Γεώργιος Καφαντάρης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 65: Γραμμή 65:


==Στην κατοχική περίοδο==
==Στην κατοχική περίοδο==
Το καλοκαίρι του 1941 ο Δημήτρης Γληνός αρχικά, ο Λευτέρης Αποστόλου και ο Θανάσης Χατζής στη συνέχεια ήλθαν σε κάποιες πρώτες επαφές με τον Καφαντάρη, αλλά άκαρπες. Οι επαφές συνεχίστηκαν και μετά την ίδρυση του [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|Ε.Α.Μ]] και σύμφωνα με τη μαρτυρία του Χατζή δεν ήταν τόσο αρνητικός απέναντί τους.Για τον Ναπολέοντα Ζέρβα, «είχε τη χειρότερη γνώμη, ακριβώς διότι τον εγνώριζε από την ανάμειξή του στα στρατιωτικά κινήματα»<ref>Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ. 94,96</ref>
Το καλοκαίρι του 1941 ο Δημήτρης Γληνός αρχικά, ο Λευτέρης Αποστόλου και ο Θανάσης Χατζής στη συνέχεια ήλθαν σε κάποιες πρώτες επαφές με τον Καφαντάρη, αλλά άκαρπες. Οι επαφές συνεχίστηκαν και μετά την ίδρυση του [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|Ε.Α.Μ]] και σύμφωνα με τη μαρτυρία του Χατζή δεν ήταν τόσο αρνητικός απέναντί τους. Για τον Ναπολέοντα Ζέρβα, «είχε τη χειρότερη γνώμη, ακριβώς διότι τον εγνώριζε από την ανάμειξή του στα στρατιωτικά κινήματα»<ref>Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ. 94,96</ref>
Από τον Οκτώβριο του 1941 ήταν σοβαρά άρρωστος και μετά την άνοιξη του 1942 σχεδόν μόνιμα καθηλωμένος στο κρεβάτι του κι από τα μέσα του 1944 έως την αποχώρηση των Γερμανών υπό αστυνομική επιτήρηση στο νοσοκομείο ''Ευαγγελισμός''<ref>Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.97</ref>
Από τον Οκτώβριο του 1941 ήταν σοβαρά άρρωστος και μετά την άνοιξη του 1942 σχεδόν μόνιμα καθηλωμένος στο κρεβάτι του κι από τα μέσα του 1944 έως την αποχώρηση των Γερμανών υπό αστυνομική επιτήρηση στο νοσοκομείο ''Ευαγγελισμός''<ref>Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.97</ref>
Αν με το [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|Ε.Α.Μ]] δεν συνεργάζεται, με τις εξόριστες ελληνικές κυβερνήσεις δεν παρέχει οποιαδήποτε πολιτική κάλυψη.<ref>Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.98</ref>
Αν με το [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|Ε.Α.Μ]] δεν συνεργάζεται, με τις εξόριστες ελληνικές κυβερνήσεις δεν παρέχει οποιαδήποτε πολιτική κάλυψη.<ref>Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.98</ref>

Έκδοση από την 13:43, 26 Δεκεμβρίου 2019

Γεώργιος Καφαντάρης
Ο Γεώργιος Καφαντάρης

Πρωθυπουργός της Ελλάδας
Περίοδος
6 Φεβρουαρίου 1924 - Κυβέρνηση Γεωργίου Καφαντάρη 1924 – 12 Μαρτίου 1924
ΠροκάτοχοςΕλευθέριος Βενιζέλος
ΔιάδοχοςΑλέξανδρος Παπαναστασίου
Υπουργός Εσωτερικών
Περίοδος
10 Αυγούστου 1915 – 24 Σεπτεμβρίου 1915
ΠρωθυπουργόςΚυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1915
Υπουργός Δικαιοσύνης
Περίοδος
11 Ιανουαρίου 1924 – 6 Φεβρουαρίου 1924
ΠρωθυπουργόςΚυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1924
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση13 Οκτωβρίου 1873 (1873-10-13), Ανατολική Φραγκίστα Ευρυτανίας
Θάνατος28 Σεπτεμβρίου 1946 (72 ετών)
ΕθνότηταΕλληνική
ΣπουδέςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Γεώργιος Καφαντάρης (13 Οκτωβρίου 1873 - 28 Αυγούστου 1946) ήταν Έλληνας πολιτικός, πρωθυπουργός κατά το 1924, και πολλές φορές υπουργός, ενεργός στην πολιτική από το 1905 μέχρι το 1945.

