Μάικλ Τζόρνταν: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Ετικέτες: Επεξεργασία από κινητό Διαδικτυακή επεξεργασία από κινητό Προχωρημένη επεξεργασία από κινητό
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 115: Γραμμή 115:
απέναντι στους [[Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς]] ο Τζόρνταν ύστερα από μία άτσαλη πτώση στο παρκέ είχε ως αποτέλεσμα να υποστεί κάταγμα στο πόδι. Ενώ οι αρχικές εκτιμήσεις ανέφεραν ότι θα έμενε εκτός αγώνων για τουλάχιστον 6 εβδομάδες,<ref>{{cite web |url = https://www.nytimes.com/1985/11/05/sports/sports-people-jordan-out-6-weeks.html|title =THE NEW YORK TIMES : SPORTS PEOPLE; Jordan Out 6 Weeks |language =Αγγλικά |accessdate =7 Ιανουαρίου 2021}}</ref><ref>{{cite web |url =https://www-chicagotribune-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.chicagotribune.com/sports/bulls/ct-chicago-bulls-michael-jordan-ankle-injury-20200419-5a3pynptrrf47pcm6xbmwv2q4y-story.html?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&outputType=amp&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16100445702979&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.chicagotribune.com%2Fsports%2Fbulls%2Fct-chicago-bulls-michael-jordan-ankle-injury-20200419-5a3pynptrrf47pcm6xbmwv2q4y-story.html|title =Michael Jordan misses 6 weeks with a broken bone in his foot in 1985|language =Αγγλικά |accessdate =7 Ιανουαρίου 2021}}</ref> οι γιατροί της ομάδας τον συμβούλεψαν να μείνει εκτός για το υπόλοιπο της χρονιάς αφήνοντας πιθανότητα 10 % να μην μπορέσει να επανέλθει.<ref name=bi></ref>
απέναντι στους [[Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς]] ο Τζόρνταν ύστερα από μία άτσαλη πτώση στο παρκέ είχε ως αποτέλεσμα να υποστεί κάταγμα στο πόδι. Ενώ οι αρχικές εκτιμήσεις ανέφεραν ότι θα έμενε εκτός αγώνων για τουλάχιστον 6 εβδομάδες,<ref>{{cite web |url = https://www.nytimes.com/1985/11/05/sports/sports-people-jordan-out-6-weeks.html|title =THE NEW YORK TIMES : SPORTS PEOPLE; Jordan Out 6 Weeks |language =Αγγλικά |accessdate =7 Ιανουαρίου 2021}}</ref><ref>{{cite web |url =https://www-chicagotribune-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.chicagotribune.com/sports/bulls/ct-chicago-bulls-michael-jordan-ankle-injury-20200419-5a3pynptrrf47pcm6xbmwv2q4y-story.html?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&outputType=amp&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16100445702979&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.chicagotribune.com%2Fsports%2Fbulls%2Fct-chicago-bulls-michael-jordan-ankle-injury-20200419-5a3pynptrrf47pcm6xbmwv2q4y-story.html|title =Michael Jordan misses 6 weeks with a broken bone in his foot in 1985|language =Αγγλικά |accessdate =7 Ιανουαρίου 2021}}</ref> οι γιατροί της ομάδας τον συμβούλεψαν να μείνει εκτός για το υπόλοιπο της χρονιάς αφήνοντας πιθανότητα 10 % να μην μπορέσει να επανέλθει.<ref name=bi></ref>


Ζήτησε από την ομάδα να επιστρέψει για την αποθεραπεία του στο Τσάπελ Χιλ, όπου θα τον αναλάμβαναν οι προπονητές του πρώην του και το ιατρικό τους επιτελείο με σκοπό να μπορέσει να πάρει και το πτυχίο του. Εκεί, δίχως οι Μπουλς να το γνωρίζουν ξεκίνησε και αγωνιστικά διπλά<ref>{{cite web |url =https://www-cbssports-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.cbssports.com/nba/news/must-see-michael-jordan-dunking-in-1986-pickup-game-at-unc/amp/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16108033428778&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.cbssports.com%2Fnba%2Fnews%2Fmust-see-michael-jordan-dunking-in-1986-pickup-game-at-unc%2F|title =MUST-SEE: Michael Jordan dunking in 1986 pickup game at UNC|language =Αγγλικά|accessdate =16 Ιανουαρίου 2021}}</ref> και, βλέποντας ότι είναι σε κατάσταση να αγωνιστεί ξανά, επέστρεψε στο [[Σικάγο]] δηλώνοντας έτοιμος να επανέλθει. Η απάντηση που εισέπραξε όμως ήταν αρνητική και βλέποντας ότι οι Μπουλς έκαναν κάκιστη πορεία, πίστεψε ότι δεν τον άφηναν να αγωνιστεί ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν μια υψηλή επιλογή για το ντραφτ της επόμενης χρονιάς. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι σχέσεις του με τη διοίκηση να διαταραχθούν.<ref name =inj>{{cite web |url =https://www.basketballnetwork.net/after-mj-risked-a-career-ending-injury-my-injured-calf-was-stronger-than-my-uninjured-calf/ |title =AFTER MJ RISKED A CAREER ENDING INJURY “My injured calf was stronger than my uninjured calf.” |language=Αγγλικά |accessdate = Αγγλικά |accessdate =15 Μαΐου 2021}}</ref><ref name=bu>{{cite web |url =https://www-nba-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.nba.com/amp/bulls/news/jordanhof_sophomore_090826.html?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16100437010963&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.nba.com%2Fbulls%2Fnews%2Fjordanhof_sophomore_090826.html|title = BULLS Part IV: Jordan's sophomore season with a footnote|language =Αγγλικά |accessdate =7 Ιανουαρίου 2021}} </ref><ref>{{cite web |url =https://www.espn.com/nba/story/_/id/8265460/michael-jordan-responds-comparison-derrick-rose-injury|title =MJ responds to Rose comparison |language =Αγγλικά |accessdate=12 Ιανουαρίου 2021}}</ref>
Ζήτησε από την ομάδα να επιστρέψει για την αποθεραπεία του στο Τσάπελ Χιλ, όπου θα τον αναλάμβαναν οι προπονητές του πρώην του και το ιατρικό τους επιτελείο με σκοπό να μπορέσει να πάρει και το πτυχίο του. Εκεί, δίχως οι Μπουλς να το γνωρίζουν ξεκίνησε και αγωνιστικά διπλά<ref>{{cite web |url =https://www-cbssports-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.cbssports.com/nba/news/must-see-michael-jordan-dunking-in-1986-pickup-game-at-unc/amp/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16108033428778&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.cbssports.com%2Fnba%2Fnews%2Fmust-see-michael-jordan-dunking-in-1986-pickup-game-at-unc%2F|title =MUST-SEE: Michael Jordan dunking in 1986 pickup game at UNC|language =Αγγλικά|accessdate =16 Ιανουαρίου 2021}}</ref> και, βλέποντας ότι είναι σε κατάσταση να αγωνιστεί ξανά, επέστρεψε στο [[Σικάγο]] δηλώνοντας έτοιμος να επανέλθει. Η απάντηση που εισέπραξε όμως ήταν αρνητική και βλέποντας ότι οι Μπουλς έκαναν κάκιστη πορεία, πίστεψε ότι δεν τον άφηναν να αγωνιστεί ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν μια υψηλή επιλογή για το ντραφτ της επόμενης χρονιάς. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι σχέσεις του με τη διοίκηση να διαταραχθούν.<ref name =inj>{{cite web |url =https://www.basketballnetwork.net/after-mj-risked-a-career-ending-injury-my-injured-calf-was-stronger-than-my-uninjured-calf/ |title =AFTER MJ RISKED A CAREER ENDING INJURY “My injured calf was stronger than my uninjured calf.” |language=Αγγλικά |accessdate =15 Μαΐου 2021}}</ref><ref name=bu>{{cite web |url =https://www-nba-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.nba.com/amp/bulls/news/jordanhof_sophomore_090826.html?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16100437010963&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.nba.com%2Fbulls%2Fnews%2Fjordanhof_sophomore_090826.html|title = BULLS Part IV: Jordan's sophomore season with a footnote|language =Αγγλικά |accessdate =7 Ιανουαρίου 2021}} </ref><ref>{{cite web |url =https://www.espn.com/nba/story/_/id/8265460/michael-jordan-responds-comparison-derrick-rose-injury|title =MJ responds to Rose comparison |language =Αγγλικά |accessdate=12 Ιανουαρίου 2021}}</ref>


Ύστερα από συνεχείς πιέσεις του, επέστρεψε για τα τελευταία 15 παιχνίδια της χρονιάς, με τον όρο όμως ότι δεν θα έπαιζε πάνω από 7 λεπτά ανά περίοδο, ευθύνη που βάραινε τον προπονητή Σταν Άλμπεκ υπό την απειλή της απόλυσης. Παρ' αυτά σε αγώνα με τους Νικς σημείωσε 24 πόντους σε 23 λεπτά συμμετοχής δείχνοντας την πλήρη ανάκαμψή του.<ref name=inj></ref><ref>{{cite web |url =https://www.nytimes.com/1986/03/30/sports/bulls-hand-knicks-record-tying-loss.html|title =THE NEW YORK TIMES : BULLS HAND KNICKS RECORD-TYING LOSS |language =Αγγλικά |accessdate=11 Ιανουαρίου 2021}}</ref> Οι Μπουλς έκλεισαν τη χρονιά με 5 νίκες στα 6 τελευταία παιχνίδια και κατόρθωσαν να μπουν στα πλέι-οφ παρά το γεγονός ότι είχαν πετύχει μόνο 30 νίκες, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν το πέμπτο χειρότερο στην ιστορία του πρωταθλήματος για ομάδα που συνέχιζε στα πλέι-οφ.<ref>{{cite web |url =https://www-chicagotribune-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1996-06-05-9606050041-story,amp.html?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16100474943263&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.chicagotribune.com%2Fnews%2Fct-xpm-1996-06-05-9606050041-story.html|title =BROKEN DREAMS: '85-86 BULLS DERAILED BY JORDAN'S INJURY|language =Αγγλικά |accessdate =7 Ιανουαρίου 2021}}</ref>
Ύστερα από συνεχείς πιέσεις του, επέστρεψε για τα τελευταία 15 παιχνίδια της χρονιάς, με τον όρο όμως ότι δεν θα έπαιζε πάνω από 7 λεπτά ανά περίοδο, ευθύνη που βάραινε τον προπονητή Σταν Άλμπεκ υπό την απειλή της απόλυσης. Παρ' αυτά σε αγώνα με τους Νικς σημείωσε 24 πόντους σε 23 λεπτά συμμετοχής δείχνοντας την πλήρη ανάκαμψή του.<ref name=inj></ref><ref>{{cite web |url =https://www.nytimes.com/1986/03/30/sports/bulls-hand-knicks-record-tying-loss.html|title =THE NEW YORK TIMES : BULLS HAND KNICKS RECORD-TYING LOSS |language =Αγγλικά |accessdate=11 Ιανουαρίου 2021}}</ref> Οι Μπουλς έκλεισαν τη χρονιά με 5 νίκες στα 6 τελευταία παιχνίδια και κατόρθωσαν να μπουν στα πλέι-οφ παρά το γεγονός ότι είχαν πετύχει μόνο 30 νίκες, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν το πέμπτο χειρότερο στην ιστορία του πρωταθλήματος για ομάδα που συνέχιζε στα πλέι-οφ.<ref>{{cite web |url =https://www-chicagotribune-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1996-06-05-9606050041-story,amp.html?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQHKAFQArABIA%3D%3D#aoh=16100474943263&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.chicagotribune.com%2Fnews%2Fct-xpm-1996-06-05-9606050041-story.html|title =BROKEN DREAMS: '85-86 BULLS DERAILED BY JORDAN'S INJURY|language =Αγγλικά |accessdate =7 Ιανουαρίου 2021}}</ref>

Έκδοση από την 15:58, 29 Μαΐου 2021

Μάικλ Τζόρνταν
Ο Τζόρνταν το 1997
Σάρλοτ Χόρνετς
ΘέσηΙδιοκτήτης
Πρωτάθλημα ΝΒΑ
Προσωπικά στοιχεία
Πλ. ΌνομαΜάικλ Τζέφρι Τζόρνταν
ΠροσωνύμιοAir Jordan
Γέννηση17 Φεβρουαρίου 1963 (1963-02-17) (61 ετών)
Μπρούκλιν, ΗΠΑ
Ύψος1,98 μ.
Στοιχεία καριέρας
Ντραφτ1984 / Γύρος: 1 / Επιλογή:3η
από τους Σικάγο Μπουλς
Αθλ. καριέρα1984 - 1993, 1995 - 1998, 2001 - 2003
Καριέρα σε συλλόγους
1984 - 1993 0 Σικάγο Μπουλς
1995 - 1998 0 Σικάγο Μπουλς
2001 - 2003 0 Ουάσινγκτον Ουίζαρντς
Εθνικές ομάδες
Ως παίκτης:0
1984 - 1992 0 Εθνική ΗΠΑ


Ο Μάικλ Τζέφρι Τζόρνταν (Michael Jeffrey Jordan, γεννήθηκε Μπρούκλιν, 17 Φεβρουαρίου 1963) είναι Αμερικανός πρώην διεθνής καλαθοσφαιριστής και νυν ιδιοκτήτης των Σάρλοτ Χόρνετς. Με ύψος 1,98 μ., αγωνιζόταν στη θέση σούτινγκ γκαρντ. «Είναι ευρέως αποδεκτό ότι είναι ο καλύτερος καλαθοσφαιριστής όλων των εποχών».[1][2][3][4][5][6] Αναγνωρίζεται επίσης ως ο κορυφαίος του αθλήματος όλων των εποχών από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ),[7] ενώ το Δεκέμβριο του 1999 ψηφίστηκε 4ος «αθλητής του αιώνα» από τη ΔΟΕ.[8]

Συχνά αναφερόμενος με τα αρχικά του ονόματός του (MJ), ξεκίνησε την κολεγιακή του πορεία από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, όπου οι εμφανίσεις και επιτυχίες του τον έκαναν γνωστό σε εθνικό επίπεδο. Συνέχισε την καριέρα του στο επαγγελματικό πρωτάθλημα (NBA) αγωνιζόμενος με τους Σικάγο Μπουλς, σε δύο θητείες και τους Ουάσινγκτον Ουίζαρντς, όπου και ολοκλήρωσε την καριέρα του το 2003 στα 40 του χρόνια. Στο Σικάγο ηγήθηκε στη δημιουργία της δυναστείας της ομάδας που κατέκτησε 6 πρωταθλήματα σε 8 χρόνια μέσα στη δεκαετία του 1990. Από τον Οκτώβριο του 1993 μέχρι το Μάρτιο του 1995, αποσύρθηκε από το μπάσκετ αλλά στις 20 Μαρτίου 1995 επέστρεψε στην ενεργό δράση με την περίφημη φράση: I'm back.[9]

Όσον αφορά τις ατομικές του διακρίσεις, έχει 10 τίτλους πρώτου σκόρερ του NBA, εκ των οποίων οι επτά συνεχόμενοι από το 1987 έως το 1993, πέντε βραβεία καλύτερου παίκτη (MVP) της κανονικής περιόδου του πρωταθλήματος και έξι βραβεία MVP των τελικών του ΝΒΑ. Κατέχει τα ρεκόρ για τους υψηλότερους μέσους πόντους που σημειώθηκαν ανά παιχνίδι στην κανονική περίοδο καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του (30,12 πόντοι ανά παιχνίδι) και στα πλέι-οφ (33,45 πόντοι ανά παιχνίδι). Κέρδισε επίσης δύο Ολυμπιακούς τίτλους με την Εθνική ομάδα των Ηνωμένων Πολιτειών, μία φορά με την κολεγιακή ομάδα το 1984 και τη δεύτερη το 1992 με την πρώτη ομάδα επαγγελματιών που αγωνίστηκε σε τέτοια διοργάνωση.[7] Όλες αυτές οι διακρίσεις του στο μπάσκετ τον έκαναν διάσημο, κάτι που εκμεταλλεύτηκαν αυτός και οι μεγάλες εταιρίες που σχετίζονται με τον αθλητισμό και όχι μόνο. Από το 1984 έχει δικιά του σειρά παπουτσιών, τα Air Jordans, την παραγωγή των οποίων ανέλαβε η εταιρεία Nike, ενώ έχει αποτελέσει το απόλυτο πρότυπο για τη νεολαία τη δεκαετία του 1980 και του 1990.[10][11] Ένας παίκτης ικανός να αποφασίσει μόνος του τη μοίρα ενός αγώνα, σημείωσε το καλάθι νίκης με λιγότερα από πέντε δευτερόλεπτα από το τέλος 25 φορές στην καριέρα του.[12]

Το 2011 και το 2018 το περιοδικό Slam τον κατέταξε ως τον καλύτερο του αθλήματος όλων των εποχών.[13][14] Συγκαταλέγεται στους πιο διακεκριμένους και αναγνωρίσιμους, αλλά και πιο πλούσιους αθλητές παγκοσμίως όλων των εποχών και από όλα τα αθλήματα.[15][16][17][18][19] Το όνομά του είναι ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα στο χώρο του μπάσκετ και συνδυάστηκε με τεράστια εμπορική επιτυχία για τις εταιρείες με τις οποίες συνεργάστηκε, τόσο κατά τη διάρκεια της ενεργού δράσης του, όσο και μετά από αυτή. Μέχρι και οι αντίπαλοί του παραδέχτηκαν την σαφή ανωτερότητά του όπως ο Μάτζικ Τζόνσον λέγοντας «Υπάρχει ο Μάικλ Τζόρνταν και μετά εμείς οι υπόλοιποι»,[1] ενώ ο Λάρι Μπερντ παραδέχτηκε ότι «ποτέ το μπάσκετ δεν γνώρισε καλύτερο παίκτη από τον Τζόρνταν». Επίσης αποτελεί μέλος Naismith Memorial Basketball Hall of Fame από το 2009 και του Hall of Fame της Διεθνούς Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης (FIBA) από το 2015.

Τα πρώτα χρόνια

Ο Τζόρνταν γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης στις 17 Φεβρουαρίου του 1963. Ο πατέρας του Τζέιμς Τζόρνταν, εργάστηκε ως επόπτης της General Electric Plant και η μητέρα του Ντελόρις ήταν τραπεζικός υπάλληλος. Ο πατέρας του τον έμαθε να εργάζεται σκληρά και να μην επηρεάζεται από τη ζωή στο δρόμο. Ο πατέρας του είχε έντονη αίσθηση τάξης και κατεύθυνε τα παιδιά του στον αθλητισμό. Όταν ο Μάικλ ήταν ακόμη μωρό αυτός και η οικογένειά του μετακόμισαν στο Γουίλμινγκτον της Βόρειας Καρολίνας, όπου ήταν και ο αρχικός τόπος καταγωγής της οικογένειας έχοντας περάσει τουλάχιστον έξι γενιές σε ένα μικρό κομμάτι βάλτου και καλλιεργήσιμων εκτάσεων σε αγροτικά προάστια και πόλεις. Στο γυμνάσιο έκανε μαθήματα τένις, ασχολήθηκε με τον στίβο και το αμερικανικό ποδόσφαιρο, στο τέλος όμως δύο ήταν τα αθλήματα που τον κέρδισαν: το μπάσκετ και το μπέιζμπολ. Εκεί ξεκίνησε να παίζει κυρίως μπέιζμπολ, ενώ σε πιο μεγάλη ηλικία άρχισε και η ενασχόλησή του με το μπάσκετ. Η νικηφόρα νοοτροπία του στον αθλητισμό ήταν εμφανής από τα παιδικά του χρόνια, αν και στην προσωπική του ζωή ήταν ντροπαλός.[20][21] Οι γονείς του Μάικλ ανέβαζαν συνεχώς τις προσδοκίες τους για τα παιδιά τους. Η σχέση του Μάικλ με τον μεγαλύτερο αδερφό του, Λάρι, ήταν μια βασική δύναμη στα πρώτα του χρόνια. Ο Λάρι ήταν επίσης σπουδαίος αθλητής με την ίδια δύναμη, αθλητική ικανότητα και φιλοδοξία, αλλά δεν είχε τη σωματοδομή για να υπερέχει στον αθλητισμό. Ο Μάικλ αγωνίστηκε σκληρά για να κερδίσει τον μεγαλύτερο αδερφό του, όταν οι δύο τους έπαιζαν μεταξύ τους σε καθημερινή βάση. Η κυριαρχία του Λάρι στον μικρότερο αδερφό του ώθησε την αποφασιστικότητα του μικρού να φτάσει και να κερδίσει - και τελικά, μία ημέρα το έκανε.[11][22]

Γυμνάσιο

Ο Τζόρνταν, φοίτησε στο τοπικό γυμνάσιο Έμσλεϊ Α. Λέινι. Το 1978, όταν ο ίδιος ήταν 15 χρονών και μαθητής της τέταρτης τάξης του γυμνασίου, έκανε την πρώτη του απόπειρα να μπει στην σχολική ομάδα μπάσκετ. Έμεινε όμως εκτός της δωδεκάδας, αφού έχασε την τελευταία διεκδικούμενη θέση λόγω του ύψους του που τότε δεν ξεπερνούσε τα 1,80 μέτρα. Την θέση μάλιστα την πήρε ο ύψους 2 μέτρων Χάρβεστ Σμιθ που ήταν φίλος και συνομήλικός του και έγινε ο μοναδικός μαθητής της τάξης του που μπήκε στην ομάδα εκείνη τη χρονιά.[23][24][25]

Έτσι λοιπόν περιορίστηκε σε θέση στη δεύτερη ομάδα που αγωνίζονταν σε αντίστοιχο πρωτάθλημα. Το όλο γεγονός τον πείσμωσε ωθώντας τον να δουλέψει σκληρά προκειμένου να βελτιωθεί, ενώ παράλληλα κατάφερε να δείξει για πρώτη φορά την αξία του με την δεύτερη ομάδα, της οποίας ηγήθηκε μετρώντας σε κάθε παιχνίδι 30 ή 40 πόντους.[26][27]

Την επόμενη χρονιά, έχοντας ψηλώσει πάνω από 10 εκατοστά σε σχέση με την προηγούμενη[28] και ύστερα από πολλές ώρες εξάσκησης, ήταν πλέον πολύ πιο αθλητικός και βελτιωμένος και δεν δυσκολεύτηκε να μπει στην πρώτη ομάδα. Αν και σαν σύνολο έκαναν μέτρια σεζόν με ρεκόρ 9–7 στις νίκες, ο Τζόρνταν μέτρησε 24,6 πόντους και 12 ριμπάουντ κατά μέσο όρο και ενώ ήταν ακόμα σχεδόν τελείως άγνωστος άρχισε σιγά - σιγά να εξαπλώνεται η φήμη του.[27][29][30]

Ο Τζόρνταν με την ομάδα του γυμνασίου του τη σεζόν 1979-80.

