Σίδηρος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→‎Ο σίδηρος στον οργανισμό: (επεξεργασία με το ProveIt) τροφές με σίδηρο
→‎Ο σίδηρος στον οργανισμό: (επεξεργασία με το ProveIt) απορρόφηση στο έντερο
Γραμμή 89: Γραμμή 89:
=== Πρόσληψη σιδήρου μέσω της διατροφής ===
=== Πρόσληψη σιδήρου μέσω της διατροφής ===
Οι κύριες πηγές διατροφικού σιδήρου είναι το κόκκινο κρέας, κυρίως το βοδινό, το ψάρι (πχ. [[τόνος (ψάρι)|τόνος]] και [[σολομός|σολομός]]), τα [[στρείδι]]α και το κρέας των πουλερικών και ιδίως το [[συκώτι]].<ref name="medline+"/> Ο σίδηρος από αυτές τις πηγές βρίσκεται ενωμένος με την ομάδα [[αίμη]]ς και σχεδόν το 25% του σιδηρού απορροφάται από τον ανθρώπινο οργανισμό. Άλλες διατροφικές πηγές σιδήρου είναι τα όσπρια, τα αποξηραμένα φρούτα, το [[σουσάμι]], τα ενισχυμένα με σίδηρο δημητριακά και τα λαχανικά, όπως το [[σπανάκι]]. Επειδή ο σίδηρος που δεν είναι ζωικής προέλευσης δεν απορροφάται εξίσου καλά, η ποσότητα που εντέλη θα απορροφηθεί από τον οργανισμό εξαρτάται από τις υπόλοιπες τροφές που καταναλώνονται στο ίδιο γεύμα. Τροφές που βελτιώνουν την απορρόφηση του σιδήρου είναι η [[βιταμίνη C]] και οι ζωικές πρωτεΐνες. Από την άλλη τροφές που περίεχουν [[ασβέστιο]], [[τανίνες]], [[πολυφαινόλες]] και οι [[φυτάτες]] μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου.<ref name=eufic/><ref>{{cite web | url=http://www.cdc.gov/nutrition/everyone/basics/vitamins/iron.html | title=Iron and Iron Deficiency | accessdate=2012-12-05 | work=Nutrition for Everyone | publisher=Centers for Disease Control and Prevention}}</ref><ref>{{cite web | url=http://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional/ | title=Iron | accessdate=2012-12-05 | work=Office of Dietary Supplements | publisher=National Institutes of Health}}</ref>
Οι κύριες πηγές διατροφικού σιδήρου είναι το κόκκινο κρέας, κυρίως το βοδινό, το ψάρι (πχ. [[τόνος (ψάρι)|τόνος]] και [[σολομός|σολομός]]), τα [[στρείδι]]α και το κρέας των πουλερικών και ιδίως το [[συκώτι]].<ref name="medline+"/> Ο σίδηρος από αυτές τις πηγές βρίσκεται ενωμένος με την ομάδα [[αίμη]]ς και σχεδόν το 25% του σιδηρού απορροφάται από τον ανθρώπινο οργανισμό. Άλλες διατροφικές πηγές σιδήρου είναι τα όσπρια, τα αποξηραμένα φρούτα, το [[σουσάμι]], τα ενισχυμένα με σίδηρο δημητριακά και τα λαχανικά, όπως το [[σπανάκι]]. Επειδή ο σίδηρος που δεν είναι ζωικής προέλευσης δεν απορροφάται εξίσου καλά, η ποσότητα που εντέλη θα απορροφηθεί από τον οργανισμό εξαρτάται από τις υπόλοιπες τροφές που καταναλώνονται στο ίδιο γεύμα. Τροφές που βελτιώνουν την απορρόφηση του σιδήρου είναι η [[βιταμίνη C]] και οι ζωικές πρωτεΐνες. Από την άλλη τροφές που περίεχουν [[ασβέστιο]], [[τανίνες]], [[πολυφαινόλες]] και οι [[φυτάτες]] μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου.<ref name=eufic/><ref>{{cite web | url=http://www.cdc.gov/nutrition/everyone/basics/vitamins/iron.html | title=Iron and Iron Deficiency | accessdate=2012-12-05 | work=Nutrition for Everyone | publisher=Centers for Disease Control and Prevention}}</ref><ref>{{cite web | url=http://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional/ | title=Iron | accessdate=2012-12-05 | work=Office of Dietary Supplements | publisher=National Institutes of Health}}</ref>

