Λέων Τρότσκι
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Λέων (Λεβ Νταβίντοβιτς) Τρότσκι (ρωσικά: Лев Давидович Троцкий, γεννηθείς Μπρονστέιν (ρωσικά: Бронштейн), 7 Νοεμβρίου 1879, Γιάνοβκα, Ρωσική Αυτοκρατορία - 21 Αυγούστου 1940, Κογιοακάν, Μεξικό) ήταν Ρώσος επαναστάτης, κομμουνιστής, συγγραφέας, Μενσεβίκος και αργότερα Μπολσεβίκος σοβιετικός πολιτικός, θεωρητικός του Μαρξισμού, ιδρυτής της 4ης Διεθνούς (Παρίσι 1938) και θεμελιωτής του μαρξιστικού ρεύματος που έμεινε γνωστό με το όνομα του, του τροτσκισμού.
Το 1917 διετέλεσε πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης (την περίοδο 20 Σεπτεμβρίου 1917 — 26 Δεκεμβρίου 1917). Ένας από τους διοργανωτές της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 και ένας από τους ιδρυτές του Κόκκινου Στρατού. Αποτέλεσε ένας από τους ιδρυτές και ιδεολόγους της 3ης Κομμουνιστικής Διεθνούς και μέλος της Εκτελεστικής της Επιτροπής. Διετέλεσε Λαϊκός Επίτροπος των Εξωτερικών Υποθέσεων στην πρώτη σοβιετική κυβέρνηση 9 Νοεμβρίου 1917 — 13 Μαρτίου 1918 και στη συνέχεια το 1918-1925 Λαϊκός Επίτροπος των Στρατιωτικών και Ναυτικών Υποθέσεων και Πρόεδρος του Επαναστατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου της RSFSR και στη συνέχεια της ΕΣΣΔ. Από το 1923 - αντιτάχθηκε στη γραφειοκρατικοποίηση του Σοβιετικού Κράτους και ηγήθηκε της Αριστερής Αντιπολίτευσης του κόμματος. Μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ την περίοδο 1919-1926. Το 1927 απομακρύνθηκε από όλες τις θέσεις και στάλθηκε στην εξορία. Το 1929 απελάθηκε από την ΕΣΣΔ ενώ το 1932, στερήθηκε τη σοβιετική υπηκοότητα.
Μετά την απέλαση από την ΕΣΣΔ - υπήρξε ο δημιουργός και επικεφαλής θεωρητικός της Τέταρτης Διεθνούς (1938). Συγγραφέας έργων για την ιστορία του επαναστατικού κινήματος στη Ρωσία («Η Επανάστασή μας», «Προδομένη Επανάσταση»), δημιουργός κεφαλαιώδους σημασίας ιστορικών έργων για την επανάσταση του 1917 («Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης»), άρθρα κριτικής για τη λογοτεχνία και την τέχνη («Λογοτεχνία και Επανάσταση») και την αυτοβιογραφία "Η ζωή μου" (1930). Στις 20 Αυγούστου 1940, τραυματίστηκε θανάσιμα από τον πράκτορα του NKVD Ραμόν Μερκαντέρ στο Κογιοακάν του Μεξικού όπου και κατέληξε την επόμενη μέρα.
Πριν την επανάσταση του 1917
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παιδικά χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Τρότσκι γεννήθηκε στο μικρό χωριό Γιάνοφκα της Ουκρανίας, στις 7 Νοεμβρίου 1879. Ήταν το πέμπτο παιδί του εύπορου, αλλά αμόρφωτου, Εβραίου αγρότη Νταβίντ Λεόντιεβιτς Μπρονστέιν και της συζύγου του Άννας Μπρονστέιν. Ονομάστηκε Λεφ Νταβίντοβιτς Μπρονστέιν από ένα θείο του ο οποίος αργότερα τον ίδιο μήνα προσπάθησε να ανατινάξει αμαξοστοιχία του Βασιλικού Σιδηροδρόμου. Αν και η οικογένεια του ήταν Εβραϊκής καταγωγής, δεν ήταν θρησκευόμενη, γι' αυτό δεν μιλούσαν τη γλώσσα Γίντις στο σπίτι αλλά Ρωσικά και Ουκρανικά. Η Όλγα, αδελφή του Τρότσκι, παντρεύτηκε το ισχυρό στέλεχος των Μπολσεβίκων, Λεφ Κάμενεφ.