Ο πρώτος που τον εντόπισε ήταν ο νεαρός τότε Ρόι Γουίλιαμς, βοηθός του προπονητή Ντιν Σμιθ στην ομάδα μπάσκετ του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας (University of North Carolina at Chapel Hill), ενός τοπικού κολεγίου που είχε όμως ένα από τα καλύτερα προγράμματα στο άθλημα σε εθνικό επίπεδο. Ο Γουίλιαμς άκουσε τα καλά λόγια του υπευθύνου του αθλητικού τμήματος του γυμνασίου Λέινι, που του κίνησαν την περιέργεια προτείνοντας στην ομάδα να κάνουν σκάουτινγκ στον παίκτη. Μετά από παρακολούθηση ξεχώρισε το ταλέντο του Τζόρνταν με αποτέλεσμα να κληθεί στο καμπ του Ντιν Σμιθ, μαζί με άλλα 400 παιδιά από την περιοχή όπου εντυπωσίασε τους ανθρώπους του κολεγίου.[31][32] Λίγο αργότερα ο ταλαντούχος παίκτης έλαβε μέρος και στο Garfinkel’s Five Star Camp στη Νέα Υόρκη,[33] όπου εξάπλωσε κι' άλλο τη φήμη του και έγινε γνωστός και σε άλλα κολέγια. Το καλοκαίρι του 1980 είχε ήδη δεχθεί προτάσεις για υποτροφία από πολλά πασίγνωστα κολέγια εκτός του αυτού της Βόρειας Καρολίνας, συμπεριλαμβανομένου του Πανεπιστημίου Ντιούκ, του των Πανεπιστημίων της Νότιας Καρολίνας, του Σίρακιουζ, της Βιρτζίνια και του Πανεπιστημίου του Λος Άντζελες της Καλιφόρνια. Ο ίδιος πήρε σχετικά γρήγορα την απόφασή του με το που θα αγωνίζονταν και την 1η Νοεμβρίου του 1980, προτού αρχίσει την τελευταία του χρονιά στο γυμνάσιο, ανακοίνωσε την απόφασή του να αγωνιστεί στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας. Εξήγησε ότι το έκανε αυτό ώστε να επικεντρωθεί μόνο στο να παίζει μπάσκετ.[23][34]

Η δημοσιότητα του γυμνασίου ύστερα από όλα αυτά ανέβηκε κατακόρυφα και μάλιστα λίγες μέρες αργότερα, στις 26 Νοεμβρίου, στο πρώτο παιχνίδι της ομάδας για τη νέα σεζόν απέναντι στο γυμνάσιο του Πέντερ το γήπεδο γέμισε ασφυκτικά από φιλάθλους που ήθελαν να παρακολουθήσουν το νέο αστέρι του Νορθ Καρολάινα. Μάλιστα πολύς κόσμος αναγκάστηκε να μείνει έξω από το κλειστό, ενώ ο Τζόρνταν οδήγησε την ομάδα του στη νίκη με 33 πόντους και 14 ριμπάουντ. Ολοκλήρωσε την σεζόν επιτυγχάνοντας τριπλ νταμπλ μετρώντας 29,2 πόντους, 11,6 ριμπάουντ και 10,1 ασίστ ανά αγώνα με αποτέλεσμα να επιλεγεί στην «Παναμερικανική Πεντάδα των Μακ Ντόναλντ».[23][26][30]

Κολέγιο

Το 1981 όταν εντάχθηκε στην ομάδα του Νορθ Καρολάινα θεωρούνταν ένας από τους πιο καλούς πρωτοετείς παίκτες στο κολεγιακό πρωτάθλημα και εκείνος δεν άργησε να δείξει το γιατί. Κάτω από την καθοδήγηση του κορυφαίου προπονητή του Ντιν Σμιθ, που υπήρξε ο σημαντικότερος δάσκαλός του, κέρδισε την θέση του βασικού στην ομάδα του και σε 34 αγώνες μέτρησε 13,5 πόντους και 4,4 ριμπάουντ ανά παιχνίδι.[35][36] Το Νορθ Καρολάινα είχε ήδη πολύ καλή ομάδα με τον Τζέιμς Ουόρθι να ξεχωρίζει και έφτασε μέχρι τον τελικό του πρωταθλήματος απέναντι στο Τζώρτζταουν όπου αγωνίζονταν ο Πάτρικ Γιούιν, μετέπειτα μεγάλος παίκτης των Νιου Γιορκ Νικς. Ο Τζόρνταν μάλιστα πέτυχε το καλάθι που έκρινε την αναμέτρηση στα 15 δευτερόλεπτα πριν τη λήξη του αγώνα (τελικό αποτέλεσμα 63–62), και ολοκλήρωσε τη χρονιά σαν πρωταθλητής αλλά και βραβευμένος ως «Ο Καλύτερος Πρωτοετής της χρονιάς στο NCAA».[20][37][38]

Σε προσπάθειά του στο κολέγιο το 1983

Την επόμενη χρονιά το Νορθ Καρολάινα θα ξεκίναγε και πάλι σαν ένα από τα φαβορί για τον τίτλο, όμως στα προημιτελικά της διοργάνωσης γνώρισαν την ήττα και αποκλείστηκαν από τη συνέχεια. Ο Τζόρνταν σημείωσε ρεκόρ καριέρας με 39 πόντους με αντίπαλο το Τζόρτζια Τεκ στις 29 Ιανουαρίου 1983 και μέτρησε 20 πόντους και 5,5 ριμπάουντ ανά αγώνα καταφέρνοντας να συμπεριληφθεί στην Καλύτερη Πεντάδα του NCAA.[39]

Κινδύνεψε ακόμα και να χάσει τη ζωή του σε ηλικία 19 ετών: σε μια επίδειξη του ξιφομάχου Μάικ Κρέιν, ο Τζόρνταν κλήθηκε να συμμετάσχει ενεργά και με δεμένα μάτια να δεχθεί το κόψιμο ενός καρπουζιού που είχε τοποθετηθεί στην κοιλιά του. Ο κακός υπολογισμός του δεξιοτέχνη άφησε ενθύμιο πέντε ραμμάτων στην κοιλιά του Τζόρνταν, ο οποίος δεν αναφέρθηκε ποτέ σ’ αυτό το περιστατικό.[40]

Το καλοκαίρι του 1983 ήταν μέλος της ομάδας μπάσκετ των Ηνωμένων Πολιτειών που κέρδισε το τουρνουά μπάσκετ στους Παναμερικανικούς Αγώνες που διοργανώθηκαν στη Βενεζουέλα. Μέλος της βασικής πεντάδας, αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ της ομάδας με 17,3 πόντους μέσο όρο νικώντας στον τελικό την ομάδα της Βραζιλίας.[41][42] Λίγους μήνες πριν επιλεγεί στο ντραφτ του ΝΒΑ, ο Τζόρνταν είχε βρεθεί στην Ελλάδα με το Πανεπιστήμιό του. Στις 20 Νοεμβρίου 1983, πάτησε στο «Αλεξάνδρειο» και αγωνίστηκε απέναντι στην Εθνική Ελλάδας στο πλαίσιο του τουρνουά «Δημήτρεια». Η Εθνική γνώρισε την ήττα από το πανεπιστήμιο του Τζόρνταν με 100–83, ο οποίος είχε πετύχει σε εκείνο το παιχνίδι 34 πόντους, ενώ ο Νίκος Γκάλης είχε τελειώσει με 24 πόντους.[43][44][45] Την επόμενη ημέρα, στο γήπεδο του Σπόρτιγκ διεξήχθη και δεύτερο φιλικό παιχνίδι (Νορθ Καρολάινα - Εθνική Ελλάδας 79–71) απόντος του Γκάλη.[46]

Την σεζόν 1983–1984 οι Ταρ Χιλς θα ήταν και πάλι από τα μεγάλα φαβορί για τον τίτλο του κολεγιακού πρωταθλήματος. Η ομάδα στηρίζονταν στην τετράδα των Τζόρνταν, Μπραντ Ντόχερτι, Κέντρικ Πέρκινς και Κένι Σμιθ, και μάλιστα όλοι εξ αυτών έκαναν αξιοπρόσεκτη καριέρα τα επόμενα χρόνια στο NBA. Έχοντας ξεκινήσει μάλιστα με 22 νίκες στη σειρά γρήγορα έγιναν το πρώτο φαβορί για το πρωτάθλημα.[39] Ωστόσο στους "16" της διοργάνωσης γνώρισαν ήττα - έκπληξη από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα που είχε προπονητή τον Μπόμπι Νάιτ έναν από τους, κατά γενική ομολογία, καλύτερους προπονητές στην ιστορία του κολεγιακού πρωταθλήματος. Ο Τζόρνταν με 19,6 πόντους, 5,3 ριμπάουντ και ποσοστό ευστοχίας 55,1 % ήταν και πάλι μέλος της καλύτερης Πεντάδας του NCAA, ενώ κέρδισε το «βραβείο Νέισμιθ» για τον καλύτερο παίκτη της χρονιάς αλλά και το «βραβείο Τζον Γούντεν» για τον καλύτερο παίκτη της χρονιάς.[37][47][48]

Ο Τζόρνταν αποφάσισε εκείνη τη χρονιά να αφήσει το κολεγιακό πρωτάθλημα, αν και θα μπορούσε να αγωνιστεί εκεί για άλλον ένα χρόνο ως την προγραμματισμένη αποφοίτησή του. Με παρότρυνση του Σμιθ ο οποίος φρόντισε ώστε να είναι καλά εκπαιδευμένος σε βασικές αρχές, στην πειθαρχία και στην ομαδική εργασία, κάτι που τον έκανε πιο έτοιμο για το ΝΒΑ από ό,τι στην ηλικία του, δήλωσε συμμετοχή στα ντραφτ του 1984. Σε ένδειξη τιμής για τη συνεισφορά του η φανέλα του με το νούμερο 23 αποσύρθηκε.[32][49][50] Επέστρεψε στο Νορθ Καρολάινα για να πάρει το πτυχίο του στη γεωγραφία το 1985.[20]

Η φανέλα του Τζόρνταν με το Νορθ Καρολάινα στην οροφή του Dean Smith Center

NBA

Ντραφτ

Ο 21 ετών, τότε, Τζόρνταν στα ντραφτ του 1984 αποτέλεσε έναν από τους πιο περιζήτητους παίκτες της χρονιάς εκείνης εξαιτίας των εμφανίσεών του στο NCAA και αναμένονταν να είναι από τους πρώτους που θα επιλεγούν κατά τη διαδικασία. Την πρώτη επιλογή την είχαν οι Χιούστον Ρόκετς, τη δεύτερη οι Πόρτλαντ Τρέιλ Μπλέιζερς και στη συνέχεια οι Σικάγο Μπουλς, οι οποίοι στόχευαν στην επιλογή του Τζόρνταν βλέποντας σε αυτόν τον επόμενο ηγέτη τους. Η πρώτη επιλογή ήταν ο Χακίμ Ολάζουον, ενώ το Πόρτλαντ προσπέρασε τον Τζόρνταν επιλέγοντας τον Σαμ Μπούι, έναν σέντερ ύψους 2,16 μ. με αξιοπρόσεκτη κολεγιακή καριέρα που ήταν, όμως, συνδεδεμένη με αρκετά προβλήματα τραυματισμών τα οποία συνέχισαν να τον ακολουθούν.[51][52] Η επιλογή αυτή του γενικού διευθυντή των Μπλέιζερς, αποτελεί σήμερα κατά γενική ομολογία μια από τις πλέον άστοχες επιλογές σε ντραφτ στην ιστορία, αλλά το ενδιαφέρον των περισσότερων ήταν εστιασμένο στους ψηλούς παίκτες. Τελικά οι Μπουλς επέλεξαν τον Τζόρνταν στο νούμερο 3 με τη βεβαιότητα των ειδικών ότι θα κάνει μεγάλη καριέρα.[32][53][54]

Η πρώτη χρονιά 1984–85

Ο Τζόρνταν προσέλαβε, ύστερα από υπόδειξη του πρώην προπονητή του Ντιν Σμιθ ατζέντη, ο οποίος ανέλαβε το συμβόλαιο με τους Μπουλς, το οποίο έκανε τον νεαρό αθλητή τον τρίτο πιο ακριβοπληρωμένο ρούκι έως τότε στην ιστορία του NBA μετά τους «δίδυμους πύργους» των Χιούστον Ρόκετς, Ολάζουον και Σάμπσον.[55] Το συμβόλαιο που υπέγραψε στις 12 Σεπτεμβρίου 1984 ήταν επταετούς διάρκειας με σύνολο όμως αποδοχών ιδιαίτερα δυσανάλογο με την μετέπειτα πορεία του. Ο ίδιος υποσχέθηκε τότε για κάτι καταπληκτικό.[56][57][58] Στη συνέχεια μέσω του ατζέντη ο Τζόρνταν ήρθε σε επαφή με μεγάλες εταιρείες αθλητικής ένδυσης (επελέγη η εταιρεία Nike που ήταν τότε συγκριτικά μικρή), η οποία αναζητούσε πρόσωπο πάνω στο οποίο θα στήριζε την διαφημιστική της καμπάνια. Τελικά υπεγράφη πενταετές συμβόλαιο με την εταιρεία, τα κέρδη της οποίας εκτοξεύτηκαν.[59][60] Στη διαδικασία υπογραφής της συμφωνίας επελέγη και το όνομα των νέων παπουτσιών (σχεδιάστηκε το πρώτο λογότυπο των Air Jordan), από όπου έμεινε και το προσωνύμιο στον ίδιο.[61]

Στο επαγγελματικό του ντεμπούτο στις 26 Οκτωβρίου του 1984 οδήγησε τους Μπουλς στην εντός έδρας νίκη (109–93) απέναντι στους Ουάσιγκτον Μπούλετς με 16 πόντους, 6 ριμπάουντ, 7 ασίστ, 2 κλεψίματα, 4 κοψίματα, 5/16 σουτ και 6/7 βολές. Το παιχνίδι προσέλκυσε 13.913 θεατές, σχεδόν διπλάσιο αριθμό από αγώνες της προηγούμενης χρονιάς.[62][63][64] Τρεις μέρες αργότερα, στις 29 Οκτωβρίου πραγματοποίησε μία από τις καλύτερες εμφανίσεις του στη σεζόν απέναντι στους Μιλγουόκι Μπακς σημειώνοντας 37 πόντους μαζί με 4 ριμπάουντ και 5 ασίστ σε 34 λεπτά και συμβάλλοντας στην νίκη των «Ταύρων» με τελικό σκορ 116–110.[65]

Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 13 Νοεμβρίου πέτυχε την πρώτη σαραντάρα καθώς και το πρώτο νταμπλ-νταμπλ της καριέρας του στη νίκη της ομάδας του με 120–117 επί των Σαν Αντόνιο Σπερς ολοκληρώνοντας την αναμέτρηση με 45 πόντους και 10 ριμπάουντ.[65] Τα επιτεύγματά του είχαν ως αποτέλεσμα να γίνει εξώφυλλο στο Sports Illustrated στο τεύχος της 10ης Δεκεμβρίου, δύο μόλις μήνες ουσιαστικά από την έναρξη της επαγγελματικής του καριέρας με τον τίτλο «ένα αστέρι γεννιέται»,[66][67] ενώ και οι Νιου Γιορκ Τάιμς περιέγραψαν την παρουσία του ως «ο εκπληκτικός ρούκι των Ταύρων» σημειώνοντας την αρχική σύγκριση με τον Τζούλιους Έρβινγκ τον Νοέμβριο.[68][69] Στις 14 Ιανουαρίου του 1985 στη νίκη των Μπουλς με 122–113 επί των Ντένβερ Νάγκετς σημείωσε και το πρώτο του τριπλ-νταμπλ με 35 πόντους, 14 ριμπάουντ και 15 ασίστ.[70]

Απέκτησε έτσι γρήγορα πολύ μεγάλη δημοσιότητα και κλήθηκε στο All-Star Game της χρονιάς εκείνης που διεξήχθη στην Ινδιανάπολη. Ο αγώνας έληξε με 140–129 υπέρ της Δύσης με τον Τζόρνταν να έχει 7 πόντους και μόνο 9 προσπάθειες στα 22 λεπτά που βρέθηκε στον αγωνιστικό χώρο.[71] Επίσης συμμετείχε και στον διαγωνισμό καρφωμάτων τον οποίο τελικά κατέκτησε ο Ντομινίκ Ουίλκινς των Ατλάντα Χοκς. Σε αυτή τη διαδικασία άρχισε να γίνει και τυπικά εμφανής η εντυπωσιακή αλτικότητά του, αποδεικνυόμενη με την εκτέλεση καρφωμάτων από την γραμμή των ελεύθερων βολών που δικαίωσε το πιο γνωστό του προσωνύμιο, το Air Jordan, σχετιζόμενο και με το πρώτο μοντέλο παπουτσιών που κυκλοφόρησε η Nike.[72][73][74] Το πρώτο προσωνύμιο που του έβγαλαν στο NBA ήταν Captain Marvel, που δεν τον αντιπροσώπευε ιδιαίτερα.[75] Ένα ακόμα δημοφιλές προσωνύμιο είναι το His Airness («Αυτού Αερινότης»).[76][77][78] Μετά το διαγωνισμό καρφωμάτων δόθηκε στη δημοσιότητα το σχέδιο που είχαν εφαρμόσει ορισμένοι συμπαίκτες του στο παιχνίδι αυτό, με πρωτεργάτη τον γκαρντ και σταρ των Ντιτρόιτ Πίστονς, Αϊζάια Τόμας που αποσκοπούσε στο να μην του πασάρουν σωστά την μπάλα για να μην κάνει την καλύτερη δυνατή εμφάνιση. Πιθανά ο Τόμας και κάποιοι από τους παλαιότερους παίκτες να θεώρησαν ως πρόκληση την νίκη ενός ρούκι στο διαγωνισμό.[79][80]

«Ο Μάικλ Τζόρνταν είναι ο καλύτερος παίκτης μπάσκετ όλων των εποχών. Θα έλεγα ακόμη και ότι ήταν ο καλύτερος και πιο σημαντικός αθλητής που υπήρξε ποτέ. Ακόμη και πάνω από το Μοχάμεντ Άλι. Χάρη στο Μάικλ, το μπάσκετ έχει γίνει παγκόσμιο ζήτημα». Μάτζικ Τζόνσον (2013)[81]

Λίγες μέρες μετά το All-Star Game αντιμετώπισε τον Τόμας σε αγώνα των Μπουλς με τους Πίστονς και έκανε νέο ρεκόρ καριέρας σε πόντους και ριμπάουντ μετρώντας 49 και 15 αντίστοιχα, ενώ είχε ακόμη 5 ασίστ και 4 κλεψίματα,[79][82] και στις 17 Μαρτίου ακολούθησε και δεύτερο τριπλ-νταμπλ απέναντι στους Μιλγουόκι Μπακς που συνοδεύτηκε με νέο ρεκόρ καριέρας σε ασίστ (32 πόντοι, 11 ριμπάουντ και 16 ασίστ).[70] Ολοκλήρωσε την κανονική περίοδο του πρωταθλήματος μετρώντας κατά μέσο όρο 28,2 πόντους, 6,5 ριμπάουντ, 5,9 ασίστ, 2,4 κλεψίματα και 0,8 κοψίματα σε 38,3 λεπτά συμμετοχής ανά αγώνα.[65] Ηγήθηκε της ομάδας του σε τέσσερις στατιστικές κατηγορίες (πόντους, ριμπάουντ, ασίστ και κλεψίματα) και έγινε έτσι ο πρώτος ρούκι στην ιστορία του πρωταθλήματος που πετυχαίνει κάτι τέτοιο.[83] Βραβεύθηκε ως «Ρούκι της Χρονιάς»[84][85] και φυσικά συμπεριλήφθηκε στην Καλύτερη Πεντάδα των Ρούκι καθώς και στην Δεύτερη Καλύτερη Πεντάδα του Πρωταθλήματος, ενώ αναδείχθηκε τρίτος σκόρερ (παρότι σημείωσε τους περισσότερους πόντους, ο τίτλος πηγαίνει σε αυτόν με τον υψηλότερο μέσο όρο ανά αγώνα) και τέταρτος σε κλεψίματα.[86][87][88]

Οι Μπουλς δεν είχαν ιδιαίτερο παρελθόν στην πορεία τους στο NBA μέχρι τότε. Από το 1975 έως το 1984, μπήκαν μόνο δύο φορές στα πλέι-οφ και προχώρησαν στο δεύτερο γύρο μία φορά.[89] Η εμπειρία των παικτών λόγω της νεαρής τους ηλικίας ήταν μικρή. Η απουσία υψηλών στόχων και η έλλειψη πειθαρχίας στην γενικότερη λειτουργία της ομάδας ήταν ξένα στοιχεία προς τον φιλόδοξο νεαρό παίκτη.[90][91][92] Η ομάδα του Σικάγου έκανε 38 νίκες, 11 περισσότερες νίκες σε σχέση με την προηγούμενη σεζόν και ύστερα από τέσσερα χρόνια μπήκε ξανά στα πλέι-οφ, όπου αποκλείστηκε στον πρώτο γύρο με 3–1 νίκες από τους Μπακς με τον Τζόρνταν να ολοκληρώνει τη σειρά με 29,3 πόντους, 5,8 ριμπάουντ, 8,5 ασίστ και 2,8 κλεψίματα σε 42,8 λεπτά ανά παιχνίδι.[65][93] Οι Μπουλς διπλασίασαν τα εισιτήρια στην έδρα τους σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά. [66][94]

1985–1987 : Ο τραυματισμός και η επιστροφή

Στις 25 Αυγούστου του 1985 ο Τζόρνταν συμμετείχε με τη φανέλα της ιταλικής Στεφανέλ Τριέστε σε φιλικό αγώνα με την Καζέρτα και σημείωσε 41 πόντους, οδηγώντας την ομάδα της Τεργέστης στη νίκη για 113–112 μετά από παράταση. Στη μνήμη πολλών έχει μείνει ένα εντυπωσιακό του κάρφωμα που «θρυμμάτισε» το ταμπλό.[58][95][96][97] Η αγωνιστική περίοδος 1985-86 ξεκίνησε με δύο νίκες σε ισάριθμους αγώνες για τους Μπουλς. Ωστόσο στο τρίτο παιχνίδι της χρονιάς απέναντι στους Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς ο Τζόρνταν ύστερα από μία άτσαλη πτώση στο παρκέ είχε ως αποτέλεσμα να υποστεί κάταγμα στο πόδι. Ενώ οι αρχικές εκτιμήσεις ανέφεραν ότι θα έμενε εκτός αγώνων για τουλάχιστον 6 εβδομάδες,[98][99] οι γιατροί της ομάδας τον συμβούλεψαν να μείνει εκτός για το υπόλοιπο της χρονιάς αφήνοντας πιθανότητα 10 % να μην μπορέσει να επανέλθει.[92]

Ζήτησε από την ομάδα να επιστρέψει για την αποθεραπεία του στο Τσάπελ Χιλ, όπου θα τον αναλάμβαναν οι προπονητές του πρώην του και το ιατρικό τους επιτελείο με σκοπό να μπορέσει να πάρει και το πτυχίο του. Εκεί, δίχως οι Μπουλς να το γνωρίζουν ξεκίνησε και αγωνιστικά διπλά[100] και, βλέποντας ότι είναι σε κατάσταση να αγωνιστεί ξανά, επέστρεψε στο Σικάγο δηλώνοντας έτοιμος να επανέλθει. Η απάντηση που εισέπραξε όμως ήταν αρνητική και βλέποντας ότι οι Μπουλς έκαναν κάκιστη πορεία, πίστεψε ότι δεν τον άφηναν να αγωνιστεί ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν μια υψηλή επιλογή για το ντραφτ της επόμενης χρονιάς. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι σχέσεις του με τη διοίκηση να διαταραχθούν.[101][102][103]

Ύστερα από συνεχείς πιέσεις του, επέστρεψε για τα τελευταία 15 παιχνίδια της χρονιάς, με τον όρο όμως ότι δεν θα έπαιζε πάνω από 7 λεπτά ανά περίοδο, ευθύνη που βάραινε τον προπονητή Σταν Άλμπεκ υπό την απειλή της απόλυσης. Παρ' αυτά σε αγώνα με τους Νικς σημείωσε 24 πόντους σε 23 λεπτά συμμετοχής δείχνοντας την πλήρη ανάκαμψή του.[101][104] Οι Μπουλς έκλεισαν τη χρονιά με 5 νίκες στα 6 τελευταία παιχνίδια και κατόρθωσαν να μπουν στα πλέι-οφ παρά το γεγονός ότι είχαν πετύχει μόνο 30 νίκες, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν το πέμπτο χειρότερο στην ιστορία του πρωταθλήματος για ομάδα που συνέχιζε στα πλέι-οφ.[105]

Η ομάδα των Μπουλς 1987 με τον Τζόρνταν στο κέντρο

Έχοντας τερματίσει στην 8η θέση της Ανατολικής περιφέρειας αντιμετώπισαν τους πρωτοπόρους Μπόστον Σέλτικς των Λάρι Μπερντ, Κέβιν Μακχέιλ και Ρόμπερτ Πάρις, οι οποίοι ήταν και το ακλόνητο φαβορί. Στο πρώτο παιχνίδι της σειράς ο Τζόρνταν πήρε 36 προσπάθειες, ευστόχησε στις 18, και τελείωσε το παιχνίδι με 49 πόντους, με τους Σέλτικς να επικρατούν εύκολα με 123–104.[102] Στην επόμενη συνάντηση έκανε νέο ρεκόρ πόντων από ένα παίκτη σε ένα αγώνα στα πλέι-οφ σημειώνοντας 63 με 22/41 σουτ και ακόμα 5 ριμπάουντ, 6 ασίστ, 3 κλεψίματα και 2 κοψίματα,[80] ωστόσο δεν κατάφερε να αποτρέψει το 2–0 των Σέλτικς που διαμορφώθηκε ύστερα από δύο παρατάσεις με σκορ 135–131.[80][106] Οι Σέλτικς έχοντας μία από τις καλύτερες ομάδες της ιστορίας τους στη δεκαετία του 1980 πήραν άλλη μια νίκη στο Σικάγο και τελείωσαν τη σειρά, στην οποία ο Τζόρνταν ολοκλήρωσε με 43,7 πόντους, 6,3 ριμπάουντ, 5,7 ασίστ και 2,3 κλεψίματα σε 45 λεπτά ανά αγώνα.[107][108] Οι εμφανίσεις του μάλιστα έκαναν τον Λάρι Μπερντ να αναφέρει σχετικά: «That's not Michael Jordan, that's God disguised as Michael Jordan» («Αυτός δεν είναι ο Μάικλ Τζόρνταν, αυτός είναι ο Θεός μεταμφιεσμένος σε Μάικλ Τζόρνταν»).[1][109][110] Ο Τζόρνταν όμως δήλωσε ότι «Θα έδινα πίσω όλους τους πόντους μου αν μπορούσαμε να κερδίσουμε».[111]

Η ακόλουθη χρονιά ξεκίνησε με αλλαγή προπονητή για τους Μπουλς οι οποίοι προσέλαβαν τον 35χρονο, τότε, Νταγκ Κόλινς. Στο πρώτο επίσημο παιχνίδι της σεζόν ο Τζόρνταν, πετυχαίνοντας τους 21 από τους τελευταίους 31 πόντους της ομάδας του, τους οδήγησε στην νίκη με 108–103 επί των Νιου Γιορκ Νικς, σταματώντας τελικά στους 50 πόντους και κάνοντας νέο ρεκόρ πόντων που σημειώνονται από έναν παίκτη σε παιχνίδι στο Μάντισον Σκουέρ Γκάρντεν.[112][113] Συνολικά στην κανονική περίοδο ξεπέρασε σε 8 παιχνίδια τους 50 πόντους, σε 37 τους 40, ενώ σε 9 συνεχόμενα παιχνίδια σημείωσε πάνω από 40 πόντους.[114] Ακόμα το Φεβρουάριο στον αγώνα με τους Νιου Τζέρσεϊ Νετς (128–113) πέτυχε 58 πόντους έχοντας 26/27 ελεύθερες βολές.[115]

Αγωνίστηκε και στο All-Star Game στο Σιάτλ όπου είχε 11 πόντους, ενώ κέρδισε στον διαγωνισμό καρφωμάτων εντυπωσιάζοντας το πλήθος με μια μεγάλη ποικιλία ακροβατικών καρφωμάτων - μερικά από τα οποία δεν είχαν παρουσιαστεί ποτέ με κορυφαίο το kiss the rim.[73][116][117] Οι καλύτερες επιδόσεις του στο πρωτάθλημα ήρθαν τις 4 Μαρτίου του 1987 απέναντι στους Ντιτρόιτ Πίστονς, όπου είχε 61 πόντους (26 εκ των οποίων στο τέταρτο δωδεκάλεπτο) και στις 16 Απριλίου, στο προτελευταίο παιχνίδι της κανονικής περιόδου με τους Ατλάντα Χοκς στις 16 Απριλίου, όταν είχε επίσης 61 πόντους σημειώνοντας μάλιστα και 23 συνεχόμενους από 22/35 δίποντα και 17/21 βολές, ενώ είχε 10 ριμπάουντ, μία ασίστ, ένα κόψιμο και 4 κλεψίματα σε 41 λεπτά συμμετοχής. Οι Χοκς όμως νίκησαν στο Σικάγο με 117–114 με 34 πόντους του Ουίλκινς.[114][118]