Στα θηλαστικά η απορρόφηση του σιδήρου γίνεται στο [[δωδεκαδάκτυλο]] από την πρωτεΐνη DMT1 (Μεταφορέας Δισθενών Μετάλλων), ένα μεμβανικό μεταφορά δισθενών ιόντων. Η μεταφορά είναι ενεργή, δηλαδή απαιτείται ενέργεια για να πραγματοποιηθεί. Η DMT1 δεν είναι εξειδικευμένη στο σίδηρο, αλλά μεταφέρει και άλλα μέταλλα, όπως είναι το [[μαγγάνιο]], το [[νικέλιο]], το [[μαγνήσιο]], το [[κοβάλτιο]], ο [[χαλκός]], ο [[ψευδάργυρος]], το [[κάδμιο]] και ο [[μόλυβδος]].<ref>{{cite journal | url=http://www.scielo.cl/scielo.php?pid=S0716-97602006000100009&script=sci_arttext | title=DMT1: Which metals does it transport? | author=M. D. Garrick et.al | journal=Biological Research | year=2006 | volume=39 | doi=10.4067/S0716-97602006000100009 | ISSN=0716-9760}}</ref> Η δομή αυτής της πρωτεΐνης είναι διατηρημένη ανάμεσα στους οργανισμούς, καθώς στα φυτά, τους μικροοργανισμούς και τα σπονδυλωτά έχουν βρεθεί παρόμοιες πρωτεΐνες.<ref>{{cite journal | title=Divalent metal transporter 1. | author=Mims MP, Prchal JT | journal=Hematology | year=2005 | month=Αύγουστος | volume=10 | issue=4 | pages=339-45 | PMID=16085548}}</ref> Ο σίδηρος μόλις μπει στο εντεροκύτταρο μπορεί να αποθηκευθεί σε μόρια φερριτίνης, και τελικά να χαθεί όταν κύτταρο [[νέκρωση|νεκρωθεί]], ή να περάσει στο αίμα, όπου μεταφέρεται με την τρασφερρίνη.


== Aναφορές και σημειώσεις ==
== Aναφορές και σημειώσεις ==

Έκδοση από την 14:43, 5 Δεκεμβρίου 2012

Το «Σίδερο» ανακατευθύνει εδώ. Για την οικιακή συσκευή, δείτε: Σίδερο (συσκευή).
Σίδηρος
ΜαγγάνιοΣίδηροςΚοβάλτιο


Fe

Ρουθήνιο


Το άτομο του Σιδήρου


Κομμάτια σιδήρου

Ιστορία
Ταυτότητα του στοιχείου
Όνομα, σύμβολο Σίδηρος (Fe)
Ατομικός αριθμός (Ζ) 26
Κατηγορία στοιχεία μετάπτωσης
ομάδα, περίοδος,
τομέας
8 ,4, d
Σχετική ατομική
μάζα (Ar)
55.845 g·mol−1
Ηλεκτρονική
διαμόρφωση
[ Ar ] 3d6 4s2
Αριθμός CAS 7439-89-6
Ατομικές ιδιότητες
Ατομική ακτίνα 126 pm
Ηλεκτραρνητικότητα 1.83
Ενέργειες ιονισμού 1st: 762.5 kJ·mol−1
2nd: 1561.9 kJ·mol−1
3rd: 2957 kJ·mol−1
Φυσικά χαρακτηριστικά
Σημείο τήξης 1811 K,  1538 °C
Σημείο βρασμού 3134 K,  2862 °C
Πυκνότητα 7.874 g·cm−3
Ενθαλπία τήξης 13.81 kJ·mol−1
Μαγνητική συμπεριφορά σιδηρομαγνητικό
Σκληρότητα Mohs 4
Σκληρότητα Vickers 608 MPa
Σκληρότητα Brinell 490 MPa
Μέτρο ελαστικότητας
(Young's modulus)
211 GPa
Ταχύτητα του ήχου 5120 m·s−1
Η κατάσταση αναφοράς είναι η πρότυπη κατάσταση (25°C, 1 Atm)
εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά

Το χημικό στοιχείο Σίδηρος (αγγλ. iron, λατ. ferrum) είναι μέταλλο της 1ης κύριας σειράς των στοιχείων μετάπτωσης με ατομικό αριθμό 26 και ατομικό βάρος 55,847. Έχει θερμοκρασία τήξης 1535 °C και θερμοκρασία βρασμού 2750 °C. Είναι το πιο άφθονο χημικό στοιχείο κατά μάζα του πλανήτη Γη και το τέταρτο πιο άφθονο στοιχείο στον στερεό φλοιό της, μετά το Οξυγόνο (Ο), το Πυρίτιο (Si) και το Αργίλιο (Al) [1]. Ακόμη, ο σίδηρος είναι πολύ συνηθισμένος στους πετρώδεις πλανήτες, νάνους πλανήτες, δορυφόρους και αστεροειδείς του ηλιακού συστήματος κι αυτό χάρη στην αφθονη παραγωγή τους ως τελικό προϊόν πυρηνικής σύντηξης σε άστρα υψηλής μάζας.

