Ο Πιανίστας (ταινία)

Ο Πιανίστας
Σκηνοθεσία	Ρόμαν Πολάνσκι
Παραγωγή	Ρόμαν Πολάνσκι, Ρόμπερτ Μπενμούσα, Αλέν Σάρντ
Σενάριο	Αυτοβιογραφία: Βλαντισλάβ Σπίλμαν,; Σενάριο: Ρόναλντ Χάργουντ
Βασισμένο σε	The Pianist και Śmierć Miasta
Πρωταγωνιστές	Έιντριεν Μπρόντι; Τόμας Κρέτσμαν
Μουσική	Β. Κίλαρ, Φρεντερίκ Σοπάν
Φωτογραφία	Πάβεου Έντελμαν
Μοντάζ	Hervé de Luze
Ενδυματολόγος	Anna B. Sheppard
Εταιρεία παραγωγής	StudioCanal, Canal+, Babelsberg Studio, RP Productions, Heritage Film και Runteam Productions
Διανομή	Focus Features
Πρώτη προβολή	24 Μαΐου 2002 (Κάννες); 6 Σεπτεμβρίου 2002 ; 19 Οκτωβρίου 2002 ; 3 Ιανουαρίου 2003
Διάρκεια	150 λεπτά
Προέλευση	Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Πολωνία
Γλώσσα	Αγγλική
	δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Πιανίστας είναι μια ταινία του Ρόμαν Πολάνσκι, παραγωγής 2002, με πρωταγωνιστή τον Έντριαν Μπρόντι. Αποτελεί κινηματογραφική μεταφορά της ομώνυμης αυτοβιογραφίας του Εβραίου Πολωνού μουσικού, Βουαντίσουαφ Σπίλμαν (Wladyslaw Szpilman, 1911 – 2000 ).

Η ταινία βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ των Καννών με τον Χρυσό Φοίνικα, ενώ διεκδίκησε επτά βραβεία της Ακαδημίας Κινηματογράφου (Όσκαρ), ανάμεσα στα οποία και αυτό της καλύτερης ταινίας. Τελικά κέρδισε τρία: Καλύτερης σκηνοθεσίας, Διασκευασμένου Σεναρίου και Α’ Ανδρικού Ρόλου, με τον Μπρόντι να αποτελεί το νεαρότερο ηλικιακά ηθοποιό που έχει λάβει το βραβείο αυτό. Αξιοσημείωτο είναι επίσης πως η ταινία κέρδισε επίσης επτά Βραβεία Σεζάρ, ανάμεσα στα οποία αυτά της Καλύτερης ταινίας, Καλύτερης σκηνοθεσίας και Α’ Ανδρικού Ρόλου, χαρίζοντας στον Μπρόντι ακόμη μια ασυνήθιστη πρωτιά: αυτή του πρώτου Αμερικανού που παίρνει αυτή τη διάκριση.

Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Βουαντίσουαφ Σπίλμαν, ένας διάσημος Εβραιοπολωνός πιανίστας που δουλεύει στον ραδιοφωνικό σταθμό της Βαρσοβίας, βλέπει τον κόσμο του να καταρρέει με το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και την εισβολή των Γερμανών στην Πολωνία, τον Σεπτέμβριο του 1939. Αφού ο ραδιοφωνικός σταθμός καταστρέφεται από τις εκρήξεις, ο Βουαντίσουαφ επιστρέφει σπίτι όπου και μαθαίνει ότι η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία έχουν κηρύξει πόλεμο ενάντια στη Γερμανία. Πιστεύοντας ότι ο πόλεμος θα τελειώσει γρήγορα, αυτός και η οικογένειά του γιορτάζουν το γεγονός.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής που λαμβάνει χώρα τους επόμενους μήνες, οι συνθήκες διαβίωσης των Εβραίων σταδιακά χειροτερεύουν και τα δικαιώματά τους περιορίζονται: κάθε οικογένεια επιτρέπεται να έχει ένα ελάχιστο χρηματικό ποσό, όλοι πρέπει να φοράνε ένα περιβραχιόνιο με το Αστέρι του Δαβίδ για να ξεχωρίζουν και να υπομένουν αδιαμαρτύρητα διάφορες ταπεινώσεις. Ώσπου τελικά το 1940 συγκεντρώνονται όλοι στο Γκέτο της Βαρσοβίας. Εκεί αντιμετωπίζουν την πείνα, την καταδίωξη και τον εξευτελισμό από τους Ναζί και τον συνεχή φόβο του θανάτου ή του βασανισμού. Σύντομα, τους πηγαίνουν στις εγκαταστάσεις εξολόθρευσης στην Τρεμπλίνκα. Ο Βουαντίσουαφ σώζεται την τελευταία στιγμή από έναν αστυνομικό του εβραϊκού γκέτο, που τυγχάνει να είναι οικογενειακός φίλος. Μακριά πλέον από την οικογένειά του, παραμένει στο γκέτο ως εργάτης-σκλάβος στις γερμανικές μονάδες κατασκευής, ενώ αργότερα αφήνεται στη βοήθεια όσων μη-Εβραίων γνωστών του τον θυμούνται ακόμα.

