Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας

Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας
Ο Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας, έργο του Πομπαίο Μπαρτόνι.
Βασιλιάς της Πορτογαλίας
Περίοδος	9 Δεκεμβρίου 1706 – 31 Ιουλίου 1750
Προκάτοχος	Πέτρος Β΄ της Πορτογαλίας
Διάδοχος	Ιωσήφ Α΄ της Πορτογαλίας
Γέννηση	22 Οκτωβρίου 1689 Ανάκτορο Ριμπέιρα, Λισαβόνα, Πορτογαλία
Θάνατος	31 Ιουλίου 1750 (60 ετών) Ανάκτορο Ριμπέιρα, Λισαβόνα, Πορτογαλία
Τόπος ταφής	Βασιλικό Πάνθεον του Οίκου των Μπραγκάνσα, Λισαβόνα, Πορτογαλία
Σύζυγος	Μαρία Άννα της Αυστρίας
Επίγονοι	Βαρβάρα Πέτρος Ιωσήφ Α΄ Κάρολος Πέτρος Αλέξανδρος (νόθος) Αντώνιος (νόθος) Γασπάρ (νόθος) Ιωσήφ
Οίκος	Οίκος της Μπραγκάνσα
Πατέρας	Πέτρος Β΄ της Πορτογαλίας
Μητέρα	Μαρία Σοφία του Νόιμπουργκ
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Ιωάννης Ε΄ (πορτ. João V de Portugal, 22 Οκτωβρίου 1689 – 31 Ιουλίου 1750) από τον Οίκο της Μπραγκάνσα, ήταν βασιλιάς της Πορτογαλίας από το 1706 έως το 1750, γιος και διάδοχος του Πέτρου Β΄ της Πορτογαλίας. Είχε το προσωνύμιο ο Μεγαλόψυχος.

Βιογραφία

Νεανικά έτη

Ο Ιωάννης Φραγκίσκος Αντώνιος Ιωσήφ Βενέδικτος Βερνάρδος γεννήθηκε στο Ανάκτορο Ριμπέιρα στη Λισαβόνα στις 22 Οκτωβρίου 1689.

Όταν γεννήθηκε, ο βασιλικός οίκος των Καπετιδών-Αβίς-Μπραγκάνσα βρισκόταν υπό εξαφάνιση, καθώς από τον πρώτο γάμο του πατέρα του, με τη Μαρία Φραγκίσκη της Σαβοΐας, είχε επιζήσει μόνο μια κόρη, η Ισαβέλλα Λουίζα, Πριγκίπισσα της Μπέιρα. Αλλά όταν πέθανε η πρώτη σύζυγος τού Πέτρου Β΄, η επόμενη, Μαρία Σοφία των Βίττελσμπαχ, κόρη του Φιλίππου Γουλιέλμου του Παλατινάτου, γέννησε έξι παιδιά που επέζησαν. Ανάμεσα σε αυτά ήταν ο Ιωάννης Ε΄, που με τη γέννηση του πήρε τον τίτλο του 13ου δούκα της Μπραγκάνσα και του πρίγκιπα της Βραζιλίας.

Έτσι, αν και ο πατέρας του απεβίωσε σε προχωρημένη ηλικία, ο Ιωάννης Ε΄ τον διαδέχθηκε μόλις 17 ετών. Πρώτο του μέλημα ήταν να παραμείνει προσκολλημένος στη Μεγάλη Συμμαχία, που είχε μπει ο πατέρας του από το 1701. Επιτέθηκε και πήρε τη Μαδρίτη, αλλά ηττήθηκε στη μάχη της Αλμάνζα. Νυμφεύτηκε το 1708 την εξαδέλφη του Μαρία Άννα των Αψβούργων, κόρη του Λεοπόλδου Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μια σειρά από ανεπιτυχείς εκστρατείες οδήγησαν σε ειρήνη με τη Γαλλία το 1713 και την Ισπανία το 1715.

Τεράστια πλούτη από τα μεταλλεία της Βραζιλίας

Η μακρά περίοδος της βασιλείας του χαρακτηριζόταν από τεράστια αύξηση της βασιλικής δύναμης, ιδιαίτερα λόγω του πλούτου των αποθεμάτων από χρυσό και διαμάντια, που ερχόταν από τις βραζιλιάνικες αποικίες. Το ένα πέμπτο περίπου της εξαγωγής προοριζόταν αποκλειστικά για το Στέμμα, ενώ οι υπόλοιπες ποσότητες αφηνόταν στην εκμετάλλευση των τοπικών γαιοκτημόνων.