Όπως και τα υπόλοιπα χημικά στοιχεία της ομάδας 8 (VIII σύμφωνα με την παλαιότερη ομαδοποίηση), ο σίδηρος βρίσκεται σε σχετικά μεγάλο εύρος αριθμών οξείδωσης από -2 ως και +6, αν και οι αριθμοί οξείδωσης +2 και +3 είναι οι συνηθισμένες του. Στοιχειακός σίδηρος βρίσκεται σε μετεωρίτες και άλλα χαμηλής συγκέντρωσης οξυγόνου και υγρασίας περιβάλλοντα. Είναι πολύ ευαίσθητο στην παρουσία οξυγόνου και νερού. Επιφάνειες νεοσχηματισμένου στοιχειακού σιδήρου φαίνονται ασημόγκριζα, αλλά οξειδώνονται στον κανονικό ατμοσφαιρικό αέρα, δίνοντας οξείδια του σιδήρου, γνωστά ως «σκουριά». Αντίθετα από πολλά άλλα μέταλλα, που σχηαματίζουν μόνο ένα προστατευτικό στρώμα οξειδίου, το οξείδιο του σιδήρου καταλαμβάνει μεγαλύτερο όγκο σε σύγκριση με το κομμάτι μεταλλικού (δηλαδή στοιχειακού) σιδήρου από το οποίο προήλθε. Έτσι, κατά διαστήματα «σκάει», εκτίθοντας νέες επιφάνειες μεταλλικού σιδήρου για διάβρωση.

Ο σίδηρος ήταν γνωστός από την προϊστορική εποχή, συγκεκριμένα από την Εποχή του Σιδήρου. Όμως, επειδή κάποια κράματα χαλκού τήκονται σε χαμηλώτερη θερμοκρασία, ήταν τα πρώτα μέταλλα που χρησιμοποιήθηκαν στην ανθρώπινη ιστορία. Ο καθαρός μεταλλικός σίδηρος είναι μαλακός, μαλακότερος και από το αλουμίνιο, αλλά είναι αδύνατο να εξσχθεί κατά τη διεργασία της ερυθροπύρωσης. Το υλικό σκληραίνει σημαντικά κατά διάρκεια της διεργασίας, απορροφώντας διάφορες προσμίξεις, όπως ο άνθρακας. Με συγκέντρωση άνθρακα μεταξύ 0,2% και 2,1% παράγεται χάλυβας (steel ή «ατσάλι» εκ του λατινικού acciaio), που μπορεί να είναι μέχρι και 1.000 φορές σκληρότερος από τον καθαρό μεταλλικό σίδηρο. Ο «ακατέργαστος σίδηρος» (crude iron) παράγεται σε υψικαμίνους, όπου σιδηρομετάλλευμα, συνήθως αιματίτης (Fe2O3) ανάγεται από κωκ (C και παραγώμενο CO) σε «επεξεργασμένο σίδηρο» (pig iron), που συμπεριέχει σχετικά μεγάλη συγκέντρωση άνθρακα. Με παραπέρα «εξευγενισμό» (refinement) με οξυγόνο ανάγεται το ανθρακούχο περιεχόμενο, ελαττώνοντας τη συγκέντρωση του άνθρακα στο κράμα στις προδιαγραφές του χάλυβα. Χάλυβες και διάφορα κράματα σιδήρου με σχετικά μικρή περιεκτικότητα σε άνθρακα που περιέχουν και κάποια άλλα μέταλλα ή και στοιχεία («κράματα χάλυβα» alloy steels) χρησιμοποιούνται πλέον πολύ ευρύτερα στη σύγχρονη βιομηχανική χρήση, εξαιτίας του μεγάλου εύρους επιθυμητών ιδιοτήτων, αλλά και της σχετικής αφθονίας του σιδήρου, που έχει να κάνει με το σχετικά χαμηλό κόστος παραγωγής.