Οι Μπουλς μπήκαν ξανά στα πλέι-οφ, και πάλι ως όγδοοι στην Ανατολή, με ρεκόρ 40–42 και αντιμετώπισαν ξανά τους Μπόστον Σέλτικς. Όπως και πριν ένα χρόνο, η ομάδα από τη Βοστώνη τελείωσε τη σειρά με 3–0 νίκες με τους να μην προβάλουν αντίσταση, εκτός του Τζόρνταν που είχε 35,7 πόντους 7 ριμπάουντ, 6 ασίστ και 2 κλεψίματα ανά παιχνίδι.[108][119]

Ο Τζόρνταν έκλεισε την σεζόν κατορθώνοντας στην κανονική διάρκεια του πρωταθλήματος να φτάσει σε σύνολο τους 3.041 πόντους και να γίνει ο δεύτερος, μετά τον Ουίλτ Τσάμπερλεϊν που ξεπερνά τους 3.000 σε μία αγωνιστική περίοδο.[80][120][121] Επίσης έγινε ο πρώτος παίκτης (από τους τρεις) στην ιστορία που καταγράφει 200+ κλεψίματα και 100+ κοψίματα σε μία αγωνιστική περίοδο, επίδοση που επανέλαβε και στην ερχόμενη κανονική περίοδο.[122][123][124] Είχε τα περισσότερα λεπτά συμμετοχής από κάθε άλλον (3.281 σύνολο, δηλαδή 40 ανά αγώνα) και σημείωσε κατά μέσο όρο 37,1 πόντους, 5,2 ριμπάουντ, 4,6 ασίστ, 2,9 κλεψίματα και 1,5 κοψίματα με 48,4 % ποσοστό ευστοχίας στα σουτ εντός παιδιάς και 85,7 % στις ελεύθερες βολές, το οποίο ήταν και το καλύτερο στην καριέρα του.[119] Κατέκτησε τον πρώτο τίτλο του κορυφαίου σκόρερ στην καριέρα του, βρέθηκε στην «Καλύτερη Πεντάδα του Πρωταθλήματος», ωστόσο δεν κατόρθωσε να κατακτήσει το βραβείο του MVP καθώς ήρθε δεύτερος στη σχετική ψηφοφορία πίσω από τον Μάτζικ Τζόνσον.[125][126]

1987–1990 : Οι αναμετρήσεις με τους Πίστονς και οι Jordan Rules

Σε μια προσπάθεια να ανέβει η ομάδα επίπεδο, ύστερα από τρεις συνεχόμενους αποκλεισμούς στον πρώτο γύρο των πλέι-οφ, ο γενικός μάνατζερ Τζέρι Κράουζε επιδίωξε την ενίσχυση μέσω των ντραφτ, όπου απέκτησε τον σμολ φόργουορντ Σκότι Πίπεν που θα αποδειχθεί ο καλύτερος συνεργάτης του και τον Χόρας Γκραντ (πάουερ φόργουορντ).[127][128][129] Οι Μπουλς έκαναν ρεκόρ 50–32 και τερμάτισαν στην τρίτη θέση της Ανατολικής Περιφέρειας με τον Τζόρνταν να ηγείται του πρωταθλήματος σε πόντους με 35 ανά αγώνα με 53,5 % ευστοχία στις προσπάθειες δύο πόντων μαζί με 5,5 ριμπάουντ και 5,9 ασίστ. Είχε επίσης 3,2 κλεψίματα και τα 161 κοψίματα που πέτυχε (1,6 μέσο όρο) είναι τα περισσότερα στην ιστορία από γκαρντ, κατηγορία στην οποία προηγείται στις λίστες όλων των εποχών.[130][131][132] Κέρδισε το βραβείο του MVP της χρονιάς,[133] και παράλληλα βρέθηκε στην «Καλύτερη Πεντάδα» και στην «Καλύτερη Αμυντική Πεντάδα» του NBA.[134] Στην ψηφοφορία για την ανάδειξη του καλύτερου παίκτη της χρονιάς (MVP) ο Τζόρνταν ήρθε πρώτος ξεπερνώντας 9 μέλη του Hall of Fame.[135] Με τους 40 πόντους του στο All-Star Game αναδείχθηκε σε MVP του αγώνα και κέρδισε για δεύτερη συνεχόμενη φορά τον διαγωνισμό καρφωμάτων απέναντι στον Ντομινίκ Ουίλκινς και έγινε ο πρώτος που το κατάφερε, στον ίσως συναρπαστικότερο διαγωνισμό της ιστορίας.[136][137][138] Μάλιστα έγινε και ο πρώτος που αναδεικνύεται ως πρώτος σκόρερ και πρώτος σε κλεψίματα στο NBA, κάτι που θα επαναλάμβανε άλλες δύο φορές στο μέλλον, όπως και ο μόνος που αναδείχθηκε κορυφαίος σκόρερ και καλύτερος αμυντικός της χρονιάς.[76][124][139]

Στον πρώτο γύρο των πλέι-οφ οι Μπουλς αντιμετώπισαν τους Κλίβελαντ Καβαλίερς. Στα δύο πρώτα παιχνίδια στο Σικάγο ο Τζόρνταν με 50 και 55 πόντους (αποτελέσματα 104–93 και 106–101 αντίστοιχα) οδήγησε τους «Ταύρους» στο 2–0. Έγινε έτσι ο πρώτος παίκτης (και παραμένει ο μόνος) που σημείωσε 50 πόντους σε δύο συνεχόμενα παιχνίδια πλέι-οφ.[140][141] Στο Κλίβελαντ όμως ακολούθησαν δύο ήττες και η σειρά επέστρεψε στο Σικάγο για το πέμπτο και καθοριστικό παιχνίδι στο οποίο με 39 πόντους ο Τζόρνταν βοήθησε την ομάδα να κερδίσει.[142] Αυτή θα ήταν και η πρώτη νικηφόρα σειρά πλέι-οφ στην καριέρα του την οποία έκλεισε με 45,2 πόντους ανά αγώνα, που είναι και η καλύτερη επίδοση της σταδιοδρομίας του. Στον δεύτερο γύρο οι Μπουλς αντιμετώπισαν με μειονέκτημα έδρας τους Ντιτρόιτ Πίστονς. Στον αγώνα της κανονικής περιόδου στο Ντιτρόιτ η νίκη 112–110 συνοδεύτηκε με 59 πόντους του Τζόρνταν με 21/27 επιτυχημένες προσπάθειες.[115] Παρά το γεγονός ότι οι Μπουλς κέρδισαν στο δεύτερο παιχνίδι και μάλιστα εκτός έδρας ισοφαρίζοντας σε 1–1, ο προπονητής των Πίστονς Τσακ Ντέιλι αποφάσισε την εφαρμογή του αμυντικού συστήματος που έγινε γνωστό ως Jordan Rules, προσηλωμένου στην αναχαίτιση του Τζόρνταν, δεν του επέτρεψε να σημειώσει πάνω από 25 πόντους σε κανένα από τα τρία τελευταία παιχνίδια της σειράς. Τελικά οι Πίστονς ήταν αυτοί που προκρίθηκαν με 4–1 νίκες στον επόμενο γύρο.[143][144][145]

Ο Τζόρνταν σε μία προσπάθειά του το 1988

Πριν από την έναρξη της σεζόν 1988–89, ο Τζόρνταν ήρθε ξανά σε κόντρα με τον Κράουζε ύστερα από την ανταλλαγή που συμφωνήθηκε με τους Νιου Γιορκ Νικς με την οποία παραχωρήθηκε ο βασικός πάουερ φόργουορντ των «Ταύρων», Τσαρλς Όουκλι για τον σέντερ, Μπιλ Κάρτραιτ, κίνηση με την οποία ο Τζόρνταν διαφωνούσε.[127][146] Κατά τη διάρκεια της χρονιάς ο Τζόρνταν, από τις 22 Νοεμβρίου έως τις 29 Νοεμβρίου του 1988, μέτρησε μία σειρά τεσσάρων αγώνων με νταμπλ-νταμπλ. Στις 24 Μαρτίου του 1989 έκανε ρεκόρ καριέρας σε ασίστ μετρώντας 17 στη νίκη απέναντι στους Μπλέιζερς. Από τις 25 Μαρτίου έως τις 6 Απριλίου έκανε 7 συνεχόμενα τριπλ-νταμπλ, ενώ έως τις 14 του ίδιου μήνα είχε αγωνιστεί σε 11 παιχνίδια, έχοντας πετύχει 10 τριπλ-νταμπλ αρχόμενα στις 29 Μαρτίου 1989. Συνολικά στη σεζόν είχε τον αριθμό ρεκόρ των 14 τριπλ-νταμπλ, ενώ εξαιτίας τραυματισμών στη ομάδα είχε αγωνιστεί στα τελευταία 24 παιχνίδια στη θέση του πλέι μέικερ.[147][148][149] Στην πιο ολοκληρωμένη, ίσως, χρονιά της καριέρας του είχε τους εξής μέσους όρους: 32,5 πόντους, 8 ριμπάουντ, 8 ασίστ και 2,8 κλεψίματα σε 40,2 λεπτά ανά αγώνα.[150] Παρόλα αυτά οι Μπουλς έκαναν άσχημο τελείωμα χάνοντας τα 8 από τα τελευταία 10 παιχνίδια τους και με ρεκόρ 47–35 τερμάτισαν μόλις έκτοι στην Ανατολή.[151]

Στα πλέι-οφ, στα πλαίσια του πρώτου γύρου, θα αντιμετώπιζαν τους Κλίβελαντ Καβαλίερς των 57 νικών στη αγωνιστική περίοδο, οι οποίοι ήταν το μεγάλο φαβορί έχοντας αντιμετωπίσει τους Σικάγο Μπουλς έξι φορές για την κανονική περίοδο με ισάριθμες νίκες εναντίον τους. Στο πρώτο παιχνίδι ωστόσο το Σικάγο έκανε την έκπληξη και επικράτησε με 95–88 με τον Τζόρνταν να έχει 31 πόντους και 11 ασίστ. Οι Καβαλίερς νίκησαν το επόμενο παιχνίδι και η σειρά μεταφέρθηκε στο Σικάγο όπου οι Μπουλς, με τον Τζόρνταν να έχει 44 πόντους και 10 ασίστ να κάνουν το 2–1 στη σειρά. Μάλιστα με τους 50 πόντους του στο επόμενο παιχνίδι οι «Ταύροι» έφτασαν κοντά στο 3–1 και την πρόκριση αλλά ένα ολέθριο λάθος του Κάρτραιτ, έδωσε την ευκαιρία στους φιλοξενούμενους να νικήσουν 108–105 και να ισοφαρίσουν σε 2–2.[152][153] Η σειρά επέστρεψε στο Κλίβελαντ για τον αγώνα στις 7 Μαΐου που θα έκρινε την ομάδα που θα προκρίνονταν στην επόμενη φάση. Με καλάθι τρία δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη οι Καβαλίερς πήραν προβάδισμα 100–99. Ο Τζόρνταν όμως με το περίφημο The Shot (επιτυχημένο σουτ στην εκπνοή του αγώνα), έδωσε τη νίκη και την πρόκριση στην ομάδα του σε νεκρό χρόνο έχοντας σημειώσει συνολικά 44 πόντους.[154][155][156] Η προσπάθειά του αυτή έχει μείνει εμβληματική της καριέρας του και από τις πιο αναγνωρίσιμες στην ιστορία του αθλήματος.[157][158][159]

Επόμενος αντίπαλος οι Νιου Γιορκ Νικς. Με τον Τζόρνταν να πετυχαίνει τριπλ-νταμπλ βοήθησε την ομάδα του Σικάγου να κάνουν το 1–0. Αν και στο επόμενο παιχνίδι ήταν αρνητικός με μόλις 15 πόντους και 7/17 προσπάθειες και οι Νικς ισοφάρισαν σε 1–1, οι Μπουλς κέρδισαν τα επόμενα τρία παιχνίδια στην έδρα τους και πέρασαν στους τελικούς της Ανατολικής περιφέρειας με 4–2 νίκες.[160] Εκεί ο Τζόρνταν καλούνταν να αντιμετωπίσει και πάλι τους Ντιτρόιτ Πίστονς που ήδη αποκαλούνταν Bad Boys (κακά παιδιά) λόγω του τρόπου παιχνιδιού τους και τους Jordan Rules.[144][161] Με τους 32 πόντους του έδωσε το προβάδισμα με 1–0 με τους Μπουλς να «σπάζουν» την έδρα του Ντιτρόιτ. Στο πρώτο εντός έδρας παιχνίδι των Μπουλς στη σειρά είχε 46 πόντους και έδωσε ξανά το προβάδισμα στους «Ταύρους» με 2–1. Εντούτοις οι Πίστονς και πάλι κέρδισαν τους τρεις τελευταίους αγώνες, περιορίζοντάς τον σημαντικά και προκρίθηκαν στους τελικούς.[162][163][164]

Η ερχόμενη χρονιά ξεκίνησε με την αποχώρηση του Νταγκ Κόλινς από τη θέση του πρώτου προπονητή και την αντικατάστασή του από τον μέχρι βοηθό του, Φιλ Τζάκσον. Αυτή θα ήταν πρώτη δουλειά του Τζάκσον ως πρώτου προπονητή στο NBA, έχοντας ξαναδουλέψει ως πρώτος μόνο σε πιο άσημα αμερικανικά πρωταθλήματα. Παρ' όλα αυτά και τον καινοτόμο τρόπο προπόνησης που θεωρήθηκε προοίμιο νέας εποχής είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη των παικτών και με την εφαρμογή της τριγωνικής επίθεσης οι Μπουλς παρουσιάστηκαν βελτιωμένοι.[165][166][167] Επιπλέον επιχείρησε να φέρει ποικιλομορφία στα επιθετικά συστήματα της ομάδας, επιτρέποντας στο μεγάλο αστέρι της ομάδας να λειτουργεί σε υψηλότερο επίπεδο συνεργασίας.[127][129] Η χρονιά ξεκίνησε ιδανικά με νίκη επί των Κλίβελαντ Καβαλίερς, σε ένα παιχνίδι όπου ο Τζόρνταν είχε 54 πόντους, επίδοση που αποτελεί ρεκόρ πρεμιέρας για παίκτη.[168] Στις 28 Μαρτίου του 1990 ο Τζόρνταν αντιμέτωπος και πάλι με την ομάδα του Κλίβελαντ (νίκη του Σικάγου 117–113) και έκανε ρεκόρ καριέρας με 69 πόντους με 23/37 προσπάθειες, 21/23 ελεύθερες βολές έχοντας επίσης 18 ριμπάουντ και 6 ασίστ.[169][170][171] Οι Μπουλς ολοκλήρωσαν την κανονική περίοδο με 55 νίκες κάνοντας ένα πολύ καλό δεύτερο μισό. Ο Τζόρνταν ήταν και πάλι πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος και πρώτος σε κλεψίματα και βραβεύθηκε ως μέλος της Καλύτερης Πεντάδας και της Καλύτερης Αμυντικής Πεντάδας.[172]

Στα πλέι-οφ οι Μπουλς απέκλεισαν τους Μιλγουόκι Μπακς με 3–1 νίκες και ακολούθως ξεπέρασαν εύκολα το εμπόδιο των Φιλαδέλφεια 76ερς με 4–1 νίκες.[173] Στους τελικούς της Ανατολής σειρά είχαν και πάλι οι Πίστονς, οι οποίοι είχαν την καλύτερη επίδοση στο πρωτάθλημα και ήταν το φαβορί των συναντήσεων. Το Ντιτρόιτ κέρδισε τα πρώτα δύο παιχνίδια, με τον Τζόρνταν να έχει συνολικά 17/43 σουτ, ωστόσο οι Μπουλς στην έδρα τους τους κέρδισαν και τις δύο φορές και ισοφάρισαν τη σειρά με τον ηγέτη των «Ταύρων» να έχει σε αυτές τις αναμετρήσεις 47 και 42 πόντους. Οι δύο ομάδες πήραν τους επόμενους αγώνες στην έδρα τους και με τη σειρά ισόπαλη με 3–3 νίκες, αυτό σηματοδοτούσε το πρώτο 7ο παιχνίδι στην καριέρα του Τζόρνταν.[163] Οι «Ταύροι» όμως κατέρρευσαν και ηττήθηκαν με 93–74 με τον Τζόρνταν που είχε 31 πόντους, 8 ριμπάουντ και 9 ασίστ να είναι ο μόνος που διασώθηκε του αγωνιστικού ναυαγίου. Συνολικά στη σειρά είχε μέσους όρους 29,8 πόντους, 7,0 ασίστ, 5,3 ριμπάουντ, 2,3 κλεψίματα και 1,8 κόψιμο ανά παιχνίδι. Ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικός, σουτάροντας 53,5 % στα δίποντα και 60,0 % στα τρίποντα δείχνοντας να έχει βρει τον τρόπο να ανταπεξέλθει σε αυτή την ιδιαιτερότητα.[174][175]

Αυτή ήταν η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που ο Τζόρνταν έβρισκε απέναντί του τους Πίστονς στα πλέι-οφ μετρώντας ισάριθμους αποκλεισμούς. Το γεγονός αυτό ανέδειξε τους Jordan Rules ως μία από τις κορυφαίες αμυντικές τακτικές στην ιστορία του αθλήματος. Στις 13 Νοεμβρίου 1991 κυκλοφόρησε το βιβλίο Jordan Rules που εξέδωσε ο Σαμ Σμιθ που οικειοποιήθηκε πολύ έξυπνα τον κώδικα για την τιτλοφόρηση του. Οι κανόνες στους οποίους αναφερόταν όμως εκείνος δεν ήταν οι κανόνες αντιμετώπισης του Τζόρνταν, αλλά οι παρουσίαζε ό,τι λάμβανε χώρα στα αποδυτήρια της ομάδας και συνιστούσε την απόλυτη δυσφήμιση του Τζόρνταν. Οι λεπτομέρειες μεταφέρθηκαν με τέτοια ακρίβεια, ώστε δεν υπήρχε αμφιβολία ότι το βιβλίο γράφτηκε από πηγές εντός της ομάδας.[145][176][177] Το περιεχόμενο εστίαζε πρωτίστως στη συμπεριφορά του απέναντι στους συμπαίκτες του και στις σχέσεις μαζί τους παρά σε τεχνικά ζητήματα που αφορούσαν το αγωνιστικό μέρος.[178][179] Το βιβλίο έγινε μπεστ-σέλερ.[180] Όμως το σημαντικότερο ήταν ότι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι Μπουλς είχαν γίνει υπολογίσιμη δύναμη του ΝΒΑ, με τον Τζόρνταν να διατηρεί επιτελικό ρόλο στην επιτυχία της ομάδας. Είχε γίνει διάσημος για τη δύναμη, τη μαχητικότητά του και τον θεαματικό τρόπο παιχνιδιού του, αλλά και τις ηγετικές του ικανότητες που μεταμόρφωσαν την ομάδα.[181]

Το «Three Peat»

Ύστερα από τον αποκλεισμό από τους Πίστονς στους τελικούς τη Ανατολής το 1990, ο Τζόρνταν ξεκίνησε μία μακροχρόνια (όπως αποδείχθηκε) συνεργασία με τον γυμναστή Τιμ Γκρόβερ. Στόχος η ενδυνάμωσή του με αφορμή την επικράτηση του δυναμικού παιχνιδιού των Πίστονς. Κατά τη δεκαετία του 1980, οι παίκτες μπάσκετ δεν έκαναν προπόνηση με βάρη. Φοβόντουσαν ότι ένα ογκώδες άνω μέρος του σώματος θα οδηγούσε στην απώλεια των γυρισμάτων και θα τους επιβράδυνε. Η σταδιακή του ενδυνάμωση αύξησε το βάρος του από τα 89 κιλά στην αρχή της καριέρας του στα 98 κιλά. [182][183][184] Την ίδια ώρα οι Μπουλς ενισχύθηκαν επιλέγοντας τον Κλιφ Λέβινγκστον και το Ντένις Χόπσον. Η ομάδα ισχυροποιήθηκε στην επιθετική της λειτουργία και σημείωσε ρεκόρ ιστορίας της με 155 πόντους απέναντι στους Σανς στις 4 Δεκεμβρίου, ενώ ο μέσος όρος της χρονιάς ήταν 110 πόντοι, ο καλύτερος όλων των χρόνων που κατέκτησαν το πρωτάθλημα. Ίσως το καλύτερο παιχνίδι της σεζόν ήταν ο αγώνας με τους Σέλτικς στις 31 Μαρτίου 1991 που έληξε μετά από δύο παρατάσεις 135–132 υπέρ της γηπεδούχου ομάδας της Βοστώνης με 37 πόντους από το Τζόρνταν και 34 από τον Λάρι Μπερντ.[185][186]

Ο Τζόρνταν κέρδισε το δεύτερο βραβείο MVP στην καριέρα του,[187] ήταν ο καλύτερος στα κοψίματα στην ομάδα του[188] και ήταν για μία ακόμη φορά στην καλύτερη πεντάδα και την καλύτερη αμυντική της χρονιάς.[189] Οι Μπουλς είχαν το καλύτερο ρεκόρ στο ΝΒΑ με 61–21 στην κανονική περίοδο για πρώτη φορά.[190] Στην ποστ-σίζον θα καλούνταν να αντιμετωπίσουν τους Νιου Γιορκ Νικς στον πρώτο γύρο. Η νίκη των Μπουλς με 41 πόντους διαφορά (126–85) στο πρώτο παιχνίδι έδειξε και την έκβαση που θα είχε η σειρά με τους «Ταύρους» να επικρατούν εύκολα με 3–0.[191]

Ακολούθησαν οι Φιλαδέλφεια 76ερς του Τσαρλς Μπάρκλεϊ. Οι Μπουλς κέρδισαν τα δύο πρώτα παιχνίδια και γνώρισαν μόνο μία ήττα στο τρίτο παιχνίδι, όπου ο Τζόρνταν είχε 46 πόντους. Στο πέμπτο παιχνίδι της σειράς είχε άλλη μια εντυπωσιακή εμφάνιση με 38 πόντους και 19 ριμπάουντ οδηγώντας το Σικάγο στην πρόκριση με 4–1.[191] Στους τελικούς περιφέρειας ήταν και πάλι αντιμέτωποι με τους Πίστονς. Ωστόσο πλέον οι Μπουλς είχαν καλύτερη ομάδα και κέρδισαν εντυπωσιακά τη σειρά με 4–0 με τον Τζόρνταν να έχει 53,5 % ευστοχία στα σουτ και 7 ασίστ ανά αγώνα σε αυτή τη σειρά αναμετρήσεων με καλύτερο το τρίτο παιχνίδι σημειώνοντας 33 πόντους.[82][192][193] Κατά τη διάρκεια αυτής της σειράς έγινε εμφανές το σκληρό, βρώμικο και ενίοτε αντιαθλητικό παιχνίδι των Πίστονς, γεγονός που καυτηρίασε σε δηλώσεις του ο Τζόρνταν μετά το τέλος των αγώνων.[185][194]

Αρχείο:Jordan vs lakers nba finals 1991.jpg
Ο Τζόρνταν καρφώνει στο καλάθι των Λέικερς το 1991 με τους Ντίβατς (με το νούμερο 12) και Μάτζικ Τζόνσον (πίσω) αδύναμους να αντιδράσουν

Με αυτόν τον τρόπο οι Μπουλς βρισκόντουσαν στους τελικούς απέναντι στους Λος Άντζελες Λέικερς οι οποίοι τις τελευταίες 12 σεζόν είχαν προκριθεί στους τελικούς του ΝΒΑ 9 φορές έχοντας ως πρωταγωνιστή το Μάτζικ Τζόνσον. Τρεις μήνες πριν τους τελικούς με αφορμή επεισόδιο εις βάρος Αφροαμερικανού οι παίκτες του NBA είχαν αποφασίσει να μην αγωνιστούν στα πλέι-οφ. Οι δύο κορυφαίοι παίκτες των δύο ομάδων είχαν πρωτοστατήσει στη ομαλή λειτουργία του πρωταθλήματος.[195] Στο πρώτο παιχνίδι οι Λέικερς απέδρασαν από το Σικάγο με νίκη χάρη σε τρίποντο του Πέρκινς, παρά τους 36 πόντους και 12 ασίστ του Τζόρνταν στο ντεμπούτο του σε τελικούς. Ωστόσο ακολούθησε μια εύκολη νίκη των Μπουλς και η σειρά μεταφέρθηκε στο Λος Άντζελες ισόπαλη. Η αποτελεσματική άμυνα του Πίπεν στον Τζόνσον είχε καταλυτική αξία.[185][186] Στο δεύτερο παιχνίδι ο Τζόρνταν σημείωσε ένα από τα πιο εκσυζητημένα καλάθια της καριέρας του: η ομάδα του Σικάγου προηγούνταν με σημαντική διαφορά και σε επιθετική προσπάθεια απογειώνεται φτάνοντας κοντά με το καλάθι, με πάτημα λίγο μπροστά από τη διακεκομμένο γραμμή. Αντί να καρφώσει (κάτι ιδιαίτερα σύνηθες) με σπάσιμο μέσης, περπατάει στον αέρα, επιλέγοντας να αλλάξει χέρι και να πάει κάτω από το καλάθι ρισκάρωντας. Ακολουθεί το άφημα της μπάλας μία στιγμή πριν την προσγείωση η οποία χτυπώντας στο ταμπλό κατέληξε μέσα στο καλάθι.[196][197][198] Στο τρίτο παιχνίδι ο Τζόρνταν ισοφάρισε στην εκπνοή του αγώνα το σκορ με σουτ μπροστά στον ύψους 2,16 μ., Βλάντε Ντίβατς. Η νίκη που ήρθε τελικά στην παράταση ήταν κομβική για την έκβαση της σειράς. Επικράτησαν και στα άλλα δύο παιχνίδια και κατέκτησαν τον τίτλο με 4–1 νίκες, με τον τελευταίο αγώνα στο Λος Άντζελες στις 12 Ιουνίου να λήγει με νίκη των φιλοξενούμενων 108–101 και 30 πόντους από το Τζόρνταν, και μέσο όρο 31,2 στους τελικούς. Σε ηλικία 28 ετών κέρδισε τον πρώτο συλλογικό τίτλο του στο NBA.[199][200][201] Σε όλους τους αγώνες της σειράς ήταν πρώτος σκόρερ και από τις δύο ομάδες, εκτός από το πέμπτο, στο οποίο ο Σκότι Πίπεν είχε 32, έναντι 30 του Τζόρνταν.[202]