Βιογραφία

Καταγωγή

Γεννήθηκε στις 13/26 Οκτωβρίου του 1873 στη Ανατολική Φραγκίστα Ευρυτανίας. Ήταν πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνου Καφαντάρη. Αδέλφια του ήταν ο Δημοσθένης, ο Δημήτρης, η Ελένη, η Ασπασία, και η Ουρανία. Ο παππούς του Εμμανουήλ Καφαντάρης μετά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης μετέβη από τη Σμύρνη στο Ναύπλιο για να μετάσχει στην Ελληνική Επανάσταση. Ο πατέρας του είχε διατελέσει πολλές φορές δήμαρχος στο Κέράσοβο μέχρι το 1912. Με την πολιτική είχε ασχοληθεί και ο πατέρας της μητέρας του, Ιωάννης . Μηλιάς ως δήμαρχος του δήμου Απεραντίων και είχε συμμετάσχει στην πολιορκία του Μεσολογγίου. [1]

Παιδικά χρόνια-σπουδές

Έζησε τα παιδικά χρόνια στην Ανατολικη Φραγκίστα. Τέλειωσε το Ελληνικό Σχολείο Κεράσοβου το 1885 και γράφτηκε στο Γυμνάσιο Μεσολογγίου. [2]Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και αποφοίτησε το 1895. Τον επόμενο χρόνο διορίστηκε δικηγόρος στο Μεσολόγγι. και μετέφερε τη δικηγορική δράση του στο Καρπενήσι όπου ιδρύθηκε Πρωτοδικείο Ευρυτανίας [3]

Πολιτική δράση

Στην επιλογή ανάμειξης στα πολιτικά βάρυνε η οικογενειακή παράδοση. Γιος και εγγονός δημάρχου, συνόδευε το πατέρα του σε περιοδείες υιοθέτησε την άποψη του πάτερα του πως όποιος δεν πολιτέυεται δεν πρέπει να ζει.[4] Στις εκλογές του 1902 ο Καφαντάρης συμμετείχε με το κοινό ψηφοδέλτιο των ζαϊμικών Χατζόπουλου, Θεοτοκικών Αλεξανδρόπουλου και Σερπανού και Δεληγιαννικών Τσιτσάρα, αλλά απέτυχε. Το 1905 συμμετείχε πάλι σε μικτό συνδυασμό και εκλέχτηκε βουλευτής Δεν συμμετείχε ως ανεξάρτητος αλλά ως δηλιγιαννικός. Μάλιστα μετά τη δολοφονία του Δηλιγιάννη συμμετείχε σε σύσκεψη δηλιγιαννικών βουλευτών. Έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης σε κυβέρνηση Δ. Ράλλη, ενώ προσχώρησε σε Νεοελληνικό Κόμμα Δ. Ράλλη.[5] Η πολιτική του διαδρομή από το θεοτοκικό κόμμα στο δηλιγιαννικό και μετά στο ραλλικό είναι προϊόν δυσπιστίας προς τα παλαιά κόμματα, εξασφάλισης τοπικών ισορροπιών και εκλογικών σκοπιμοτήτων. Το Ραλλικό κόμμα θα γινόταν, τέλος, η τρίτη δύναμη.[6] Στις πρώτες εκλογές του 1910 δεν εξελέγη βουλευτής, αλλά στις εκλογές του τέλους του 1910 δεν συμμετείχε ακολουθώντας την απόφαση του κόμματους του Δ. Ράλλη.[7] Η κοινοβουλευτική δράση του όλη αυτην την περίοδο είναι έκφραση αφοσίωσης σε εκσυγχρονιστικές αντιλήψεις: εισαγωγη ευρείας περιφέρειας για την πάταξη πελατειακών σχέσεων, η υπεράσπιση της δημοτικής γλώσσας.[8]Μετά τις εκλογές Νοεμβρίου 1910 εγκαταλείπει το Ραλλικό κόμμα και προσχωρεί στο Κόμμα των Φιλελευθέρων. Έτσι στις 14/27 Μαΐου 1911 διορίστηκε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Οικονομικών από τον Λάμπρο Κορομηλά, Υπουργό Οικονομικών του Βενιζέλου.[9] Τον Φεβρουάριο του 1912 συμπεριλήφθηκε στο συνδυασμό Αιτωλοακαρνανίας του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Στις εκλογές της της 11ης/24ης Μαρτίου 1912 εξελέγη βουλευτής για τρίτη φορά.[10] Με την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων συμμετείχε στις επιειρήσεις απελευθέρωσης της Χίου, επειδή όμως ξεκίνησε τις εργασίες της η Βουλή επέστρεψε.[11]

