Μετάβαση στο περιεχόμενο

ΦΚ Μπαρτσελόνα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Μπαρτσελόνα)
Μπαρτσελόνα
Επίσημη ονομασίαFutbol Club Barcelona
Σύντομο όνομαΜπάρσα (Barça)
ΠροσωνύμιοΜπλαουγράνα [1][2] Culés[3]
Ίδρυση29 Νοεμβρίου 1899
ΈδραΒαρκελώνη[4], Ισπανία
ΣτάδιοΚαμπ Νου, Montjuïc[5]
Μητρικός σύλλογοςΑθλητικά τμήματα της Μπαρτσελόνα
ΠρόεδροςΤζοάν Λαπορτά[6]
Προπονητής Χάνσι Φλικ
ΠρωτάθλημαΛα Λίγα
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Πρώτη εμφάνιση
Τρίτη εμφάνιση
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Σελίδα στο Facebook Σελίδα στο Twitter Σελίδα στο Instagram Λογαριασμός στο YouTube Σελίδα στο Linkedin
Commons page Πολυμέσα σχετικά με την ομάδα

Η Φούτμπολ Κλουμπ Μπαρτσελόνα (ισπανικά: Barcelona προφέρεται: [barθeˈlona] – από τους σεσεϊστές[ασαφές] προφέρεται: [barseˈlona], καταλανικά: Barcelona προφέρεται: [bərsəˈɫonə] ( ακούστε)), ή απλά Μπάρσα (Barça προφέρεται: [ˈbar.sə]) είναι ισπανική ποδοσφαιρική ομάδα με έδρα τη Βαρκελώνη της Καταλωνίας και έτος ίδρυσης το 1899, η οποία αγωνίζεται στην Πριμέρα Ντιβισιόν.

Η Μπαρτσελόνα κατέχει σήμερα 89 επίσημους τίτλους.[7][σημ. 1] Χρησιμοποιώντας ως έδρα το γήπεδο Καμπ Νου, το οποίο αντικατέστησε το 1957 το Καμπ ντε Λες Κορτς, η επονομαζόμενη «Μπλαουγκράνα» (Blaugrana)[σημ. 2] έχει κατακτήσει συνολικά 27 Πρωταθλήματα, 31 Κύπελλα Ισπανίας,14 Σούπερ Καπ Ισπανίας, 5 Τσάμπιονς Λιγκ, 5 Ευρωπαϊκά Σούπερ Καπ, 4 Κύπελλα Κυπελλούχων και 3 Παγκόσμια Κύπελλα Συλλόγων.

Λόγω της ιστορίας της η Μπαρτσελόνα έχει καταστεί ένας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων της Καταλονίας,[8] ρόλος σφυρηλατημένος στα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας του Φράνκο ως απαρέγκλιτη πολιτική και κοινωνική δέσμευση που τονίζεται από το σύνθημα του συλλόγου "més que un club".[σημ. 3] Τόσο εντός όσο και εκτός Ισπανίας, ο σύλλογος δεν σταμάτησε ποτέ να αποτελεί σημείο αναφοράς για τους διανοούμενους της Αριστεράς ως σύμβολο αμφισβήτησης του αυταρχισμού και υπεράσπισης των δημοκρατικών δικαιωμάτων.[10] Έχει μακρόχρονη αντιπαλότητα με τη Ρεάλ Μαδρίτης, την ομάδα της πρωτεύουσας και κατά πολλούς κύριου εκφραστή του ισπανικού κατεστημένου.[11] Οι μεταξύ τους αναμετρήσεις, γνωστές ως «Ελ Κλάσικο», συχνά καθορίζουν την κατάληξη του πρωταθλήματος της χώρας τους. Ταυτόχρονα, οι δύο αυτές ομάδες είναι, μαζί με την Αθλέτικ Μπιλμπάο, οι μοναδικές που έχουν συμμετάσχει σε όλες τις σεζόν της Πριμέρα Ντιβισιόν από την ίδρυσή της.

Πρόεδρος του συλλόγου είναι ο Τζουάν Λαπόρτα[12], μετά την νίκη του στην εκλογική διαδικασία του συλλόγου που έλαβε χώρα στις 7 Μαρτίου 2021, κερδίζοντάς την με ποσοστό 54,28 %[13]. Ο Λαπόρτα υπηρέτησε αυτό το πόστο και την περίοδο 2003 - 2010, όταν και βρέθηκε για πρώτη φορά στον προεδρικό θώκο των μπλαουγκράνα. Προπονητής της είναι ο Χάνσι Φλικ. Το 2009 η Μπαρτσελόνα έχοντας τον Ζοζέπ Γκουαρδιόλα στον πάγκο, έγινε η πρώτη ομάδα που πέτυχε το Sextete δηλαδή την κατάκτηση όλων των τροπαίων (εγχώριο πρωτάθλημα, εγχώριο κύπελλο, εγχώριο Σούπερ Καπ, Τσάμπιονς Λιγκ, Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ, Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων) που μπορεί μια ευρωπαϊκή ομάδα να διεκδικήσει στη διάρκεια μιας ημερολογιακής χρονιάς.[14][15]

Στις 22 Οκτωβρίου του 1899 ο Ζοάν Γκαμπέρ (Χάνς Γκάμπερ) τοποθετεί μια διαφήμιση στο «Λος Ντεπόρτες» δηλώνοντας την επιθυμία του να σχηματίσει μια ποδοσφαιρική ομάδα. Μια θετική απάντηση οδήγησε σε μια συνάντηση στο Χιμνάσιο Σολέ (Gimnasio Solé) στις 29 Νοεμβρίου. Έντεκα παίκτες ακολούθησαν, ο Βάλτερ Βιλντ (Walter Wild, ο πρώτος διευθυντής του συλλόγου), ο Λουίς Ντόσο, ο Μπερτομέου Τεράδας, ο Ότο Κουνζλ, ο Ότο Μάιερ, ο Ενρίκ Ντουκάλ, ο Περέ Καμπότ, ο Κάρλες Πουγιόλ, ο Ζοζέπ Λομπέτ, ο Τζον Πάρσονς και ο Ουίλιαμ Πάρσονς, οπότε και ιδρύθηκε η Φούτμπολ Κλουμπ Μπαρσελόνα (Futbol Club Barcelona).[16]

Η Μπαρτσελόνα είχε ένα επιτυχημένο ξεκίνημα στα περιφερειακά και εθνικά κύπελλα, ενώ μετείχε στο Πρωτάθλημα της Καταλωνίας (Campionat de Catalunya) και στο Κόπα ντελ Ρέι (Copa del Rey), χάνοντας με 1–2 από την Μπισκάγια στον τελικό.[17] Ο Ζοάν Γκαμπέρ έγινε πρόεδρος του συλλόγου το 1908, βρίσκοντας την ομάδα με οικονομικά προβλήματα καθώς είχε να κατακτήσει το Πρωτάθλημα Καταλονίας από το 1905. Ο πρόεδρος του συλλόγου, σε πέντε διαφορετικές περιπτώσεις μεταξύ 1908 και 1925, πέρασε 25 χρόνια συνολικά στο τιμόνι. Ένα από τα κύρια επιτεύγματα του ήταν ότι κατάφερε ώστε η Μπάρσα ν' αποκτήσει το δικό της γήπεδο και να δημιουργηθούν έτσι σταθερά έσοδα.[18]

Στις 14 Μαρτίου του 1909 η ομάδα μετακόμισε στο Καμπ ντε λα Ιντούστρια (Camp de la Indústria), ένα γήπεδο με χωρητικότητα 8.000 θεατών. Για να γιορτάσει το νέο περιβάλλον του, ο σύλλογος πραγματοποίησε διαγωνισμό λογότυπου για το επόμενο έτος. Ο Κάρλες Κομαμάλα (Carles Comamala) κέρδισε το διαγωνισμό, καθώς και η πρότασή του έγινε το έμβλημα που ο σύλλογος εξακολουθεί να χρησιμοποιεί - με κάποιες μικρές αλλαγές - έως και σήμερα.[19]