Βραβεύθηκε ως MVP των τελικών μετρώντας κατά μέσο όρο στη σειρά 31,2 πόντους, 11,6 ασίστ, 6,6 ριμπάουντ, 2,8 κλεψίματα και 1,4 κοψίματα με 55,8 % στα σουτ, 50,0 % στα τρίποντα και 84,8 % στις βολές χάνοντας μόλις 25 αγωνιστικά λεπτά από τα 245 συνολικής διάρκειας των τελικών του 1991. Ήταν το πρώτο πρωτάθλημα στην ιστορία της ομάδας του Σικάγου.[185][203]

Ο Τζόρνταν και οι Μπουλς συνέχισαν την κυριαρχία τους στη σεζόν 1991–92, δημιουργώντας ρεκόρ στην κανονική περίοδο με 67–15 νίκες, ξεπερνώντας την επίδοση τους από την προηγούμενη χρονιά. Ο Τζόρνταν κέρδισε το δεύτερο συνεχόμενο βραβείο MVP της κανονικής περιόδου με μέσο όρο 30,1 πόντους, 6,4 ριμπάουντ και 6,1 ασίστ ανά παιχνίδι και 52 % ποσοστό ευστοχίας.[187][204] Ίσως το καλύτερό του παιχνίδι της κανονικής περιόδου ήταν απέναντι στους Νικς (89–77) όπου σημείωσε 42 πόντους.[205] Αξιομνημόνευτη είναι η πρόκληση του Ντικέμπε Μουτόμπο (από τους καλύτερους ψηλούς της δεκαετίας, ιδιαίτερα στην άμυνα) που προκάλεσε τον Τζόρνταν να σουτάρει μία βολή με κλειστά μάτια σε αγώνα των Μπουλς με τους Ντένβερ Νάγκετς (27 Νοεμβρίου 1991) με τον δεύτερο να αποδέχεται την πρόκληση και να λέει «Ε, Μουτόμπο... Αυτό είναι για σένα» και ευστόχησε.[206][207] Ήταν επίσης στην καλύτερη πεντάδα και στην καλύτερη αμυντική ομάδα της σεζόν.[208] Στον πρώτο γύρο των πλέι-οφ οι Μπουλς απέκλεισαν τους Μαϊάμι Χιτ με 3–0 με το τρίτο παιχνίδι να λήγει 119–114 και 56 πόντους από τον Τζόρνταν που είχε 66,7 % ευστοχία στις προσπάθειες του.[115][153] Στη συνέχεια η ομάδα του Σικάγου κέρδισε τη σειρά 7 παιχνιδιών με αντιπάλους τους Νικς, στον τελικό της περιφέρειας επιβλήθηκαν των Καβαλίερς σε 6 παιχνίδια και στον τελικό συναντήθηκαν με το Πόρτλαντ. Στο πρώτο παιχνίδι, ο Τζόρνταν σημείωσε 35 πόντους στο πρώτο ημίχρονο, συμπεριλαμβανομένου ενός ρεκόρ έξι τρίποντων που ισοφάρισε την επίδοση του Μάικλ Κούπερ που κρατούσε από το 1987. Μετά το έκτο τρίποντο, επιστρέφοντας στην άμυνα με μια χαρακτηριστική χειρονομία του προς το κοινό έδειξε σαν να έλεγε «δεν μπορώ να πιστέψω ότι το κάνω αυτό» ή «δεν φταίω εγώ που όλα μπαίνουν». Τερμάτισε με 39 πόντους και ρεκόρ πόντων στο NBA στο πρώτο ημίχρονο που παραμένει. Η επίδοσή του από αυτή τη θέση κατά τη διάρκεια της κανονικής περιόδου ήταν το όχι εντυπωσιακό 32,7 %.[209][210][211] Οι Μπουλς κέρδισαν το παιχνίδι με 122–89 και στο πέμπτο παιχνίδι στο Πόρτλαντ οι 46 πόντοι του ηγέτη των Ταύρων στο τελικό 119–106 έδωσαν το αποφασιστικό προβάδισμα με 3–2 με τη σειρά να τελειώνει αποκλείοντας τους Μπλέιζερς σε έξι παιχνίδια.[212][213] Ο Τζόρνταν ονομάστηκε MVP των τελικών για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά και τερμάτισε τη σειρά με μέσο όρο 35,8 πόντους, 4,8 ριμπάουντ και 6,5 ασίστ.[203]

Στη σεζόν 1992–93 είχε μια ακόμη επιτυχημένη πορεία στην κανονική περίοδο με 32,6 πόντους, 6,7 ριμπάουντ και 5,5 ασίστ ανά παιχνίδι και τη δεύτερη θέση στην ψηφοφορία για τον καλύτερο αμυντικό της χρονιάς.[214] Ο τίτλος του πρώτου σκόρερ ήταν ο έβδομος συνεχόμενος ισοφαρίζοντας το ρεκόρ του Τσάμπερλεϊν. Στην ομάδα υπήρχαν αρκετοί μικροτραυματισμοί κατά τη διάρκεια της κανονικής περιόδου με τους παίκτες του πάγκου να προσφέρουν σημαντική βοήθεια και ο Τζόρνταν με την υποχρέωση με την εθνική ομάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες επιβαρυμένος σωματικά.[213][215] Στις 16 Ιανουαρίου 1993 απέναντι στους Ορλάντο Μάτζικ σημείωσε 64 πόντους σε ένα επικό παιχνίδι, αλλά παρά τη μία από τις εντυπωσιακότερες παραστάσεις του με πάνω από τους μισούς πόντους της ομάδας, οι Μπουλς έχασαν 128–124 στην παράταση.[216] Στο παιχνίδι στους Ουάσιγκτον Μπούλετς σημείωσε 57 πόντους και έδωσε 10 ασίστ συμμετέχοντας στα 3/4 των πόντων της ομάδας του (αποτέλεσμα 107–98).[217] Στους ημιτελικούς της Ανατολής ο αποκλεισμός επί των Κλίβελαντ Καβαλίερς με 4–0 έμεινε στη μνήμη με την τελευταία νίκη να προέρχεται από σουτ του στη λήξη του παιχνιδιού.[218] Στον τελικό της Ανατολικής Περιφέρειας η νίκη με 4–2 επί των Νικς έγινε με ανατροπή στο τέταρτο παιχνίδι (προηγούνταν οι Νικς με 2–1) με 54 πόντους από το Τζόρνταν, ενώ στο πέμπτο πέτυχε τριπλ-νταμπλ (29 πόντους, 10 ριμπάουντ, 14 ασίστ).[219][220][221]

Ο τίτλος του MVP της κανονικής περιόδου πήγε στον Τσαρλς Μπάρκλεϊ των Φοίνιξ Σανς με το Τζόρνταν να κατατάσσεται τρίτος.[222] Συμπτωματικά, οι δύο τους συναντήθηκαν στους τελικούς του 1993 με το πλεονέκτημα έδρας στην ομάδα του Σικάγου. Οι Μπουλς κέρδισαν τους Σανς με 4–2 και το τρίτο συνεχόμενο πρωτάθλημά τους στο ΝΒΑ με το Τζόρνταν να είναι και πάλι ο ηγέτης της ομάδας του Σικάγου. Οι «Ταύροι» νίκησαν δύο φορές στην έδρα του Φοίνιξ και οι Σανς απάντησαν με 2 στα 3 στο Σικάγο (με το τέταρτο παιχνίδι οι 55 πόντοι του Τζόρνταν να δίνουν τη νίκη με 111–105[82][223]), μεταφέροντας τη σειρά στο Φοίνιξ, αναζητώντας αρχικά την ισοφάριση αλλά η νίκη με 99–98 (με 33 πόντους του Τζόρνταν) έληξε τη σειρά εκεί.[224][225] Τα στατιστικά του Τζόρνταν στη σειρά εντυπωσιακά: έπαιξε 45,7 λεπτά ανά παιχνίδι, σημειώνοντας 41,0 πόντους, 8,5 ριμπάουντ, 6,3 ασίστ και 2,7 λάθη.[226] Για έβδομη φορά, ήταν στην καλύτερη ομάδα του NBA και για έκτη φορά στην καλύτερη αμυντική.[227] Με το μέσο όρο 41 πόντων, ρεκόρ κατά τη διάρκεια της σειράς έξι παιχνιδιών των τελικών που παραμένει ακατάρριπτο, έγινε ο πρώτος παίκτης στην ιστορία του ΝΒΑ που κέρδισε τρία συνεχόμενα βραβεία MVP τελικών.[203][228][229] Σημείωσε περισσότερους από 30 πόντους σε όλα τα παιχνίδια της σειράς, συμπεριλαμβανομένων 40 ή περισσότερων πόντων σε τέσσερα συνεχόμενα παιχνίδια.[213][214] Για άλλη μια φορά, έλαβε μέρος στο All-Star Game, όπου σημείωσε 30 πόντους αυτή τη φορά. Είχε κατά μέσο όρο 22,1 πόντους ανά παιχνίδι στην καριέρα του σε αυτές τις συναντήσεις, που ήταν ρεκόρ για το NBA.[230] Με τον τρίτο θρίαμβό του ο Τζόρνταν έκλεισε μια επταετία, όπου κέρδισε επτά ατομικούς τίτλους και τρία πρωταθλήματα, αλλά υπήρχαν κάποιες ενδείξεις ότι είχε κουραστεί από τη μαζική δημοσιότητα.[215][231]

Αρχείο:Jordan elgrafico 1992.jpg
Σε χαρακτηριστική προσπάθειά του το 1992

Η αποχώρηση το 1993

Στις 6 Οκτωβρίου 1993, ο Τζόρνταν ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την ενεργό δράση, σε μια από τις πιο εκπληκτικές αποχωρήσεις στην ιστορία του αθλητισμού, δηλώνοντας: «Έχω φτάσει στο αποκορύφωμα της καριέρας μου. Απλώς νιώθω ότι δεν έχω κάτι άλλο να αποδείξω. Όταν χάνω την αίσθηση του κινήτρου και την αίσθηση να αποδείξω κάτι ως παίκτης μπάσκετ, ήρθε η ώρα να απομακρυνθώ από το παιχνίδι του μπάσκετ». Αργότερα διευκρίνησε ότι ο θάνατος του πατέρα του τρεις μήνες νωρίτερα βοήθησε στη διαμόρφωση της απόφασής του. «Με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο σύντομη είναι η ζωή, πόσο γρήγορα μπορούν να τελειώσουν τα πράγματα, πόσο αθώα. Και σκέφτηκα ότι υπάρχουν στιγμές στη ζωή κάποιου όταν πρέπει να αφήσει τα παιχνίδια στην άκρη. Ήθελα να δώσω περισσότερο χρόνο στην οικογένειά μου». Ο Τζέιμς Τζόρνταν, 56 ετών, δολοφονήθηκε στις 23 Ιουλίου 1993, σε έναν χώρο ανάπαυσης σε αυτοκινητόδρομο στο Λάμπερτον της Βόρειας Καρολίνας, από δύο εφήβους 18 ετών, τον Ντάνιελ Γκριν και τον Λάρι Μάρτιν Ντέμερι, οι οποίοι χτύπησαν το αυτοκίνητο του κάνοντας αντιφατικές δηλώσεις αργότερα για τις προθέσεις τους. Το σώμα του που κατρακύλησε σε ένα βάλτο της περιοχής ανακαλύφθηκε στις 3 Αυγούστου. Οι δύο έφηβοι βρέθηκαν μετά να έχουν κάνει κλήσεις από το κινητό του αυτοκινήτου του Τζέιμς Τζόρνταν που είχαν κλέψει, δικάστηκαν κατηγορούμενοι για ληστεία μετά φόνου το 1995 και καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.[232][233][234] Οι θεωρίες συνωμοσίας όμως έφτασαν στο σημείο να κάνουν λόγω για ξεκαθάρισμα λογαριασμών: χρέη του Μάικλ σε λάθος άτομα από τζόγο, αντικείμενο στο οποίο είχε αδυναμία. Ουδέποτε τελικά αποδείχθηκε κάτι τέτοιο, ακόμα και μετά από έρευνα από την ίδια την διοργανώτρια αρχή.[235][236] Ο Μάικλ είχε στενές σχέσεις με τους γονείς του, ενώ ο ίδιος έλεγε ότι ο πατέρας του τον κρατούσε πάντα προσγειωμένο. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα και το σήμα κατατεθέν του σε κάθε εφόρμησή του προς το αντίπαλο καλάθι (το να βγάζει δηλαδή την γλώσσα έξω από το στόμα) ήταν κάτι που το είχε πάρει από τον πατέρα του. Ο οποίος το έκανε κάθε φορά που έφερνε εις πέρας όποια δουλειά είχε αναλάβει.[237][238] Το 1996, ίδρυσε μια λέσχη James Jordan Boys & Girls Club and Family Life Center στο Σικάγο και το αφιέρωσε στον πατέρα του.[239] Στην αυτοβιογραφία του 1998 έγραψε ότι είχε προετοιμαστεί για αποχώρηση ήδη από το καλοκαίρι του 1992. Η πρόσθετη κούραση λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων του 1992 ενίσχυσε τα σκέψη του. Η ανακοίνωσή του προκάλεσε σοκ σε όλο το ΝΒΑ, θεωρούμενος ήδη ως ο κορυφαίος καλαθοσφαιριστής όλων των εποχών έχοντας ξεπεράσει κάθε πρότυπο με το οποίο υπολογίζουμε τη φήμη ενός αθλητή και στον κόσμο του αθλητισμού[240][241][242] και εμφανίστηκε στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων σε όλη την υφήλιο.[243][244][245][246]

Ο Τζόρνταν εξέπληξε περαιτέρω τον κόσμο του αθλητισμού υπογράφοντας συμβόλαιο με την ομάδα του μπέιζμπολ Chicago White Sox στις 7 Φεβρουαρίου 1994. Αιτιολόγησε αυτή την απόφαση για να ακολουθήσει το όνειρο του αείμνηστου πατέρα του, ο οποίος πάντα οραματιζόταν τον γιο του ως παίκτη του Major League Baseball. Ο ιδιοκτήτης της ομάδας μπέιζμπολ ήταν ο ίδιος με τους Μπουλς και ο Τζόρνταν συνέχισε να αμοίβεται σύμφωνα με το συμβόλαιο μπάσκετ. Το μπέιζμπολ λειτούργησε ως πνευματικό καταφύγιο έχοντας την ευκαιρία να μειώσει το άγχος και να ανανεωθεί.[238][247] Έκανε το ντεμπούτο του στις 7 Απριλίου 1994 σε αγώνα επίδειξης συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον των φιλάθλων αλλά με το ξύλινο μπαστούνι του μπέιζμπολ δεν κατάφερε να επαναλάβει τα μπασκετικά κατορθώματά του.[40][248] Ενδιαφέρον είναι όμως ότι τα ΜΜΕ παρακολουθούσαν λαίμαργα την προσπάθειά του να κάνει μια δεύτερη καριέρα στο μπέιζμπολ, ένα άθλημα εξαιρετικά δημοφιλές στις ΗΠΑ-πλην ακατανόητο για το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου πλανήτη.[249]

Την 1η Νοεμβρίου 1994, ο αριθμός του 23 αποσύρθηκε από τους Σικάγο Μπουλς, σε τελετή που συγκέντρωσε πολλούς μεγάλους παίκτες του αθλήματος και περιελάμβανε την παρουσίαση ενός μόνιμου γλυπτού γνωστού ως The Spirit ύψους 5 μέτρων με άγαλμά του βάρους 900 κιλών έξω από το νέο γήπεδο. Στη βάση του αναγράφεται: «Ο καλύτερος που υπήρξε ποτέ. Ο καλύτερος που θα υπάρχει για πάντα».[250][251]

Η επιστροφή και το δεύτερο «Three Peat»

Στην αγωνιστική περίοδο 1993–94 οι Μπουλς πέτυχαν επίδοση 55–27 νίκες στη κανονική περίοδο χωρίς τον Τζόρνταν στη σύνθεση και έχασαν από τους Νιου Γιορκ Νικς στο δεύτερο γύρο των πλέι-οφ.[252][253] Το 1994–95 ήταν ακόμα χειρότερα, ουσιαστικά ένα απομεινάρι της ομάδας-πρωταθλήτριας μόλις δύο χρόνια νωρίτερα. Παλεύοντας στα μέσα της σεζόν για να εξασφαλίσει μια θέση στα πλέι-οφ, το Σικάγο ήταν 31–31 στα μέσα Μαρτίου.[254][255][256] Η ομάδα έλαβε την πλέον επιθυμητή βοήθεια ωστόσο, όταν ο Τζόρνταν αποφάσισε να επιστρέψει στο μπάσκετ.

Τον Μάρτιο του 1995, ο Τζόρνταν αποφάσισε να εγκαταλείψει το μπέιζμπολ και στις 18 Μαρτίου 1995, ανακοίνωσε την επιστροφή του στην ενεργό δράση μέσω δελτίου τύπου δύο λέξεων που εστάλη με φαξ: «Είμαι πίσω» (I'm back).[257][258][259] Την επόμενη μέρα με δύο μόνο προπονήσεις, ήταν στο γήπεδο με τους «Ταύρους» για να αγωνιστεί απέναντι στους Ιντιάνα Πέισερς στην Ινδιανάπολη, σημειώνοντας 19 πόντους στην ήττα με 103–96.[241][260][261] Το παιχνίδι είχε την υψηλότερη βαθμολογία Νίλσεν από οποιοδήποτε παιχνίδι NBA της κανονικής περιόδου από το 1975.[262] Αν και θα μπορούσε να φορέσει τον κανονικό αριθμό του, παρόλο που η ομάδα του Σικάγου τον είχαν αποσύρει, φόρεσε τον αριθμό 45.[259][256] Η επιστροφή συνοδεύτηκε από ένα κύμα μαζικής υστερίας στο Σικάγο, όπου το γεγονός συγκρίθηκε με την ανάσταση του Χριστού, θυμίζοντας το προσωνύμιο Black Jesus.[263][264][265]

Παρά την απουσία 18 μηνών από το NBA, έπαιξε καλά υστερόντας όμως σε ποσοστά ευστοχίας, κάνοντας εντυπωσιακή εμφάνιση απέναντι στην Ατλάντα στο τέταρτο του παιχνίδι και σημείωσε 55 πόντους στο επόμενο παιχνίδι του με τους Νικς στις 28 Μαρτίου 1995.[115][266] Ενισχυμένοι οι «Ταύροι» σημείωσαν επίδοση 13–4 νίκες για να προχωρήσουν στα πλέι-οφ και έφτασαν στους ημιτελικούς της Ανατολικής Περιφέρειας με αντίπαλο τους Ορλάντο Μάτζικ, οι οποίοι κέρδισαν το πρώτο παιχνίδι. Ο Τζόρνταν απάντησε σημειώνοντας 38 πόντους στον επόμενο αγώνα, τον οποίο κέρδισε το Σικάγο. Πριν από τον αγώνα (10 Μαΐου), αποφάσισε ότι θα ξαναρχίσει αμέσως φορώντας τον προηγούμενο αριθμό του το διάσημο 23.[261] Στους Μπουλς επιβλήθηκαν πρόστιμο 25.000 δολαρίων για την αποτυχία αναφοράς της αλλαγής αριθμού στο NBA και στον ίδιο 5.000 δολάρια επιπλέον επειδή επέλεξε να φορέσει λευκά πάνινα παπούτσια όταν οι υπόλοιποι παίκτες της ομάδας φορούσαν μαύρα.[267][268] Κατά μέσο όρο είχε 31 πόντους ανά παιχνίδι στη σειρά, αλλά το Ορλάντο κέρδισε τη σειρά στα έξι παιχνίδια.[269]

Μάικλ Τζόρνταν, Φιλ Τζάκσον το 1997

Ο Τζόρνταν προπονήθηκε σκληρά για τη σεζόν 1995–96 και οι Μπουλς ενισχύθηκαν με την προσθήκη του ικανότατου ριμπάουντερ Ντένις Ρόντμαν.[11][127] Η ομάδα κυριάρχησε στο πρωτάθλημα, ξεκινώντας τη σεζόν από 41–3 νίκες. Η αναγεννημένη ομάδα τελικά τερμάτισε με το καλύτερο ρεκόρ κανονικής περιόδου στην ιστορία του NBA με 72 νίκες και 10 ήττες, επίδοση που καταρρίφθηκε δύο δεκαετίες αργότερα.[270][271] Είχαν ακόμα την καλύτερη επίθεση (115,2 πόντοι μ.ο.) αλλά και άμυνα (101,8), θεωρούμενη έτσι ως μία από τις καλύτερες όλων των εποχών,[272][273][274] ή και η καλύτερη.[275][276] Ο Τζόρνταν ηγήθηκε του πρωταθλήματος στο σκοράρισμα για όγδοη φορά σημειώνοντας ρεκόρ με μέσο όρο 30,4 πόντους ανά παιχνίδι και κέρδισε τον τίτλο του MVP της κανονικής περιόδου και τον αντίστοιχο του All-Star Game.[277] Ακόμα είχε 6,6 ριμπάουντ, 4,3 ασίστ, 2,2 κλεψίματα και μόλις 2,4 λάθη ανά 37,7 λεπτά συμμετοχής στους 82 αγώνες της κανονικής περιόδου.[278] Η κυριαρχία των «Ταύρων» εκείνη τη περίοδο ήταν σαρωτική: Τζόρνταν και Πίπεν ήταν στην πρώτη ομάδα του NBA, ο Τόνι Κούκοτς ήταν ο καλύτερος έκτος παίκτης, ο Ρόντμαν πρώτος ριμπάουντερ και ο Τζάκσον προπονητής της χρονιάς.[279][280] Ο Τζόρνταν και ο Πίπεν έθεσαν ρεκόρ όλων των εποχών όταν και οι δύο σημείωσαν τουλάχιστον 40 πόντους σε ένα παιχνίδι. Στις 18 Φεβρουαρίου 1996 απέναντι στους Ιντιάνα Πέισερς εκτός έδρας (104–110), ο Τζόρνταν σκόραρε 44 και ο Πίπεν 40. Δεν υπήρξε ποτέ αντίστοιχη ομαδική κυριαρχία στο παρελθόν ή μετά.[281][282]

Στα πλέι-οφ οι Μπουλς έχασαν μόνο τρία παιχνίδια σε τέσσερις σειρές (Μαϊάμι Χιτ 3–0, Νικς 4–1, Ορλάντο 4–0). Νίκησαν το Σιατλ με 4–2 στους τελικούς του ΝΒΑ και κέρδισαν το τέταρτο πρωτάθλημά τους. Ο Τζόρνταν ανακηρύχθηκε MVP των τελικών για τέταρτη φορά, επίδοση ρεκόρ ξεπερνώντας τα τρία βραβεία MVP των τελικών του Μάτζικ Τζόνσον.[279][203] Επίσης, πέτυχε μόνο τη δεύτερη στην ιστορία κατάκτηση και των τριών τίτλων MVP σε μία χρονιά.[283] Μετά την κατάκτηση του πρωταθλήματος, το πρώτο του μετά τη δολοφονία του πατέρα του, ο Τζόρνταν αντέδρασε συναισθηματικά, κρατώντας τη μπάλα του τελευταίου παιχνιδιού και βουρκωμένος κάθισε στο πάτωμα των αποδυτηρίων στον τελευταίο αγώνα (16 Ιουνίου 1996). Αφιέρωσε τον τίτλο στον αδικοχαμένο πατέρα του την «ημέρα του πατέρα».[284] Στις δύο (σχεδόν) σεζόν χωρίς τον Τζόρνταν, οι Μπουλς είχαν ποσοστό νικών 60,5 % (89–58), ενώ μαζί του τους 17 τελευταίους αγώνες του 1995 και την επόμενη σεζόν ήταν 85,9 % (85–14).[139]

Στη σεζόν 1996–97, οι Μπουλς ξεκίνησαν με επίδοση 69–13 νίκες στην κανονική περίοδο.[285] Ωστόσο, ο Τζόρνταν νικήθηκε για τον τίτλο του NBA MVP από τον Καρλ Μαλόουν των Γιούτα Τζαζ.[286] Οι «Ταύροι» προχώρησαν και πάλι στους τελικούς (με αξιομνημόνευτη την εμφάνιση του Τζόρνταν στον πρώτο γύρο των πλέι-οφ απέναντι στους Μπούλετς σημειώνοντας 55 πόντους στο τελικό 109–104[153]), όπου αντιμετώπισαν τη Γιούτα του Μαλόουν. Η σειρά απέναντι στους Τζαζ παρουσίασε δύο από τις πιο αξέχαστες στιγμές της καριέρας του Τζόρνταν. Κέρδισε το πρώτο παιχνίδι για την ομάδα, σημειώνοντας 31 πόντους και παίρνοντας τη μπάλα 9 δευτερόλεπτα πριν τη λήξη, σούταρε στη λήξη της συνάντησης ευστοχώντας και το παιχνίδι τελείωσε 84–82.[287][288][289] Στο πέμπτο παιχνίδι, με τη σειρά στην ισοπαλία 2–2, ο Τζόρνταν έπαιξε παρά το γεγονός ότι ήταν εμπύρετος και αφυδατωμένος από τροφική δηλητηρίαση. Σε αυτό το παιχνίδι που είναι γνωστό ως Flu Game, σημείωσε 38 πόντους, συμπεριλαμβανομένου του τρίποντου που έκρινε το παιχνίδι στα 25 δευτερόλεπτα πριν τη λήξη. Η ομάδα του Σικάγου κέρδισε με 90–88 και συνέχισε τελειώνοντας τη σειρά στα έξι παιχνίδια.[290][291] Για πέμπτη φορά ο Τζόρνταν κέρδισε τον τίτλο του MVP των τελικών αποδεικνύοντας την ικανότητά του για κορυφαίες εμφάνισεις στα κρίσιμα παιχνίδια, έχοντας μέσο όρο 32,3 πόντους, 7 ασίστ και 6 ριμπάουντ στη σειρά των τελικών.[203][292] Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού All-Star Game του 1997, πέτυχε το πρώτο και μοναδικό μέχρι σήμερα τριπλ-νταμπλ στην ιστορία του θεσμού (14 πόντοι, 11 ριμπάουντ, 11 ασίστ), ωστόσο δεν έλαβε τον τίτλο του MVP.[148][293]