Όσο ζει κρυμμένος, γίνεται μάρτυρας πολλών θηριωδιών που διαπράττουν τα Ες-Ες, όπως μαζικές δολοφονίες, ξυλοδαρμούς και εμπρησμούς. Παρακολουθεί, επίσης, την επανάσταση που λαμβάνει χώρα στο γκέτο, χωρίς να μπορεί να προσφέρει ή να αντιδράσει με άλλο τρόπο. Τελικά, τα Ες-Ες μπαίνουν με τη βία στο γκέτο και σκοτώνουν όλους σχεδόν τους εναπομείναντες αντάρτες. Ανάμεσα στις τρομακτικές σκηνές που εκτυλίσσονται γίνεται μια αναφορά στη δράση του Γιόζεφ Μπλος, ενός αξιωματικού των Ες-Ες γνωστού σήμερα για τις ιδιαίτερα βάναυσες πράξεις του. Χαρακτηριστικά, συγκεντρώνει και εκτελεί μια ομάδα Εβραίων που έμοιαζαν αρκετά μεγάλοι ή αδυνατισμένοι για να δουλέψουν. Σε κάποια άλλη σκηνή, η απάντησή του σε μια νεαρή μητέρα που τον ρωτά πού πηγαίνουν τα τρένα είναι ένας εξ επαφής πυροβολισμός.

Έναν χρόνο μετά, η ζωή στη Βαρσοβία γίνεται όλο και χειρότερη. Η πολωνική αντίσταση γνωρίζει αποτυχίες ενάντια στη γερμανική κατοχή, κάτι που οδηγεί στη ραγδαία μείωση του πληθυσμού. Ο Σπίλμαν, στο μεταξύ, αγγίζει τον θάνατο λόγω αρρώστιας (ίκτερου) και υποσιτισμού. Μετά την απομάκρυνση όλου του πληθυσμού της Βαρσοβίας και των Γερμανών λόγω του ρωσικού στρατού που πλησιάζει, μένει εντελώς μόνος.

Τριγυρνά στα λιγοστά σπίτια που δεν έχουν καταστραφεί εντελώς και ψάχνει για φαγητό. Ενώ προσπαθεί απεγνωσμένα να ανοίξει μια κονσέρβα, διαπιστώνει με τρόμο πως κάποιος τον παρακολουθεί. Ωστόσο δεν ήταν η περίπολος, αλλά ένας ένστολος Γερμανός, ο Βιλμ Χόζενφελτ. Ο Σπίλμαν έχει παραλύσει στην ιδέα του θανάτου, αλλά ο Γερμανός τού ζητά απλά να του παίξει κάτι στο πιάνο. Ο Σπίλμαν, μια σκιά πλέον του παλιού εαυτού του, παίζει την Μπαλάντα σε Σολ Μινόρε του Σοπέν. Ο Γερμανός, συγκινημένος, του επιτρέπει να συνεχίσει να κρύβεται στη σοφίτα και του φέρνει τακτικά φαγητό, σώζοντάς του τη ζωή.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, οι Γερμανοί αναγκάζονται να υποχωρήσουν λόγω του Κόκκινου Στρατού. Στην τελευταία τους συνάντηση, ο Γερμανός ρωτά τον Σπίλμαν το όνομά του και, όταν εκείνος του απαντά, σχολιάζει πως είναι ταιριαστό όνομα για πιανίστα (το Szpilman είναι ομόφωνο του γερμανικού spielmann που σημαίνει «αυτός που παίζει») και του υπόσχεται πως θα τον ακούει στο ραδιόφωνο. Επίσης του δίνει το σακάκι του, κάτι που παραλίγο να αποβεί μοιραίο, αφού οι Πολωνοί τον νομίζουν για Γερμανό και τον πυροβολούν. Όταν αντιλαμβάνονται ότι είναι Πολωνός, τον ρωτούν γιατί φοράει γερμανικό σακάκι και εκείνος απαντά απλά: «κρυώνω».