Έμβλημα και χρώματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το αρχικό έμβλημα του συλλόγου αποτελούνταν από το σύμβολο της Βαρκελώνης, περιτριγυρισμένο από δύο κλαδιά δάφνης και φοίνικα, ενώ στην κορυφή βρισκόταν το στέμμα της Αραγωνίας, πάνω από το οποίο υπήρχε μια νυχτερίδα. Το 1910 ο σύλλογος πραγματοποίησε ένα διαγωνισμό μεταξύ των μελών του, για το ποιος θα σχεδιάσει το καλύτερο έμβλημα. Νικητής αναδείχθηκε ο Κάρλες Κομαμάλα (Carles Comamala), ο οποίος αγωνιζόταν στο σύλλογο. Η πρόταση του Κομαμάλα έγινε το έμβλημα που χρησιμοποιεί ο σύλλογος μέχρι και σήμερα, με κάποιες μικρές παραλλαγές. Επί διακυβέρνησης του Φράνκο, τα αρχικά «F. C. B.» αντικαταστάθηκαν από τα αντίστοιχα «C. F. B.» σύμφωνα με τη νέα καστιλιάνικη ονομασία του συλλόγου. Τα αρχικά «F. C. B.» επανήλθαν με την πτώση του καθεστώτος Φράνκο. Το 2002, το έμβλημα εκσυγχρονίστηκε από το σχεδιαστή Κλαρέτ Σεραχίμα (Claret Serrahima), ο οποίος αφαίρεσε τις δύο από τις τρεις γωνίες στο πλάι και στο κάτω μέρος του εμβλήματος και τις τελείες ανάμεσα στα αρχικά F, C και Β.[20] Το σύγχρονο έμβλημα αποτελείται από το Σταυρό του Αγίου Γεωργίου στην επάνω αριστερή γωνία, με τα χρώματα της Βαρκελώνης και της Καταλωνίας δίπλα του, όπως και τα χρώματα της ομάδας στο κάτω μέρος,[19] τα οποία πλαισιώνουν μία μπάλα παλαιότερης εποχής.

Τα σημερινά χρώματα του συλλόγου, το μπλε και το κόκκινο, φορέθηκαν για πρώτη φορά σε αγώνα εναντίον της Ισπάνια το 1900.[21] Αρκετές ανταγωνιστικές θεωρίες έχουν προταθεί για το μπλε και το κόκκινο χρώμα της φανέλας της Μπαρτσελόνα. Ο γιος του πρώτου προέδρου, Άρτουρ Βίτι (Arthur Witty), ισχυρίστηκε ότι ήταν η ιδέα του πατέρα του, καθώς τα χρώματα ήταν ίδια με αυτά της ομάδας της Εμπορικής Σχολής του Τέιλορ (Merchant Taylor's School). Μια άλλη εξήγηση, σύμφωνα με τον συγγραφέα Τόνι Στρούμπελ (Toni Strubell), είναι ότι τα χρώματα ανάγονται στην Πρώτη Δημοκρατία του Ροβεσπιέρου. Στην Καταλονία η κοινή αντίληψη είναι ότι τα χρώματα επιλέχθηκαν από τον Ζοάν Γκαμπέρ (Joan Gamper) και είναι αυτά της ομάδας της γενέτειράς του, ΦΚ Βασιλείας.[22] Τα ποιο συχνά εκτός έδρας χρώματα του συλλόγου είναι το κίτρινο και το πορτοκαλί. Μια εκτός έδρας εμφάνιση με κόκκινες και κίτρινες ρίγες, χρώματα της σημαίας της Καταλωνίας, έχει επίσης χρησιμοποιηθεί.

Πριν από την περίοδο 2011–2012, η Μπαρτσελόνα είχε μια μακρά ιστορία αποστροφής όσον αφορά τις εταιρικές χορηγίες για τις φανέλες με τις οποίες αγωνιζόταν. Στις 14 Ιουλίου του 2006, ο σύλλογος ανακοίνωσε μια πενταετή συμφωνία με τη UNICEF, η οποία περιλαμβάνει το λογότυπο με τη UNICEF στις φανέλες του. Η συμφωνία ήταν ο σύλλογος να δωρίσει 1,5 εκατομμύρια € ετησίως στη UNICEF (0,7 τοις εκατό των κοινών εσόδων της, ίσο με το διεθνή στόχο της ενίσχυσης των Ηνωμένων Εθνών, cf. ODA) μέσω του Ιδρύματος Μπαρτσελόνα (Fundación FC Barcelona).[23]

Το Ίδρυμα Μπαρτσελόνα (Fundación FC Barcelona) είναι ένα σύνολο οντοτήτων που δημιουργήθηκε το 1994, σχετικά με την πρόταση του τότε προέδρου της Οικονομικής Τακτικής Επιτροπής, Χάιμε Γκιλ-Αλούγια (Jaime Gil-Aluja). Η ιδέα ήταν να δημιουργήσει ένα ίδρυμα που θα μπορούσε να προσελκύσει οικονομικές χορηγίες για να υποστηρίξει μια μη-κερδοσκοπική αθλητική εταιρεία.[24] Το 2004, η εταιρεία θα μπορούσε να γίνει ένα από τα 25 "Επίτιμα μέλη", συμβάλλοντας μεταξύ £40.000–60.000 (£54.800–82.300)[25] ανά έτος. Υπάρχουν επίσης 48 συνεργάτες διαθέσιμοι για μια ετήσια συνδρομή των £14.000 (£19.200)[25] και σε απεριόριστο αριθμό «χορηγίες» για το κόστος των £4.000 ανά έτος (£5.500).[25] Είναι ασαφές κατά πόσον τα Επίτιμα Μέλη δεν έχουν λόγο στην πολιτική του συλλόγου, αλλά σύμφωνα με τον συγγραφέα Άντονι Κινγκ (Anthony King), είναι «απίθανο ότι η τιμητική ιδιότητα του μέλους δεν συνεπάγεται τουλάχιστον με κάποια άτυπη επιρροή του συλλόγου».[26]

Η Μπαρτσελόνα έληξε την άρνησή της στις χορηγίες πριν από την έναρξη της περιόδου 2011–12, υπογράφοντας πενταετή συμφωνία €150 εκ. με την Qatar Sports Investments, που σήμαινε ότι η Qatar Foundation[27] θα αποτελούσε χορηγό στη φανέλα του συλλόγου για το διάστημα 2011–2013, οπότε και αντικαταστάθηκε από την Qatar Airways για την περίοδο 2013–14, καθώς η συμφωνία επέτρεπε ώστε ένα εμπορικό λογότυπο χορηγού να αντικαταστήσει το λογότυπο του φιλανθρωπικού ιδρύματος (Qatar Foundation), για δύο χρόνια στη διάρκεια των έξι ετών.[28]

Ιστορικές εμφανίσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες ιστορικές εμφανίσεις του συλλόγου.