Τον Οκτώβριο του 1997 οι Μπουλς αγωνίστηκαν στην Ευρώπη στο McDonald's Championship στο Παρίσι, στην όγδοη συνέχεια μιας διοργάνωσης που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως άτυπο Διηπειρωτικό Κύπελλο. Ένας ετερόκλητος στρατός 100 ανθρώπων όπου μαζί με μαζορέτες, φρουρούς ασφαλείας, διαιτητές, μασκότ, στατιστικολόγους και VIP, ήρθε και το πάτωμα που έθεσε για την περίσταση στο Παλέ ντε Μπερσί διέσχισαν τον Ατλαντικό μαζί τους «βασιλιάδες» του NBA.[294] Η διοργάνωση έγινε με μικτούς κανονισμούς από Ευρώπη και ΝΒΑ. Επετράπη η άμυνα ζώνης που τότε απαγορευόταν στο ΝΒΑ.[295] Μπουλς και Ολυμπιακός βρέθηκαν στον τελικό στις 18 Οκτωβρίου, νικώντας τις PSG Racing και Athenas Cordoba αντίστοιχα στα ημιτελικά, με 28 πόντους του Τζόρνταν στον αγώνα της ομάδας του. Ο Ολυμπιακός που ήταν τότε πρωταθλητής Ευρώπης έγινε η πρώτη ελληνική ομάδα στο τουρνουά και η πρώτη που αντιμετώπισε τους θρυλικούς «Ταύρους» της δεκαετίας του '90. Οι «ερυθρόλευκοι» έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν απέναντι στο Μάικλ Τζόρνταν και την παρέα του που ήταν χωρίς τους Πίπεν και Ρόντμαν. Οι Μπουλς νίκησαν με 104–78 με τον Τζόρνταν πρώτο σκόρερ με 27 πόντους και MVP του τελικού.[296][297][298]

Φανέλα και παπούτσια του Τζόρνταν στο μουσείο του Σικάγου

Τζόρνταν και Μπουλς πέτυχαν επίδοση 62–20 στην κανονική περίοδο της σεζόν 1997–98. Ήταν πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος για 10η φορά στην καριέρα του (επίδοση που παραμένει ακατάρριπτο ρεκόρ) με 28,7 πόντους ανά παιχνίδι,[88][299][300] εξασφάλισε το πέμπτο βραβείο MVP της κανονικής περιόδου,[187] καθώς και τις διακρίσεις για την καλύτερη ομάδα του NBA, την καλύτερη αμυντική ομάδα και το All-Star Game MVP (πρώτος σκόρερ της συνάντησης με 23 πόντους).[299][301] Ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης που ψηφίστηκε ως NBA MVP σε ηλικία 35 ετών και ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος.[302][303] Στις 23 Ιανουαρίου 1998, σε αναμέτρηση για την κανονική περίοδο κόντρα στους Νιου Τζέρσεϊ Νετς, σημείωσε 32 πόντους σε 44 λεπτά συμμετοχής και έγινε ο πρώτος παίκτης που κατάφερε να σκοράρει πάνω από δέκα πόντους σε 800 συνεχόμενους αγώνες του ΝΒΑ.[304] Στον αγώνα της 27 Μαρτίου απέναντι στους Ατλάντα Χοκς σημειώθηκε ρεκόρ στον αριθμό των θεατών που παρακολούθησαν (62.046 εισιτήρια) μία ακόμα νικηφόρα παράσταση του Τζόρνταν (34 πόντοι).[141] Η ομάδα κέρδισε την Ανατολική Περιφέρεια για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, συμπεριλαμβανομένης της επικράτησης σε σειρά επτά παιχνιδιών με την Ιντιάνα στους τελικούς της Ανατολής. Στους τελικούς αντιμετώπισαν τους γνώριμους Γιούτα Τζαζ. Στις 7 Ιουνίου 1998 οι «Ταύροι» σκόραραν 96, η ομάδα της Γιούτα 54 και η διαφορά των 42 πόντων παραμένει μέχρι σήμερα η απόλυτη επίδοση στους τελικούς του πρωταθλήματος.[305] Η ομάδα του Σικάγου επέστρεψε για το έκτο παιχνίδι στις 14 Ιουνίου 1998, οδηγώντας τη σειρά με 3–2. Ο Τζόρνταν πραγματοποίησε σειρά από ενέργειες που θεωρούνται μία από τις μεγαλύτερες παραστάσεις στην ιστορία των τελικών του ΝΒΑ.[213][306] Με 41,9 δευτερόλεπτα να απομένουν και οι Μπουλς να χάνουν 86–83, ο Φιλ Τζάκσον κάλεσε σε τάιμ-ουτ. Όταν το παιχνίδι ξανάρχισε, ο Τζόρνταν έλαβε πάσα, προχώρησε προς το καλάθι και έκανε το σουτ πάνω από αρκετούς αμυντικούς της Τζαζ, μειώνοντας το προβάδισμα της Γιούτα σε 86–85. Οι παίκτες της Τζαζ έφεραν την μπάλα στο Μαλόουν, ο οποίος ήταν κοντά στο καλάθι επιτηρούμενος από το Ρόντμαν αλλά ο Τζόρνταν έκλεψε την μπάλα από τα χέρια του και έπειτα έπεσε στο γήπεδο και σταμάτησε. Με 10 δευτερόλεπτα να απομένουν, ο Τζόρνταν άρχισε ατομική προσπάθεια και με 5,2 δευτερόλεπτα να απομένουν, έφτασε στην ίσως υπέρτατη στιγμή της καριέρας του στους Μπουλς δίνοντας προβάδισμα 87–86. Στη συνέχεια, ο Τζον Στόκτον έχασε προσπάθεια τρίποντου και το παιχνίδι έληξε.[306][307][308] Τζόρνταν και Μπουλς κέρδισαν το έκτο πρωτάθλημα NBA τους σε έξι τελικούς στους οποίους έφτασαν, επιτυγχάνοντας δεύτερο three peat στη δεκαετία. «Νομίζω ότι αυτή ήταν η στιγμή που καθόρισε την καριέρα μου στο Σικάγο» δήλωσε αργότερα. [155][300]

Για άλλη μια φορά, ο Τζόρνταν ψηφίστηκε ως MVP των τελικών έχοντας μέσο όρο 33,5 πόντους ανά παιχνίδι, συμπεριλαμβανομένων των 45 στο αποφασιστικό έκτο παιχνίδι.[306][292] Ήταν παρών και στα 103 παιχνίδια των Μπουλς εκείνης της σεζόν και είναι χαρακτηριστικό ότι είχε διψήφιο αριθμό πόντων σε όλα.[309] Οι έξι τίτλοι τελικών MVP του Τζόρνταν είναι επίδοση που παραμένει ακατάρριπτο ρεκόρ, έχοντας τον υψηλότερο μέσο όρο πόντων (33,45 επίσης ακατάρριπτο ρεκόρ) όπως και το γεγονός ότι είναι ο μοναδικός παίκτης στην ιστορία του ΝΒΑ που ποτέ δεν σκόραρε λιγότερους από 20 πόντους σε κανένα από τα παιχνίδια του σε τελικούς.[310][311][312] Οι τελικοί του 1998 κατέχουν την υψηλότερη τηλεοπτική θεαματικότητα οποιασδήποτε σειράς τελικών στην ιστορία με το έκτο παιχνίδι να είναι στην κορυφή από οποιοδήποτε παιχνίδι στην ιστορία του NBA.[313]

Κλείνοντας την καριέρα του με την ομάδα του Σικάγου είχε πετύχει τα εξής: 6 πρωταθλήματα και 6 τίτλους MVP τελικών (1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998), 5 τίτλους MVP κανονικής περιόδου (1988, 1991, 1992, 1996, 1998), καλύτερος αμυντικός της χρονιάς (1988), τον υψηλότερο μέσο όρο πόντων, 10 σεζόν (1997–1993, 1996–1998) κορυφαίος σκόρερ του ΝΒΑ (αριθμός ρεκόρ στο ΝΒΑ), 3 σεζόν (1988, 1990, 1992) πρώτος στα κλεψίματα. Ήταν ακόμα τρίτος σκόρερ όλων των εποχών και τρίτος στα κλεψίματα όλων των εποχών στην ιστορία του NBA. Για 10 σεζόν ήταν στην καλύτερη πεντάδα (1987–1993, 1996–1998) και 9 σεζόν στην καλύτερη αμυντική πεντάδα του ΝΒΑ (1988–1993, 1996–1998), ενώ ψηφίστηκε καλύτερος αμυντικός το 1988.[25][311][314] Σε 1.109 παιχνίδια κανονικής περιόδου και πλέι-οφ σημείωσε μονοψήφιο αριθμό πόντων μόνο μία φορά.[124]

Δεύτερη αποχώρηση και δεύτερη επιστροφή

Η σεζόν 1998–99 ήταν για το NBA μία σχεδόν καταστροφή. Οι οικονομικές διαφορές μεταξύ παικτών, διοργανωτών και ιδιοκτητών των ομάδων είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε να ανασταλεί η έναρξη του πρωταθλήματος από την 1η Ιουλίου 1998. Μετά από συνεχείς διαπραγματεύσεις και με τον κίνδυνο να χαθεί ολόκληρη η χρονιά οριστικά, επετεύχθη συμφωνία στις 20 Ιανουαρίου 1999. Το All-Star Game ακυρώθηκε.[315] Η σεζόν ξεκίνησε στις 5 Φεβρουαρίου 1999, μετά την επίτευξη νέας εξαετούς Συλλογικής Συμφωνίας μεταξύ του ΝΒΑ και της Εθνικής Ένωσης Παικτών Μπάσκετ. Με το συμβόλαιο του Φιλ Τζάκσον να λήγει και ο ίδιος να έχει φανεί από αρκετά νωρίτερα ότι αποχωρεί, οι εκκρεμείς αποχωρήσεις Πίπεν και Ρόντμαν να εμφανίζονται και να βρίσκονται στα τελευταία στάδια αποκλεισμού από τους ιδιοκτήτες του NBA, ο Τζόρνταν αποσύρθηκε για δεύτερη φορά στις 13 Ιανουαρίου 1999 σε ηλικία 36 ετών. Η μακροχρόνια αναμονή έναρξης λειτούργησε διαλυτικά για την ομάδα σε όλους τους τομείς και ήταν σημαντικός παράγοντας για την απόφασή του. Ο ίδιος είχε ισχυρή επιθυμία να συνεχίσει με τους κυριότερους συνεργάτες του.[92][316][317] Δήλωσε τότε: «Είμαι ψυχικά εξαντλημένος, δεν αισθάνομαι ότι έχω άλλες προκλήσεις. Φυσικά αισθάνομαι υπέροχα. Για μένα είναι η τέλεια στιγμή να φύγω από αυτό το άθλημα. Είμαι γαλήνιος».[318][319][320] Στη συνέντευξη τύπου ρωτήθηκε για την πιθανότητα επανόδου και διευκρίνησε ότι «Όχι, δεν υπάρχει. Ποτέ μη λες ποτέ βέβαια αλλά είμαι κατά 99,9 % σίγουρος για την απόφαση αυτή».[315] Η αποχώρηση των σημαντικότερων ατόμων στην επιτυχία της ομάδας οδήγησε σε αποκαρδιωτική παρουσία στο πρωτάθλημα με 13 μόλις νίκες σε 50 αγώνες.[321] Στις 19 Ιανουαρίου 2000 επέστρεψε στο ΝΒΑ όχι ως παίκτης, αλλά ως ιδιοκτήτης και πρόεδρος των επιχειρήσεων μπάσκετ για τους Ουάσινγκτον Ουίζαρντς.[21][322] Οι ευθύνες του με το σύλλογο ήταν να ελέγχει όλες τις πτυχές των επιχειρήσεων μπάσκετ και είχε τον τελευταίο λόγο σε όλα τα θέματα του προσωπικού. Κατάφερε να εκκαθαρίσει την ομάδα από υψηλά αμειβόμενους παίκτες αλλά χρησιμοποίησε την πρώτη επιλογή στο ντραφτ του 2001, η οποία δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες.[91][323]

Παρά τον ισχυρισμό του τον Ιανουάριο του 1999 για την πιθανότητα επανόδου, το καλοκαίρι του 2001 ο Τζόρνταν εξέφρασε το ενδιαφέρον του να κάνει μια άλλη επιστροφή, αυτή τη φορά με τη νέα του ομάδα. Πέρασε μεγάλο μέρος της άνοιξης και του καλοκαιριού του 2001 στην προπόνηση. Επιπλέον, προσέλαβε τον παλιό προπονητή του στους Μπουλς Νταγκ Κόλινς, ως προπονητή της Ουάσινγκτον για την επερχόμενη σεζόν, μια απόφαση που πολλοί θεώρησαν ως προάγγελο επιστροφής την επόμενη χρονιά.[324][325]

Με τη φανέλα των Ουίζαρντς

Στις 25 Σεπτεμβρίου 2001 ο Τζόρνταν ανακοίνωσε την επιστροφή του στο ΝΒΑ για να παίξει για τους Ουάσινγκτον Ουίζαρντς, δείχνοντας την πρόθεσή του να δωρίσει το μισθό του ως παίκτη σε μια προσπάθεια ανακούφισης για τα θύματα των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου.[326][327] Διευκρίνησε ότι επιστρέφει γιατί αγαπά το παιχνίδι και δεν τον ενδιαφέρει αν θα πληρωθεί ακόμη και καθόλου.[328] «Νομίζω ότι δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να διδάσκεις νέους παίκτες από το να είσαι στο γήπεδο μαζί τους ως συμπαίκτης, όχι μόνο στην πράξη, αλλά και σε πραγματικά παιχνίδια του ΝΒΑ», είπε καθώς ανακοίνωσε την επιστροφή του.[329] Σε μια σεζόν 2001–02 που χαρακτηρίστηκε από τραυματισμούς, ήταν πρώτος στην ομάδα στο σκοράρισμα (22,9 πόντοι μέσο όρο), ασίστ (5,2 μ.ο.) και κλεψίματα (1,4 μ.ο.).[330][331] Ωστόσο, ο τραυματισμός στο δεξί του γόνατο για τον οποίο υποβλήθηκε σε επέμβαση έδωσε τη δυνατότητα για μόνο 60 αγώνες, τους λιγότερους που είχε παίξει σε μια κανονική περίοδο από τότε που έπαιξε 17 παιχνίδια μετά την επιστροφή του από την πρώτη του αποχώρηση κατά τη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου 1994–95. Ξεκίνησε 53 από τα 60 παιχνίδια του με μέσο όρο 24,3 πόντους, 5,4 ασίστ και 6,0 ριμπάουντ, και έχοντας ποσοστό ευστοχίας 41,9 % στο γήπεδο, στους 53 που ξεκίνησε ως βασικός αγωνιζόμενος για 35 περίπου λεπτά. Οι επτά τελευταίες εμφανίσεις του ήταν σε εφεδρικό ρόλο, στις οποίες κατά μέσο όρο έπαιξε τουλάχιστον 20 λεπτά ανά παιχνίδι.[332] Η ομάδα βελτιώθηκε σημαντικά και από 19 μόνο νίκες την προηγούμενη χρονιά έφτασε στις 34, διεκδίκησε την πρόκριση στα πλέι-οφ στο μεγαλύτερο μέρος της κανονικής περιόδου, χωρίς τελικά να τα καταφέρει.[325][331]

Παίζοντας στο 14ο και τελευταίο του παιχνίδι NBA All-Star το 2003 (από τα καλύτερα στην ιστορία του θεσμού με δύο παρατάσεις), ο Τζόρνταν ξεπέρασε τον Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ ως τον κορυφαίο σκόρερ όλων των εποχών στην ιστορία των All-Star Game.[333][334] Εκείνη τη χρονιά ήταν ο μόνος παίκτης της Ουάσιγκτον που έπαιξε και στα 82 παιχνίδια, ξεκινώντας από 67 από αυτά. Είχε κατά μέσο όρο 20,0 πόντους, 6,1 ριμπάουντ, 3,8 ασίστ και 1,5 κλεψίματα ανά παιχνίδι. Παρόλο που έκλεισε τα 40 του χρόνια μέσα στη σεζόν, σημείωσε 20 ή περισσότερους πόντους 42 φορές, 30 ή περισσότερους πόντους εννέα φορές και 40 ή περισσότερους πόντους τρεις φορές.[335][336] Στις 27 Δεκεμβρίου 2001, σημείωσε έξι πόντους εναντίον της Ιντιάνα συμπληρώνοντας μέχρι τότε 866 παιχνίδια με διψήφιο αριθμό πόντων.[325] Δύο μέρες αργότερα, ο Τζόρνταν πέταξε με 51 πόντους με αντίπαλο τους Σάρλοτ Χόρνετς (117–90 και ακόμα 7 ριμπάουντ, 4 ασίστ, 3 κλεψίματα) και έγινε ο μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης στην ιστορία του ΝΒΑ που έφτασε στο όριο των 50 πόντων σε ένα παιχνίδι.[333][337][338] Στις 1 Φεβρουαρίου 2003 στη νίκη με αντίπαλο τους Χόρνετς σημείωσε 45 πόντους.[339] Στις 21 Φεβρουαρίου 2003, έγινε ο πρώτος 40χρονος που σημείωσε 43 πόντους σε ένα παιχνίδι του ΝΒΑ (στη νίκη με 89–86 απέναντι στους Νιου Τζέρσεϊ Νετς).[303][340] Κατά τη διάρκεια της θητείας του στην ομάδα της πρωτεύουσας, όλα τα εντός έδρας παιχνίδια εξαντλήθηκαν σε εισιτήρια και η ομάδα ήταν η δεύτερη με την μεγαλύτερη θεαματικοτητα στο ΝΒΑ, με μέσο όρο 20.172 φιλάθλους ανά παιχνίδι εντός έδρας και 19.311 εκτός. Όμως τα αποτελέσματα δεν ήταν συνολικά θετικά και ο Τζόρνταν συχνά δεν ήταν ικανοποιημένος με το παιχνίδι των γύρω του. Σε αρκετά σημεία επέκρινε ανοιχτά τους συμπαίκτες του στα μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενος την έλλειψη συγκέντρωσης και πάθους. Η βελτίωση της ομάδας ήταν σαφής από την πρώτη χρονιά (37 νίκες έναντι 19 της προηγούμενης) αλλά όχι επαρκής.[323][328][341]

Με την αναγνώριση ότι το 2002–03 θα ήταν η τελευταία σεζόν της καριέρας του, έγιναν αφιερώματα σε ολόκληρο το NBA. Στο τελευταίο του παιχνίδι στο Γιουνάιτεντ Σέντερ στο Σικάγο, το οποίο ήταν το παλιό γήπεδο του, ο Τζόρνταν δέχτηκε επευφημία τεσσάρων λεπτών. Οι Μαϊάμι Χιτ απέσυραν τη φανέλα με τον αριθμό 23 στις 11 Απριλίου 2003, παρόλο που ο Τζόρνταν δεν έπαιξε ποτέ για την ομάδα.[342] Στο All-Star Game του 2003, του προσφέρθηκε θέση βασικού από δύο παίκτες που είχαν ψηφιστεί ως βασικοί αλλά αρνήθηκε και τις δύο. Στο τέλος, δέχτηκε τη θέση του Βινς Κάρτερ.[343][344]

Η επιστροφή του δεν ήταν τόσο επιτυχής τη δεύτερη φορά. Δεν κατάφερε να φέρει την ομάδα της πρωτεύουσας στα πλέι-οφ σε καμία από τις δύο σεζόν του.[345] Ο Τζόρνταν έπαιξε το τελευταίο του παιχνίδι στο ΝΒΑ στις 16 Απριλίου 2003, στη Φιλαδέλφεια. Αφού σημείωσε 13 πόντους στο παιχνίδι, πήγε στον πάγκο με 4 λεπτά και 13 δευτερόλεπτα να απομένουν στο τρίτο δωδεκάλεπτο και η ομάδα του έχανε από τους Φιλαδέλφεια 76ers, 75–56. Αμέσως μετά την έναρξη της τέταρτης περιόδου, το πλήθος του First Union Center άρχισε να φωνάζει «Θέλουμε τον Μάικ!».[346] Μετά από ενθάρρυνση από τον προπονητή, ο Τζόρνταν τελικά σηκώθηκε από τον πάγκο και επανήλθε στο παιχνίδι για τα 2:35 που απόμειναν. Ένα λεπτό και 45 δευτερόλεπτα του έγινε φάουλ και μπήκε στη γραμμή για να κάνει και τις δύο ελεύθερες βολές. Μετά τη δεύτερη εκτέλεση, έγινε ένα ακόμα σκόπιμο φάουλ στον αγώνα προκειμένου να σταματήσει ο χρόνος, έτσι ώστε ο Τζόρνταν να μπορεί να επιστρέψει στον πάγκο. Δέχτηκε τριών λεπτών επευφημία από τους συμπαίκτες του, τους αντιπάλους του και το πλήθος των 21.257 φιλάθλων.[347][348]

Κλείνοντας την επαγγελματική του σταδιοδρομία ο Τζόρνταν είχε συγκεντρώσει 22 κορυφαίους ατομικούς και ομαδικούς τίτλους, περισσότερους από οποιονδήποτε άλλον με τους Μπιλ Ράσελ και Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ να ακολουθούν (17 και 15 αντίστοιχα).[349][350] Ήταν και παραμένει ο κορυφαίος σκόρερ του NBA με μέσο όρο πόντων 30,12 ενώ σε 563 παιχνίδια σημείωσε τουλάχιστον 30 πόντους, ένα ακόμα ρεκόρ που παραμένει.[351] Περισσότερο εξειδικευμένα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την άποψη του κορυφαίου όλων των εποχών.[352][353][354]

«Ως μικρό παιδί, καθόμουνα μπροστά στην τηλεόραση και έβλεπα το Μάικλ να παίζει. Η απίστευτη ικανότητά του με ώθησε να μπω στο NBA. Πιστεύω ότι ο Μάικλ ενέπνευσε σήμερα ολόκληρη τη γενιά του NBA». ΛεΜπρόν Τζέιμς (2013)[81]

Διεθνής - Ολυμπιακή σταδιοδρομία

Μετά την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου των Παναμερικανικών Αγώνων του 1983, ο Τζόρνταν αγωνίστηκε με την εθνική ομάδα των Η.Π.Α. στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984 πριν ξεκινήσει την επαγγελματική του πορεία. Η ομάδα αποτελούταν υποχρεωτικά από παίκτες κολεγίων και έδειξε την ισχύ της με πρωταγωνιστή τον Τζόρνταν σε φιλική συνάντηση με νίκη επί επίλεκτης ομάδας του NBA σε αγώνα προετοιμασίας με 96–85.[355][356] Προπονητής ήταν ο Μπόμπι Νάιτ που τον χρησιμοποίησε περισσότερο ως σμολ φόργουορντ. Ο Τζόρνταν ήταν πρώτος σκόρερ της ομάδας με μέσο όρο 17,1 πόντους ανά αγώνα, 3,0 ριμπάουντ, 2,0 ασίστ, 1,5 κλέψιμο, ένα κόψιμο ανά αγώνα, ποσοστό 54,5 % εντός πεδιάς και 17/25 ελεύθερες βολές.[29][357] Η ομάδα κέρδισε και τους οκτώ αγώνες που έδωσε με μέση διαφορά πόντων στους 32 και επικράτησε στον τελικό επί της Ισπανίας με 96–65 με 20 πόντους από το Τζόρνταν.[358][359][360] Η έλλειψη επαρκών επαφών μεταξύ Ευρωπαϊκού και Αμερικανικού μπάσκετ την εποχή εκείνη ήταν αιτία της άγνοιας των Ευρωπαίων για τα τεκταινόμενα του αθλήματος στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και ο Τζόρνταν ήταν ουσιαστικά άγνωστος. Εντυπωσίασε ιδιαίτερα με τις ικανότητες, τη δύναμη και το χαρακτήρα που έδειξε στα γήπεδα, αν και ήταν μόνο 21 ετών και έδειχνε έτοιμος να πρωταγωνιστήσει σε οποιοδήποτε επίπεδο. Η παγκόσμια πρεμιέρα του ανερχόμενου αστέρα ήταν απόλυτα επιτυχημένη.[67][361]