Σε ένα κοντινό στρατόπεδο συγκέντρωσης, ο Γερμανός ευεργέτης του Σπίλμαν βρίσκεται εκεί μαζί με πολλούς άλλους Γερμανούς και παρακαλεί έναν Πολωνό μουσικό να μιλήσει στον Σπίλμαν για να τον βοηθήσει. Ο Σπίλμαν, που πλέον εργάζεται ξανά στον ραδιοφωνικό σταθμό, φτάνει πολύ αργά. Όλοι οι αιχμάλωτοι έχουν μεταφερθεί χωρίς να αφήσουν ίχνος πίσω τους.

Στην τελευταία σκηνή της ταινίας, ο Βουαντίσουαφ Σπίλμαν θριαμβεύει παίζοντας Σοπέν μπροστά σε ένα μεγάλο κοινό. Στους τίτλους τέλους μαθαίνουμε πως ο Σπίλμαν παρέμεινε στη Βαρσοβία, όπου πέθανε το 2000 σε ηλικία 88 ετών, και πως ο Γερμανός ευεργέτης του πέθανε το 1952 σε ένα Σοβιετικό στρατόπεδο.

Όπως γνωρίζουμε, ο Χόζενφελτ πέθανε μετά από απάνθρωπα βασανιστήρια επτά χρόνων, σε κατάσταση πλήρους ψυχικής διαταραχής, έχοντας επίσης υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο Σπίλμαν τον έψαχνε για έναν χρόνο. Το 1950 έμαθε το όνομά του και προσπάθησε να τον απελευθερώσει, χωρίς όμως επιτυχία. Το 1957 επισκέφθηκε την οικογένειά του στη Δυτική Γερμανία.

Διανομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ηθοποιός	Ρόλος
Έιντριεν Μπρόντι	Βουαντίσουαφ Σπίλμαν
Τόμας Κρέτσμαν	Βιλμ Χόσενφελντ
Φρανκ Φίνλεϋ	Πατέρας
Μωρίν Λίπμαν	Μητέρα
Εμίλια Φοξ	Ντορότα
Εντ Στόπαρντ	Χένρικ
Τζούλια Ράινερ	Ρετζίνα
Τζέσικα Κέιτ Μέιερ	Χαλίνα
Μίκαλ Ζεμπρόφσκι	Γιούρεκ

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία ήταν προσωπική υπόθεση για τον σκηνοθέτη Ρόμαν Πολάνσκι, που ξέφυγε από το γκέτο της Κρακοβίας όντας παιδί, μετά τον θάνατο της μητέρας του. Έζησε στον αχυρώνα ενός αγρότη μέχρι το τέλος του πολέμου. Ο πατέρας του άγγιξε τον θάνατο στα στρατόπεδα, αλλά τελικά επανενώθηκε με τον γιο του μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.

Η κινηματογράφηση της ταινίας ξεκίνησε στις 9 Φεβρουαρίου 2001 στο Πότσδαμ της Γερμανίας. Το γκέτο της Βαρσοβίας και η πόλη που το περιτριγύριζε δημιουργήθηκαν σε στούντιο, όπως ακριβώς έδειχναν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Παλαιοί σοβιετικοί στρατώνες χρησιμοποιήθηκαν για να αναδημιουργηθεί η πόλη, καθώς επρόκειτο να καταστραφούν έτσι κι αλλιώς.

Οι πρώτες λήψεις έγιναν στους παλιούς στρατώνες. Λίγο μετά, οι δημιουργοί μεταφέρθηκαν σε μια βίλα στο Πότσδαμ, που αναπαράστησε το σπίτι όπου ο Σπίλμαν συνάντησε τον Χόσενφελτ. Στις 2 Μαρτίου 2001, τα γυρίσματα μεταφέρθηκαν σε ένα εγκαταλελειμμένο στρατιωτικό νοσοκομείο στο Μπέλιτς της Γερμανίας. Εκεί γυρίστηκαν οι σκηνές κατά τις οποίες οι στρατιώτες καταστρέφουν το νοσοκομείο με φλογοβόλα. Στις 15 Μαρτίου επέστρεψαν στο πρώτο στούντιο. Η πρώτη σκηνή που γυρίστηκε εκεί αφορούσε την αντίσταση των Εβραίων του Γκέτο, η οποία τελικά κατανικήθηκε από τους Ναζί. Η σκηνή ήταν πολύπλοκη και απαιτητική τεχνικά, καθώς περιλάμβανε επικίνδυνες σκηνές και εκρήξεις. Τα γυρίσματα στο στούντιο έλαβαν τέλος στις 26 Μαρτίου και ξανάρχισαν στη Βαρσοβία στις 29 Μαρτίου. Η Πράγα επιλέχθηκε για γυρίσματα καθώς έχει αρκετά κτίρια της εποχής. Το τμήμα καλλιτεχνικής διεύθυνσης βασίστηκε σε αυτά για να αναπλάσει την Πολωνία της εποχής με πινακίδες και αφίσες της περιόδου. Πρόσθετες λήψεις έγιναν γύρω από τη Βαρσοβία. Η σκηνή όπου ο Σπίλμαν, η οικογένειά του και εκατοντάδες Εβραίοι περιμένουν για να μεταφερθούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης γυρίστηκε στην τοπική Στρατιωτική Ακαδημία.