Αυξάνοντας συνέχεια τη δύναμή του, λόγω του πλούτου, μπόρεσε να αντιπαρατεθεί εύκολα στην αριστοκρατία της χώρας του. Σε μια προσπάθεια να δαμάσει την εξαγριωμένη αριστοκρατία, άρχισε την κατασκευή πολυτελέστατων ανακτόρων στα πρότυπα των γαλλικών Βερσαλλιών, ενώ ο ίδιος προσπάθησε να μιμηθεί τη δόξα του Λουδοβίκου ΙΔ΄, καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια για να γίνει μονάρχης όμοιος με αυτόν. Τον μιμήθηκε σε όλες του τις κινήσεις, αλλά δεν κατόρθωσε τελικά να φτάσει τη δόξα του.

Χρησιμοποίησε τους περισσότερους θησαυρούς των βραζιλιάνικων αποικιών, προκειμένου να ανορθώσει τα οικονομικά της χώρας του. Καλλιέργησε τις τέχνες, τα γράμματα και έκανε τη μοναρχική του ισχύ ισότιμη σχεδόν με αυτή των περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών. Ήταν η πρώτη φορά, που συνέβη αυτό από την εποχή της δεύτερης ανεξαρτησίας από την Ισπανία το 1640.

Η εξωτερική πολιτική είχε τόσο κατεύθυνση ουδετερότητας απέναντι στις ευρωπαϊκές συγκρούσεις, όσο και προσπάθειας να πείσει το Βατικανό να τον κηρύξει νόμιμο μονάρχη, ξοδεύοντας μεγάλα ποσά σε δώρα προς τον πάπα. Οι προσπάθειές του έφεραν αποτέλεσμα στην αναγνώριση από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΔ΄ το 1748. Το 1742, είχε χτυπήσει άσχημα σε ατύχημα, κάτι που τον άφησε παράλυτο για την υπόλοιπη ζωή του και ανίκανο να συμμετάσχει στις κρατικές υποθέσεις. Τα οικονομικά του μέτρα τον έκαναν μισητό στην αριστοκρατία, αλλά τελικά δεν εφαρμόστηκαν.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε πρώτα το 1708 τη Μαρία Άννα των Αψβούργων, κόρη του Λεοπόλδου Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και είχε έξι τέκνα:

• Βαρβάρα (1711 - 1758), παντρεύτηκε τον Φερδινάνδο ΣΤ΄ της Ισπανίας.
• Πέτρος (1712 - 1714).
• Ιωσήφ Α΄ (1714 - 1777), Βασιλιάς της Πορτογαλίας.
• Κάρολος (1716 - 1736).
• Πέτρος Γ΄ (1717 - 1786), παντρεύτηκε την ανιψιά του, Μαρία Α΄ της Πορτογαλίας (κόρη του Ιωσήφ Α΄).
• Αλέξανδρος (1723 - 1728).

Από ερωμένες του είχε φυσικά τέκνα. Τους τρεις νόθους γιους του τους αναγνώρισε· ζούσαν στο ανάκτορο του Μαρκησίου του Λοουρίσαλ, στην περιοχή Παλάβα, έξω από τη Λισαβόνα, και αποκαλούντο τέκνα της Παλάβα:

• (νόθος) Αντώνιος (1714 - 1800), ιππότης του Τάγματος του Χριστού, γιος της Λουίζα Ινές Αντόνια Μακάντο Μοντέιρο.
• (νόθος) Γασπάρ (1716 - 1789), Αρχιεπίσκοπος της Μπράγκα, γιος της Μανταλένα Μάσιμα ντε Μιράνντα.
• (νόθος) Ιωσήφ (1720 - 1801), υψηλός Ιεροεξεταστής της Πορτογαλίας, γιος της Πάουλα ντε Οντιβέλας.
• (νόθη) Μαρία Ρίτα (1731 - 1808), μοναχή στη Μονή του Σάντος στη Λισαβόνα.

Πρόγονοι

8. Θεοδόσιος Β΄ της Μπραγκάνσα

4. Ιωάννης Δ΄ της Πορτογαλίας

9. Άννα ντε Βελάσκο υ Χιρόν

2. Πέτρος Β΄ της Πορτογαλίας

10. Χουάν Μανουέλ Πέρεθ δε Γκουθμάν, 8ος δούκας της Μεδίνα Σιδόνια

5. Λουίζα του Γκουθμάν

11. Χουάνα ντε Σαντοβάλ

1. Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας

12. Βόλφγκανγκ Γουλιέλμος του Νόιμπουργκ

6. Φίλιππος Γουλιέλμος του Παλατινάτου

13. Μαγδαληνή της Βαυαρίας

3. Μαρία Σοφία του Νόιμπουργκ

14. Γεώργιος Β΄ της Έσσης-Ντάρμστατ

7. Ελισάβετ Αμαλία της Έσσης-Ντάρμστατ

15. Σοφία Ελεονώρα της Σαξονίας