Το 1992 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης, ήταν μέλος της ομάδας που ονομάστηκε Dream Team (ομάδα όνειρο), και η όποια θεωρείται ως η καλύτερη όλων των εποχών και όλων των αθλημάτων έχοντας στις τάξεις της για πρώτη φορά τους κορυφαίους επαγγελματίες καλαθοσφαιριστές.[362][363][364][365][366] Η ομάδα ανακοινώθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1991[367] και στο προκριματικό τουρνουά (Ιούνιος-Ιούλιος) σημείωσε έξι νίκες σε ισάριθμους αγώνες έχοντας 121,2 πόντους ανά αγώνα κατά μέσο όρο και διαφοράς 51,5 πόντους. Στον τελικό νίκησαν τη Βενεζουέλα με 127–80.[368][369] Η αρχική πεντάδα δεν ήταν σταθερή αλλά συχνότερα αποτελούνταν από τους Μάτζικ Τζόνσον, Τσαρλς Μπάρκλεϊ, Καρλ Μαλόουν, Πάτρικ Γιούιν και το Τζόρνταν, που ήταν ο μόνος που αγωνίστηκε ως βασικός και στους οκτώ νικηφόρους αγώνες έχοντας μέσο όρο 14,9 πόντους. Ήταν δεύτερος σκόρερ της ομάδας πίσω από τον Τσαρλς Μπάρκλεϊ.[370] Ο Τζόρνταν αγωνίστηκε για 185 λεπτά και είχε ακόμα 2,7 ριμπάουντ, 3,4 ασίστ, 2,8 κλεψίματα και 50,0 % ευστοχία στα σουτ δύο πόντων.[371] Ισοφάρισε το ρεκόρ αριθμού ασίστ με 12 στον αγώνα με αντίπαλο τη Γερμανία και σημείωσε ρεκόρ κλεψιμάτων με 8 σε δύο αγώνες, με αμφότερα να παραμένουν ακατάρριπτα για την Εθνική των Ηνωμένων Πολιτειών σε Ολυμπιακούς Αγώνες.[372] Όμως, ήταν ίσως ο μόνος που δεν είχε κάτι να αποδείξει σε αντίθεση με άλλους αλλά όλοι χρειάζονταν συνεχώς να επινοούν προκλήσεις για να διατηρήσουν το ενδιαφέρον τους.[373] Τα αποτελέσματα της ομάδας μοναδικά: μέσο όρο πόντων ολυμπιακό ρεκόρ 117,3 πόντων ανά παιχνίδι, η ομάδα κέρδισε με μέσο όρο 43,8 πόντους διαφορά και ο κοντινότερος αντίπαλος ήταν με 32 πόντους διαφορά (117–85 απέναντι στην Κροατία στο παιχνίδι χρυσού μεταλλίου). Στον τελικό ο Τζόρνταν σημείωσε 22 πόντους, ενώ ήταν και πρώτος στα κλεψίματα στη διοργάνωση με 37. «Θα δείτε ξανά μια ομάδα επαγγελματιών στους Ολυμπιακούς Αγώνες» δήλωσε ο προπονητής Τσακ Ντέιλι, με τον οποίο οι Ντιτρόιτ Πίστονς είχαν κατακτήσει δύο συνεχόμενα πρωταθλήματα (1989 και 1990). «Αλλά δεν νομίζω ότι θα δεις μια άλλη ομάδα τέτοια».[374][375]

Ως μέλος της ομάδας-όνειρο του 1992

Τόσο εντυπωσιασμένοι ήταν οι αντίπαλοι των ομάδων καθώς και όσοι είχαν πρόσβαση στους παίκτες της ομάδας των Η.Π.Α. που ζητούσαν ακόμη και αναμνηστικές φωτογραφίες και αυτόγραφα πριν παίξουν.[376] Η Ντριμ Τιμ εισήλθε στο Hall of Fame της FIBA.[377] Η εθνική ομάδα των ΗΠΑ δεν έχασε ποτέ σε παιχνίδι στις τέσσερις διοργάνωσεις στις οποίες έπαιξε ο Τζόρνταν. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1996 στην Ατλάντα είχε δηλώσει ότι δεν ήθελε να συμμετάσχει αφήνοντας νεότερους παίκτες να αγωνιστούν.[378]

Χαρακτηριστικά παιχνιδιού

Ο Τζόρνταν αγωνιζόταν στη θέση του σούτινγκ γκαρντ αλλά θα μπορούσε επίσης να παίξει ως πόιντ γκαρντ ή σμολ φόργουορντ (θέση που έπαιξε κατά κύριο λόγο κατά τη δεύτερη επιστροφή του στο επαγγελματικό μπάσκετ με τους Ουίζαρντς).[379] Προικισμένος με εξαιρετικές φυσικές ικανότητες - 4% σωματικό λίπος σε σύγκριση με τον μέσο όρο επτά ή οκτώ για έναν επαγγελματία αθλητή - ήταν ανταγωνιστικός και παθιασμένος σε σημείο οργής.[11][366][380][381] Η αποφασιστικότητά του ήταν χαρακτηριστική με δύο αγώνες τελικών να κρίνονται με δικές του προσπάθειες στα τελευταία 5 δευτερόλεπτα. Η ανταγωνιστικότητά του ήταν κορυφαία διατηρούμενος στο στα πλαίσια του ήθους.[382][383] Ο πατέρας του είχε πει: «Αυτό που έχει είναι ένα πρόβλημα ανταγωνισμού. Λες και γεννήθηκε με αυτό. Ο άνθρωπος που προσπαθεί να υπερβεί περισσότερο στη ζωή του είναι ο εαυτός του».[181] Ο αθλητικός συγγραφέας Ράιτ Τόμπσον τον περιέγραψε ως «δολοφόνο, με την έννοια του Δαρβίνου, γρήγορη ανίχνευση και επίθεση στο αδύναμο σημείο κάποιου». Καθώς οι Μπουλς οργανώθηκαν γύρω του, η διοίκηση έπρεπε να απομακρύνει παίκτες που δεν ήταν «αρκετά σκληροί» για να ανταγωνιστούν μαζί του στην πράξη. Για να βελτιώσει την άμυνα του, ξόδεψε επιπλέον ώρες μελετώντας ταινίες από αγώνες των αντιπάλων. Στην επίθεση, βασίστηκε περισσότερο στο ένστικτο και τον αυτοσχεδιασμό, με βάση το απαράμιλλο ταλέντο του.[384][385][386]

Ανθεκτικός παίκτης που εργάστηκε σκληρά για να αυξήσει στο έπαρκο τα φυσικά του προσόντα,[387] δεν έχασε τέσσερα ή περισσότερα παιχνίδια, ενώ είχε συμμετοχή σε ολόκληρη τη σεζόν από το 1986–87 έως το 2001–02, όταν τραυματίστηκε στο δεξί του γόνατο. Από τις 15 σεζόν που αγωνίστηκε στο NBA, έπαιξε και τα 82 παιχνίδια κανονικής περιόδου εννέα φορές. Σημαντικό στοιχείο κατά τον ίδιο (όπως αποκάλυψε σε τηλεοπτική συνέντευξη το 1996) είναι το μέγεθος της παλάμης του. Θεωρείται από πολλές μετρήσεις μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία του ΝΒΑ, με 24,7 εκατοστά μήκος και άνοιγμα 28,8.[388][389]

Ο Τζόρνταν είχε ένα ευέλικτο επιθετικό παιχνίδι. Ήταν ικανός να κινείται επιθετικά προς το καλάθι, καθώς και να παίρνει φάουλ από τους αντιπάλους του σε μεγάλο αριθμό. Οι τελικές του προσπάθειες συχνά κατέληγαν σε καρφώματα κάθε είδους, ώστε να χαρακτηρίζεται αξιόπιστα ως ο πιο εντυπωσιακός παίκτης στην ιστορία του αθλήματος.[384][390][391][392] Οι 8.772 ελεύθερες βολές του είναι το 11ο υψηλότερο σύνολο στην ιστορία του NBA.[393] Οι κορυφαίες αλτικές του ικανότητες[394][395] του έδωσαν δυνατότητες για ποικιλόμορφες προσπάθειες που τελικά τον έκαναν ασταμάτητο, ακόμα και από τους υψηλότερους αντιπάλους με τη φράση του «όταν σηκώνομαι, κανείς δε μπορεί να με σταματήσει» να αποτελεί μια ορατή πραγματικότητα. Στην αρχή της πορείας του αυτό αποτελούσε το συνηθέστερο τρόπο δράσης του αλλά στη δεκαετία του 1990 οι προσπάθειες από την περιφέρεια αυξήθηκαν ποσοστιαία.[396][397] Ικανός σουτέρ και από μακρινές αποστάσεις (συμμετείχε μια φορά και στο διαγωνισμό τρίποντων του All-Star Game), βελτιώθηκε από αρχικά ποσοστά που δεν υπερέβησαν το 30 % στις αρχές της καριέρας του φτάνοντας στο 50 % στη δεύτερη φάση της καριέρας του στο Σικάγο με την αλλαγή της απόστασης της γραμμής των τριών πόντων.[398] Κριτικές των μέσων μαζικής ενημέρωσης που τον είχαν χαρακτηρίσει ως εγωιστή στις αρχές της καριέρας του σκόνταψαν γρήγορα από τον αυξανόμενο αριθμό ασίστ που παρείχε. Ήταν επίσης καλός ριμπάουντερ με μέσο όρο 6,2 ανά παιχνίδι, ποσοστό υψηλό για τη θέση που αγωνίζονταν.[399] Είναι ο πρώτος που καθιέρωσε το fadeaway στην μπασκετική κοινότητα χωρίς να είναι ο αυτός που την πρωτοεφάρμοσε. Είχε χρησιμοποιηθεί νωρίτερα από παίκτες όπως ο Λάρι Μπερντ, ωστόσο ήταν εκείνος που την τελειοποίησε.[400][401][402][403]

Το 1988 ο Τζόρνταν τιμήθηκε με το βραβείο αμυντικού παίκτη της χρονιάς και έγινε ο πρώτος παίκτης του ΝΒΑ που κέρδισε τόσο το βραβείο του καλύτερου αμυντικού παίκτη της χρονιάς όσο και το βραβείο του πιο πολύτιμου παίκτη στην ίδια σεζόν. Επιπλέον, έθεσε ρεκόρ καριέρας στα κοψίματα για παίκτη της θέσης του, στατιστικό στοιχείο ενδεικτικό της αμυντικής του δυνατότητας. Είναι ένας από τους τρεις παίκτες-γκαρντ που έχουν κερδίσει τον τίτλο του καλύτερου αμυντικού της χρονιάς, ενώ ήταν στην καλύτερη αμυντική ομάδα 9 φορές. Τα επιτεύγματα αυτά συχνά υποτιμώνται σε σύγκριση με με την κορυφαία επιθετική του δραστηριότητα.[131][123][404] Είναι τρίτος όλων των εποχών στα κλεψίματα,[405] στοιχείο που του έδωσε την ευκαιρία για γρήγορες αντεπίθεσεις, όπου στις μονομαχίες ένας προς έναν ήταν πάντα νικητής.[406] Δεν είναι περίεργο που αμυντικοί που τον αντιμετώπισαν εξέφρασαν φόβο στους αγώνες εναντίον του.[407][408][409]

Μετά την αποχώρηση από την ενεργό δράση

Σε φωτογραφία του 2014

Μετά την οριστική αποχώρηση από τον μπάσκετ, εξέφρασε την επιθυμία να επιστρέψει στην πρώτη θέση ως Διευθυντής Επιχειρήσεων Μπάσκετ με το σύλλογο. Ωστόσο, η προηγούμενη θητεία του είχε προκαλέσει τα προαναφερθέντα μικτά αποτελέσματα. Στις 7 Μαΐου 2003, ο ιδιοκτήτης των Ουίζαρντς τον εξεδίωξε από πρόεδρο της ομάδας μπάσκετ.[329] Ο Τζόρνταν δήλωσε αργότερα ότι ένιωσε προδομένος και ότι αν γνώριζε ότι θα απολυθεί μετά την αποχώρησή του, δεν θα επέστρεφε ποτέ για να παίξει.

Ακολούθησε επιχειρηματική δραστηριότητα και προώθησε τη γραμμή ένδυσης Jordan Brand και οδήγησε μοτοσικλέτες. Από το 2004, δημιουργήθηκε η Michael Jordan Motorsports, μια επαγγελματική ομάδα αγώνων δρόμου μοτοσικλετών κλειστής πορείας που αγωνίστηκε στο πρωτάθλημα Σουπερμπάικ.[410][411]

Στις 15 Ιουνίου 2006, ο Τζόρνταν αγόρασε μερίδιο μειοψηφίας στη Σάρλοτ Χόρνετς και έγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος μέτοχος της ομάδας. Ως μέρος της συμφωνίας, ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο της πλευράς του μπάσκετ της επιχείρησης. Τον Φεβρουάριο του 2010, δήλωσε ενδιαφέρον για την αγορά του πλειοψηφικού πακέτου. Στις 17 Μαρτίου, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΝΒΑ ενέκρινε ομόφωνα την αγορά, καθιστώντας τον Τζόρνταν τον πρώτο πρώην παίκτη που έγινε πλειοψηφικός ιδιοκτήτης μιας ομάδας του ΝΒΑ. Τον έκανε επίσης τον μοναδικό αφρο-αμερικανό ιδιοκτήτη της πλειοψηφίας μίας ομάδας του πρωταθλήματος.[2][412] Κατά τη διάρκεια της σεζόν 2011–12 που συντομεύτηκε σε 66 παιχνίδια, η ομάδα πέτυχε αρνητικό ρεκόρ 7–59 και έκλεισε τη σεζόν με ένα χαμένο σερί 23 παιχνιδιών. Το ποσοστό νίκης τους (10,6 %) ήταν το χειρότερο στην ιστορία του NBA. Η συνέχεια όμως ήταν καλύτερη και ως επένδυση αποδείχθηκε μακροχρόνια επιτυχημένη.[413][414]

Τον Απρίλιο του 2009, ο Τζόρνταν έλαβε μια από τις μεγαλύτερες μπασκετικές τιμές των ΗΠΑ: το όνομά του προστέθηκε στο Naismith Memorial Basketball Hall of Fame.[415] Στην διαδικασία δακρύζει, καθώς αντιλαμβάνεται ότι πλέον «η μπασκετική μου καριέρα έχει τελειώσει οριστικά».[181] Την επόμενη χρονιά εισήχθη για δεύτερη φορά ως μέλος της ομάδας μπάσκετ των Ολυμπιακών Αγώνων του 1992.[416] Το Σεπτέμβριο του 2015 έγινε μέλος και του Hall of Fame της FIBA.[417][418]

Στις 22 Νοεμβρίου 2016 βραβεύτηκε από τον Πρόεδρο τω μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών Μπάρακ Ομπάμα με το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας, ανώτατη τιμητική διάκριση του κράτους που έχει δοθεί συνολικά σε 21 Αμερικανούς πολίτες πρωτοπόρους στον τομέα δραστηριότητάς τους.[419][420][421]

Δραστηριότητες εκτός αθλητισμού

Ο Τζόρνταν είναι μια από τις πιο δημοφιλείς αθλητικές παρουσίες στην ιστορία.[10][422][423] Υπήρξε σημαντικός εκπρόσωπος για πολλές δημοφιλείς εμπορικές μάρκες.[263][413][424][425] Η Nike δημιούργησε ένα παπούτσι υπογραφής για τον Τζόρνταν, που ονομάζεται Air Jordan, το 1984, και γνώρισε μεγάλη επιτυχία πολύ γρήγορα.[426][427][428] Το παπούτσι πρωτοπαρουσιάστηκε σε αγώνα προετοιμασίας και προκάλεσε αντιδράσεις λόγω της διαφορετικότητας και υποχρέωσε όλες τις ομάδες να φορούν ομοιόμορφα παπούτσια. Μία από τις πιο δημοφιλείς διαφημίσεις για το παπούτσι ήταν με τον Σπάικ Λι.[429][430] Στη συνέχεια δημιουργήθηκε από τη Nike η Jordan Brand. Η εταιρεία διαθέτει μια εντυπωσιακή λίστα αθλητών και διασημοτήτων ως υποστηρικτές.[431][432] Η μάρκα έχει επίσης χρηματοδοτήσει αθλητικά προγράμματα κολεγίων, όπως εκείνα της Βόρειας Καρολίνας και της Καλιφόρνια. Το περιοδικό Forbes ανέφερε πως το συμβόλαιο αυτό αποδείχθηκε το μεγαλύτερο σε ολόκληρη την ιστορία του αθλητισμού.[59]

Η επιτυχημένη καριέρα του του εξασφάλισε υψηλά εισοδήματα προερχόμενα κυρίως από την εξωαγωνιστική του δραστηριότητα παρά από τα συμβόλαια του και έτσι επί σειρά ετών ήταν ο αθλητής με τα υψηλότερα εισοδήματα στον κόσμο.[18][433] Η καλά οργανωμένη προσπάθεια των Νιου Γιορκ Νικς το 1996 να υφάρπαξουν το Τζόρνταν έπεσε στο κενό και τα δύο τελευταία ετήσια συμβόλαια με τους Μπουλς ήταν 30 και 33 εκατομμύρια δολάρια για κάθε έτος, ποσό σχεδόν διπλάσιο αυτού του δεύτερου υψηλότερα αμειβόμενου αθλητή της εποχής, του πρωταθλητή της F1 Μίχαελ Σουμάχερ.[326][434][435] Μια ακαδημαϊκή μελέτη διαπίστωσε ότι η πρώτη επιστροφή στο ΝΒΑ είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της κεφαλαιοποίησης της αγοράς των εταιρειών πελατών του άνω των 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των περιουσιακών του στοιχείων γεγονός που τον έκαναν τον πρώτο δισεκατομμυριούχο αθλητή.[436][437]

Αρχείο:Michael Jordan United Center.jpg
Το άγαλμά του έξω από το Γιουνάιτεντ Σέντερ του Σικάγου

Ο Τζόρνταν έπαιξε τον εαυτό του στην κωμική ταινία του 1996, Space Jam. Η ταινία είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία, αν και οι κριτικές ήταν μικτές.[438] Το 2000, αποτέλεσε αντικείμενο ντοκιμαντέρ IMAX σχετικά με την καριέρα του με τους Σικάγο Μπουλς, ειδικά την εποχή του πρωταθλήματος του 1998, με τίτλο Michael Jordan to the Max.[439] Δύο δεκαετίες αργότερα, η ίδια περίοδος της ζωής του καλύφθηκε με πολύ μεγαλύτερη και πιο προσωπική λεπτομέρεια από το The Last Dance , ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ που έκανε το ντεμπούτο του στο ESPN τον Απρίλιο του 2020.(Netflix[440])[441] Το ντοκιμαντέρ βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε περίπου 500 ώρες ταινίας για τις δραστηριότητες εκτός αγώνων του ίδιου και των συμπαικτών του, τις οποίες είχε καταγράψει ένα πλήρωμα του NBA Entertainment κατά τη διάρκεια της σεζόν 1997– 1998 για χρήση σε ντοκιμαντέρ. Το έργο καθυστέρησε για πολλά χρόνια επειδή ο Τζόρνταν δεν είχε ακόμη δώσει την άδειά του για τη χρήση του βίντεο. Σε συνέντευξη σε τρία σπίτια που σχετίζονται με την παραγωγή και δεν ήθελε κάμερες στο σπίτι του ή στο αεροπλάνο του διατηρώντας πτυχές της ζωής του ιδιωτικές.[442][443][444] Το ντοκιμαντέρ είχε την υψηλότερη θεαματικότητα όλων των εποχών από όλα τα ντοκιμαντέρ του ESPN.[445]

Ο Τζόρνταν έχει γράψει βιβλία που εστιάζουν στη ζωή του και την καριέρα του μπάσκετ.

  • Rare Air: Michael on Michael, 1993.
  • I Can't Accept Not Trying: Michael Jordan on the Pursuit of Excellence, 1994
  • For the Love of the Game: My Story, 1993
  • Driven from Within, 2005.[446]

Έχει αναπτύξει και φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Από το 2001 έως το 2014, διοργάνωσε ετήσιο τουρνουά γκολφ, το Michael Jordan Celebrity Invitational, που συγκέντρωσε χρήματα για διάφορες φιλανθρωπικές οργανώσεις.[447] Το Ίδρυμα Make-A-Wish τον ονόμασε κύριο πρεσβευτή ευχών το 2008. Από το 2019, έχει συγκεντρώσει περισσότερα από 5 εκατομμύρια δολάρια για το Ίδρυμα.[448] Χρηματοδότησε επίσης δύο κλινικές για το Novent Health Michael Jordan στο Σάρλοτ της Βόρειας Καρολίνας που προορίζονται για ανασφάλιστους το 2017, η πρώτη δίνοντας 7 εκατομμύρια δολάρια, τη μεγαλύτερη δωρεά που είχε κάνει τότε, ενώ ακολούθησε και η δεύτερη το 2019.[449][450][451] Στις 5 Ιουνίου 2020, μετά τις διαμαρτυρίες μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ ο ίδιος σε συνέντευξή του τόνισε το «αρκετά ως εδώ» για τα φυλετικά κρούσματα στις ΗΠΑ, και ο ίδιος και το εμπορικό σήμα του ανακοίνωσαν ότι θα δωρίσουν 100 εκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 10 χρόνια σε οργανισμούς αφιερωμένους στην «διασφάλιση της φυλετικής ισότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης και διευκόλυνσης πρόσβασης στην εκπαίδευση».[452][453][454] Αρκετές φορές στο παρελθόν και για μεγάλο χρονικό διάστημα είχε επικριθεί για τη σιωπή του σε ρατσιστικού αντικειμένου γεγονότα στη χώρα του.[455][456] Η προσωπική του εξήγηση ήταν ότι ίσως η στάση του να ήταν εγωιστική ασχολούμενος μόνο με το άθλημα του μη θεωρώντας τον εαυτό του ακτιβιστή.[457]

Στην προσωπική του ζωή έχει παντρευτεί δύο φορές και έχει αποκτήσει πέντε παιδιά.[458] Το βιβλίο «Μάικλ Τζόρνταν: Ζωή», είναι η πληρέστερη βιογραφία του Αμερικανού αστέρα (κυκλοφορεί στα ελληνικά) και είναι γραμμένη από το συγγραφέα Ρόλαντ Λέιζενμπι.[441][459][460][461]

Είπαν για το Μάικλ Τζόρνταν

  • «Δεν έχω δει ποτέ έναν άντρα να παίρνει κάτι τόσο προσωπικά και μετά να πηγαίνει εκεί έξω και απλά να τα καταφέρνει. Ήταν υπέροχο να τον βλέπω να βγαίνει και να κυριαρχεί, και μιλάω για να κυριαρχεί ως ο καλύτερος στο παιχνίδι». Μάτζικ Τζόνσον.[462]
  • «Δεν θα τον αποκαλούσα ποτέ τον καλύτερο παίκτη που είχα δει αν δεν το εννοούσα». Λάρι Μπερντ.[111]
  • «Ο Μάικλ Τζόρνταν μου έδωσε πολλές οδηγίες. Είχα μια απορία για το πώς να πετύχω το turn around σουτ του και τον ρώτησα. Μου έδωσε μια πολύ λεπτομερή απάντηση, αλλά μου είπε επίσης ότι αν θέλω οτιδήποτε να του τηλεφωνήσω. Ήταν σαν τον μεγάλο μου αδελφό. Πραγματικά, μισώ την κουβέντα για το ποιος θα κέρδιζε σε ένα μονό. Όταν μου λένε οι φίλαθλοι ότι θα τον κέρδιζα, αυτό που λέω είναι ότι αυτό που βλέπετε από εμένα προέρχεται από αυτόν. Δε θα έπαιρνα πέντε πρωταθλήματα χωρίς αυτόν. Μου έδωσε εκπληκτικές συμβουλές!». Κόμπε Μπράιαντ.[463]
  • «Μερικά από τα πράγματα που έκανε, δεν έχω δει κανέναν να τα πλησιάζει. Είναι 10άρι. Υπάρχουν πολλά 7άρια ή 8άρια στην ιστορία του ΝΒΑ, αλλά κανένα 9άρι ή 10άρι εκτός του Μάικλ». Σακίλ Ο'Νιλ.[464]
  • «Το έχω πει στο παρελθόν και θα τα λέω πάντα. Σε ευχαριστώ! Αν δεν υπήρχε ο Μάικλ Τζόρνταν, τότε δεν θα υπήρχα ούτε εγώ». Ντουέιν Γουέιντ.[465]
  • «Για ένα παιδί από το Άκρον του Οχάιο που χρειαζόταν έμπνευση, επιρροή, ο Τζόρνταν ήταν αυτός ο τύπος για μένα. Ήθελα να γίνω σαν τον MJ. Ήθελα να καρφώνω σαν αυτόν, να φοράω ίδια παπούτσια με αυτόν. Είναι τρελό τώρα που το σκέφτομαι». ΛεΜπρόν Τζέιμς.[466]
  • «Ήταν σαν να ερχόταν προς το μέρος μου ο Μαύρος Ιησούς. Δεν ήξερα τι να πω. Τα είχα χαμένα που επιτέλους συναντούσα τον θεό που είχα ως ίνδαλμα». ΛεΜπρόν Τζέιμς όταν συναντήθηκε για πρώτη φορά με το Τζόρνταν.[467]
  • «Για μένα ο Τζόρνταν είναι ο θεός του μπάσκετ και θα είναι για πάντα». Ντιρκ Νοβίτσκι.[468]
  • «Όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να τον συγκρίνουν με τον Τζόρνταν, τότε δεν είναι δίκαιη σύγκριση. Ο Τζόρνταν ήταν ένας πολύ καλύτερος παίκτης σε ένα πολύ σκληρό πρωτάθλημα και ήταν πολύ δημιουργικός. Αυτό δεν αφαιρεί τίποτα από τον Λεμπρόν επειδή είναι σπουδαίος παίκτης, αλλά δεν είναι δίκαιη σύγκριση επειδή ο Τζόρνταν είναι πολύ ανώτερος παίκτης». Χακίμ Ολάζουον για όσους συγκρίνουν τον Τζέιμς με τον Τζόρνταν.[469]
  • «Νομίζω ότι ο μόνος που αξίζει τα χρήματα τα οποία παίρνει είναι ο Μάικλ Τζόρνταν. Νομίζω ότι δικαιούται το 10 % των χρημάτων των συμβολαίων των παικτών. Έκανε το μπάσκετ να είναι συναρπαστικό». Ουίλτ Τσάμπερλεϊν.[470]
  • «Ο Τζόρνταν ήταν ο τύπος που ήθελα να είμαι. Ήθελα να κάνω με πολλούς τρόπους αυτά που έκανε στο μπάσκετ». Μάικλ Φελπς. [471]
  • «Παρακολουθούσα κάθε Κυριακή το σόου με τα highlights. Ο Μάικλ ήταν ο πρώτος! Ανέβασε το μπάσκετ στο ανώτατο επίπεδο και ήταν ο ήρωας μίας ολόκληρης γενιάς. Στην Ελβετία και τη Γερμανία όπου μεγάλωσα, ο Τζόρνταν ήταν ο πιο σπουδαίος, αγαπητός και πετυχημένος. Έκανε την άψογη καριέρα». Ρότζερ Φέντερερ.[472]
  • «Είναι το είδωλό μου, θα ήθελα να τον συναντήσω». Ντιέγκο Μαραντόνα.[473][474]