Οι χημικές ενώσεις του σιδήρου, που περιλαμβάνουν τις «σιδηρο-» (ενώσεις του FeII) και τις «σιδηρη-» (ενώσεις του FeIII) (κυρίως) ενώσεις, έχουν επίσης πολλές εφαρμογές. Μίγμα (σκόνης) οξειδίου του σιδήρου (FeO) και σκόνης αλουμινίου μπορεί να αναφλεγεί, δημιουργώντας τη γνωστή αντίδραση θερμίτη, που χρησιμοποιείται στη συγκόλληση και στον καθαρισμό μεταλλευμάτων. Δημιουργεί δυαδικές ενώσεις με τα αλογόνα και τα χαλκογόνα. Ανάμεσα στις οργανομεταλλικές ενώσεις του σιδήρου είναι η φερροκίνη, η πρώτη ένωση σάντουϊτς που ανακαλύφθηκε.

Ο σίδηρος παίζει σημαντικό ρόλο στη βιοχημεία, σχηματίζοντας σύμπλοκα με το μοριακό οξυγόνο (O2) στην αιμογλοβίνη και στη μυογλοβίνη, δυο συνηθισμένες μεταφορικές πρωτεΐνες οξυγόνου, που το μεταφέρουν στα σπονδυλωτά. Ο σίδηρος είν αι ακόμη το μέταλλο που βρίσκεται στο ενεργό κέντρο πολλών σημαντικών οξειδοαναγωγικών ενζύμων που ασχολούνται με την κυτταρική αναπνοή και την οξειδοαναγωγή πολλών βιοχημικών ενώσεων σε φυτά και ζώα.

Χαρακτηριστικά

Καθαρός Σίδηρος

Ο καθαρός σίδηρος είναι ένα μέταλλο αλλά βρίσκεται σπάνια με αυτήν την μορφή στην επιφάνεια της γης, επειδή οξειδώνεται εύκολα με την παρουσία οξυγόνου και υγρασίας στην ατμόσφαιρα. Προκειμένου να παραλάβουμε μεταλλικό σίδηρο, το οξυγόνο πρέπει να απομακρυνθεί από τα φυσικά μεταλλεύματα – κυρίως από τον αιματίτη (μετάλλευμα σιδήρου με τύπο Fe2O3) σε υψηλές θερμοκρασίες. Οι ιδιότητες του σιδήρου μπορούν να τροποποιηθούν με την ανάμιξη του με τα διάφορα άλλα μέταλλα (και μερικά αμέταλλα, κυρίως άνθρακα και πυρίτιο) για να σχηματίσει ατσάλι.

Οι πυρήνες των ατόμων σιδήρου έχουν μερικές από τις υψηλότερες συνδετικές ενέργειες ανά πυρήνα, οι οποίες ξεπερνώνται μόνο από το ισότοπο νικελίου 62Ni. Παγκοσμίως το αφθονότερο των πιο σταθερών ισοτόπων είναι, παρόλα αυτά, το 56Fe. Αυτό σχηματίζεται από την πυρηνική σύντηξη στα αστέρια. Αν και ένα περαιτέρω μικρό ενεργειακό κέρδος θα μπορούσε να εξαχθεί από τη σύνθεση 62Ni, οι συνθήκες στα αστέρια είναι ακατάλληλες ώστε να ευνοηθεί αυτή η διαδικασία. Η διανομή των στοιχείων στη γη ευνοεί πολύ περισσότερο το σίδηρο παρά το νικέλιο, καθώς επίσης και πιθανώς στα στοιχεία-προϊόντα ενός υπερκαινοφανούς άστρου.

Ο σίδηρος (ως Fe2+, κατιόν σιδήρου (ΙΙ)) είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο που χρησιμοποιείται από σχεδόν όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Οι μόνες εξαιρέσεις είναι μερικοί οργανισμοί που ζουν σε περιβάλλον φτωχό σε σίδηρο και έχουν εξελιχθεί ώστε να χρησιμοποιούν διαφορετικά στοιχεία στις μεταβολικές τους διαδικασίες, όπως μαγγάνιο αντί για σίδηρο για την κατάλυση, ή την αιμοκυανίνη αντί για την αιμογλοβίνη. Ένζυμα που περιέχουν σίδηρο συμμετέχουν στην κατάλυση οξειδωτικών αντιδράσεων στη βιοχημεία, και στις μεταφορές διάφορων ευδιάλυτων αερίων.