1899
1911–13
1913–20
1955–58
1991–92
1996–97
1999–2000
2005–06
2010–11
2014–15
2015–16

Εναλλακτική αμφίεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1899
1911–13
1913–20
1955–58
1991–92
1996–97
1999–2000
2005–06
2009–11
2014–15
2015–16
Περίοδος Εταιρεία ένδυσης Κύριος χορηγός
1982–1992 Meyba
1992–1998 Kappa
1998–2006 Nike
2006–2011 UNICEF
2011–2013 Qatar Foundation
2013–2017 Qatar Airways
2017– Rakuten

Οικονομικά και ιδιοκτησιακό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μπαρτσελόνα λειτουργεί ως εγγεγραμμένο αθλητικό σωματείο (asociación deportiva).[29] Σε αντίθεση με μια αθλητική ανώνυμη εταιρεία (sociedad anónima deportiva), δεν είναι δυνατόν να αγοραστούν μετοχές του συλλόγου, αλλά μόνο η ιδιότητα του μέλους (socio).[30] Τα μέλη της Μπαρτσελόνα, τα οποία ονομάζονται socis, σχηματίζουν ένα διοικητικό συμβούλιο (junta directiva) που είναι το ανώτατο όργανο του συλλόγου.[31] Το 2010 ο σύλλογος αριθμούσε 170.000 socis.[32]

Ο λογιστικός έλεγχος της Deloitte τον Ιούλιο του 2010 έδειξε ότι η Μπαρτσελόνα είχε καθαρό χρέος 442 εκατομμύρια ευρώ, επί του παρόντος το 58% της καθαρής θέσης, όπως αξιολογήθηκε από το Forbes. Η νέα διοίκηση της Μπαρτσελόνα, η οποία είχε διατάξει τον έλεγχο, απέδωσε την αιτία του χρέους στα «διαρθρωτικά προβλήματα».[33] Εκ νέου προέκυψε ότι ο σύλλογος είχε καταγράψει ζημίες ύψους περίπου 79 εκατομμυρίων ευρώ κατά τη διάρκεια του έτους, παρά την κατάκτηση του ισπανικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου.[34]

Για το 2011, το ακαθάριστο χρέος της Μπαρτσελόνα βρισκόταν περίπου στα 483 εκατομμύρια ευρώ και το καθαρό χρέος ήταν στα 364 εκατομμύρια ευρώ.[35] Η Μπαρτσελόνα βρέθηκε να έχει τον υψηλότερο μέσο μισθό για κάθε παίκτη όλων των επαγγελματικών αθλητικών ομάδων στον κόσμο, ακριβώς μπροστά από την αντίπαλό της Ρεάλ Μαδρίτης.[36]

Αν και η ΦΚ Μπαρτσελόνα θεωρείται (από το Μάιο του 2011) ως ο σύλλογος με τους περισσότερους τίτλους στην Ισπανία μπροστά από την Ρεάλ Μαδρίτης[37], ωστόσο, ο συνολικός αριθμός των τίτλων που έχει κατακτήσει ο σύλλογος της Μπλαουγκράνα, παραμένει υπό αμφισβήτηση. Πιο συγκεκριμένα, η αντιπαράθεση αυτή επικεντρώνεται, πρωτίστως, στο σημερινό Κύπελλο Ισπανίας. Δημιουργήθηκε ως θεσμός το 1902, ενώ η RFEF ιδρύθηκε κατά το 1909 ή το 1913, σύμφωνα με διαφορετικές, μεταξύ τους, απόψεις. Έτσι, είναι δυνατό να υπήρξαν μέχρι και δεκατρείς συνολικά διοργανώσεις του θεσμού που πραγματοποιήθηκαν από τοπικές ενώσεις, κάτι που δεν τους καθιστά ως επίσημους τίτλους στην Ισπανία. Η αντιπαράθεση αυτή περιλαμβάνει, επίσης, το Κύπελλο Εκθέσεων[σημ. 4], καθώς η μεν FIFA το αναγνωρίζει ως μείζονα διάκριση, η δε UEFA δεν το θεωρεί ως επίσημη διοργάνωση. Τέλος, η αντιπαράθεση αυτή περιλαμβάνει και τις εκδόσεις του Σούπερ Καπ Ισπανίας που έλαβαν χώρα προ του 1982[38].

  • Η πρώτη ομάδα στην ιστορία που κατακτά 2 Τρεμπλ: 2009, 2015.
  • Η τριπλέτα Μέσι - Νεϊμάρ - Σουάρεζ έκαναν επίσης ρεκόρ, σημειώνοντας σε όλες τις διοργανώσεις το 2014-15, 122 γκολ και το 2015-16, 135 γκολ

Εθνικές διοργανώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τωρινές διοργανώσεις
Παλαιές διοργανώσεις