Στην ηλικία των 9 ετών, ο Μπρονστέιν (Τρότσκι) στάλθηκε στην Οδησσό από τον πατέρα του για να μορφωθεί. Αν και καλός μαθητής, έδειξε τις επαναστατικές του τάσεις από μικρός και οργάνωσε παράσταση διαμαρτυρίας εναντίον κάποιου όχι και τόσο δημοφιλούς καθηγητή της 2ας τάξης. Εντούτοις, η πρώτη φορά που συμμετείχε ενεργά στην πολιτική ήταν όταν μετακόμισε στο Νικολάγιεφ το 1896, για να τελειώσει τις σπουδές του.
Πολιτική δραστηριότητα και εξορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Τμήμα μιας σειράς λημμάτων |
| Κομμουνισμός |
|---|
 |
Μόλις μετακόμισε στο Νικολάγιεφ, επηρεάστηκε από το κίνημα των Ναρόντνικων αλλά στη συνέχεια γνώρισε τον Μαρξισμό, τον οποίο και ασπάστηκε. Τον απασχολούσε περισσότερο το δίκαιο του απλού εργάτη παρά να αποφοιτήσει από τη σχολή μαθηματικών στην οποία σπούδαζε. Βοήθησε στην ίδρυση της Εργατικής Ένωσης Νότιων Ρώσων στο Νικολάγιεφ, το 1897. Χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο "Λβοφ" έγραφε και τύπωνε επαναστατικές μπροσούρες και προκηρύξεις τις οποίες μοίραζε σε βιομηχανικούς εργάτες και φοιτητές.
Τον Ιανουάριο του 1898, πάνω από 200 μέλη της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου και του Μπρονστέιν, συνελήφθησαν και ο Μπρονστέιν πέρασε 2 χρόνια στη φυλακή περιμένοντας τη δίκη του. Δύο μήνες μετά τη σύλληψή του, έγινε το πρώτο συνέδριο του Ρωσικού Εργατικού Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος (ΡΣΔΚΕ). Από εκείνο το σημείο, ο Μπρονστέιν θεωρούσε τον εαυτό του μέλος του κόμματος. Στη φυλακή παντρεύτηκε τη μαρξίστρια Αλεξάντρα Σοκολόφσκαγια και μελέτησε φιλοσοφία. Το 1900, του επιβλήθηκε ποινή εξορίας 4 χρόνων στο Ιρκούτσκ της Σιβηρίας, όπου πήγε μαζί με την Αλεξάντρα η οποία γέννησε τις πρώτες του δύο κόρες, τις Νίνα Νέβελσον και Ζινάιντα Βόλκοβα.
Στη Σιβηρία ο Μπρονστέιν αντιλήφθηκε τις διαφορές που υπήρχαν μέσα στο κόμμα. Μερικοί σοσιαλδημοκράτες, γνωστοί ως "οικονομιστές", υποστήριζαν ότι το κόμμα πρέπει να εστιάσει την προσοχή του στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης του εργάτη. Οι υπόλοιποι -επηρεαζόμενοι από την εφημερίδα Ίσκρα που τυπωνόταν στο Λονδίνο- υποστήριζαν ότι πρέπει να καταργηθεί η μοναρχία και, για να γίνει αυτό, χρειαζόταν ένα καλά οργανωμένο, πειθαρχημένο, επαναστατικό κόμμα. Ο Μπρονστέιν πίστευε ότι η θέση της Ίσκρα ήταν και η σωστή.
Πρώτη μετανάστευση και δεύτερος γάμος (1902-1903)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1902, πλαστογραφώντας ένα διαβατήριο με το όνομα Λέων Τρότσκι (όνομα που δημιούργησε ο ίδιος και το οποίο καθιερώθηκε ως το επαναστατικό του ψευδώνυμο), δραπέτευσε από τη Σιβηρία και κατέληξε στο Λονδίνο. Εκεί συνάντησε τους Γκεόργκι Πλεχάνοφ, Βλαντιμίρ Λένιν, Γιούλι Μάρτωφ και άλλους συντάκτες της Ίσκρα. Με το ψευδώνυμο (Перо) Πέρο (πένα) έγινε ένας από τους κορυφαίους συντάκτες της Ίσκρα.