Προέλευση

Ο σίδηρος είναι το έκτο αφθονότερο στοιχείο στο σύμπαν, που διαμορφώνεται ως τελική πράξη της νουκλεοσύνθεσης, από το πυρίτιο που συντήκεται στα ογκώδη αστέρια. Για την ακρίβεια παράγεται το ισότοπο 56Ni του νικελίου, που είναι το τελευταίο νουκλίδιο για το οποίο η πυρηνική σύντηξη είναι εξώθερμη. Αυτό σημαίνει ότι αυτό το ραδιενεργό νουκλίδιο (56Ni) είναι το τελευταίο που παράγεται πριν καταρρεύσει ένας υπερκαινοφανής αστέρας (supernova), οπότε η έκρηξή του διαχύσει το περιεχόμενο του άστρου. Το ραδιενεργό 56Ni διασπάται στη συνέχεια στο σταθερό 56Fe, με αποτέλεσμα το τελευταίο να επικρατεί τελικά απόλυτα σε αναλογία παρουσίας.

Ενώ ο σίδηρος αποτελεί περίπου το 5% της επιφάνειας της γης, ο γήινος πυρήνας θεωρείται ότι αποτελείται κατά ένα μεγάλο μέρος από ένα κράμα σιδήρου-νικελίου που αποτελεί το 35% της συνολικής μάζας της γης.[εκκρεμεί παραπομπή] Ο σίδηρος είναι συνεπώς το αφθονότερο στοιχείο στη Γη, αλλά μόνο το τέταρτο αφθονότερο στοιχείο στην επιφάνειά της, μετά το αργίλιο (Al). Το μεγαλύτερο μέρος του σιδήρου στην επιφάνεια βρίσκεται ενωμένο με το οξυγόνο ως οξειδια σιδήρου όπως ο αιματίτης, ο γκετίτης και ο μαγνητίτης ή θειούχα (σιδηροπυρίτης). Περίπου ένας στους 20 μετεωρίτες αποτελείται από μεταλλεύματα σιδήρου-νικελίου. Αν και σπάνιοι, οι μετεωρίτες σιδήρου είναι ο σημαντικότερος τρόπος σχηματισμού και αίτιο ύπαρξης μεταλλικού σιδήρου στην επιφάνεια της γης. Το κόκκινο χρώμα της επιφάνειας του Άρη θεωρείται ότι προέρχεται από πετρώματα πλούσια σε σίδηρο.

Ισότοπα

Ο φυσικός σίδηρος αποτελείται από τέσσερα ισότοπα: 5.845% από το ραδιενεργό 54Fe (ημιζωή: >3,1×1022 έτη), 91,754% από το σταθερό 56Fe, 2,119% από το σταθερό 57Fe και 0,282% από το επίσης σταθερό 58Fe. Το 60Fe είναι ένα εξαφανισμένο ραδιοϊσότοπο με χρόνο ημιζωής (1,5 εκατομμύρια έτη).

Ο σίδηρος στον οργανισμό

Ο σίδηρος θεωρείται απαραίτητο ανόργανο στοιχείο για όλους τους οργανισμούς, καθώς έχει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό και είναι απαραίτητα προσθετική ομάδα για εκατοντάδες ένζυμα και πρωτεΐνες[2], όπως οι πρωτεΐνες που μεταφέρουν οξυγόνο.[3] Στον ενήλικα άνθρωπο η φυσιολογική ποσότητα σιδήρου που βρίσκεται στον οργανισμό είναι περίπου 4 γραμμάρια, από τα οποία το 75% είναι δεσμευμένο στην αιμοσφαιρίνη. Ο σίδηρος που βρίσκεται στον οργανίσμο ανακυκλώνεται, όμως μικρή ποσότητα αποβάλλεται με τα ούρα, τα κόπρανα, την έμμηνο ρύση στις γυναίκες και μέσω του δέρματος. Αυτή η απώλεια αντισταθμίζεται με την απορρόφηση σιδήρου που προέρχεται από τη διατροφή στο λεπτό έντερο.[4] Η έλλειψη σιδήρου (σιδηροπενία) είναι η πιο κοινή διατροφική έλλειψη στις Ηνωμένες Πολιτείες,[5] ενώ το πρόβλημα είναι πολύ έντονο στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 600 με 700 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν σιδηροπενία.[6]