Διεθνείς διοργανώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τωρινές διοργανώσεις
Παλαιές διοργανώσεις
Ευρωπαϊκές αναμετρήσεις
Εποχή Γύρος Αντίπαλη ομάδα Αποτέλεσμα Επισημάνσεις
1959–60[53] Προκριματικός γύρος ΤΣΣΚΑ Σόφιας 2–2 (Φ), 6–2 (Γ)
Πρώτος γύρος Μίλαν 2–0 (Φ), 5–1 (Γ)
Προημιτελικός Γουλβς 4–0 (Γ), 5–2 (Φ)
Ημιτελικός Ρεάλ Μαδρίτης 1–3 (Φ), 1–3 (Γ)
1960–61[54] Προκριματικός γύρος Λίρς 2–0 (Γ), 3–0 (Φ)
Πρώτος γύρος Ρεάλ Μαδρίτης 2–2 (Γ), 2–1 (Φ)
Προημιτελικός Χράντεκ Κραλοβέ 4–0 (Γ), 1–1 (Φ)
Ημιτελικός Αμβούργο 1–0 (Γ), 1–2 (Φ) [O]
Τελικός Μπενφίκα 2–3 (Ο)
1974–75[55] Πρώτος γύρος Λίντζ 0–0 (Φ), 5–0 (Γ)
Δεύτερος γύρος Φέγενορντ 0–0 (Φ), 3–0 (Γ)
Προημιτελικός Ατβίνταμπεργκ 2–0 (Γ), 3–0 (Φ)
Ημιτελικός Λιντς 1–2 (Φ), 1–1 (Γ)
1985–86[56] Πρώτος γύρος Σπάρτα Πράγας 2–1 (Φ), 0–1 (Γ) [A]
Δεύτερος γύρος Πόρτο 2–0 (Γ), 1–3 (Φ) [A]
Προημιτελικός Γιουβέντους 1–0 (Γ), 1–1 (Φ)
Ημιτελικός Γκέτεμποργκ 0–3 (Φ), 3–0 (Γ) [D]
Τελικός Στεάουα Βουκουρεστίου 0–0 (Ο) [E]
1991–92[57] Πρώτος γύρος Χάνσα Ροστόκ 3–0 (Γ), 0–1 (Φ)
Δεύτερος γύρος Καϊζερσλάουτερν 2–0 (Γ), 1–3 (Φ) [A]
2ος Όμιλος Σπάρτα Πράγας 3–2 (Γ), 0–1 (Φ)
2ος Όμιλος Μπενφίκα 0–0 (Φ), 2–1 (Γ)
2ος Όμιλος Ντιναμό Κιέβου 2–0 (Φ), 3–0 (Γ)
Final Σαμπντόρια 1–0 (Ο)
1992–93[58] Πρώτος γύρος Βίκινγκ 1–0 (Γ), 0–0 (Φ)
Δεύτερος γύρος ΤΣΣΚΑ Μόσχας 1–1 (Φ), 2–3 (Γ)
1993–94[59] Πρώτος γύρος Ντιναμό Κιέβου 1–3 (Φ), 4–1 (Γ)
Δεύτερος γύρος Αούστρια Βιέννης 3–0 (Γ), 2–1 (Φ)
1ος Όμιλος Γαλατασαράι 0–0 (Φ), 3–0 (Γ)
1ος Όμιλος ΑΣ Μονακό 2–0 (Γ), 1–0 (Φ)
1ος Όμιλος Σπαρτάκ Μόσχας 2–2 (Φ), 5–1 (Γ)
Ημιτελικός Πόρτο 3–0 (Γ)
Τελικός Μίλαν 0–4 (Ο)
1994–95[60] 1ος Όμιλος Γαλατασαράι 2–1 (Γ), 1–2 (Φ)
1ος Όμιλος Γκέτεμποργκ 1–2 (Φ), 1–1 (Γ)
1ος Όμιλος Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ 2–2 (Φ), 4–0 (Γ)
Προημιτελικός Παρί Σεν Ζερμέν 1–1 (Γ), 1–2 (Φ)
1997–98[61] Δεύτερος Προκριματικός γύρος Σκόντο 3–2 (H), 1–0 (A)
3ος Όμιλος Νιούκαστλ 2–3 (Φ), 1–0 (Γ)
3ος Όμιλος Αϊντχόφεν 2–2 (Γ), 2–2 (Φ)
3ος Όμιλος Ντιναμό Κιέβου 0–3 (Φ), 0–4 (Γ)
1998–99[62] 4ος Όμιλος Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ 3–3 (Φ), 3–3 (Γ)
4ος Όμιλος Μπρόντμπι 2–0 (Γ), 2–0 (Φ)
4ος Όμιλος Μπάγερν Μονάχου 0–1 (Φ), 1–2 (Γ)
1999–00[63] 2ος Όμιλος ΑΪΚ 2–1 (Φ), 5–0 (Γ)
2ος Όμιλος Φιορεντίνα 4–2 (Γ), 3–3 (Φ)
2ος Όμιλος Άρσεναλ 1–1 (Γ), 4–2 (Φ)
2ος Όμιλος (δεύτερη φάση) Χέρτα Βερολίνου 1–1 (Φ), 3–1 (Γ)
2ος Όμιλος (δεύτερη φάση) Σπάρτα Πράγας 5–0 (Γ), 2–1 (Φ)
2ος Όμιλος (δεύτερη φάση) Πόρτο 4–2 (Γ), 2–0 (Φ)
Προημιτελικός Τσέλσι 1–3 (Φ), 5–1 (Γ)
Ημιτελικός Βαλένθια 1–4 (Φ), 2–1 (Γ)
2000–01[64] 8ος Όμιλος Λιντς 4–0 (Γ), 1–1 (Φ)
8ος Όμιλος Μπεσίκτας 0–3 (Φ), 5–0 (Γ)
8ος Όμιλος Μίλαν 0–2 (Γ), 3–3 (Φ)
2001–02[65] Τρίτος προκριματικός γύρος Βίσλα Κρακοβίας 4–3 (Φ), 1–0 (Γ)
6ος Όμιλος Φενερμπαχτσέ 3–0 (Φ), 1–0 (Γ)
6ος Όμιλος Μπάγερ Λεβερκούζεν 1–2 (Φ), 2–1 (Γ)
6ος Όμιλος Λυών 2–0 (Γ), 3–2 (Φ)
2ος Όμιλος (δεύτερη φάση) Λίβερπουλl 3–1 (Φ), 0–0 (Γ)
2ος Όμιλος (δεύτερη φάση) Γαλατασαράι 2–2 (Γ), 1–0 (Φ)
2ος Όμιλος (δεύτερη φάση) ΑΣ Ρόμα 1–1 (Γ), 0–3 (Φ)
Προημιτελικός Παναθηναϊκός 0–1 (Φ), 3–1 (Γ)
Ημιτελικός Ρεάλ Μαδρίτης 0–2 (Γ), 1–1 (Φ)
2002–03[66] Τρίτος προκριματικός γύρος Λέγκια Βαρσοβίας 3–0 (Γ), 1–0 (Φ)
8ος Όμιλος Κλουμπ Μπριζ 3–2 (Γ), 1–0 (Φ)
8ος Όμιλος Γαλατασαράι 2–0 (Φ), 3–1 (Γ)
8ος Όμιλος Λοκομοτίβ Μόσχας 3–1 (Φ), 1–0 (Γ)
1ος Όμιλος (δεύτερη φάση) Μπάγερ Λεβερκούζεν 2–1 (Φ), 2–0 (Γ)
1ος Όμιλος (δεύτερη φάση) Νιούκαστλ Γιουνάιτεντ 3–1 (Γ), 2–0 (Φ)
1ος Όμιλος (δεύτερη φάση) Ίντερ 3–0 (Γ), 0–0 (Φ)
Προημιτελικός Γιουβέντους 1–1 (Φ), 1–2 (Γ)
2004–05[67] 6ος Όμιλος Σέλτικ 3–1 (Φ), 1–1 (Γ)
6ος Όμιλος Σαχτάρ Ντονέτσκ 3–0 (Γ), 0–2 (Φ)
6ος Όμιλος Μίλαν 0–1 (Φ), 2–1 (Γ)
Φάση των 16 Τσέλσι 2–1 (Γ), 2–4 (Φ)
2005–06[68] 3ος Όμιλος Βέρντερ Βρέμης 2–0 (Φ), 3–1 (Γ)
3ος Όμιλος Ουντινέζε 4–1 (Γ), 2–0 (Φ)
3ος Όμιλος Παναθηναϊκός 0–0 (Φ), 5–0 (Γ)
Φάση των 16 Τσέλσι 2–1 (Φ), 1–1 (Γ)
Προημιτελικός Μπενφίκα 0–0 (Φ), 2–0 (Γ)
Ημιτελικός Μίλαν 1–0 (Φ), 0–0 (Γ)
Τελικός Άρσεναλ 2–1 (Ο)
2006–07[69] 1ος Όμιλος Λέφσκι Σόφιας 5–0 (Γ), 2–0 (Φ)
1ος Όμιλος Βέρντερ Βρέμης 1–1 (Φ), 2–0 (Γ)
1ος Όμιλος Τσέλσι 0–1 (Φ), 2–2 (Γ)
Φάση των 16 Λίβερπουλ 1–2 (Γ), 1–0 (Φ) [B]
2007–08[70] 5ος Όμιλος Λυών 3–0 (Γ), 2–2 (Φ)
5ος Όμιλος Στουτγκάρδη 2–0 (Φ), 3–1 (Γ)
5ος Όμιλος Ρέιντζερς 0–0 (Φ), 2–0 (Γ)
Φάση των 16 Σέλτικ 3–2 (Φ), 1–0 (Γ)
Προημιτελικός Σάλκε 1–0 (Φ), 1–0 (Γ)
Ημιτελικός Μάντσεστερ Γιουάιτεντ 0–0 (Γ), 0–1 (Φ)
2008–09[71] Τρίτος προκριματικός γύρος Βίσλα Κρακοβίας 4–0 (Γ), 0–1 (Φ)
3ος Όμιλος Σπόρτινγκ Λισαβόνας 3–1 (Γ), 5–2 (Φ)
3ος Όμιλος Σαχτάρ Ντονέτσκ 2–1 (Φ), 2–3 (Γ)
3ος Όμιλος ΦΚ Βασιλεία 5–0 (Φ), 1–1 (Γ)
Φάση των 16 Λυών 1–1 (Φ), 5–2 (Γ)
Προημιτελικός Μπάγερν Μονάχου 4–0 (Γ), 1–1 (Φ)
Ημιτελικός Τσέλσι 0–0 (Γ), 1–1 (Φ) [A]
Τελικός Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ 2–0 (Ο)
2009–10[72] 6ος Όμιλος Ίντερ 0–0 (Φ), 2–0 (Γ)
6ος Όμιλος Ντιναμό Κιέβου 2–0 (Γ), 2–1 (Φ)
6ος Όμιλος Ρουμπίν Καζάν 1–2 (Γ), 0–0 (Φ)
Φάση των 16 Στουγκάρδη 1–1 (Φ), 4–0 (Γ)
Προημιτελικός Άρσεναλ 2–2 (Φ), 4–1 (Γ)
Ημιτελικός Ίντερ 1–3 (Φ), 1–0 (Γ)
2010–11[73] 4ος Όμιλος Κοπεγχάγη 2–0 (Γ), 1–1 (Φ)
4ος Όμιλος Ρουμπίν Καζάν 1–1 (Φ), 2–0 (Γ)
4ος Όμιλος Παναθηναϊκός 5–1 (Γ), 3–0 (Φ)
Φάση των 16 Άρσεναλ 1–2 (Φ), 3–1 (Γ)
Προημιτελικός Σαχτάρ Ντόνετσκ 5–1 (Γ), 1–0 (Φ)
Ημιτελικός Ρεάλ Μαδρίτης 2–0 (Φ), 1–1 (Γ)
Τελικός Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ 3–1 (Ο)
2011–12[74] 8ος Όμιλος Μίλαν 2–2 (Γ), 3–2 (Φ)
8ος Όμιλος ΜΠΑΤΕ Μπορίσοφ 5–0 (Φ), 4–0 (Γ)
8ος Όμιλος Βικτόρια Πλζεν 2–0 (Γ), 4–0 (Φ)
Φάση των 16 Μπάγερ Λεβερκούζεν 3–1 (Φ), 7–1 (Γ)
Προημιτελικός Μίλαν 0–0 (Φ), 3–1 (Γ)
Ημιτελικός Τσέλσι 0–1 (Φ), 2–2 (Γ)
2012–13[75] 7ος Όμιλος Σπαρτάκ Μόσχας 3–2 (Γ), (Φ)
7ος Όμιλος Μπενφίκα 0–2 (Φ), (Γ)
7ος Όμιλος Σέλτικ 2–1 (Γ), 1–2 (Φ)

