Λαγκάδια Αρκαδίας
Συντεταγμένες: 37°41′N 22°2′E / 37.683°N 22.033°E
Λαγκάδια | |
---|---|
![]() | |
Διοίκηση | |
Χώρα | Ελλάδα |
Δήμος | Γορτυνίας |
Γεωγραφία | |
Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
Νομός | Αρκαδίας |
Υψόμετρο | 966 |
Πληροφορίες | |
Ταχ. κώδικας | 220 03 |
Τηλ. κωδικός | 27950 |
Τα Λαγκάδια Αρκαδίας είναι ένα χωριό στη Γορτυνία, κτισμένο σε απότομη πλαγιά βουνού. Είναι η πατρίδα των Δεληγιανναίων, των Δημητρακόπουλων αλλά και άλλων αγωνιστών του 1821. Ονομαστοί σε όλη την Ελλάδα υπήρξαν οι Λαγκαδινοί κτίστες, με πλούσια αρχιτεκτονική παράδοση, η οποία είναι εμφανής και στο ίδιο το χωριό. Κατά την αρχαιότητα, από την περιοχή περνούσε η οδός που οδηγούσε στην Ολυμπία, όπου διεξάγονταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.[1][2]
Γεωγραφία
Το χωριό βρίσκεται 65 χλμ. ΒΔ. της Τρίπολης και 80 χλμ Α. του Πύργου. Είναι κτισμένο σε πλαγιά κλίσης 70 μοιρών, σε υψόμετρο 966 μέτρων και διατρέχεται από τρία ρέματα.[3] Το χωριό ορίζεται από τον εθνικό δρόμο στον Πάνω και στον Κάτω Μαχαλά. Ο Κάτω Μαχαλάς είναι μία ρεματιά, στην οποία κυλά το Λαγκαδιανό ποτάμι, ή Τουθόα κατά τον Παυσανία, που αποτελεί παραπόταμο του Λάδωνα.
Ιστορία
Υπάρχουν διάφοροι θρύλοι για την ίδρυση των Λαγκαδίων. Ένας από αυτούς αναφέρει ότι κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας (αρχές 13ου αι.) οι τεχνίτες που ανέλαβαν το χτίσιμο του κάστρου της Άκοβας, κατοίκησαν τη σημερινή περιοχή των Λαγκαδίων, όπου συνέχισαν να ασκούν από γενιά σε γενιά την τέχνη του χτίστη. Η θεωρία αυτή δεν είναι γενικά αποδεκτή λόγω της σχετικά μεγάλης απόστασης των δύο τοποθεσιών.[4]
Άλλη εκδοχή προέρχεται από τους Δεληγιανναίους, γνωστούς κοτζαμπάσηδες της περιοχής. Σύμφωνα με αυτήν, ένας πρόγονός τους ονόματι Πέτρος Λίτινος, υπήρξε γραμματέας του Αϊδίν Αγά κατά την κατάληψη της Πελοποννήσου από τον Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή. Για τις υπηρεσίες του έλαβε γαίες στην περιοχή της Γορτυνίας, όπου και κατοίκησε. Ο απόγονός του, ιερέας Ιωάννης Λίτινος θεωρείται συνοικιστής της Άνω Γειτονιάς των Λαγκαδίων.[5][6]
Άλλη άποψη είναι ότι το χωριό δημιουργήθηκε πιθανότατα γύρω στο 1500 από τη συνένωση μικρών οικισμών της περιοχής με βασικότερους τους οικισμούς Κρέσπη και Δραΐνα, που βρίσκονται σήμερα εντός των ορίων του χωριού. Το χωριό (ή ένα μέρος αυτού) αναφέρεται για πρώτη ίσως φορά με το όνομα «Λαγκάδια» σε Οθωμανικό κατάστιχο του 1570, όπου φαίνεται να έχει 46 σπίτια. Στο ίδιο κατάστιχο σημειώνεται και η Δραΐνα ως ανεξάρτητος οικισμός με 44 σπίτια.[7] Στα 1698-1699 προστίθενται οι 8 οικογένειες του γειτονικού οικισμού Αρβίτσα που ανεβάζουν τον πληθυσμό των Λαγκαδίων στα 207 άτομα κατά την απογραφή του 1700.[8]
Επανάσταση 1821
Στα Λαγκάδια η επανάσταση κηρύχτηκε στις 23 Μαρτίου 1821. Την 1η Απριλίου 1821 ο κοτζαμπάσης Κανέλλος Δεληγιάννης διατάσσει τη σφαγή όλων των Τούρκων Λαγκαδινών (40 οικογένειες) και την πυρπόληση του τζαμιού. Συνολικά σφαγιάστηκαν περίπου 300 άοπλοι άντρες (λίγες ημέρες νωρίτερα είχαν αφοπλιστεί), γυναίκες και παιδιά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τρομοκρατηθούν οι κάτοικοι της γύρω περιοχής που, φοβούμενοι αντίποινα, εντάχθηκαν στο πλευρό των Δεληγιανναίων, οι οποίοι είχαν πλέον πέσει στη δυσμένεια των Τούρκων και χρειάζονταν υποστήριξη.[9] Το 1825 ο Ιμπραήμ έχοντας ανακαταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου εισέρχεται στα άδεια από κατοίκους Λαγκάδια και στήνει για μερικές μέρες το αρχηγείο του στο σπίτι των Δεληγιανναίων. Η προσφορά των Λαγκαδινών στον αγώνα του 1821 ήταν μεγάλη. Εκτός από την προσωπική τους συμμετοχή (Γιάννης Θεοφιλόπουλος «Καραβογιάννης», Παπασταθούλης, Θανάσης Κίντζιος, Μιχάλης Κίντζιος, Ιωάννης Χριστοδουλόπουλος), βοήθησαν και με το χτίσιμο πολλών και σημαντικών οχυρωματικών έργων.