Στατιστικά καριέρας

Στατιστικά καριέρας στο NCAA

NCAA
Περίοδος Αγώνες Πόντοι μ.ο. Ρημπάουντ μ.ο. Ασίστ μ.ο. Κλεψίματα μ.ο. % δίποντα % βολές
1981–1982 34 13,5 4,1 1,8 1,4 53,4 72,2
1982–1983 36 20,0 5,5 1,6 2,2 53,5 73,7
1983–1984 31 19,6 5,3 2,1 1,6 55,1 77,9
Σύνολα 101 17,7 5,0 1,8 1,7 54,0 74,8

Πηγή: Infoplease


Στατιστικά καριέρας κανονικής περιόδου στο NBA

NBA
Περίοδος Αγώνες Πόντοι μ.ο. Ρημπάουντ μ.ο. Ασίστ μ.ο. Κλεψίματα μ.ο. % δίποντα % τρίποντα % βολές
1984–1985 82 28,2 6,5 5,9 2,4 52,6 17,3 84,5
1985–1986 18 22,7 3,6 2,9 2,1 47,4 16,7 84,0
1986–1987 82 37,1 5,2 5,6 2,9 49,1 18,2 85,7
1987–1988 82 35,0 5,5 5,9 3,2 54,6 13,2 84,1
1988–1989 81 32,5 8,0 8,0 2,9 55,3 27,6 85,0
1989–1990 82 33,6 6,9 6,3 2,8 54,8 37,6 84,8
1990–1991 82 31,5 6,0 5,5 2,7 53,3 31,2 85,1
1991–1992 80 30,1 6,4 6,1 2,3 55,1 27,0 83,2
1992–1993 78 32,6 6,7 5,5 2,8 51,4 50,0 80,0
1994–1995 17 26,9 6,9 5,3 1,8 40,3 50,0 83,4
1995–1996 82 30,4 6,6 4,3 2,2 50,6 42,7 83,3
1996–1997 82 29,6 5,9 4,3 1,7 50,7 32,7 83,4
1997–1998 82 28,7 5,8 3,5 1,7 48,2 23,8 79,0
2001–2002 60 22,9 6,1 5,2 1,4 42,6 18,9 83,5
2002–2003 82 20,0 6,2 3,8 1,5 45,0 29,1 75,0
Σύνολα 1.072 30,1 6,2 4,2 2,3 51,0 32,7 83,5

Πηγή: Infoplease


Στατιστικά καριέρας πλέι-οφ στο NBA

NBA
Περίοδος Αγώνες Πόντοι μ.ο. Ρημπάουντ μ.ο. Ασίστ μ.ο. Κλεψίματα μ.ο. % δίποντα % τρίποντα % βολές
1984–1985 4 29,3 5,8 8,5 2,8 47,1 12,5 82,8
1985–1986 3 43,7 6,3 5,7 2,3 50,0 100,0 87,2
1986–1987 3 35,7 7,0 6,0 2,0 41,8 40,0 89,7
1987–1988 10 36,3 7,1 4,7 2,4 53,3 33,3 86,9
1988–1989 17 34,8 7,0 7,6 2,5 53,2 28,6 79,9
1989–1990 16 36,7 7,2 6,8 2,8 54,0 32,0 83,6
1990–1991 17 31,1 6,4 8,4 2,4 53,4 38,5 84,5
1991–1992 22 34,5 6,2 5,8 2,0 50,8 38,6 85,7
1992–1993 19 35,1 6,5 6,0 2,1 48,9 38,9 80,5
1994–1995 10 31,5 6,2 4,5 2,3 50,0 36,7 81,0
1995–1996 18 30,7 4,9 4,1 1,8 47,0 40,3 81,8
1996–1997 19 31,1 7,9 4,8 1,6 46,9 19,4 83,1
1997–1998 21 32,4 5,1 3,5 1,5 47,4 30,2 81,2
Σύνολα 179 33,4 6,4 5,7 1,5 50,3 33,2 82,8

Πηγή: Infoplease


Αριθμητικά σύνολα

ΣΥΝΟΛΑ ΚΑΡΙΕΡΑΣ
Αγώνες Πόντοι Ρημπάουντ Ασίστ Κλεψίματα
NCAA 101 1.788 509 181 169
NBA κανονική περίοδος 1.092 32.292 6.672 5.633 2.514
NBA πλέι-οφ 179 5.987 1.152 1.022 376
NBA All-Star Game 13 262 61 54 37
Εθνική ΗΠΑ 31 491

Πηγή: Basketball-Reference

Τίτλοι

Κολέγιο

  • Πρωταθλητής κολλεγιακού Πρωταθλήματος NCAA : 1982

Συλλογικοί

Σικάγο Μπουλς

Εθνική ομάδα ΗΠΑ

  • Δύο φορές Ολυμπιονίκης χρυσού μεταλλίου : 1984 , 1992
  • Τουρνουά νικητής χρυσού μεταλλίου της Αμερικής : 1992
  • Νικητής χρυσού μεταλλίου των Παναμερικανικών Αγώνων : 1983

Πηγή: FIBA HALL OF FAME FOR THOSE WHO MADE THE GAME : Michael JORDAN (USA)

Ατομικές διακρίσεις

  • 5 φορές MVP του ΝΒΑ : 1988, 1991, 1992, 1996, 1998
  • 6 φορές MVP τελικών ΝΒΑ : 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998
  • 11 φορές Καλύτερη ομάδα στο NBA :
    • 10 φορές Πρώτη Ομάδα: 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998
    • Μία φορά Δεύτερη Ομάδα : 1985
  • 14 φορές NBA All-Star Game: 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998, 2002, 2003
  • 3 φορές MVP NBA All-Star Game : 1988, 1996, 1998
  • 2 φορές νικητής στο διαγωνισμό καρφωμάτων στο NBA All-Star Game : 1987, 1988
  • 9 φορές Καλύτερη αμυντική ομάδα στο NBA :
    • Πρώτη Ομάδα: 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998
  • 10 φορές Πρώτος σκόρερ ΝΒΑ : 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998
  • Μία φορά Καλύτερος αμυντικός ΝΒΑ : 1988
  • 3 φορές Πρώτος στα κλεψίματα στο ΝΒΑ : 1988, 1990, 1993
  • Καλύτερος νέος παίκτης (ρούκι) στο ΝΒΑ : 1985
  • Καλύτερη ομάδα ρούκι του NBA : 1985
  • Οι 50 καλύτεροι στα 50 χρόνια του NBA (επετειακό)  : 1996
  • Καλύτερος παίκτης κολεγιακού πρωταθλήματος : 1984
  • ACC καλύτερος νέος παίκτης : 1982
  • ACC καλύτερος παίκτης : 1984
  • First-Team All-American : 1983, 1984
  • 10 φορές νικητής ESPN Award (σε διάφορες κατηγορίες)
  • 3 φορές Associated Press Αθλητής της χρονιάς - 1991, 1992, 1993
  • Sports Illustrated : Αθλητής της χρονιάς - 1991
  • Κατατάχθηκε No.1 από το ESPN SportsCentury «Αθλητές του 20ού αιώνα».

Πηγές: FIBA HALL OF FAME FOR THOSE WHO MADE THE GAME : Michael JORDAN (USA) , Michael Jordan Career Achievements

Πλάκα με τίτλους και διακρίσεις μπροστά από το γήπεδο των Μπουλς

Τιμές

  • Δύο φορές εισαγωγή στο Naismith Memorial Basketball Hall of Fame
    • τάξη 2009 - ατομικό
    • τάξη του 2010 - ως μέλος της «Dream Team» Ηνωμένες Πολιτείες
  • Ολυμπιακό Hall of Fame - κλάση 2009 (ως μέλος της «Dream Team»)
  • Δύο φορές στο Hall of Fame της FIBA
    • τάξη 2015 - ατομικό
    • τάξη του 2017 - ως μέλος της «Dream Team»
  • Αθλητικό Hall of Fame της Βόρειας Καρολίνας
  • Marca Leyenda 1997
  • Άγαλμά του μπροστά από το Γιουνάιτεντ Σέντερ του Σικάγου
  • Το 2016 τιμήθηκε με το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας, από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα.