Καταλανικές διοργανώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν από την ίδρυση του Πρωταθλήματος Ισπανίας το 1928, η Μπάρσα συμμετείχε σε ετήσια βάση στο Πρωτάθλημα Καταλωνίας, του οποίου το Κύπελλο Μακάγια (το οποίο κατέκτησε το 1902) και το Κόπα Μπαρτσελόνα (το οποίο κατέκτησε το 1903) υπήρξαν οι πρόγονοι.[76] Από το 1904 ως το 1940, η Μπλαουγκράνα κατέκτησε το πρωτάθλημα συνολικά 21 φορές[77] (1905, 1909, 1910, 1911, 1913, 1916, 1919, 1920, 1921, 1922, 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1930, 1931, 1932, 1935, 1936 και 1938), με διαφορά καλύτερη επίδοση από τις συνολικά έντεκα κατακτήσεις της Εσπανιόλ Βαρκελώνης.

Το 1984, μια νέα καταλανική διοργάνωση ιδρύθηκε, η Copa Generalitat, η οποία έγινε επιτρεπτή για τα επαγγελματικά σωματεία μονάχα μετά το 1990. Η Μπάρσα την κατέκτησε αρχικώς το 1991 και το 1993, ενώ στη συνέχεια το 2000, το 2004, το 2005 και το 2007, αφού, πρώτα, μετονομάστηκε επισήμως σε Κύπελλο Καταλωνίας[78].

Η Μπάρσα έχει, επίσης, κατακτήσει αριθμό φιλικών τουρνουά, τα οποία, γενικώς, λαμβάνουν χώρα στην διάρκεια της θερινής προετοιμασίας ενόψει της νέας σεζόν. Σημαντικότερο εξ αυτών είναι το Τρόπαιο Ζοάν Γκαμπέρ, τουρνουά το οποίο ο σύλλογος διοργανώνει σε ετήσια βάση προς τιμήν του ιδρυτή του[79] και το οποίο έχει κατακτήσει συνολικά 35 φορές μεταξύ του 1966 και του 2011. Νωρίτερα, η Μπλαουγκράνα διοργάνωνανε επίσης το Κύπελλο Μαρτίνι Ρόσι, το οποίο κατέκτησαν έξι φορές, στο διάστημα μεταξύ 1948 και 1953.

Από ιστορικής άποψης, το πρώτο σημαντικό φιλικό τουρνουά στο οποίο συμμετείχε ο καταλανικός σύλλογος ήταν το Κύπελλο Πυρηναίων, του οποίου κατέκτησε τις τέσσερις πρώτες εκδόσεις που διεξήχθησαν μεταξύ 1910 και 1913[80].

Μεταξύ των σημαντικότερων ισπανικών φιλικών τουρνουά, ο σύλλογος κατέκτησε το Τρόπαιο Ραμόν ντε Καράνσα το 1961, το 1962 και το 2005[81], καθώς και το Τρόπαιο Σεμάνα ντελ Σολ-Θιουδάδ ντε Μαρμπέλα το 1993[82].

Τέλος, σε διεθνές επίπεδο, μπορούν να θεωρηθούν ως σημαντικές οι νίκες στο Pequeña Copa del Mundo το 1957, στο Κύπελλο Μοχάμεντ Ε΄ το 1969, ή πιο πρόσφατα στο Τουρνουά του Άμστερνταμ το 2000, στο Σαϊτάμα Σίτι Καπ το 2005, στο Audi Cup (το οποίο στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Τρόπαιο Φραντς Μπεκενμπάουερ) το 2007 και το 2011.

Ατομικές Διακρίσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καλύτεροι παίκτες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χρυσή Μπάλα (12)[83][σημ. 5]
Παίκτης της Χρονιάς της ΦΙΦΑ (6)[84]
Χρυσό Παπούτσι (καλύτερος σκόρερ σε όλη την Ευρώπη) (7)
Pichichi (πρώτος σκόρερ της Liga) (17)[87]

Καλύτεροι τερματοφύλακες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τρόπαιο Θαμόρα (καλύτερος τερματοφύλακας της Liga) (19)[88]
Τελευταία ενημέρωση: 2 Οκτωβρίου 2024[89]

Σημείωση: Οι σημαίες αφορούν την εθνική ομάδα, σύμφωνα με τους κανόνες επιλεξιμότητας της FIFA. Οι παίκτες μπορεί να κατέχουν περισσότερες ιθαγένειες εκτός FIFA.

No. Έθνος Θέση Παίκτης
1 Τ Μαρκ-Αντρέ τερ Στέγκεν (αρχηγός)
2 Α Πάου Κουμπαρσί
3 Α Αλεχάντρο Μπάλδε
4 Α Ρόναλντ Αραούχο (δεύτερος αρχηγός)
5 Α Ινίγο Μαρτίνες
6 Μ Γκάβι
7 Ε Φεράν Τόρες
8 Μ Πέδρι (πέμπτος αρχηγός)
9 Ε Ρόμπερτ Λεβαντόφσκι
10 Ε Ανσού Φατί
11 Ε Ραφίνια (τέταρτος αρχηγός)
13 Τ Ινιάκι Πένια


14 Μ Πάμπλο Τόρε
15 Α Αντρέας Κρίστενσεν
16 Μ Φερμίν Λόπες
17 Μ Μαρκ Κασαδό
18 Ε Πάου Βίκτορ
19 Ε Λαμίν Γιαμάλ
20 Μ Ντάνι Όλμο
21 Μ Φρένκι ντε Γιονγκ (τρίτος αρχηγός)
23 Α Ζυλ Κουντέ
24 Α Έρικ Γκαρσία
25 Τ Βόιτσεχ Στσένσνι

Δανεικοί σε άλλες ομάδες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημείωση: Οι σημαίες αφορούν την εθνική ομάδα, σύμφωνα με τους κανόνες επιλεξιμότητας της FIFA. Οι παίκτες μπορεί να κατέχουν περισσότερες ιθαγένειες εκτός FIFA.

No. Έθνος Θέση Παίκτης
Μ Νίκο Γκονζάλεθ (στην Βαλένθια έως τις 30 Ιουνίου 2023)

Πρώην σημαντικοί παίκτες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μερικοί σημαντικοί παίκτες που έχουν περάσει από την ομάδα είναι:

Ο πρώτος προπονητής που ανέλαβε την τεχνική ηγεσία της ΦΚ Μπαρτσελόνα ήταν ο Άγγλος Τζον Μπάροου, ο οποίος προσελήφθη το 1917 και αντικαταστάθηκε, έπειτα από μόλις τέσσερις μήνες παρουσίας στον πάγκο της ομάδας, από τον συμπατριώτη του Τζακ Γκρίνγουελ, ο οποίος παρέμεινε στην θέση αυτή για διάστημα επτά ετών[90]. Ο τελευταίος, ήταν αυτός που ξεκίνησε την μακρά παράδοση αποκατάστασης πρώην παικτών της Barça σε διάφορες θέσεις εντός της ιεραρχίας του συλλόγου, με σημαντικότερη αυτή του προπονητή (Φορνς, Σαμιτέρ, Πλάτκο, Κουμπάλα, Θέσαρ, Κρόιφ, Ρεσάκ, Γκουαρδιόλα, κτλ.).