Το 1915 διορίστηκε υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Βενιζέλου. Η θητεία του ήταν σύντομη: από τις 10/23 Αυγούστου έως τις 24 Σεπτεμβρίου/7 Οκτωβρίου 1915. Στη διάρκεια της θητείας του πέτυχε την ψήφιση νόμου Περί επιβολής τέλους χρήσεως πλατειών και πεζοδρομιών υπέρ του Δήμου Αθηναίων , ενώ κατάρτησε κατάλογο υποψηφίων νομαρχών [12] Το 1917 κατέθεσε στη Βουλή σαφή ομολογία υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας.[13]και ήταν «ο πρώτος Έλληνας πολιτικός του αστικού χώρου που στράφηκε κατά του θεσμού της βασιλείας»[14] το 1919 έγινε υπουργός Γεωργίας (Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1917).Στη διάρκεια της Υπουργείας του προχώρησε σε νομοθετικές παρεμβάσεις (νόμος 2052 που καταργούσε τον 1072) και με τον οποίο αποκέντρωνε τη διαδικασία απαλλοτριώσεως, καθόριζε τους γενικούς κανόνες για τον καθορισμό της καταβλητέας αποζημίωσης στους ιδιοκτήτες και έκανε πιο ξεκάθαρη τη διάκριση ανάμεσα σε γεωργικές οικογένειες και επαγγελματίες σε σχέση με την έκταση του κλήρου.Έτσι στην έδρα κάθε πρωτοδικείου δημιουργείτο επιτροπή που θα ρύθμιζε τα των απαλλοτριώσεων.[15]

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή

Τον Ιανουάριο του 1924 έγινε υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Βενιζέλου του 1924 και αμέσως μετά πρωθυπουργός (Κυβέρνηση Γεωργίου Καφαντάρη 1924). Στη συνέχεια (1924) ίδρυσε το Κόμμα των Προοδευτικών Φιλελευθέρων, το οποίο μετονομάζεται από το 1928 σε Προοδευτικό Κόμμα[16]. Στις 6 Φεβρουαρίου 1924 ορκίστηκε η κυβέρνησή του καταθέτοντας σχεδόν αμέσως στη Βουλή νομοσχέδιο για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος που θα έλυνε το καθεστωτικό. Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος απηύθηνε διάβημα στον Καφαντάρη με το οποίο του δήλωνε πως ήταν αποφασισμένος να εγκαθιδρύσει Δημοκρατία με κάθε τρόπο. Τελικά ο Καφαντάρης παραιτήθηκε στις 6 Μαρτίου 1924. Ελπίζοντας σε μια υποστήριξη του Βενιζέλου δήλωνε πως δεν θα υποχωρούσε σε εκβιασμούς. [17]Τον Δεκέμβριο του 1929 βρέθηκε πολύ κοντά στην εκλογή του ως προέδρου της Δημοκρατίας και όταν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας ναύαρχος Παύλος Κουντουργιώτης υπέβαλε την παραίτησή του από το αξίωμα επικαλούμενος λόγους υγείας και ηλικίας. [18]

Στη Μεταξική δικτατορία

Στη δικτατορία του Μεταξά εξορίστηκε μέχρι και το θάνατο του δικτάτορα.[19] Στις 20 Γενάρη του 1938 συλλαμβάνεται και μεταφέρθηκε στη Ζάκυνθο.[20]

Στην κατοχική περίοδο

Το καλοκαίρι του 1941 ο Δημήτρης Γληνός αρχικά, ο Λευτέρης Αποστόλου και ο Θανάσης Χατζής στη συνέχεια ήλθαν σε κάποιες πρώτες επαφές με τον Καφαντάρη, αλλά άκαρπες. Οι επαφές συνεχίστηκαν και μετά την ίδρυση του Ε.Α.Μ και σύμφωνα με τη μαρτυρία του Χατζή δεν ήταν τόσο αρνητικός απέναντί τους. Για τον Ναπολέοντα Ζέρβα, «είχε τη χειρότερη γνώμη, ακριβώς διότι τον εγνώριζε από την ανάμειξή του στα στρατιωτικά κινήματα»[21] Από τον Οκτώβριο του 1941 ήταν σοβαρά άρρωστος και μετά την άνοιξη του 1942 σχεδόν μόνιμα καθηλωμένος στο κρεβάτι του κι από τα μέσα του 1944 έως την αποχώρηση των Γερμανών υπό αστυνομική επιτήρηση στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός[22] Αν με το Ε.Α.Μ δεν συνεργάζεται, με τις εξόριστες ελληνικές κυβερνήσεις δεν παρέχει οποιαδήποτε πολιτική κάλυψη.[23]

Μεταπελευθερωτικά

Στις παραμονές της απελευθέρωσης διαπιστώνει πως ο κύριος κίνδυνος προέρχεται από την ένοπλη δύναμη του ΕΛΑΣ ζητώντας μάλιστα τη λήψη μέτρων γι' αυτό. Όμως με την άφιξη των πραιτωριανών του βασιλιά-η φράση του Καφαντάρη-δηλαδή της Ορεινής Ταξιαρχίας, ανησυχεί για αρνητικές εξελίξεις από την αντίθετη πλευρά.[24] Έγινε αντιπρόεδρος στην κυβέρνηση Σοφούλη. Απεβίωσε στις 28 Αυγούστου του 1946[25].

Απόδοση τιμών

Ο πρώην Πρωθυπουργός τιμάται ακόμα και σήμερα στην γενέτειρά του. Κάθε δύο χρόνια στην Ανατολική Φραγκίστα Ευρυτανίας, αρχές Αυγούστου, λαμβάνουν χώρα τα "Καφαντάρεια" , πολιτιστικές εκδηλώσεις υπό την αιγίδα του Δήμου Φραγκίστας και του Ιδρύματος Γεώργιος Καφαντάρης" εγκαινιάστηκε στις 20 Ιουνίου 2010 προς τιμήν του στην Ανατολική Φραγκίστα Ευρυτανίας με δωρεά του Κωνσταντίνου Πανουργιά. Πρόεδρος του Ιδρύματος από τις 10 Δεκεμβρίου 2009 έως και σήμερα είναι ο Κωνσταντίνος Κωστόπουλος.