Γυμνάσιο Λαγκαδίων
Το 1866, με δωρεά του Δημήτριου Δημητρακόπουλου ύψους 10.000 δραχμών κτίστηκε το Γυμνάσιο Λαγκαδίων[10]. Με τα χρήματα του Δημητρακόπουλου ολοκληρώθηκαν το 1868 η τοιχοποιία και η στέγη. Το κτήριο αποπερατώθηκε περί το 1890, με κρατική επιχορήγηση που εξασφάλισε ο πρώην Υπουργός Οικονομικών Απόστολος Αθανασιάδης. Πρόκειται για επιβλητικό κτίριο, με τρεις ορόφους και εξαιρετικής ποιότητας λιθοδομή, αντιπροσωπευτική της Λαγκαδινής τέχνης της πέτρας. Πρωτομάστορες αναφέρονται οι: Σίνος Γκιώκας, Αντώνιος Κάτσαινος και Βασίλης Λώλος.[11]
19ος – 20ος αιώνας
![]() |
Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 01/08/2019) |
Μετά την απελευθέρωση, οι Λαγκαδινοί επιδίδονται σχεδόν αποκλειστικά στο επάγγελμα του χτίστη, οργώνοντας όλη την Πελοπόννησο σε ομάδες (μπουλούκια) κατασκευάζοντας σπίτια, γεφύρια, σχολεία, βρύσες και εκκλησίες. Η φήμη τους εξαπλώνεται γρήγορα και γίνονται πλέον περιζήτητοι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια περίοδο μεγάλης ευημερίας. Τα Λαγκάδια γίνονται η μεγαλύτερη πόλη της Αρκαδίας μετά την Τρίπολη με πληθυσμό σχεδόν 7.000 κατοίκους τη δεκαετία του 1890. Στα τέλη όμως του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, μεγάλο μέρος του πληθυσμού αναγκάζεται να μεταναστεύσει αναζητώντας καλύτερη τύχη κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλοί ακόμα φεύγουν μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για την Αθήνα και τον Πύργο. Αποτέλεσμα της εξωτερικής και εσωτερικής μετανάστευσης είναι η πληθυσμιακή συρρίκνωση των Λαγκαδίων που σήμερα αριθμούν 700 περίπου κατοίκους εκ των οποίων ελάχιστοι είναι μόνιμοι.
Αξιοθέατα
![]() |
Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 01/08/2019) |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/%CE%9F_%CE%95%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%82%2C_%CE%9D%CE%B1%CF%8C%CF%82_%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CF%8E%CE%BD_%281808%29.jpg/160px-%CE%9F_%CE%95%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%82%2C_%CE%9D%CE%B1%CF%8C%CF%82_%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CF%8E%CE%BD_%281808%29.jpg)
Εκτός από το τοπίο, τα τρεχούμενα νερά, τις παραδοσιακές βρύσες και τα γεφύρια, σημαντικά αξιοθέατα στα Λαγκάδια αποτελούν οι ναοί των Ταξιαρχών και του Τίμιου Προδρόμου. Χτίστηκαν και οι δύο το 1808 σε διάστημα 40 ημερών λόγω χρονικού περιορισμού που έθεσαν οι Τούρκοι. Στον Κάτω Μαχαλά ο Ναός των Αγίων Αποστόλων που κατασκευάστηκε το 1854. Διατηρείται επίσης και το αρχοντικό των Δεληγιανναίων.[12]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/%CE%95%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A0%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AF%CF%83%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CF%8E%CE%BD_%CE%9B%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%B1%CE%B4%CE%AF%CF%89%CE%BD-3.jpg/170px-%CE%95%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A0%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AF%CF%83%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CF%8E%CE%BD_%CE%9B%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%B1%CE%B4%CE%AF%CF%89%CE%BD-3.jpg)
Πληθυσμιακή Εξέλιξη
Έτος | Κάτοικοι |
---|---|
1570 | 46 σπίτια |
1698 | 80 οικογένειες |
1700 | 207 κάτοικοι |
1815 | 300 οικογένειες |
1829 | 274 οικογένειες |
1834 | 497 οικογένειες / 2.357 κάτοικοι |