Χρειάστηκε να φτάσουμε στον Δεκέμβριο του 1926 για να βρεθεί ένας Ισπανός και Καταλανός, ο Ρομά Φορνς, επίσης πρώην παίκτης της ομάδας, για να αναλάβει την τεχνική ηγεσία του συλλόγου και να οδηγήσει τους Blaugranas, με την βοήθεια του Άγγλου Τζέιμς Μπέλαμι, στον πρώτο τους τίτλο πρωταθλητή το 1929[91]. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο πρώην μεγάλος επιθετικός Ζοζέπ Σαμιτέρ οδήγησε την ομάδα στην κατάκτηση του δεύτερου ισπανικού κυπέλλου της ιστορίας της[92], προτού ο Ουρουγουανός Ενρίκε Φερνάντες Βιόλα[93] και στη συνέχεια ο Σλοβάκος Φέρντιναντ Ντάουτσικ, γαμπρός του μέσου του συλλόγου Κουμπάλα[94], την οδηγήσουν, επίσης, στους πρώτους της διεθνείς τίτλους με την κατάκτηση του Λατινικού Κυπέλλου.

Στη διάρκεια των δεκαετιών του 1960 και του 1970, η Barça πέρασε μια μακρά περίοδο δίχως να κατακτήσει κάποιον τίτλο. Μονάχα δύο προπονητές, οι οποίοι κι αποτέλεσαν φωτεινή εξαίρεση, κατάφεραν να οδηγήσουν τον σύλλογο στην κατάκτηση του εγχώριου πρωταθλήματος: ο Γαλλοαργεντινός Ελένιο Ερρέρα το 1959 και το 1960[95] αρχικά, του οποίου οι μέθοδοι εκγύμνασης των παικτών, οι τακτικές που χρησιμοποιούσε, καθώς και η ικανότητά του να δίνει κίνητρο στους παίκτες του ήταν επαναστατικές για την εποχή του[96] και ο Ολλανδός Ρίνους Μίχελς το 1973 στη συνέχεια, εμπνευστής του «total football», ο οποίος αναδείχτηκε το 1999 ως ο καλύτερος προπονητής του 20ού αιώνα από την FIFA[97]. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Γερμανός Ούντο Λάτεκ, ένας από τους σημαντικότερους τεχνικούς της δεκαετίας του 1970, κατέκτησε το Κύπελλο Κυπελλούχων του 1982 για την πρώτη του σεζόν στον πάγκο των Καταλανών, κάτι που, ωστόσο, δεν στάθηκε εμπόδιο στην απομάκρυνσή του από την τεχνική ηγεσία του συλλόγου στη διάρκεια της δεύτερης σεζόν παρουσίας του στον πάγκο αυτού[98].

Φωτογραφία του Λουίς φαν Χάαλ (1997-2000 και 2002-2003).

Το 1988, το πρώην είδωλο των Καταλανών, Γιόχαν Κρόιφ, ξεκίνησε θητεία διάρκειας οκτώ ετών στην τεχνική ηγεσία μιας ομάδας που, σύντομα, έλαβε τον τίτλο Dream Team. Παίζοντας ένα άκρως θεαματικό και συνάμα επιθετικό παιχνίδι, η ομάδα κατέκτησε έναν μοναδικό αριθμό τίτλων στην ιστορία του συλλόγου: τέσσερις φορές την Πριμέρα Ντιβιζιόν, το πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης στην ιστορία του συλλόγου το 1992, ένα Κύπελλο Κυπελλούχων, ένα Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ, κτλ[99]. Με την αποχώρηση του Κρόιφ, ο Άγγλος βετεράνος Μπόμπι Ρόμπσον προσελήφθη. Κατάφερε να κάνει το triple crown σε επίπεδο κυπέλλων (Κύπελλο και Σούπερ Καπ Ισπανίας, και Κύπελλο Κυπελλούχων), ωστόσο απολύθηκε από την επόμενη, κιόλας, σεζόν[100], με τον Ολλανδό Λουίς φαν Χάαλ, ο οποίος κατέκτησε, μεταξύ άλλων, δύο φορές την Liga σε διάστημα τριών ετών, χωρίς, όμως, να καταφέρει να μετουσιώσει αυτές τις εντός συνόρων επιτυχίες σε διασυλλογικό επίπεδο[101].

Έπειτα από μια περίοδο σχετικής διοικητικής αστάθειας και αρκετές ανεπιτυχείς σεζόν σε αγωνιστικό επίπεδο, οι επιτυχίες επέστρεψαν με την άφιξη του Ολλανδού Φρανκ Ράικαρντ το 2003, ο οποίος οδήγησε τον σύλλογο σε δύο ακόμη τίτλους πρωταθλητή και, κυρίως, μία δεύτερη κατάκτηση του Τσάμπιονς Λιγκ το 2006[102]. Μετά από δύο δύσκολες τελευταίες σεζόν στην τεχνική ηγεσία των Καταλανών, άφησε την θέση του το 2008 στον Ζοζέπ Γκουαρδιόλα, τον 49ο προπονητή στην ιστορία της ΦΚ Μπαρτσελόνα. Ο πρώην Ισπανός διεθνής ποδοσφαιριστής, ο οποίος προήρθε από την Λα Μασία, κατάφερε να πετύχει μοναδική συγκομιδή τίτλων στη διάρκεια της τετράχρονης παρουσίας του στην τεχνική ηγεσία του συλλόγου, με τρεις κατακτήσεις του ισπανικού πρωταθλήματος, άλλα δύο Τσάμπιονς Λιγκ το 2009 και το 2011, καθώς και το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων στην ιστορία της Barça[103]. Τον Ιούνιο του 2012, ο Γκουαρδιόλα αποχώρησε από την ομάδα, με τον, μέχρι πρότινος βοηθό του, Τίτο Βιλανόβα να τον αντικαθιστά. Ο τελευταίος, προσβεβλημένος από καρκίνο των σιελογόνων αδένων, δεν παρέμεινε παρά μόνο μία σεζόν στον πάγκο της ομάδας προτού παραιτηθεί και αντικατασταθεί από τον Χεράρδο Μαρτίνο[104].Τον οποίο αντικατέστησε ο Λουίς Ενρίκε και την πρώτη σεζόν σαν προπονητής, στην ομάδα που υπήρξε ποδοσφαιριστής (μοντέλο Γκουαρντιόλα), κατέκτησε το Τρέμπλ και η Μπαρτσελόνα έγινε η πρώτη ομάδα με 2 Τρεμπλ (2009, 2015) στην ιστορία.