Παραπομπές

  1. 1,0 1,1 1,2 «NBA Legends profile: Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2020. 
  2. 2,0 2,1 «FIBA : USA - Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  3. «Nba, Michael Jordan simbolo dei Bulls per "30 squadre, 30 campioni"» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2021. 
  4. «All-Time #NBArank: Jordan No. 1» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2021. 
  5. «SI's 50 greatest players in NBA history» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2020. 
  6. «Top 10 : Les meilleurs joueurs de l'histoire de la NBA» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  7. 7,0 7,1 «INTERNATIONAL OLYMPIC COMMITTEE : MICHAEL JORDAN» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  8. «Pele named NOC's Top Athlete» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2020. 
  9. «'I'm Back': The 45 days in 1995 that drove Michael Jordan back to basketball» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2020. 
  10. 10,0 10,1 «MICHAEL JORDAN AT 50 (IT'S COMPLICATED)» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 «Michael Jordan: A Global Icon» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  12. «LAROUSSE : Michael Jordan». Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  13. «SLAM 500 Greatest NBA Players of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2020. 
  14. «🐐 SLAM'S TOP 100 PLAYERS OF ALL-TIME: MICHAEL JORDAN, NO. 1 🐐» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2021. 
  15. «Pelé, Jordan...? Quem foi o maior da história em esportes coletivos?» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2020. 
  16. «Top ten greatest sportspeople» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2020. 
  17. «Los deportistas mundiales adelantados a su época» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2020. 
  18. 18,0 18,1 «The 25 Highest-Paid Athletes Of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2020. 
  19. «RANKED : The 50 Greatest Athletes Of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2020. 
  20. 20,0 20,1 20,2 «Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  21. 21,0 21,1 «Michael Jordan Biography» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  22. «The story of the only player Michael Jordan admitted was better than him» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2021. 
  23. 23,0 23,1 23,2 «Michael Jordan timeline» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  24. «Michael Jordan On Being Cut From High School Varsity: "I Just Wasn't Good Enough."» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  25. 25,0 25,1 «NBA history : Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2019. 
  26. 26,0 26,1 «Michael Jordan - High School, Amateur, and Exhibition Stats» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  27. 27,0 27,1 «A Biography of Michael Jordan as a High School Basketball Player» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  28. «11 NBA players with the craziest growth spurts» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  29. 29,0 29,1 «Μάικλ Τζόρνταν: Η ζωή του εκτός ΝΒΑ». Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  30. 30,0 30,1 «Jordan, Kobe, or LeBron – who had the best high school career?» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2021. 
  31. «UNC Basketball: Roy Williams tells incredible recruiting story about Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  32. 32,0 32,1 32,2 «Inside Michael Jordan's Rookie NBA Season» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  33. «Howard Garfinkel, Five-Star camp co-founder, dead at 86» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  34. «Michael Jordan on Dean Smith: 'He never put one kid ahead of another'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  35. «MICHAEL JORDAN EXPLAINS what Dean Smith taught him to become an unstoppable player before his NBA career» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  36. «In his book, Dean Smith revealed the main things Michael Jordan struggled with as a freshman and how he overcame it» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2021. 
  37. 37,0 37,1 «Michael Jordan: College stats, best games, quotes, moments» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  38. «1982-83 College Basketball Season Summary : Consensus All-America Teams» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  39. 39,0 39,1 «MICHAEL JORDAN CAROLINA BASKETBALL FACTS» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  40. 40,0 40,1 «Τζόρνταν: η… δευτέρα παρουσία». Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  41. «NINTH PAN AMERICAN GAMES -- 1983» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2021. 
  42. «RARE FOOTAGE 20-year-old MJ dominating for Team USA» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2021. 
  43. «Όταν ο Γκάλης αντιμετώπισε τον Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  44. «Όταν η Εθνική του Γκάλη αντιμετώπισε τον Μάικλ Τζόρνταν στο Αλεξάνδρειο». Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2021. 
  45. «Το ιστορικό ματς Γκάλη εναντίον Τζόρνταν! (vid)». Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2021. 
  46. «Μαμά, μαμά, ακούμπησα τον Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  47. «NAISMITH TROPHY : Past Winners» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  48. «NCAA College Basketball John R. Wooden Award Winners» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  49. «Michael Jordan talks Dean Smith in Showtime tribute» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  50. «Retired Jerseys» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  51. «Re-Drafting Michael Jordan, Hakeem Olajuwon and the 1984 NBA Draft» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  52. «NBA Draft: Κι όμως ο Μάικλ Τζόρνταν δεν ήταν Νο 1». Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  53. «BULLS : 1984 NBA Draft ranks as best ever» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  54. «THE NEW YORK TIMES : N.B.A. Draft Is a Peek Into Future» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  55. «The 1984 NBA Draft: Drafting Jordan – Not a Done Deal» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  56. «ONCE A KID, JORDAN PLAYED FOR THE LOVE OF THE GAME» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  57. «Η ημέρα που ξεκίνησε ο θρύλος του Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  58. 58,0 58,1 «LA GRANDE SCHIACCIATA DIMENTICATA DI MICHAEL JORDAN NEL 1985 A TRIESTE» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  59. 59,0 59,1 «Όταν ο Michael Jordan άλλαξε για πάντα το παιχνίδι στα sneakers». Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  60. «El hombre que convirtió a Michael Jordan en el Rey Midas de la NBA: "No puedo dejar que se perpetúen las mentiras"» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  61. «Μάικλ Τζόρνταν: Πώς γεννήθηκε το προσωνύμιο "Air"». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  62. «Μάικλ Τζόρνταν: Το ντεμπούτο του GOAT στο ΝΒΑ που δεν είδε κανείς στην τηλεόραση». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  63. «MICHAEL JORDAN'S DEBUT, 30 YEARS AGO» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  64. «26/10/1984: Ο Μάικλ Τζόρνταν ντεμπουτάρει στο NBA – Το φύλλο αγώνα και το βίντεο». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  65. 65,0 65,1 65,2 65,3 «Michael Jordan 1984-85 Game Log» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  66. 66,0 66,1 «IN THE DRIVER'S SEAT» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  67. 67,0 67,1 «La révolution MJ : il y a 35 ans, Michael Jordan était nommé recrue de l'année» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  68. «THE NEW YORK TIMES : JORDAN-LED BULLS ROMP BEFORE 19,252» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  69. «Ο Τζόρνταν μιλά για τον διάδοχό του σε ακυκλοφόρητο υλικό του Last Dance». Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  70. 70,0 70,1 «MJ Stats: Michael Jordan Triple-Doubles» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  71. «1985 NBA All-Star Game West 140, East 129» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  72. «Video: How Michael Jordan's 'Air Jordan' nickname came to be» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  73. 73,0 73,1 «Chicago Bulls: Re-ranking Michael Jordan's top 5 perfect dunk contest scores» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  74. «'Air Jordan' wasn't the first name picked for Michael Jordan's iconic line with Nike. How the celebrated brand got its name» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  75. «Michael Jordan's first nickname when he got to the NBA was one from a really popular superhero comics» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  76. 76,0 76,1 «Ο Τζόρνταν, ο Διαμαντίδης κι ο Χακίμ!». Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  77. «How Michael Became "His Airness"» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2021. 
  78. «Michael Jordan: 'Air', 'His Airness'» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2021. 
  79. 79,0 79,1 «Αϊζάια Τόμας και Μάικλ Τζόρνταν έχουν άλυτα θέματα από το 1985». Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2020. 
  80. 80,0 80,1 80,2 80,3 «Μάικλ Τζόρνταν: Η μέρα που ο κορυφαίος όλων των εποχών «σόκαρε» τον πλανήτη!». Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2020. 
  81. 81,0 81,1 «Königliche Luft-Hoheit» (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  82. 82,0 82,1 82,2 «MICHAEL JORDAN'S 12 BEST DAYS ON THE BASKETBALL COURT» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  83. «1984-85 Chicago Bulls Roster and Stats» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  84. «NBA History - Rookie of the Year» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  85. «History on This Day: Michael Jordan was named the Rookie of the Year» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  86. «1984-85 NBA Player Stats: Per Game» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  87. «1984-85 NBA Player Stats: Totals» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  88. 88,0 88,1 «The top 10 greatest scorers in NBA History» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2021. 
  89. «Chicago Bulls: The franchise before and after Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  90. «Micheal Jordan in The Last Dance: "I Bulls erano un circolo di cocaina, marijuana e donne"» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  91. 91,0 91,1 «Una por una, todas las temporadas de Michael Jordan, el más grande de la historia, en la NBA» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  92. 92,0 92,1 92,2 «31 things we learned about Michael Jordan and the 1998 Chicago Bulls in "The Last Dance"» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  93. «1984-85 Chicago Bulls Roster and Stats» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2021. 
  94. «THE NEW YORK TIMES : THE SELLING OF MICHAEL JORDAN» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  95. «Michael Jordan e l'Italia: quella volta che giocò a Trieste nel 1985 (e ruppe un tabellone con una schiacciata)» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  96. «Michael Jordan shatters backboard in 1985 exhibition (VIDEO)» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  97. «Jordan Shatters the Backboard in Trieste, Italy (1985)» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  98. «THE NEW YORK TIMES : SPORTS PEOPLE; Jordan Out 6 Weeks» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  99. «Michael Jordan misses 6 weeks with a broken bone in his foot in 1985» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  100. «MUST-SEE: Michael Jordan dunking in 1986 pickup game at UNC» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  101. 101,0 101,1 «AFTER MJ RISKED A CAREER ENDING INJURY "My injured calf was stronger than my uninjured calf."» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2021. 
  102. 102,0 102,1 «BULLS Part IV: Jordan's sophomore season with a footnote» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  103. «MJ responds to Rose comparison» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021. 
  104. «THE NEW YORK TIMES : BULLS HAND KNICKS RECORD-TYING LOSS» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  105. «BROKEN DREAMS: '85-86 BULLS DERAILED BY JORDAN'S INJURY» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  106. «THE NEW YORK TIMES : JORDAN SCORES 63 IN LOSS» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  107. «1986 NBA Eastern Conference First Round Bulls vs. Celtics» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  108. 108,0 108,1 «How Michael Jordan's best Chicago Bulls squad would have stacked up against the greatest NBA teams of all time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021. 
  109. «The day Larry Bird said, 'It's just God disguised as Michael Jordan'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  110. «Η βραδιά των 63 πόντων του Μάικλ Τζόρνταν (vid/pic)». Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  111. 111,0 111,1 «Michael Jordan Won the Battles, While Larry Bird Won the Head-To-Head War» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  112. «Chicago Bulls at New York Knicks Box Score, November 1, 1986» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  113. «THE NEW YORK TIMES : KNICKS BESTED BY JORDAN'S 50» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  114. 114,0 114,1 «BULLS : Part V: Healthy Jordan puts on a show -- all season long» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  115. 115,0 115,1 115,2 115,3 «The 20 Greatest Games of Michael Jordan's Career» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  116. «1987 NBA All-Star recap» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  117. «MICHAEL JORDAN KISS THE RIM DUNK 1987» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  118. «Η τρομερή ιστορία του Ντόμινικ Γουίλκινς από το βράδυ που ο Τζόρνταν έβαλε 61 ποντους». Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  119. 119,0 119,1 «Michael Jordan 1986-87 Game Log» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  120. «THE NEW YORK TIMES : 61 for Jordan, 23 in a Row» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  121. «NBA Power Rankings: Michael Jordan's Top 10 Scoring Seasons» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  122. «100+ blocks and 200+ steals in a single season» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  123. 123,0 123,1 «Michael Jordan also dominated the NBA on defense» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  124. 124,0 124,1 124,2 «10 craziest Michael Jordan stats we could find» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  125. «1986-87 NBA Awards Voting» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  126. «1986-87 NBA Season Summary» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2021. 
  127. 127,0 127,1 127,2 127,3 «How the Bulls built a dynasty» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021. 
  128. «Chicago Bulls: Shawn Kemp for Scottie Pippen, the Trade That Never Happened» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021. 
  129. 129,0 129,1 «23 λόγοι που αγαπάμε τον Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  130. «Michael Jordan 1986-87 Game Log» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  131. 131,0 131,1 «Top 10 Shot Blocking Guards in NBA History» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  132. «Ντομινίκ vs Τζόρνταν: Η βραδιά που οι δυο τους… νίκησαν τη βαρύτητα». Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2021. 
  133. «Οι 10 καλύτεροι παίκτες όλων των εποχών στο ΝΒΑ». Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2020. 
  134. «1987-88 NBA Season Summary» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  135. «The Greatest MVP Race In NBA History: Michael Jordan Beat Out 9 Hall Of Famers To Win MVP» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  136. «MICHAEL JORDAN'S TOP 10 NBA ALL-STAR GAMES/WEEKENDS» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  137. «Ranking The Best NBA Slam Dunk Contest Shots of All-Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  138. «1988: Ο Μάικλ Τζόρνταν... πετάει στον διαγωνισμό καρφωμάτων (vid)». Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2020. 
  139. 139,0 139,1 «Michael Jordan's Genius Method of Creating Pippen in His Own Image» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2021. 
  140. «Μάικλ Τζόρνταν: Οι ανεπανάληπτες back to back 50άρες!». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  141. 141,0 141,1 «Top-20 Most Unbreakable NBA Records Of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2021. 
  142. «1988 NBA Eastern Conference First Round Cavaliers vs. Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  143. «What are the 'Jordan Rules'? What you need to know about the defence the 'Bad Boys' Detroit Pistons made famous» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  144. 144,0 144,1 «MISSION IMPOSSIBLE» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  145. 145,0 145,1 «Jordan Rules: Το… σκονισμένο βιβλίο που απομυθοποιεί πλήρως τον συμπαίκτη Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  146. «Michael Jordan and Jerry Krausse» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  147. «Michael Jordan – 10 Triple Doubles in 11 Games!» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2021. 
  148. 148,0 148,1 «Michael Jordan's Unbelievable Triple-Double Streak (10 in 11 Games)» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  149. «THE NEW YORK TIMES : PRO BASKETBALL; Jordan Does Everything But Bulls Are Slumping» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  150. «'Michael Jordan's 1988-89 season was his greatest ever': MJ showed he was the GOAT even before first 3-peat» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  151. «1988-89 NBA Season Summary» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  152. «1989 NBA Eastern Conference First Round Bulls vs. Cavaliers» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  153. 153,0 153,1 153,2 «The 100 Greatest Individual Performances in NBA Playoff History» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2021. 
  154. «MAY 7, 1989 / BULLS 101, CLEVELAND CAVALIERS 100» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  155. 155,0 155,1 «Nba, Michael Jordan simbolo dei Bulls per "30 squadre, 30 campioni"» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  156. «Legendary Moments In NBA History: Michael Jordan hits iconic shot to eliminate Cavaliers» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  157. «Michael Jordan's 'shot' still resonates in Cleveland» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  158. «7 mai 1989, « The Shot » de Michael Jordan» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2021. 
  159. «Rare live footage of Michael Jordan's "The Shot over Ehlo" + post game interview» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  160. «1989 NBA Eastern Conference Semifinals Bulls vs. Knicks» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  161. «Last Dance: Οι 4 κανόνες για να σταματήσουν τον Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  162. «1989 NBA Eastern Conference Finals Bulls vs. Pistons» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  163. 163,0 163,1 «BAD TO THE BONE» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  164. «NBA Playoffs 1989 – Jordan face aux Bad Boys – Acte II – Lord of War» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2021. 
  165. «Phil Jackson» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  166. «The Phil Jackson Effect» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  167. «BRITANNICA : Phil Jackson». Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  168. «ΝΒΑ: Τα ρεκόρ της πρεμιέρας». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  169. «Legendary Moments In NBA History: Michael Jordan scores 69 points vs. Cleveland Cavaliers» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  170. «THE NEW YORK TIMES : Basketball; 69 Points For Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  171. «Michael Jordan talks about the best game in his career» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  172. «NBA History - 1990 Awards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  173. «1990 NBA Eastern Conference Semifinals 76ers vs. Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021. 
  174. «1990 NBA Eastern Conference Finals Bulls vs. Pistons» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. 
  175. «What are the 'Jordan Rules'? What you need to know about the defence the 'Bad Boys' Detroit Pistons made famous» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  176. «How Michael Jordan Broke 'The Jordan Rules'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  177. «Smith : The Jordan Rules» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  178. «Τα… 12 λεπτά δημοσιότητας του Λουκ Λόνγκλεϊ δεν αρκούσαν στον Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  179. «Michael Jordan on how "The Jordan Rules" affected him and the Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2021. 
  180. «THE NEW YORK TIMES : BEST SELLERS: January 26, 1992» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  181. 181,0 181,1 181,2 «Ο κορυφαίος μπασκετμπολίστας Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2021. 
  182. «Here's where it all began for Michael Jordan and Tim Grover» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  183. «How Michael Jordan bulked up to outmuscle Pistons, win first NBA championship with Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  184. «Jordan's personal trainer Tim Grover explains what separated him from the rest in terms of preparation» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2021. 
  185. 185,0 185,1 185,2 185,3 «TOP 20 MOMENTS OF THE 1990-91 SEASON» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  186. 186,0 186,1 «PART IX: JORDAN'S BULLS WORLD CHAMPIONS FOR THE FIRST TIME» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  187. 187,0 187,1 187,2 «NBA History - MVP» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  188. «Chicago Bulls history : 1990-91» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  189. «NBA History - 1991 Awards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  190. «1990-91 NBA Season Summary» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  191. 191,0 191,1 «1990-91 Chicago Bulls Schedule and Results» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  192. «Μάικλ Τζόρνταν: Πρώτα η εκδίκηση, μετά το… πρώτο!». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  193. «Michael Jordan 1990-91 Game Log» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  194. «That time Bill Laimbeer took shots at Michael Jordan, saying he is not a good human being» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2021. 
  195. «Όταν Τζόρνταν και Μάτζικ αρνήθηκαν το μποϊκοτάζ το 1991». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  196. «Αριστούργημα ή «ύβρις»; Το πιο αμφιλεγόμενο καλάθι στην καριέρα του Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  197. «Top NBA Finals moments: Jordan's mid-air, switch-handed layup» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  198. «ΡΕΤΡΟ: Η εναέρια αλλαγή χεριού του Τζόρνταν, που άλλαξε το νόμο της βαρύτητας (videos)». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  199. «Michael Jordan Wanted To Face The Portland Trail Blazers During 1991 Finals: "I Think Everybody Wants To See Me Play Against Magic Johnson."» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2021. 
  200. «ΡΕΤΡΟ: Το πρώτο πρωτάθλημα του Μάικλ Τζόρνταν και η… λύτρωση!». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  201. «This day in sports: Chicago Bulls win their first NBA championship» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  202. «Σαν σήμερα: Οι Μπουλς του Τζόρνταν φτάνουν για πρώτη φορά στην κορυφή!». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  203. 203,0 203,1 203,2 203,3 203,4 «NBA History - Finals MVP» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  204. «Michael Jordan 1991-92 Game Log» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  205. «Ο Τζόρνταν είναι το μπάσκετ (video)». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  206. «Όταν ο Τζόρνταν πέτυχε βολή με κλειστά μάτια!». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  207. «Προκάλεσες τον Τζόρνταν; Θα το πληρώσεις! (vid)». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  208. «NBA History - 1992 Awards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  209. «Top NBA Finals moments: Jordan's shrug in 1992 Finals» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  210. «On this day in NBA Finals history: Michael Jordan's 'Shrug Game'» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  211. «ΡΕΤΡΟ: Η… ιστορική αντίδραση του Τζόρνταν μετά τα 6 τρίποντα (VIDEO)». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  212. «NO. 5: TOP 20 MOMENTS OF THE 1991-92 SEASON» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  213. 213,0 213,1 213,2 213,3 «Michael Jordan's greatest NBA Finals moments» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  214. 214,0 214,1 «Michael Jordan 1992-93 Game Log» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  215. 215,0 215,1 «1992-93 CHICAGO BULLS: THREE THE HARD WAY» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  216. «When Michael Jordan dropped 64 and still lost the game» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  217. «Όταν ο Μάικλ Τζόρνταν διέλυε την Ουάσινγκτον με 57 πόντους». Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  218. «Τζόρνταν: Όταν «σκότωσε» τους Καβαλίερς». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  219. «NBA Playoffs 1993 – Bulls vs Knicks – Acte III» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2021. 
  220. «On This Day in 1993, Michael Jordan Saved the Bulls' Three-Peat» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  221. «Le triple double rageur de Michael Jordan contre les Knicks en 1993» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2021. 
  222. «1992-93 NBA Awards Voting». Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  223. «It might have been Michael's best, but he has another game to top it» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  224. «ΡΕΤΡΟ: Το πρώτο three-peat των Μπουλς δια χειρός Πάξον!». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  225. «Charles Barkley thought he was better than Michael Jordan until the 1993 NBA Finals» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  226. «Michael Jordan's Stats During The 1993 NBA Finals Were Unreal» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  227. «NBA History - 1993 Awards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  228. «Michael Jordan's partial retirement» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  229. «NBA: Οι κορυφαίοι σκόρερ σε σειρά Τελικών». Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  230. «Michael Jordan 1992-1993 Season» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  231. «Michael Jordan admits he was exhausted after first three-peat» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  232. «THE NEW YORK TIMES : The Death of James Jordan: What We Know» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2020. 
  233. «Man convicted in death of Michael Jordan's father, James, to be paroled» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021. 
  234. «6 Οκτωβρίου 1993: Όταν ο Τζόρνταν ΣΟΚΑΡΕ την υφήλιο». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  235. «'THE DESIRE ISN'T THERE'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  236. «Μάικλ Τζόρνταν: "Δεν αποσύρθηκα το 1993 λόγω του τζόγου"». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  237. «Michael Jordan: Το «αντίο» που στιγμάτισε μια ολόκληρη γενιά». Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2021. 
  238. 238,0 238,1 «Το πρώτο «αντίο» του Μάικλ Τζόρνταν στο μπάσκετ». Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  239. «An extraordinary father-son relationship, tinged by tragedy» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2021. 
  240. «Michael Jordan: The Everywhere Man» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  241. 241,0 241,1 «TIME magazine : Top 10 Sports Comebacks» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  242. «El lado oscuro de Jordan» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  243. «LE MONDE : Le spleen du basketteur Joueur vedette des Bulls de Chicago l'Américain Michael Jordan annonce sa retraite» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  244. «"Ya no tengo nada que demostrar"» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  245. «JORDAN E LA NOIA DELLA STAR» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  246. «Μάικλ Τζόρνταν: Η πρώτη απόσυρση το 1993». Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  247. «From the archives: The true story behind Michael Jordan's brief-but-promising baseball career» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  248. «25 years ago, Michael Jordan played for the White Sox against the Cubs at Wrigley Field — and got 2 hits» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2021. 
  249. «The Last Dance: Η δολοφονία του πατέρα του Τζόρνταν – Πώς την χρησιμοποίησαν τα media για να τον χτυπήσουν». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  250. «Οταν οι Σικάγο Μπουλς απέσυραν το «23» του Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  251. «MICHAEL JORDAN STATUE» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  252. «Life without Michael Jordan: The Story of the 1993-94 Chicago Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  253. «Even if Jordan hadn't retired, Robert Horry think there's no way Bulls would have beaten Rockets in 1994» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  254. «1994-95 Chicago Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  255. «How old was Michael Jordan when he retired?» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  256. 256,0 256,1 «Μάικλ Τζόρνταν: Ι'm back» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  257. «Michael Jordan's famous 'I'm back' fax, 25 years later» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  258. «"I'm back": 23 años de la primera vuelta de Michael Jordan» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021. 
  259. 259,0 259,1 «ΡΕΤΡΟ: Το ιστορικό "I'm back" του Μάικλ Τζόρνταν!». Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  260. «Michael Jordan struggled in his first 'return game' against the Pacers in 1995» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2021. 
  261. 261,0 261,1 «Μάικλ Τζόρνταν: Το ιστορικό "I'm back" του GOAT το 1995». Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  262. «Η επιστροφή του Τζόρνταν που «διέλυσε» την τηλεθέαση». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  263. 263,0 263,1 «Michael Jordan, retour en majesté et royaltiesAvec le titre annoncé pour les Bulls, la star veut parler salaire» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  264. «How Michael Jordan Earned The Nickname "Black Jesus"» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  265. «Ο Μίλερ αποκάλυψε πως ο Τζόρνταν ονομάστηκε «Black Jesus»». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  266. «55: Remembering the night Michael Jordan announced his return to dominance» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  267. «NBA Fines Jordan for Shoes, Bulls for No. 23» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  268. «Style : Αυτό είναι το αγαπημένο sneaker του Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  269. «1995 NBA Eastern Conference Semifinals Bulls vs. Magic» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  270. «72-10: Reliving the 1995-96 Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  271. «Jordan, Pippen, and Rodman reaction to winning 70 regular-season games» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2021. 
  272. «Reflecting on 72-win Bulls: Every game was 'like a playoff game'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  273. «Ranking the 50 Best NBA Teams of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  274. «Numbers behind Bulls historic 1995-96 season and title run» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  275. «Ranking the 10 Greatest NBA Teams of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  276. «The Best NBA Teams Of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  277. «NBA History - 1996 Awards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  278. «Το απόλυτο mixtape του Μάικλ Τζόρνταν από τη σεζόν 1995/96». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  279. 279,0 279,1 «NBA : Season Review: 1995-96» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2021. 
  280. «72-10» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  281. «Όταν ο Τζόρνταν και ο Πίπεν... φόρτωσαν με 40άρες τους Πέισερς!». Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2021. 
  282. «1995-96 CHICAGO BULLS» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  283. «8 Facts About 1995-96 Chicago Bulls That You Either Forgot Or Never Knew» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  284. «Αυτό είναι το αγαπημένο sneaker του Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  285. «1996-97 Chicago Bulls Roster and Stats» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  286. «1996-97 NBA Awards Voting» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  287. «Top Moments: Chicago Bulls beat Utah Jazz in memorable 1997 Finals» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  288. «Μάικλ Τζόρνταν: Το (πρώτο) σουτ που "σκότωσε" τους Τζαζ το 1997 (video)». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  289. «Michael Jordan Destroyed 1 of Karl Malone and John Stockton's Favorite Teammates in a Room Full Of Basketball Legends» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2021. 
  290. «On this day in NBA Finals history: Michael Jordan's 'Flu Game'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2021. 
  291. «The Last Dance: Το περίφημο Flu Game ήταν τροφική δηλητηρίαση από πίτσα!». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  292. 292,0 292,1 «Μάικλ Τζόρνταν: 6 δαχτυλίδια, 6 μυθικές παραστάσεις, 6 φορές MVP!». Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  293. «Michael Jordan All-Star Game Stats» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  294. «LE MONDE : La NBA vient faire la démonstration de sa puissance à Paris» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  295. «Ολυμπιακός: Η ιστορική συνάντηση με τους Μπουλς του Τζόρνταν!». Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  296. «Όταν ο Ολυμπιακός τα έβαζε με τους θρυλικούς Μπουλς του Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  297. «Michael Jordan, retour en majesté et royaltiesAvec le titre annoncé pour les Bulls, la star veut parler salaire» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  298. «To «Shot» του Μάικλ Τζόρνταν επί του Ολυμπιακού». Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2021. 
  299. 299,0 299,1 «NBA History - 1998 Awards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  300. 300,0 300,1 «4 Crazy Facts About Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2021. 
  301. «NBA All Star Game: Η θρυλική "μάχη" του Τζόρνταν με τον 19χρονο Κόμπι το 1998». Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2021. 
  302. «The 10 Youngest And 10 Oldest MVPs In NBA History» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2021. 
  303. 303,0 303,1 «Michael Jordan's 10 Greatest Games as a 40 Year Old» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  304. «Το ασύλληπτο ρεκόρ του Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2021. 
  305. «ΡΕΤΡΟ: Η μεγαλύτερη νίκη στην ιστορία των Τελικών, δια χειρός Τζόρνταν!». Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  306. 306,0 306,1 306,2 «Top NBA Finals moments: Jordan's jumper seals 1998 title» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  307. «The Last Day of the Chicago Bulls Dynasty: NBA Finals Game 6, 1998» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  308. «To «last shot» του Τζόρνταν που υπέγραψε το 6ο!». Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  309. «Τζόρνταν: The Last Dance με αριθμούς!». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  310. «ΡΕΤΡΟ: Ο Μάικλ Τζόρνταν "μαγεύει" το μακρινό 1986 σε προπονητικό κέντρο». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  311. 311,0 311,1 «Michael Jordan: Why He's a 6-Time Finals MVP, 6-for-6 Champion and G.O.A.T.» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  312. «ΝΒΑ-πλέι οφ: Ο αξεπέραστος μέσος όρος του Μάικλ Τζόρνταν!». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  313. «Μάικλ Τζόρνταν: Το απλησίαστο ρεκόρ τηλεθέασης του έκτου τελικού το 1998!». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  314. «Οι 30 θρύλοι του ΝΒΑ». Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  315. 315,0 315,1 «Η μέρα που ο Michael Jordan αποσύρθηκε για δεύτερη φορά». Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021. 
  316. «Τζόρνταν: «Αν μας δινόταν η ευκαιρία θα μέναμε ένα ακόμα χρόνο»». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  317. «Michael Jordan says he would have returned to play for Chicago Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  318. «E alla fine Jordan disse addio al basket» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  319. «From the archives: Phil Jackson on Jordan, Rodman's new love and a superstar he was secretly scouting» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  320. «La última estampida de los chicago Bulls» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  321. «Life After MJ: What It Was Like to Be on the 1999 Chicago Bulls» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  322. «THE NEW YORK TIMES : PRO BASKETBALL; Jordan Sheds Uniform for Suit as a Wizards Owner» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  323. 323,0 323,1 «Το «παλτό» του Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  324. «Michael Jordan de retour sur les parquets ?» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  325. 325,0 325,1 325,2 «Michael Jordan's Wizards Years are Underrated» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  326. 326,0 326,1 «At the Height of His Career, Michael Jordan Made Almost as Much as Players Do Today» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  327. «THE NEW YORK TIMES : Jordan Makes His Return Official» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  328. 328,0 328,1 «THE FINAL CHAPTER: MICHAEL JORDAN'S STINT WITH THE WIZARDS» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  329. 329,0 329,1 «Michael Jordan's Real Last Dance—Why NBA Icon Was Fired After Final Season With the Washington Wizards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  330. «2001-02 Washington Wizards Roster and Stats» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  331. 331,0 331,1 «MICHAEL JORDAN'S FIRST YEAR with the Washington Wizards is better than most people think» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2021. 
  332. «Michael Jordan 2001-02 Game Log» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  333. 333,0 333,1 «Top Moments: Michael Jordan returns to NBA at age 38» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  334. «Ποιο είναι το καλύτερο All Star Game όλων των εποχών;». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  335. «Michael Jordan 2002-03 Game Log» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  336. «NBA Greats: Michael Jordan's Still-Standing Records» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  337. «La última gran exhibición de Michael Jordan: 51 puntos con los Wizards... ante sus Hornets» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  338. «On this date: 38-year-old Michael Jordan dropped 51 against the Hornets» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2021. 
  339. «Michael Jordan's 23 Greatest Games as a Washington Wizard» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  340. «Top 5: Michael Jordan's greatest games with the Wizards» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  341. «Why Michael Jordan's Washington Wizards years were never in 'The Last Dance'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  342. «Ο Μάικλ Τζόρνταν είναι τόσο θρυλικός που του έχουν αποσύρει τη φανέλα στο Μαϊάμι!». Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  343. «2003 NBA All-Star recap» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  344. «Βινς Κάρτερ: Όταν έκανε στην άκρη για να είναι starter ο Τζόρνταν στο τελευταίο του All Star Game!». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  345. «Why Michael Jordan Joined the Wizards in 2001 After 1998 Bulls Retirement» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  346. «Σαν σήμερα: Το "αντίο" του Μάικλ Τζόρνταν που κανείς δεν θα ξεχάσει!». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  347. «Jordan finishes with 15 points in final NBA game» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  348. «Μάικλ Τζόρνταν: Η μέρα που… ξαναγύρισε ο GOAT». Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  349. «Michael Jordan Stats That Prove His Greatness» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  350. «Top 5 players with most NBA trophies» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2021. 
  351. «Ο θρύλος έγινε 50άρης». Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2021. 
  352. «NBA & ABA Career Leaders and Records for Player Efficiency Rating» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  353. «Why Michael Jordan Was The Best» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  354. «100 Most Decorated NBA Players of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  355. «[1984] Throwback to when Team USA, led by Michael Jordan, dismantled NBA All-Stars in preparation for the Olympics» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2021. 
  356. «THE NEW YORK TIMES : U.S. TEAM WINS AS JORDAN STARS» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  357. «VINTAGE MJ leads Team USA vs. Uruguay in the 1984 L.A. Olympics» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2021. 
  358. «Games of the XXIIIrd Olympiad -- 1984» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  359. «INTERNATIONAL OLYMPIC COMMITTEE : LE JOUEUR QUI FAIT RÊVER» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  360. «"DON'T WORRY. WE'VE PUT UP WITH TOO MUCH S— TO LOSE NOW" MJ's anonymous note to Knight before the '84 Olympic gold-medal game» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2021. 
  361. «Andrés Jiménez evoca a Michael Jordan: "Vi a un chavalín que ya era Dios"» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  362. «DREAM TEAM : HOW MICHAEL, MAGIC, LARRY, CHARLES, AND THE GREATEST TEAM OF ALL TIME CONQUERED THE WORLD AND CHANGED THE GAME OF BASKETBALL FOREVER / JACK MCCALLUM» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  363. «1992 Dream Team: The Greatest Team Ever Assembled» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  364. «Inside "The Dream Team Tapes"» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  365. «Ranking every Olympic basketball squad since the 'Dream Team'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  366. 366,0 366,1 «Μάικλ Τζόρνταν: Το "trash talking" στον Μάτζικ για τη νίκη του στην προπόνηση της Dream Team!». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  367. «The 'Dream Team' gets announced to the nation» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  368. «Dream Team 25 years: US Olympic legends 'killed' in little-remembered scrimmage against college stars» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021. 
  369. «U.S. routs Venezuela in final Final tuneup game is 127-80 blowout» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021. 
  370. «Η καλύτερη ομάδα μπάσκετ όλων των εποχών!». Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  371. «Michael Jordan International Stats» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  372. «U.S. Men's Olympic Games Records» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021. 
  373. «DREAMY» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  374. «Games of the XXVth Olympiad -- 1992» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  375. «Inside the 'Dream Team': A complete roster & history of USA's 1992 Olympic men's basketball team» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  376. «INTERNATIONAL OLYMPIC COMMITTEE : LIVING THE AMERICAN DREAM» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  377. «FIBA HALL OF FAME FOR THOSE WHO MADE THE GAME : The Dream Team (USA)» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  378. «Why Michael Jordan didn't return for 1996 Atlanta Olympics» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2021. 
  379. «What Positions Did Michael Jordan Play During His Career?» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  380. «Jordan, un mito contemporáneo» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  381. «Michael Jordan Quotes About Passion» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  382. «How Michael Jordan's Mindset Made Him a Great Competitor» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  383. «27 examples of Michael Jordan's extreme competitiveness» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  384. 384,0 384,1 «50 Most Gifted Athletes in NBA History» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  385. «Massive talent, not steely determination, fueled Michael Jordan's success» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  386. «Πίπεν: "Όταν βλέπω τον Λεμπρόν δεν είναι σαν τον Τζόρνταν, δεν είναι καν σαν τον Κόμπι"». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  387. «How Michael Jordan became great: 'Nobody will ever work as hard as I work'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  388. «Michael Jordan's massive hands gave him an incredible advantage on the court» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2021. 
  389. «ΡΕΤΡΟ: Όταν ο Τζόρνταν εξηγούσε τη σημασία της… παλάμης του!». Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  390. «Michael Jordan's Top 10 Most Famous Plays & Dunks» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  391. «100 Most Exciting Players in NBA History» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  392. «Hang time: Check out 23 epic Michael Jordan dunks» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  393. «NBA & ABA Career Leaders and Records for Free Throw Attempts» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  394. «Who has the highest vertical jump in NBA History?» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  395. «What was Michael Jordan's vertical leap and how did he learn to jump so high?» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  396. «Kobe Bryant is the closest to Michael Jordan we'll ever see, due largely to one uncanny link in their games» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  397. «How Michael Jordan Re-Defined His Game to Extend Legendary Career» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  398. «Why Michael Jordan Was a Better 3-Point Shooter Than Kobe Bryant» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  399. «Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  400. «Τζόρνταν: Η γέννηση, η εξέλιξη και η… τελειοποίηση του fadeaway!». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  401. «One Play: The simplicity and effectiveness of Michael Jordan's iconic fadeaway» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  402. «Los 10 mejores movimientos de la historia de la NBA» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  403. «Δεν... μπλέκεις με το fadeaway του Τζόρνταν!». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  404. «"With all my scoring, my defense has been overlooked": When Michael Jordan talked about how his defense was overlooked prior to winning DPOY» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2021. 
  405. «NBA History - Steals Leaders» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021. 
  406. «Τζόρνταν: Το πάνω χέρι σε όλες τις μονομαχίες με τους σταρ της εποχής του πλην ενός! (video)». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  407. «Σακίλ για Τζόρνταν: "Με είχε τρομοκρατήσει – Ήταν σαν να βλέπω έναν Θεό"». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  408. «Michael Jordan inspired more fear in opponents than any other NBA player, says Mike Tuck» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  409. «Στιβ Νας: "Ένιωθες πραγματικό φόβο όταν αντιμετώπιζες τον Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  410. «How Michael Jordan Built The Jordan Motorsports Racing Team» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  411. «Michael Jordan, piloto de Moto GP: tres vueltas inolvidables» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  412. «Η τεράστια "αυτοκρατορία" του Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021. 
  413. 413,0 413,1 «Πώς ο Μάικλ Τζόρνταν έγινε ο μόνος δισεκατομμυριούχος αθλητής». Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  414. «Michael Jordan's purchase of the Charlotte Hornets is paying off, per Forbes» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  415. «MICHAEL JORDAN - HALL OF FAME : CLASS OF 2009» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  416. «1992 United States Olympic Team» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  417. «2015 Class of FIBA Hall of Fame: Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  418. «Michael Jordan headed to FIBA Hall of Fame» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2021. 
  419. «MJ, Kareem Abdul-Jabbar and Vin Scully among Presidential Medal of Freedom winners» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  420. «The fan in chief and the Medal of Freedom» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  421. «Το Μετάλλιο της Ελευθερίας έδωσε ο Ομπάμα σε Τζόρνταν, Τομ Χανκς και άλλες προσωπικότητες». Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2020. 
  422. «The Big Five: The 5 Most Recognizable Athletes in Sports History» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2020. 
  423. «Michael Jordan, más famoso que Alí, LeBron, Kobe, Tyson, Brady, Tiger, Phelps...» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  424. «Jordan's 10 greatest commercials ever» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  425. «Michael Jordan's 15 most memorable commercials, from Coca-Cola to Hanes to Ultra Star to Nike» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  426. «How Michael Jordan became a brand» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2021. 
  427. «Evolution of the Nike Air Jordan Shoe Series: 1984-2021» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  428. «Newsweek: Jordan—35 Years of Greatness» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  429. «Michael Jordan changed the fashion game, one beret and gold hoop at a time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  430. «Twenty years later, 'Space Jam' is the movie we never knew we needed» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  431. «Michael Jordan: The Branding G.O.A.T.» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  432. «The Greatest Guest List Ever was at Michael Jordan's 50th B-Day Party» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  433. «Michael Jordan: The Everywhere Man» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021. 
  434. «Νικς: Πώς επιχείρησαν να αρπάξουν τον Μάικλ Τζόρνταν από τα χέρια των Μπουλς!». Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2021. 
  435. «Το ρεκόρ στον μισθό του Τζόρνταν, που «κρατάει» ακόμα και σήμερα!». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  436. «Forbes: Πως ο Τζόρνταν έγινε ο πλουσιότερος αθλητής του κόσμου». Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  437. «Michael Jordan was years ahead of his game. The Last Dance showed that he still is» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  438. «SPACE JAM» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  439. «Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  440. «Netflix». Βικιπαίδεια. 2020-12-13. https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Netflix&oldid=8572643. 
  441. 441,0 441,1 «Ο τελευταίος χορός μιας δυναστείας». Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  442. «THE NEW YORK TIMES : In 'The Last Dance,' Michael Jordan and the Bulls Still Dominate» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  443. «What Michael Jordan didn't want you to see in 'The Last Dance'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  444. «'The Last Dance': Director Jason Hehir On The Inside Story Of Michael Jordan & Chicago Bulls Documentary Series» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  445. «Michael Jordan Documentary 'The Last Dance' Is The Most-Viewed ESPN Documentary Ever» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2021. 
  446. «Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  447. «Las Vegas golf: Michael Jordan brings celebrity event back to Shadow Creek» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  448. «MICHAEL JORDAN & MAKE-A-WISH» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021. 
  449. «Michael Jordan donates $7 million to fund health clinics in Charlotte's at-risk areas» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  450. «An emotional Michael Jordan opens his first clinic for the uninsured and underinsured» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  451. «Μάικλ Τζόρνταν: Βούρκωσε στα εγκαίνια του νοσοκομείου του». Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  452. «THE TIMES : 'We have had enough' — Michael Jordan speaks out over the death of George Floyd» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  453. «George Floyd death: Michael Jordan and his Nike-backed brand vow to donate $100m to fight racial inequality» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  454. «Michael Jordan: de personaje "apolítico" a una contundente reacción tras la muerte de George Floyd» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  455. «Michael Jordan condemns George Floyd death and 'ingrained racism' of US» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  456. «LE MONDE : Michael Jordan s'engage à donner 100 millions de dollars pour lutter contre les inégalités aux Etats-Unis» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  457. «Τζόρνταν: «Ποτέ δεν θεωρούσα τον εαυτό μου ακτιβιστή»». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  458. «Famous people : Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  459. «La estela de Jordan» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021. 
  460. «Μάικλ Τζόρνταν - Ζωή». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  461. «Michael Jordan, la vita» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2021. 
  462. «Magic Johnson remembers the exact moment he and Larry Bird passed the torch to Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  463. «Κόμπι στο Last Dance : Ο Τζόρνταν ήταν σαν τον μεγάλο μου αδελφό». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  464. «Σακίλ Ο'Νίλ: «Κανείς δεν πλησιάζει τον Τζόρνταν»». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  465. «Ντουέιν Ουέιντ σε Τζόρνταν: "Χωρίς εσένα, δεν θα … υπήρχα"». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  466. «Λεμπρόν: «Ήθελα να γίνω σαν τον Μάικλ Τζόρνταν»». Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  467. «Η πρώτη φορά του ΛεΜπρον με τον Μάικλ: "Σαν να αιωρούνταν, είναι ο Μαύρος Ιησούς για εμένα"». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  468. «Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  469. «HAKEEM OLAJUWON'S take on the Jordan vs. LeBron debate: 'LeBron is a great player, but it is not a fair comparison'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  470. «WILT CHAMBERLAIN ONCE SAID EVERY PLAYER SHOULD GIVE 10 PERCENT of his contract to Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021. 
  471. «Μάικλ Φελπς: «Ο Τζόρνταν ήταν ο τύπος που πάντα ήθελα να είμαι»». Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  472. «Φέντερερ για Μάικλ Τζόρνταν: Είναι ο ήρωας μίας ολόκληρης γενιάς». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2021. 
  473. «Remembering Diego Maradona, his reverence for Michael Jordan» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  474. «Ακόμη και ο Μαραντόνα είχε είδωλο: Η επιθυμία του να συναντηθεί με τον Μάικλ Τζόρνταν». Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι