Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1917

Τρίτη κυβέρνηση Βενιζέλου

Βασιλευομένη Δημοκρατία
Ημερομηνία σχηματισμού	14 Ιουνίου 1917
Ημερομηνία διάλυσης	4 Νοεμβρίου 1920
Πρόσωπα και δομές
Αρχηγός Κράτους	Αλέξανδρος Α΄ της Ελλάδας (έως 12/25 Οκτωβρίου 1920) Αντιβασιλέας Παύλος Κουντουριώτης
Πρόεδρος Κυβέρνησης	Ελευθέριος Βενιζέλος
Αντιπρόεδρος Κυβέρνησης	Εμμανουήλ Ρέπουλης
Συνολικός αριθμός Μελών	18
Κατάσταση στο νομοθετικό σώμα	Κυβέρνηση επιβεβλημένη από την Αντάντ
Ιστορία
Εκλογές	Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Δεκεμβρίου 1915
Απερχόμενες εκλογές	Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1920
Θητεία νομοθετικού σώματος	12 Ιουλίου 1917 - 10 Σεπτεμβρίου 1920 (Κ κοινοβουλευτική περίοδος, Βουλή των «Λαζάρων»)
Προηγούμενη	Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης & Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1917
Διάδοχη	Κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη 1920

Η Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1917 (Ιούνιος 1917 – Νοέμβριος 1920) αντικατέστησε την Κυβέρνηση Ζαΐμη, μετά την εκθρόνιση του βασιλιά Κωνσταντίνου και την ανάληψη των βασιλικών καθηκόντων από τον Αλέξανδρο Α΄, όπως είχαν επιβάλλει οι Αγγλογάλλοι (και συγκεκριμένα ο απεσταλμένος τους στην Ελλάδα, Κάρολος Ζοννάρ), - και ανέλαβε την διακυβέρνηση του ενωμένου και πάλι κράτους.
Στις 15 Ιουνίου κηρύττει επίσημα τον πόλεμο εναντίων των Κεντρικών Δυνάμεων, επισημοποιώντας έτσι την «Κήρυξη πολέμου» που είχε ανακοινώσει η Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, στις 10 Νοεμβρίου 1916.
Ο Βενιζέλος, επιζητώντας την λειτουργία του Κοινοβουλίου και πάλι ζήτησε και πήρε από τον βασιλιά Αλέξανδρο - με το βασιλικό διάταγμα της 29ης Ιουνίου του 1917 - την επανέναρξη των εργασιών της Βουλής. Μάλιστα, επιθυμώντας μια Βουλή με όσο το δυνατόν περισσότερους προσκείμενους στο κόμμα του βουλευτές, πέτυχε την επανασύσταση της Βουλής του Μαΐου στην οποία το κόμμα των Φιλελευθέρων είχε την πλειοψηφία των εδρών. Αυτή η "νεκρανάσταση" της προ-τελευταίας Βουλής, ονομάστηκε σκωπτικά από τον Τύπο, Βουλή των Λαζάρων.

Τυπικά, μόνο, αυτή η Κυβέρνηση σηματοδότησε το τέλος του Εθνικού Διχασμού. Ο Βενιζέλος, προκήρυξε εκλογές για τις 20 Οκτωβρίου του 1920, μετά την υπογραφή της νικηφόρας για την Ελλάδα συνθήκης των Σεβρών, αλλά ο ξαφνικός θάνατος του βασιλιά Αλέξανδρου, ανέβαλλε την πραγματοποίησή τους για την 1η Νοεμβρίου του 1920, ενώ προσωρινά, ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, έγινε Αντιβασιλέας.

Επιβολή Στρατιωτικού Νόμου

Στις 20 Ιουλίου 1917 η κυβέρνηση, ενεργοποιώντας τον νόμο 4068 (ΔΞΘ') του 1912 κήρυξε τους νομούς Αττικοβοιωτίας σε «κατάσταση πολιορκίας». Σύμφωνα με τον παραπάνω νόμο, όταν μια περιοχή τεθεί σε κατάσταση πολιορκίας : «πάσαι οι εξουσίαι των πολιτικών αρχών, αι αναγόμεναι εις την τήρησιν της τάξεως και την αστυνομία, μεταβαίνουσι στην στρατιωτική αρχή. και «Τα στρατιωτικά δικαστήρια επιλαμβάνονται της καταδιώξεως πάντων των κατά της ασφαλείας του Κράτους, του πολιτεύματος και της δημοσίας τάξεως και ειρήνης αδικημάτων, οιαδήποτε και αν είναι η ιδιότης των αυτουργών ή των συνεργών.» Επιπροσθέτως, φυσική συνέπεια του παραπάνω νόμου ανεστάλη η ισχύς των άρθρων 5 :« κανείς δεν συλλαμβάνεται χωρίς δικαστικό ένταλμα», 6: «οι κατηγορούμενοι για πολιτικά εγκλήματα μπορούν να απελευθερωθούν με εγγύηση ενώ δεν μπορούν να προφυλακίζονται πέρα από 6 μήνες», 10: «δικαίωμα του συνέρχεσθαι», 11: «δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι», 12: «η κατοικία θεωρείται άσυλο», 14: «απαγόρευση λογοκρισίας του Τύπου», 20: «απόρρητο των επιστολών», και 95: «τα πολιτικά εγκλήματα δικάζονται από ενόρκους»
Ο Στρατιωτικός Νόμος έληξε τον Απρίλιο του 1920.