Κατάλογος προπονητών της ΦΚ Μπαρτσελόνα
Όνομα Περίοδος
Τζον Μπάροου 1917
Τζακ Γκρίνγουελ 1917-1924
Γιέσα Ποσόνι 1924-1925
Ραλφ Κίρμπι 1925-1926
Ρίτσαρντ Κον, alias Τζακ Ντόμπι 1926-1927
Ρομά Φορνς 1927-1929
Τζέιμς Μπέλαμι 1929-1931
Τζακ Γκρίνγουελ (2) 1931-1933
Ρίτσαρντ Κον (2) 1933-1934
Φέρεντς Πλάτκο 1934-1935
Πάτρικ Ο'Κόνελ 1935-1940
Ζοζέπ Πλάνας 1940-1941
Ραμόν Γκουθμάν 1941-1942
Ζοάν Νογκές 1942-1944
Ζοζέπ Σαμιτιέρ 1944-1947
Ενρίκε Φερνάντες Βιόλα 1947-1950
Ραμόν Γιορένς 1950
Φέρντιναντ Ντάουτσικ 1950-1954
Σάντρο Πούπο 1954-1955
Φέρεντς Πλάτκο (2) 1955-1956
Ντομενέκ Μπαλμάνια 1956-1958
Ελένιο Ερρέρα 1958-1960
Ενρίκ Ραμπάσα 1960
Λιούμπισα Μπρόσιτς 1960-1961
Ενρίκε Οριθαόλα 1961
Λουίς Μιρό 1961-1962
Λαντίσλαο Κουμπάλα 1962
Ζοζέπ Γκονζάλβο 1962-1963
Θέσαρ Ροδρίγκεθ 1963-1964
Βισένς Σασότ 1964-1965
Ρόκε Όλσεν 1965-1967
Σαλβαδόρ Αρτίγας 1967-1969
Ζοζέπ Σεγκέρ 1969-1970
Βικ Μπάκιγχαμ 1970-1971
Ρίνους Μίχελς 1971-1975
Χένες Βάισβαϊλερ 1975-1976
Λαουρεάνο Ρουίθ 1976
Ρίνους Μίχελς (2) 1976-1978
Λυσιάν Μιλέρ 1978-1979
Ζοακίμ Ριφέ 1979-1980
Λαντίσλαο Κουμπάλα (2) 1980
Ελένιο Ερρέρα (2) 1980-1981
Ούντο Λάτεκ 1981-1983
Χοσέ Λουίς Ρομέρο 1983
Σέσαρ Λουίς Μενότι 1983-1984
Τέρι Βένεϊμπλς 1984-1987
Λουίς Αραγονές 1987-1988
Γιόχαν Κρόιφ 1988-1996
Μπόμπι Ρόμπσον 1996-1997
Λουίς φαν Χάαλ 1997-2000
Λορένθο Σέρα Φερέρ 2000-2001
Κάρλες Ρεσάκ 2001-2002
Λουίς φαν Χάαλ (2) 2002-2003
Ράντομιρ Άντιτς 2003
Φρανκ Ράικαρντ 2003-2008
Ζοζέπ Γκουαρδιόλα 2008-2012
Τίτο Βιλανόβα 2012-2013
Χεράρδο Μαρτίνο 2013-2014
Λουίς Ενρίκε 2014-2017
Ερνέστο Βαλβέρδε 2017-2020
Κίκε Σετιέν 2020
Ρόναλτ Κούμαν 2020-2021
Σέχι Μπαρχουάν 2021
Τσάβι Ερνάντεθ 2021-2024
Χάνσι Φλικ 2024-

Η Μπαρσελόνα εκτος από ποδόσφαιρο και καλαθοσφαίριση συμμετέχει με επιτυχία και σε αλλά αθλήματα στην Ισπανία αυτά είναι: χειροσφαίριση, Χόκεϊ σε χόρτο και σε πάγο, ποδόσφαιρο σάλας, στίβος, ράγκμπυ, μπέιζμπολ, ποδηλασία, καλλιτεχνικό πατινάζ και πετοσφαίριση.

Το τμήμα καλαθοσφαίρισης της Μπαρσελόνα ιδρύθηκε στις 24 Αυγούστου του 1926. Η ομάδα αγωνίζεται στο Παλάου Μπλαουγκράνα, 8.250 θέσεων, το οποίο άνοιξε για το κοινό το 1971. Ξεκίνησε να αγωνίζεται στο τοπικό πρωτάθλημα Καταλωνίας, ενώ το 1956 ήταν από τους ιδρυτές του ισπανικού πρωταθλήματος, το οποίο κατέκτησε για πρώτη φορά το 1959. Το 1961 ο τότε πρόεδρός της αποφάσισε να σταματήσει το τμήμα. Οι οπαδοί της ομάδας αντέδρασαν και την επόμενη χρονιά η ομάδα επανασχηματίστηκε. Αν και τη δεκαετία του 1990 έφτασαν 6 φορές στο Final Four του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, φτάνοντας τις 4 από αυτές στον τελικό, κατάφεραν να κερδίσουν το πρώτο τους Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα το 2003. Μεταξύ των παικτών εκείνης της χρονιάς ήταν ο Ντέγιαν Μποντιρόγκα, ο Σαρούνας Γιασικέβιτσιους και ο Χουάν Κάρλος Ναβάρο.

  1. Λαμβάνονται υπόψιν όσα τρόπαια αναγνωρίζονται από την περιφερειακή συνομοσπονδία της γεωγραφικής περιοχής στην οποία ανήκει ο κάθε σύλλογος, ή/και τη ΦΙΦΑ
  2. Η κυανέρυθρη
  3. χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στις 17 Ιανουαρίου 1968 κατά την τελετή ανάληψης καθηκόντων του νεοεκλεγέντα προέδρου του, Ναρκίς ντε Καρέρας[9], ενώ σημαίνει "κάτι περισσότερο από ένας σύλλογος".
  4. Το οποίο πλέον αποκαλείται Γιουρόπα Λιγκ
  5. Οι Ρονάλντο και Λουίς Φίγκο κατέκτησαν το βραβείο της Χρυσής Μπάλα λίγους μήνες αφότου αποχώρησαν από την ομάδα. Παράλληλα, άλλοι παίκτες της Barça έφτασαν κοντά στην κατάκτηση του συγκεκριμένου τροπαίου όπως οι Χανς Κρανκλ (2ος το 1978), Μπερντ Σούστερ (2ος το 1980, 3ος το 1981 και το 1985), Γκάρι Λίνεκερ (2ος το 1986), Ντέκο (2ος το 2004), Αντρές Ινιέστα (2ος το 2010) και Τσάβι Ερνάντεθ (3ος το 2009, το 2010 και το 2011).
  1. (Ισπανικά) «La tercera equipación del Barcelona con la que debutará en la Champions League». Pasión Libertadores. 15 Σεπτεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2015. 
  2. (Ισπανικά) «Pedro salvó al Barcelona, pero antes confesó que se va del club». Pasión Libertadores. 11 Αυγούστου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2015. 
  3. (Ισπανικά) «¿Por esto Barcelona ganará otra vez la Champions League?». Pasión Libertadores. 28 Ιουλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2015. 
  4. 4,0 4,1 Global LEI index. Ανακτήθηκε στις 17  Σεπτεμβρίου 2024.
  5. 5,0 5,1 (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 14259. Ανακτήθηκε στις 31  Ιουλίου 2018.
  6. (πολλαπλές γλώσσες) Transfermarkt. Ανακτήθηκε στις 2  Απριλίου 2024.
  7. «Real Madrid vs Barcelona: Who has the better Clasico Spanish record?». goal.com. 17 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2020. 
  8. Μπαρτσελόνα και Καταλονία, Θανάσης Κρεκούκιας στο sport24.gr
  9. «1968. La phrase « Més que un club » (Plus qu'un Club)». fcbarcelona.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2013. 
  10. «Una divisa histórica». arxiu.fcbarcelona.cat. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2016. 
  11. «Great similarities between Barcelona and Celtic». vavel.com. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2015. 
  12. «Joan Laporta, president of FC Barcelona». 
  13. «Μπαρτσελόνα: Με ποσοστό 54,28% πρόεδρος ο Λαπόρτα». https://www.novasports.gr/podosfairo/primera-division/article/1895097/mpartselona-me-pososto-5428-proedros-o-laporta. 
  14. «Barcelona 2009: The Greatest Year in Football». bleacherreport.com. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2015. 
  15. «As 16 Maiores Seleções do Imortais!». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2022. 
  16. Ball, Phil p. 89.
  17. Carnicero, José Vicente Tejedor (21 Μαΐου 2010). «Spain – List of Cup Finals». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF). Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2010. 
  18. «History part I». FC Barcelona. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2010. 
  19. 19,0 19,1 «The crest». FC Barcelona. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2010. 
  20. (Αγγλικά) «The crest». FC Barcelone website. 7 Ιανουαρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2019. 
  21. Ball, Phil p. 90.
  22. Ball, Phil pp. 90–91.
  23. «Open letter from Joan Laporta». FC Barcelona. 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2010. 
  24. Desbordes, Michel p. 195.
  25. 25,0 25,1 25,2 UK CPI inflation numbers based on data available from Gregory Clark (2015), "The Annual RPI and Average Earnings for Britain, 1209 to Present (New Series)" MeasuringWorth.
  26. King, Anthony pp. 123–24.
  27. «Barcelona agree €150m shirt sponsor deal with Qatar Foundation». The Guardian. 10 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2010. 
  28. «New Shirt Sponsor For Barcelona 13/14 – Qatar Airways». Football Shirts News. 17 Νοεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2012. 
  29. «Código ético del FC Barcelona». fcbarcelona.es. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαρτίου 2015. 
  30. Peterson, Marc p. 25.
  31. Andreff, Wladimir· Szymański, Stefan (2006). Handbook on the economics of sport. Edward Elgar Publishing. σελ. 299. ISBN 1-84376-608-6. 
  32. Aznar, Víctor (19 Σεπτεμβρίου 2009). «El FC Barcelona ya tiene 170.000 socios» (στα Ισπανικά). SPORT.es. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2010. 
  33. «Barcelona audit uncovers big 2009/10 loss». Reuters. 2010-07-27. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-05-09. https://www.webcitation.org/67WKvbHlU?url=http://af.reuters.com/article/sportsNews/idAFJOE66Q0H720100727. Ανακτήθηκε στις 2010-08-09. 
  34. Shaw, Duncan (2010-10-10). «Rosell announces record Barcelona loss, lawsuit against Laporta». Monsters and Critics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-09-04. https://archive.today/20120904230410/http://news.monstersandcritics.com/europe/news/article_1591876.php/Rosell-announces-record-Barcelona-loss-lawsuit-against-Laporta. Ανακτήθηκε στις 2011-10-24. 
  35. «Barca announce €45m budget». ESPN. 9 Ιουνίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2012. 
  36. «ESPN The Magazine – The Money Issue – 200 Best-Paying Teams in the World». ESPN. 20 Απριλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2011. 
  37. «Le Barça passe devant le Real en nombre de titres». sport.es. 31 Μαΐου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2012. 
  38. «Los títulos oficiales de Real Madrid y Barcelona». marca.com (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2012. 
  39. (Αγγλικά) «Spain - List of Champions». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  40. (Αγγλικά) «Spain – List of Cup Finals». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF). Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2011. 
  41. 41,0 41,1 41,2 (Αγγλικά) «Spain - List of Super Cup Finals». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  42. (Αγγλικά) «Spain - List of League Cup Finals». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  43. (Αγγλικά) «FIFA Club World Championship». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  44. (Αγγλικά) «FIFA Club World Championship 2009». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  45. (Αγγλικά) «European Champions' Cup». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  46. (Αγγλικά) «Champions' Cup 1991-92». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  47. (Αγγλικά) «UEFA Champions League 2005-06». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  48. (Αγγλικά) «UEFA Champions League 2008-09». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  49. (Αγγλικά) «European Cup Winners' Cup». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  50. (Αγγλικά) «European Cup Winners' Cup». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  51. (Αγγλικά) «Fairs' Cup». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  52. (Αγγλικά) «Latin Cup». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF). Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2011. 
  53. «UEFA Champions League 1959–60». UEFA. 1960. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  54. «UEFA Champions League 1960–61». UEFA. 1961. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  55. «UEFA Champions League 1974–75». UEFA. 1975. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  56. «UEFA Champions League 1985–86». UEFA. 1986. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  57. «UEFA Champions League 1991–92». UEFA. 1992. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  58. «UEFA Champions League 1992–93». UEFA. 1993. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  59. «UEFA Champions League 1993–94». UEFA. 1994. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  60. «UEFA Champions League 1994–95». UEFA. 1995. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  61. «UEFA Champions League 1997–98». UEFA. 1998. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  62. «UEFA Champions League 1998–99». UEFA. 1999. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  63. «UEFA Champions League 1999–00». UEFA. 2000. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  64. «UEFA Champions League 2000–01». UEFA. 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  65. «UEFA Champions League 2001–02». UEFA. 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  66. «UEFA Champions League 2002–03». UEFA. 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  67. «UEFA Champions League 2004–05». UEFA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  68. «UEFA Champions League 2005–06». UEFA. 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  69. «UEFA Champions League 2006–07». UEFA. 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  70. «UEFA Champions League 2007–08». UEFA. 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  71. «UEFA Champions League 2008–09». UEFA. 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  72. «UEFA Champions League 2009–10». UEFA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  73. «UEFA Champions League 2010–11». UEFA. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2011. [νεκρός σύνδεσμος]
  74. «UEFA Champions League 2011–12». UEFA. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2011. [νεκρός σύνδεσμος]
  75. «UEFA Champions League 2012–13». UEFA. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2012. [νεκρός σύνδεσμος]
  76. (Αγγλικά) «Spain - Final Tables Catalonia». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF). Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2011. 
  77. (Αγγλικά) «Spain - List of Champions of Catalonia». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  78. (Αγγλικά) «Spain - List of Cup Winners of Catalonia». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  79. (Αγγλικά) «Trofeo Joan Gamper (Barcelona-Spain) 1966-2008». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  80. (Αγγλικά) Ferrer, Carles Lozano. «Coupe des Pyrénées – Copa de los Pirineos». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF). Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2011. 
  81. (Αγγλικά) «Trofeo Ramón de Carranza (Cádiz-Spain) 1955-2008». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  82. (Αγγλικά) «Trofeo Semana del Sol-Ciudad de Marbella (Marbella, Málaga-Spain) 1962-1997». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  83. (Αγγλικά) Moore, Rob· Stokkermans, Karel. «European Footballer of the Year ("Ballon d'Or")». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2011. 
  84. (Αγγλικά) «World Player of the Year - Winners». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  85. (Αγγλικά) «Golden Boot ("Soulier d'Or") Awards». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  86. «A Sixth Golden Shoe Sees Lionel Messi Stand Alone». Forbes. 16 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  87. (Αγγλικά) «Spain - List of Topscorers ("Pichichi")». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2011. 
  88. (Αγγλικά) «FC Barcelona Records». FC Barcelone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2011. 
  89. «First Team». FC Barcelona. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2024. 
  90. (Αγγλικά) «Jack Greenwell (1917-24,1931-33)». FC Barcelone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  91. (Αγγλικά) «Eighty years since league debut». site officiel. FC Barcelone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2011. 
  92. (Αγγλικά) «Josep Samitier (1944-47)». FC Barcelone. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  93. (Αγγλικά) «Enrique Fernández (1947-50)». FC Barcelone. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  94. (Αγγλικά) «Ferdinand Daucik (1950-1954)». FC Barcelone. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  95. (Αγγλικά) «Helenio Herrera (1958-60, 1980 and 1980-81)». FC Barcelone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  96. (Αγγλικά) «Football's Greatest Managers: #4 Helenio Herrera». The Equaliser. 11 Οκτωβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2011. 
  97. (Αγγλικά) «Michels - a total footballing legend». UEFA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2011. 
  98. (Αγγλικά) «Udo Lattek (1981-83)». FC Barcelone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  99. (Αγγλικά) «Managers : Johan Cruyff (1988-96)». site officiel. FC Barcelone. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2011. 
  100. (Αγγλικά) «Bobby Robson (1996-97)». FC Barcelone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Αυγούστου 2007. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  101. (Αγγλικά) «Louis Van Gaal (1997-00 / 2002-03)». FC Barcelone. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  102. (Αγγλικά) «Frank Rijkaard (2003-2008)». FC Barcelone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  103. (Αγγλικά) «Josep Guardiola (2008-)». FC Barcelone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  104. «Martino succède à Vilanova». L'Équipe. 23 Ιουλίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]