσης.[12]
- 2010: Μία ακόμη παράσταση με πρωταγωνιστή τον Δημήτρη Πιατά παρουσιάστηκε από το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης σε διασκευή και σκηνοθεσία του Γιάννη Καλατζόπουλου. Έπαιζαν επίσης οι: Ιωάννα Μυλωνά, Γιάννης Καλατζόπουλος, Θεοδώρα Σιάρκου, Γιώργος Χρανιώτης, Τάκης Παπαματθαίου, Στέλλα Δρογγίτη, Τάσος Παλαντζίδης, Νικολέττα Βλαβιανού και Ελένη Κρίτα.[13]
- 2011: Μια μεταφορά του έργου για παιδιά ανέβηκε στο Αμφιθέατρο Φιλαρμονικής της Καλαμάτας σε διασκυεή και σκηνοθεσία του Κώστα Κατσουλάκη. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμήνευσε ο Περικλής Αλμπάνης, συνοδευόμενος από τους Μαρίνα Ταβουλάρη, Εύη Γιαννακοπούλου, Γιώργο Τσαπόγα, Μαρία Γουλά, Χρήστο Νικηταΐδη, Γιώργο Πασάκο και Μαριέτα Αντιβάση.[14]
- 2015: Το έργο ανέβηκε στο θέατρο Βρετάνια σε μετάφραση, διασκευή και σκηνοθεσία του Γιάννη Μπέζου, που πρωταγωνίστησε. Μαζί του έπαιζαν οι Άννα-Μαρία Παπαχαραλάμπους, Τάσος Γιαννόπουλος, Κώστας Φλωκατούλας, Δημήτρης Κανέλλος, Αλμπέρτο Φάις, Δημήτρης Λιόλιος, Αμαλία Νίνου, Θανάσης Ισιδώρου, Ντένια Στασινοπούλου, Ελένη Τσιμπρικίδου και Φιλιώ Φωτιάδη.[15]
Μπαλέτο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έργο του Μολιέρου χρησιμοποιήθηκε ως λιμπρέτο σε δύο διαφορετικά μπαλέτα του Ζορζ Μπαλανσίν με βάση την ομότιτλη ορχηστρική σουίτα του Ρίχαρντ Στράους.[16]
Κινηματογράφος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μεταξύ των κινηματογραφικών μεταφορών του Αρχοντοχωριάτη είναι οι εξής:
- Le bourgeois gentilhomme (1958) σε σκηνοθεσία Ζαν Μεγιέ, με τον ίδιο στον πρωταγωνιστικό ρόλο[17]
- Le bourgeois gentilhomme (1982) με σκηνοθέτη τον Ροζέ Κογκιό και πρωταγωνιστή τον Μισέλ Γκαλαμπρί[18]
Τηλεόραση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο αρχοντοχωριάτης μεταφέρθηκε στην ελληνική τηλεόραση στο πλαίσιο της εκπομπής της ΕΡΤ Το θέατρο της Δευτέρας το 1977 σε μετάφραση και τηλεσκηνοθεσία του Γρηγόρη Γρηγορίου.[19] Ηθοποιοί: Ανδρέας Φιλιππίδης (στον ομότιτλο ρόλο), Τρύφων Καρατζάς, Κώστας Τριανταφυλλόπουλος, Άγγελος Κορμετζάς, Γιώργος Παυλικανίδης, Γιώργος Μπάρτης, Χρήστος Δοξαράς, Τάσος Κωστής, Ζανό Ντάνιας, Δημήτρης Γιαννόπουλος, Γιώργος Μπαγιώκης, Γιώργος Δρακόπουλος, Γωγώ Ατζολετάκη, Αλίκη Αλεξανδράκη, Νίκος Απέργης, Γιώργος Γεωγλερής, Ματίνα Καρρά, Νίτα Παγώνη.[20]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Francaislycee_Marrakech1 - Le Bourgeois Gentilhomme résumés des scènes». sites.google.com. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ admin, Super. «Fiche sur Le Bourgeois Gentilhomme de Molière : résumé et analyse de la pièce». Interlettre (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Molière, Le Bourgeois Gentilhomme, Résumé». Bac Français 2023 (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ . «salon-litteraire.linternaute.com/fr/moliere/-le-bourgeois-gentilhomme-de-moliere-resume». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Ο αρχοντοχωριάτης.
- ↑ «Ο αρχοντοχωριάτης (1933)». Εθνικό Θέατρο. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Ο αρχοντοχωριάτης (1952)». Εθνικό Θέατρο. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Ο αρχοντοχωριάτης (1979)». Εθνικό Θέατρο. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Ο αρχοντοχωριάτης». ΚΘΒΕ. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Αρχοντοχωριάτης, ο». ΕΛΙΑ.
- ↑ «Ο Αρχοντοχωριάτης Μολιέρου - Δημοτικό Θέατρο Απόλλων». ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «“Ο Αρχοντοχωριάτης” Μολιέρου». dspace.dimosbyrona.gr/. 2005. http://dspace.dimosbyrona.gr/xmlui/handle/123456789/256.
- ↑ «Μολιέρου - Ο Αρχοντοχωριάτης». www.dipethekritis.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Ο αρχοντοχωριάτης (2011) - retroDB». retrodb.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Ο Αρχοντοχωριάτης, του Μολιέρου στο Θέατρο Βρετάνια | Το Κουτί της Πανδώρας». www.koutipandoras.gr. 28 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ Kisselgoff, Anna (1979-04-09). «Balanchine‐Robbins Work for Nureyev From Moliere» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/1979/04/09/archives/balanchinerobbins-work-for-nureyev-from-moliere-the-casts.html. Ανακτήθηκε στις 2024-08-25.
- ↑ «Le Centre national du costume de scène célèbre les 400 ans de Molière | ARTCENA». www.artcena.fr (στα Γαλλικά). 7 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Le bourgeois gentilhomme Michel Galabru, Rosy Varte 1982». Cycle-2 Éducatif. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ | archive.ert.gr». ΕΡΤ Αρχείο. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Ο αρχοντοχωριάτης (1977)». retrodb.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024.