Η κινηματογράφηση ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2001 και ακολούθησαν μήνες πρόσθετης επεξεργασίας στο Παρίσι, όπου ο Πολάνσκι γεννήθηκε και πλέον κατοικεί μόνιμα.

Κυκλοφορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πιανίστας έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ των Καννών, στις 24 Μαΐου 2002, όπου και κέρδισε τη μέγιστη διάκριση, τον Χρυσό Φοίνικα. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε στις 19 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, ενώ σε DVD από την Sony Pictures Home Entertainment Hellas στις 26 Μαΐου 2003 σε μια απλή έκδοση, χωρίς πρόσθετο περιεχόμενο πέραν του τρέιλερ. Το 2006, κυκλοφόρησε μια διπλή συλλεκτική έκδοση, ως μέρος της σειράς I love Cinema – Μαγεία από όλο τον κόσμο, ξανά από την Sony Pictures Home Entertainment Hellas, και ουσιαστικά ήταν μια σύμπτυξη της ευρωπαϊκής και της αμερικάνικης έκδοσης όσον αφορά τα extras. Στις 21 Οκτωβρίου 2007, κυκλοφόρησε ως ένθετο στην εφημερίδα Το Βήμα σε χάρτινη θήκη, χωρίς πρόσθετο περιεχόμενο.

Ενδιαφέρουσες πληροφορίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Έιντριεν Μπρόντι έχασε 14 κιλά για να υποδυθεί τον Βουαντίσουαφ Σπίλμαν, ακολουθώντας δίαιτα πείνας με νερόβραστα για έξι εβδομάδες.
Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ενώ έψαχνε τοποθεσίες στην Κρακοβία, ο Ρόμαν Πολάνσκι γνώρισε κάποιον άντρα που βοήθησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Ο σκηνοθέτης παρέχει τη φωνή του στον άντρα που περιμένει να περάσει τον δρόμο διαμαρτυρόμενος που η οδός Τζένταϊλ χτίστηκε μέσα στο γκέτο.
Τον ρόλο του Σπίλμαν διεκδίκησαν ανεπιτυχώς 1.400 άντρες σε οντισιόν στο Λονδίνο.
Τα έσοδα από την ολλανδική πρεμιέρα της ταινίας χαρίστηκαν στο σπίτι της Άννας Φρανκ.
Πρόκειται για την πρώτη ταινία που βραβεύτηκε ως η καλύτερη της χρονιάς στα Βραβεία Σεζάρ, χωρίς να ακούγεται σε αυτή ούτε μια γαλλική λέξη.
Η παραγωγή σταμάτησε για μία μέρα όταν πέθανε ένας από τους παραγωγούς, ο Ρεϊνιέρ Σάπερ. Η ταινία αφιερώθηκε στη μνήμη του.
Στην ταινία κάνει μια εμφάνιση ο εγγονός του πραγματικού Σπίλμαν.

Βραβεύσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βραβεία Ακαδημίας Κινηματογράφου (Όσκαρ)

Βράβευση:

Α’ Ανδρικής Ερμηνείας – Έιντριεν Μπρόντι
Σκηνοθεσίας – Ρόμαν Πολάνσκι
Διασκευασμένου Σεναρίου – Ρόναλντ Χάργουντ

Υποψηφιότητα:

Ταινίας – Ρόμαν Πολάνσκι, Ρόμπερτ Μπενμούσα, Αλέν Σάρντ
Κινηματογράφησης – Πάβελ Έντελμαν
Σχεδίασης κοστουμιών – Άννα Μπ. Σέπαρντ
Μοντάζ – Ερβέ ντε Λουζ