Παραπομπές

  1. Κλεομένης Κουτσούκης, «Ο Γεώργιος Καφαντάρης ως πολιτικός ηγέτης. Διαμόρφωση και εξέλιξη της προσωπικότητάς του (1873-1946)», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.60-61Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ. 1
  2. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.1
  3. Κλεομένης Κουτσούκης, «Ο Γεώργιος Καφαντάρης ως πολιτικός ηγέτης. Διαμόρφωση και εξέλιξη της προσωπικότητάς του (1873-1946)», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.61, 63Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.1
  4. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.4, 5
  5. Μιχάλης Σταφυλάς, Γεώργιος Καφαντάρης. Μια ζωή στις επάλξεις της Δημοκρατίας,εκδ. Στεφ. Βασιλόπουλος, Αθήνα, 2005,σελ.35 Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.7
  6. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.8
  7. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.11
  8. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.14
  9. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.15
  10. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.15
  11. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.16-17
  12. Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012, σελ.22
  13. Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936,μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος, τομ.Β΄, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2004, σελ.905
  14. Ισμήνη Κριάρη-Κατράνη, «Η συμβολη του Γεώργιου Καφαντάρη στην εξέλιξη των πολιτειακών θεσμών (1915-1946)», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.150 κ.εξ
  15. Καίτη Αρώνη-Τσίχλη, «Θέσεις και συμβολή του Γ. Καφαντάρη στην επίλυση του αγροτικού ζητήματος», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.214-215
  16. Σωτήρης Καραγιάννης, «Η αποχή του Προοδευτικού κόμματος από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 και ο αντίκτυπός της στον Κεντρώο χώρο», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.116
  17. Θάνος Βερέμης, «Οι στρατιωτικοί και ο Γεώργιος Καφαντάρης» στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.143 κεξ.
  18. Σωτήρης Ριζάς, «Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η υποψηφιότητά του για την Προεδρία της Δημοκρατίας (Δεκέμβριος 1929)», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.169
  19. Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.93
  20. Μιχάλης Σταφυλάς, Γεώργιος Καφαντάρης. Μια ζωή στις επάλξεις της Δημοκρατίας,εκδ. Στεφ. Βασιλόπουλος, Αθήνα, 2005, σελ.351
  21. Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ. 94,96
  22. Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.97
  23. Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.98
  24. Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.98-99
  25. Μιχάλης Σταφυλάς, Γεώργιος Καφαντάρης. Μια ζωή στις επάλξεις της Δημοκρατίας,εκδ. Στεφ. Βασιλόπουλος, Αθήνα, 2005,σελ.433 Για το πως κάλυψε ο Τύπος της εποχής τον θάνατό του δες στο ίδιο,σελ.433-439

Πηγές

  • Μανόλης Κούμας, Γεώργιος Καφαντάρης, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2012
  • Θάνος Βερέμης, «Οι στρατιωτικοί και ο Γεώργιος Καφαντάρης» στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.141-150
  • Μιχάλης Σταφυλάς, Γεώργιος Καφαντάρης. Μια ζωή στις επάλξεις της Δημοκρατίας,εκδ. Στεφ. Βασιλόπουλος, Αθήνα, 2005
  • Κλεομένης Κουτσούκης, «Ο Γεώργιος Καφαντάρης ως πολιτικός ηγέτης. Διαμόρφωση και εξέλιξη της προσωπικότητάς του (1873-1946)», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.47-77
  • Αντώνης Μακρυδημήτρης, Οι υπουργοί των εξωτερικών της Ελλάδας 1829-2000, εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 2000, σελ.82-83
  • Γιάννης Γιαννουλόπουλος, «Από το μεσοπόλεμο στη Βάρκιζα: οι περιπέτειες του πολιτικού λόγου του Γεώργιου Καφαντάρη», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.91-112
  • Σωτήρης Καραγιάννης, «Η αποχή του Προοδευτικού κόμματος από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 και ο αντίκτυπός της στον Κεντρώο χώρο», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.113-139
  • Σωτήρης Ριζάς, «Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η υποψηφιότητά του για την Προεδρία της Δημοκρατίας (Δεκέμβριος 1929)», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.169-187
  • Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936,μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος, τομ.Β΄, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2004
  • Ισμήνη Κριάρη-Κατράνη, «Η συμβολη του Γεώργιου Καφαντάρη στην εξέλιξη των πολιτειακών θεσμών (1915-1946)», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.151-166
  • Καίτη Αρώνη-Τσίχλη, «Θέσεις και συμβολή του Γ. Καφαντάρη στην επίλυση του αγροτικού ζητήματος», στο: Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ο Γεώργιος Καφαντάρης και η εποχή του 1873-1946- Πρακτικά Συνεδρίου (Καρπενήσι 26, 27, 28 Μαΐου 1988, Αθήνα, 1991, σελ.219-223