Πολεοδομικό συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς
| Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς | |
|---|---|
| |
| Γεωγραφία | |
| Είδος | Αστική Περιοχή |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Γεωγραφική Ομάδα | Αττική |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Αττικής |
| Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Αττική |
| Περιφέρεια | Αττικής |
| Περιφερειακές Ενότητες | Κεντρικού Τομέα Αθηνών Βορείου Τομέα Αθηνών Δυτικού Τομέα Αθηνών Νοτίου Τομέα Αθηνών Πειραιώς |
| Έδρα | Αθήνα |
| Έκταση | 412,4 χλμ² |
| Δημογραφία | |
| Μόνιμος Πληθυσμός (2021) | 3.059.764 κάτοικοι |
Το Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς[1] (Π.Σ. Αθήνας) είναι μία μεγάλη αστική περιοχή στην Αττική, η οποία περιλαμβάνει την Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστιά τους. Εκτείνεται κατά κύριο λόγο στο Λεκανοπέδιο Αττικής. Σύμφωνα με το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Π.Ε.Π.) Αττικής βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων πέντε Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Αττικής: Κεντρικού Τομέα Αθηνών, Νοτίου Τομέα Αθηνών, Βορείου Τομέα Αθηνών, Δυτικού Τομέα Αθηνών και Πειραιώς.[2] Με παρόμοια σημασία, απαντούν συχνά και οι όροι «Ευρύτερη Περιοχή Αθηνών»[3][4] και «Πολεοδομικό Συγκρότημα Πρωτευούσης».[5]
Άλλοι όροι για την περιοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ένας όρος, ο οποίος αναφέρεται στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας (Αθήνα, Πειραιάς και προάστιά τους) κι έχει ευρεία χρήση σε κείμενα νομικής φύσης, είναι ο όρος «Περιοχή Τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης».[6] Ο όρος αυτός αναφέρεται σε περιοχή παλαιότερης διοικητικής διαίρεσης, η οποία περιελάμβανε 47 Δήμους και τρεις Κοινότητες.[7]
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (Ο.Α.Σ.Α.), η «Ευρύτερη Περιοχή Αθηνών» περιλαμβάνει τις όμορες περιοχές του Δήμου Αθηναίων, συν μερικές ακόμη. Συγκεκριμένα, τους Δήμους (με την διοικητική διαίρεση που ίσχυε το 2005) Βύρωνος, Καισαριανής, Ζωγράφου, Παλαιού Ψυχικού, Νέου Ψυχικού, Φιλοθέης, Χολαργού, Χαλανδρίου, Γαλατσίου, καθώς και τμήματα των Δήμων Νέας Χαλκηδόνος, Περιστερίου, Ταύρου, Καλλιθέας, Δάφνης και Υμηττού.[8]
Πολύ πιο εκτεταμένος των παραπάνω ήταν ο ορισμός της «Ευρύτερης Περιοχής Αθήνας» στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (Ρ.Σ.Α.) του 1985. Περιλάμβανε το «Ηπειρωτικό Τμήμα», δηλαδή το σύνολο της Αττικής μαζί με τη Μακρόνησο, και το «Νησιωτικό Τμήμα» («Νησιωτική Αττική»), δηλαδή τη νησιωτική ζώνη της Νομαρχίας Πειραιά, συμπεριλαμβανομένης της Τροιζηνίας, αλλά χωρίς τα Κύθηρα.[9][10]
Χωροταξικές δομές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από χωροταξική άποψη, όπως αναφέρεται στο νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας - Αττικής (2014), το «Αστικό Συγκρότημα Αθήνας - Πειραιά» αποτελεί το κέντρο του αστικού χώρου της Αττικής.[11] Στο Σχέδιο αυτό, γίνεται λόγος για τη «Χωρική Ενότητα Αθήνας – Πειραιά», η οποία «παραμένει η κύρια περιοχή συγκέντρωσης πληθυσμού και δραστηριοτήτων και ιδιαίτερα μητροπολιτικών λειτουργιών, με συνεχή οικιστικό ιστό». Η Χωρική Ενότητα Αθήνας – Πειραιά υποδιαιρείται στις ακόλουθες «Υποενότητες»:[12]
- Κεντρικής Αθήνας, με τους Δήμους Αθηναίων, Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνος, Γαλατσίου, Ζωγράφου, Καισαριανής, Βύρωνος, Ηλιουπόλεως και Δάφνης – Υμηττού.
- Βόρειας Αθήνας, με τους Δήμους Πεντέλης, Κηφισιάς, Μεταμορφώσεως, Λυκόβρυσης – Πεύκης, Αμαρουσίου, Φιλοθέης – Ψυχικού, Παπάγου – Χολαργού, Νέας Ιωνίας, Ηρακλείου, Βριλησσίων, Αγίας Παρασκευής και Χαλανδρίου.
- Νότιας Αθήνας, με τους Δήμους Γλυφάδας, Ελληνικού – Αργυρούπολης, Αλίμου, Νέας Σμύρνης, Μοσχάτου – Ταύρου, Καλλιθέας, Παλαιού Φαλήρου και Αγίου Δημητρίου.
- Δυτικής Αθήνας, με τους Δήμους Αιγάλεω, Περιστερίου, Πετρουπόλεως, Χαϊδαρίου, Αγίας Βαρβάρας, Ιλίου και Αγίων Αναργύρων – Καματερού.
- Πειραιά, που περιλαμβάνει τους Δήμους Πειραιώς, Κορυδαλλού, Νίκαιας – Αγίου Ιωάννη Ρέντη, Κερατσινίου – Δραπετσώνας και Περάματος.
Η Ευρύτερη Περιοχή της πόλης του Πειραιά, που αποτελείται από τον ομώνυμο δήμο και ακόμα τέσσερεις δήμους (σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης»), αν και συνήθως αναφέρεται ως μέρος του νοτιοδυτικού τμήματος του Π.Σ. Αθήνας (ή Π.Σ. Πρωτεύουσας),[13][14] έχει βιβλιογραφικές αναφορές και ως διακριτό πολεοδομικό συγκρότημα στο πλαίσιο της «Μείζονος Πρωτευούσης» ή της «Περιφέρειας Πρωτευούσης».[15]
Η Ευρύτερη Περιοχή Αθηνών - Πειραιώς δεν πρέπει να συγχέεται με τη Μητροπολιτική Περιοχή Αθήνας, της οποίας αποτελεί μέρος.[16]
Δήμοι του Π.Σ. Αθήνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πληθυσμιακά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Π.Σ. Αθήνας έχει πληθυσμό 2.625.090 κατοίκων, ο οποίος αντιστοιχεί στο 69% του πληθυσμού της Περιφέρειας Αττικής.[18] Περιλαμβάνει ορισμένους από τους πολυπληθέστερους Δήμους της Ελλάδας. Επιπλέον, όπως φαίνεται και στον ακόλουθο πίνακα, περιλαμβάνει τους τρεις πιο πυκνοκατοικημένους δήμους της Ελλάδας (με την υψηλότερη πυκνότητα πληθυσμού), καθώς κι εννέα από τους δέκα πιο πυκνοκατοικημένους στην επικράτεια, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 από την Ελληνική Στατιστική Αρχή.[19]
| Α/Α | Δήμος | Πυκνότητα πληθυσμού
(κάτοικοι / τετραγωνικό χιλιόμετρο) |
|---|---|---|
| 1 | Καλλιθέας | 21.192 |
| 2 | Νέας Σμύρνης | 20.737 |
| 3 | Αθηναίων | 17.043 |
| 4 | Θεσσαλονίκης | 16.856 |
| 5 | Νέας Ιωνίας | 15.185 |
| 6 | Πειραιώς | 15.066 |
| 7 | Γαλατσίου | 14.740 |
| 8 | Κορυδαλλού | 14.673 |
| 9 | Αγίου Δημητρίου | 14.406 |
| 10 | Δάφνης - Υμηττού | 14.310 |
Φωτογραφικό υλικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Το Λεκανοπέδιο Αττικής αποτελεί το σύγχρονο αστικό ιστό της Αθήνας και του Πειραιά.
-
Το Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθήνας από ψηλά (φωτογραφία δορυφόρου).
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Τεύχος ΣΜΠΕ του ΠΕΠ Αττικής 2014-2010, σελ. 155: «...στο σύνολο της «Λειτουργικής Αστικής Περιοχής», η οποία είναι ευρύτερη των διοικητικών ορίων των μεμονωμένων Δήμων και οριοθετείται ως πολεοδομικό συγκρότημα Αθηνών – Πειραιώς»
- ↑ Τεύχος ΣΜΠΕ του ΠΕΠ Αττικής 2014-2010, σελ. 1-2: «Η «Περιφέρεια Πρωτευούσης» περιλαμβάνει το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας [...]. Με βάση τη διοικητική διάρθρωση του Καλλικράτη, η υποενότητα αυτή συγκροτείται από τις Περιφερειακές Ενότητες (ΠΕ): Κεντρικού Τομέα Αθηνών, Βόρειου Τομέα Αθηνών, Νότιου Τομέα Αθηνών, Δυτικού Τομέα Αθηνών και Πειραιά.
- ↑ Μουστρής, Κωνσταντίνος Παναγιώτης (2009). «Πρόγνωση ποιότητας της ατμόσφαιρας στην ευρύτερη περιοχή Αθηνών με τη χρήση νευρωνικών δικτύων (διδακτορική διατριβή)». Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών.
- ↑ Βύρας, Λοϊζος (1988). «Παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της ευρύτερης περιοχής Αθηνών από πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (διδακτορική διατριβή)». Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών.
- ↑ Σταματελάτος, Μιχαήλ· Βάμβα-Σταματελάτου, Φωτεινή (2006). Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας. Αθήνα: Ερμής. σελ. 658. ISBN 9603201332.
- ↑ «Ημερήσια Διάταξη Ολομέλειας (12/04/2016)».
Τροποποίηση της υπ’ αριθμ. 6701/ΦΕΚ Α΄ 234/27.12.1994 Απόφασης της Ολομέλειας της Βουλής «περί μισθώσεως από τη Βουλή αναλόγου αριθμού δωματίων για τη διαμονή των στερουμένων ιδιοκτήτου ή μισθωμένης κατοικίας στην περιοχή τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης, Βουλευτών επαρχίας»
- ↑ «Κοινοποίηση πίνακα στον οποίο εμφαίνεται η περιοχή της τέως Διοίκησης Πρωτεύουσας». forin.gr. ELFORIN - Φορολογικό Ινστιτούτο.
- ↑ Υπουργείο Μεταφορών & Επικοινωνιών - ΟΑΣΑ (Μάρτιος 2005). Χάρτης αστικών συγκοινωνιών 1. Ευρύτερης Περιοχής Αθηνών. Έκδοση ΟΑΣΑ (εκτύπωση: Άρτιον ΑΒΕΕ, Άγ. Ιωάννης Ρέντη).
- ↑ Βλ. N.1515/1985, «Ρυθμιστικό σχέδιο και πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας». ΦΕΚ (A 18/1.02.1985): 362 (άρ. 4 §1α), 370-373 (Διαγράμματα 1Α & 1Β). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-02-01. https://web.archive.org/web/20130201095954/http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=Cg0i3tsuP3w%3d&tabid=379&language=el-GR. Ανακτήθηκε στις 2017-04-07.
- ↑ «Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ΡΣΑ)». Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2017.
- ↑ Βλ. Ν.4277/2014 «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας - Αττικής και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ A 156/1.08.2014, σελ. 4904 (άρθρο 7). Εθνικό Τυπογραφείο. Ανακτήθηκε στις 6.04.2017.
- ↑ Βλ. Ν.4277/2014 «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας - Αττικής και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ A 156/1.08.2014, σελ. 4904 (άρθρο 8). Εθνικό Τυπογραφείο. Ανακτήθηκε στις 6.04.2017.
- ↑ «Ο Πειραιάς. Η πόλη»[νεκρός σύνδεσμος]. Δήμος Πειραιά. Ανακτήθηκε στις 17-02-2017.
- ↑ Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου (2001). Eπίτομο γεωγραφικό λεξικό της Ελλάδος, Αθήνα: Ερμής, σελ. 600. ISBN 960-320-133-2.
- ↑ «Ο Πειραιεύς του 1967». Αναδημοσίευση από το Σπύρου Δημητράκου (1967). Γεωγραφία, Άτλας παγκόσμιος: Ελλάς (Εκδόσεις Δέλτα). Ανακτήθηκε στις 6.04.2017.
- ↑ Μητροπολιτική περιοχή Αττικής
- ↑ «Μόνιμος Πληθυσμός - ELSTAT». www.statistics.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023.
- ↑ Τεύχος ΣΜΠΕ του ΠΕΠ Αττικής 2014-2010, σελ. 156: «Η Περιφέρεια Αττικής έχει συνολικό πληθυσμό 3.812.330 εκ των οποίων 2.625.090 (69%) κατοικούν στο πολεοδομικό συγκρότημα Αθηνών Πειραιώς.»
- ↑ «Οι 10 πιο πυκνοκατοικημένοι Δήμοι της Χώρας». myota.gr. 3 Ιανουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Απριλίου 2018.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΠΕΠ) Αττικής προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 27 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2018. Πρόσβαση από σελίδα του ιστοτόπου του ΠΕΠ Αττικής Αρχειοθετήθηκε 2016-12-29 στο Wayback Machine. με τα αρχεία της ΣΜΠΕ.