1849 | 727 οικογένειες / 3.183 κάτοικοι |
1851 | 3.390 κάτοικοι |
1861 | 3.357 κάτοικοι |
1879 | 4.852 κάτοικοι |
1896 | 6.815 κάτοικοι |
1907 | 4.524 κάτοικοι |
1928 | 3.268 κάτοικοι |
1940 | 3.333 κάτοικοι |
1951 | 2.359 κάτοικοι |
1961 | 2.238 κάτοικοι |
1981 | 1.188 κάτοικοι |
1991 | 671 κάτοικοι |
2001 | 704 κάτοικοι |
2011 | Λαγκάδια: 355 κάτοικοι, Δημοτική Ενότητα Λαγκαδίων: 636 κάτοικοι |
Προσωπικότητες με καταγωγή από τα Λαγκάδια Αρκαδίας
Πολιτικοί
- Θεόδωρος Δηλιγιάννης (1824-1905), Δικηγόρος & Πολιτικός (πρωθυπουργός Ελλάδος)
- Νίκος Πλουμπίδης (1902-1954), Δάσκαλος & Συνδικαλιστής
- Κώστας Γείτονας (1939), Πολιτικός
- Γεώργιος Δασκαλάκης(1936) Πολιτικός (Υπουργός)
Αθλητές
- Μιχάλης Μουρούτσος (1980), Αθλητής του Ταεκβοντό, Ολυμπιονίκης
Αγωνιστές του 1821
- Δημήτριος Δημητρακόπουλος, (1798-1889) αγωνιστής του 1821, μεγαλέμπορος στην Κωνσταντινούπολη και ευεργέτης των Λαγκαδιών
Έλληνες του εξωτερικού
- Αρκάδιος Δημητρακόπουλος (1824-1908), μεγαλέμπορος και φιλάνθρωπος
Παραπομπές
- ↑ «ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΑΡΚΑΔΙΑΣ» από old.domiki.gr. Αρχειοθετήθηκε 31/08/2018. Ανακτήθηκε 31/08/2018.
- ↑ «ΦΕΚ-594/Δ/78» σελ. 6331 (σελ. 3 του pdf), από αναζήτηση ΦΕΚ. Ανακτήθηκε 31/08/2018.
- ↑ Ελληνική Στατιστική Αρχή - Απογραφή πληθυσμού-κατοικιών, 18 Μαρτίου 2001, σελ. 355, στο e-demography.gr
- ↑ Κωνσταντινόπουλος Χρήστος, Οι Λαγκαδινοί Μαστόροι, Αθήνα 1970.
- ↑ Φωτόπουλος, Αθανάσιος Θ., Οι Κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου κατά τη δεύτερη Τουρκοκρατία (1715-1821), εκδ. Ηρόδοτος, Αθήνα 2005. ISBN 960-8256-46-1. ISBN-13 978-960-8256-46-0.
- ↑ Τσαφάρας Βασίλειος, Λαογραφικά Γορτυνίας, κτίσις Λαγκαδίων, Αθήνα 1962, σελ. 11-17.
- ↑ Πρωθυπουργικό Οθωμανικό Αρχείο, Κων/πολη (İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi), αρ.560.
- ↑ Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου 13ος-18ος αι., Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1987.
- ↑ Δεληγιάννης Κανέλλος, Απομνημονεύματα, εκδ. Πελεκάνος, Αθήνα 2005, σελ 182-183, 225, 229-230.
- ↑ ΦΕΚ Α' 373-16/12/1910
- ↑ (PDF) https://www.anthitispetras.gr/images/antipetras/pdf_file/book/Epoxh_pandhmias/Anthi%20tis%20Petras%20Edition%20FINAL.pdf. Missing or empty
|title=
(βοήθεια) - ↑ «Λαγκάδια Αρκαδίας - Σύνδεσμος των εν Αττική Λαγκαδινών». www.lagkadia.com. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2021.
Πηγές
- Βασίλειος Ι. Τσαφάρας, Λαγκάδια, Έκδοσις και Τύπος οίκου Μιχαήλ Ι. Σαλιβέρου, Αθήναι 1937.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Ιστορία των Λαγκαδίων
- Επίσημη σελίδα πρώην Δήμου Λαγκαδίων
- Σύνδεσμος των εν Αττική Λαγκαδινών-Γενικές πληροφορίες για τα Λαγκάδια
- Σύλλογος Νέων των Λαγκαδίων - "Δράσις"
- Τουριστικός οδηγός Λαγκαδίων
- https://web.archive.org/web/20070929135705/http://clubs.pathfinder.gr/LagadiaArkadias
- https://web.archive.org/web/20001101110412/http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/lagadia.htm
- http://www.inarcadia.gr/dd/lagadia/lagadiaistoria.htm
- http://www.tovima.gr/print_article.php?e=B&f=12505&m=T12&aa=1[νεκρός σύνδεσμος]
- https://web.archive.org/web/20071009234951/http://hellas.teipir.gr/prefectures/greek/Arkadias/Lagkadia.htm
- http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=3129595&publDate=4/12/2005
Χτιστάδες του Μοριά (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)