Βραβεία Ιαπωνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου

Βράβευση:

Ξενόγλωσσης ταινίας

Βραβεία BAFTA

Βράβευση:

Ταινίας – Ρόμαν Πολάνσκι, Ρόμπερτ Μπενμούσα, Αλέν Σάρντ
Βραβείο Σκηνοθεσίας Ντέιβιντ Λιν – Ρόμαν Πολάνσκι

Υποψηφιότητα:

Κινηματογράφησης – Πάβελ Έντελμαν
Α’ Ανδρικής Ερμηνείας – Έντριαν Μπρόντι
Διασκευασμένου Σεναρίου – Ρόναλντ Χάργουντ
Ήχου – Ζαν-Μαρί Μπλοντέλ, Ντην Χάμφρεϊς, Ζεράρ Χάρντυ
Βραβείο Άντονι Άσκουιθ για Μουσική Κινηματογραφικής Ταινίας – Β. Κίλαρ

Βραβεία Κύκλου Κριτικών Βοστώνης

Βράβευση:

Ταινίας
Ανδρικής Ερμηνείας – Έντριαν Μπρόντι
Σκηνοθεσίας – Ρόμαν Πολάνσκι

Critics Choice Awards

Υποψηφιότητα:

Ταινίας
Σκηνοθεσίας – Ρόμαν Πολάνσκι

Φεστιβάλ των Καννών

Βράβευση:

Χρυσός Φοίνικας – Ρόμαν Πολάνσκι

Βραβεία Σεζάρ

Βράβευση:

Ταινίας – Ρόμαν Πολάνσκι
Ανδρικής Ερμηνείας – Έντριαν Μπρόντι
Σκηνοθεσίας – Ρόμαν Πολάνσκι
Κινηματογράφησης – Πάβελ Έντελμαν
Μουσικής Κινηματογραφικής Ταινίας – Β. Κίλαρ
Σκηνικών – Άλλαν Στάρσκι
Ήχου – Ζαν-Μαρί Μπλοντέλ, Ντην Χάμφρεϊς, Ζεράρ Χάρντυ

Υποψηφιότητα:

Διασκευασμένου Σεναρίου – Ρόναλντ Χάργουντ
Κοστουμιών – Άννα Μπ. Σέπαρντ
Μοντάζ – Ερβέ ντε Λουζ

Βραβεία Σωματείου Σκηνοθετών Η.Π.Α. (D.G.A)

Υποψηφιότητα:

Εξαιρετικής επίδοσης στη Σκηνοθεσία Ταινίας – Ρόμαν Πολάνσκι

Ευρωπαϊκά Κινηματογραφικά Βραβεία

Βράβευση:

Κινηματογράφησης – Πάβελ Έντελμαν

Υποψηφιότητα:

Ταινίας – Ρόμαν Πολάνσκι
Κοινού για Ανδρική Ερμηνεία – Έντριαν Μπρόντι
Σκηνοθεσίας – Ρόμαν Πολάνσκι
Ταινίας – Ρόμαν Πολάνσκι, Ρόμπερτ Μπενμούσα, Αλέν Σάρντ

Χρυσές Σφαίρες

Υποψηφιότητα:

Δραματικής ταινίας
Ανδρικής ερμηνείας σε δραματική ταινία – Έντριαν Μπρόντι

Βραβεία Γκόγια

Βράβευση:

Ευρωπαϊκής Ταινίας – Ρόμαν Πολάνσκι

Βραβεία Εθνικής Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου

Βράβευση:

Ταινίας
Ανδρικής Ερμηνείας – Έντριαν Μπρόντι
Σκηνοθεσίας – Ρόμαν Πολάνσκι
Σεναρίου – Ρόναλντ Χάργουντ

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 europeanfilmawards.eu. 5727. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 www.europeanfilmacademy.org/2002.100.0.html. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2019.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Ο Πιανίστας (ταινία)

Επίσημη ιστοσελίδα. Αρχειοθετήθηκε 2005-11-26 στο Wayback Machine.
Η ιστοσελίδα της ταινίας στο IMDb.
History vs. Hollywood - The Pianist
Władysław Szpilman πληροφορίες και βιογραφία
United States Holocaust Memorial Museum - Szpilman's Warsaw: The History behind The Pianist

[1d6bd8694144d3865e5226a89793491b3e91f085-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 europeanfilmawards.eu. 5727. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021.

[4fb1bb70291ea47e3b54d5db5f36165911a48686-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 www.europeanfilmacademy.org/2002.100.0.html. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2019.

[1]

[2]