Πρόσληψη σιδήρου μέσω της διατροφής

Οι κύριες πηγές διατροφικού σιδήρου είναι το κόκκινο κρέας, κυρίως το βοδινό, το ψάρι (πχ. τόνος και σολομός), τα στρείδια και το κρέας των πουλερικών και ιδίως το συκώτι.[3] Ο σίδηρος από αυτές τις πηγές βρίσκεται ενωμένος με την ομάδα αίμης και σχεδόν το 25% του σιδηρού απορροφάται από τον ανθρώπινο οργανισμό. Άλλες διατροφικές πηγές σιδήρου είναι τα όσπρια, τα αποξηραμένα φρούτα, το σουσάμι, τα ενισχυμένα με σίδηρο δημητριακά και τα λαχανικά, όπως το σπανάκι. Επειδή ο σίδηρος που δεν είναι ζωικής προέλευσης δεν απορροφάται εξίσου καλά, η ποσότητα που εντέλη θα απορροφηθεί από τον οργανισμό εξαρτάται από τις υπόλοιπες τροφές που καταναλώνονται στο ίδιο γεύμα. Τροφές που βελτιώνουν την απορρόφηση του σιδήρου είναι η βιταμίνη C και οι ζωικές πρωτεΐνες. Από την άλλη τροφές που περίεχουν ασβέστιο, τανίνες, πολυφαινόλες και οι φυτάτες μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου.[6][7][8]

Στα θηλαστικά η απορρόφηση του σιδήρου γίνεται στο δωδεκαδάκτυλο από την πρωτεΐνη DMT1 (Μεταφορέας Δισθενών Μετάλλων), ένα μεμβανικό μεταφορά δισθενών ιόντων. Η μεταφορά είναι ενεργή, δηλαδή απαιτείται ενέργεια για να πραγματοποιηθεί. Η DMT1 δεν είναι εξειδικευμένη στο σίδηρο, αλλά μεταφέρει και άλλα μέταλλα, όπως είναι το μαγγάνιο, το νικέλιο, το μαγνήσιο, το κοβάλτιο, ο χαλκός, ο ψευδάργυρος, το κάδμιο και ο μόλυβδος.[9] Η δομή αυτής της πρωτεΐνης είναι διατηρημένη ανάμεσα στους οργανισμούς, καθώς στα φυτά, τους μικροοργανισμούς και τα σπονδυλωτά έχουν βρεθεί παρόμοιες πρωτεΐνες.[10] Ο σίδηρος μόλις μπει στο εντεροκύτταρο μπορεί να αποθηκευθεί σε μόρια φερριτίνης, και τελικά να χαθεί όταν κύτταρο νεκρωθεί, ή να περάσει στο αίμα, όπου μεταφέρεται με την τρασφερρίνη.

Aναφορές και σημειώσεις

  1. R.S. Carmichael (ed.), CRC Practical Handbook of Physical Properties of Rocks and Minerals, CRC Press, Boca Raton, FL, (1989).
  2. «Iron». Micronutrient Information Center. Linus Pauling Institute. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2012. 
  3. 3,0 3,1 «Iron in diet». MedilinePlus. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2012. 
  4. Ανδρούλα Ελεθερίου (2007). «Θαλασσαιμία» (PDF). Διεθνής Ομοσπονδία Θαλασσαιμίας. σελ. 37. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2012. 
  5. «Recommendations to Prevent and Control Iron Deficiency in the United States». Morbidity and Mortality Weekly Report. Centers for Disease Control and Prevention. 3 Απριλίου 1998. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2012. 
  6. 6,0 6,1 «Έλλειψη σιδήρου: η πιο συχνή διατροφική ανεπάρκεια». European Food Information Council. Σεπτέμβριος 1999. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2012. 
  7. «Iron and Iron Deficiency». Nutrition for Everyone. Centers for Disease Control and Prevention. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2012. 
  8. «Iron». Office of Dietary Supplements. National Institutes of Health. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2012. 
  9. M. D. Garrick et.al (2006). «DMT1: Which metals does it transport?». Biological Research 39. doi:10.4067/S0716-97602006000100009. ISSN 0716-9760. http://www.scielo.cl/scielo.php?pid=S0716-97602006000100009&script=sci_arttext. 
  10. Mims MP, Prchal JT (Αύγουστος 2005). «Divalent metal transporter 1.». Hematology 10 (4): 339-45. PMID 16085548. 

Εξωτερικές συνδέσεις

CC-BY-SA
Μετάφραση
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Iron της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).


Πρότυπο:Link FA Πρότυπο:Link FA Πρότυπο:Link GA