Οι Γούναρης, Πεσμαζόγλου και Μεταξάς παίρνουν το δρόμο της εξορίας, τον Ιούλιο/Αύγουστο του 1917

Γιορτή στο Παναθηναϊκό Στάδιο μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών

Σύνθεση υπουργικού συμβουλίου

• «Πρωθυπουργός» - («Πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου»): Ελευθέριος Βενιζέλος
• «Αντιπρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου»): Εμμανουήλ Ρέπουλης

• «Επί των Εξωτερικών υπουργός»: Νικόλαος Πολίτης

- από τις 13/12/1918 έως τις 20/11/1919 τον υπουργό αναπλήρωνε ο Αλέξανδρος Διομήδης

• «Επί της Δικαιοσύνης υπουργός»: Ιωάννης Τσιριμώκος
• «Επί των Εσωτερικών υπουργός»: Εμμανουήλ Ρέπουλης

- αντικαταστάθηκε στις 4/1/1918 από τον Κωνσταντίνο Ρακτιβάν

• «Επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας εκπαιδεύσεως υπουργός»: Δημήτριος Δίγκας
• «Επί των Οικονομικών υπουργός»: Μιλτιάδης Νεγρεπόντης
• «Επί της Εθνικής Οικονομίας υπουργός» : Κωνσταντίνος Σπυρίδης
• «Επί των Δημοσίων Συγκοινωνιών υπουργός»: Αλέξανδρος Παπαναστασίου
• «Επί της Γεωργίας και Δημοσίων κτημάτων υπουργός» : Ανδρέας Μιχαλακόπουλος

- αντικαταστάθηκε στις 9/1/1919 από τον Γεώργιο Καφαντάρη

• «Επί των Στρατιωτικών υπουργός»: Ελευθέριος Βενιζέλος
• «Επί των Ναυτικών υπουργός»: Παύλος Κουντουριώτης

- αντικαταστάθηκε στις 2/12/1919 από τον Αθανάσιο Μιαούλη

• «Επί του Επισιτισμού και Αυταρκείας υπουργός» : Λεωνίδας Εμπειρίκος

- αντικαταστάθηκε στις 22/1/1918 από τον Παναγιώτη Βουρλούμη

• «Επί της Περιθάλψεως υπουργός»: Σπυρίδων Σίμος
• «Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου» : Εμμανουήλ Ρέπουλης

αντικαταστάθηκε στις 9/1/1919 από τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο

Κυβερνητικό έργο

Από τις πρώτες πράξεις της νέας κυβέρνησης, ήταν η ίδρυση δυο νέων υπουργείων.
Το πρώτο, ονομάστηκε «Υπουργείο Γεωργίας και Δημοσίων κτημάτων». Στο υπουργείο αυτό, μεταφέρθηκαν τα τμήματα, «Γεωργίας», «Γεωργικής Οικονομίας», «Δασών», «Αλιείας», «Ζωοτεχνικής και Κτηνιατρικής υπηρεσίας» από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, καθώς και η «Διεύθυνση δημοσίων κτημάτων» από το Υπουργείο Οικονομικών. Στο νέο υπουργείο, δημιουγήθηκε και η διεύθυνση «Εσωτερικού αποικισμού», που σκοπό είχε την παροχή υλικο-τεχνικής βοήθειας στους πρόσφυγες που ήθελαν να ασχοληθούν με την πρωτογενή παραγωγή.
Το δεύτερο υπουργείο ονομάστηκε «Υπουργείο Περιθάλψεως». Σκοπός του υπουργείου αυτού ήταν η μέριμνα για τους νεοεισερχόμενους πρόσφυγες μετά τις εδαφικές αλλαγές λόγω του πολέμου, καθώς και για τους επιστρατευμένους. Το υπουργείο αυτό ανέλαβε εκτός των άλλων να διαχειρίζεται και να απονέμει το χρηματικό επίδομα στις οικογένειες των επιστρατευμένων, και να προσελκύει νέους εθελοντές στρατιώτες.
Τον Ιανουάριο του 1918, δημιουργήθηκε η θέση του «Υπουργού άνευ Χαρτοφυλακίου», υπουργός με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ενός υπουργού, αλλά χωρίς εκ των προτέρων καθορισμένο χαρτοφυλάκιο. Ο πρώτος υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου, ο οποίος είχε και την θέση του αντι -προέδρου της κυβέρνησης σε περίπτωση απουσίας ή ασθένειας του πρωθυπουργού ήταν ο Εμμανουήλ Ρέπουλης, ο πιο στενός συνεργάτης του Βενιζέλου, γνωστός στους πολιτικούς κύκλους και ως "Υποβενιζέλος".