Οι έξι εκδότες της Ίσκρα, εκτός του Τρότσκι (ο οποίος δεν το γνώριζε καν), ήταν χωρισμένοι στην "παλιά φρουρά" του Πλεχάνωφ και στη "νέα φρουρά" του Λένιν και του Μάρτωφ. Οι υποστηρικτές του Πλεχάνωφ ήταν 40-50 χρονών και είχαν κλείσει ήδη 20 χρόνια εξορίας μαζί, ενώ η νέα φρουρά αποτελείτο από 30ρηδες που μόλις ήρθαν από τη Ρωσία. Ο Λένιν, που προσπαθούσε να εγκαθιδρύσει μια μόνιμη πλειοψηφία απέναντι στις θέσεις Πλεχάνωφ, μέσα στην Ίσκρα, περίμενε τον 23χρονο Τρότσκι να ενταχθεί στη "νέα φρουρά", γι' αυτό τον Μάρτιο του 1903 έγραψε:
Προτείνω σε όλα τα μέλη της συντακτικής επιτροπής να ψηφίσουν για την εισαγωγή του Πέρο ως κανονικού μέλους της επιτροπής.[...] Χρειαζόμαστε πάρα πολύ ένα έβδομο μέλος όχι μόνο για θέματα ψηφοφορίας (το έξι είναι ζυγός αριθμός) αλλά και για ενίσχυση των δυνάμεών μας. Ο Πέρο συνεισφέρει σε όλα τα θέματα για αρκετούς μήνες τώρα, δουλεύει με πολύ ζήλο για την Ίσκρα και κάνει και αρκετές διαλέξεις (στις οποίες είναι πολύ καλός). Στον τομέα των άρθρων και σημειώσεων της ημέρας, δεν θα είναι απλά χρήσιμος μα απολύτως απαραίτητος. Αναμφισβήτητα είναι άνθρωπος με σπάνιες ικανότητες, έχει πεποιθήσεις και ενεργητικότητα και θα πάει πολύ μπροστά.
Επειδή ο Πλεχάνωφ εναντιωνόταν σε αυτή την πρόταση, ο Τρότσκι δεν έγινε κανονικό μέλος της συντακτικής επιτροπής μα από εκείνο το σημείο και μετά συμμετείχε στις συζητήσεις με συμβουλευτικό χαρακτήρα. Έτσι κέρδισε την έχθρα του Πλεχάνωφ.
Στα τέλη του 1902 ο Τρότσκι γνώρισε τη Ναταλία Σέντοβα η οποία το 1903 έγινε η δεύτερη γυναίκα του. Μ' αυτήν απόκτησε δύο παιδιά, τον Λέων Σέντωφ και τον Σεργκέι Σέντωφ. Με την πρώτη του γυναίκα ο Τρότσκι διατήρησε μια φιλική σχέση μέχρι το 1935, όταν η Αλεξάντρα εξαφανίστηκε κατά τη διάρκεια των "Μεγάλων Εκκαθαρίσεων".
Ρήξη με τον Λένιν (1903-1904)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εν τω μεταξύ, η Ίσκρα, μετά από μια περίοδο καταπίεσης από τη μυστική αστυνομία, αλλά και ενδοκομματικής σύγχυσης που ακολούθησε το πρώτο συνέδριο, κατάφερε να συγκαλέσει το δεύτερο συνέδριο του κόμματος, στο Λονδίνο, τον Αύγουστο του 1903. Στο συνέδριο ήταν παρών και ο Τρότσκι, μαζί με τους άλλους εκδότες της Ίσκρα. Δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα στο να καταψηφίσουν τη θέση των "οικονομιστών", όπως και έγινε.
Λίγο καιρό μετά το συνέδριο οι υποστηρικτές της θέσης της Ίσκρα απροσδόκητα χωρίστηκαν σε δύο φράξιες (ομάδες). Οι υποστηρικτές του Λένιν ονομάστηκαν Μπολσεβίκοι και υποστήριζαν τη δημιουργία ενός κόμματος μικρού αλλά πολύ καλά οργανωμένου. Ενώ αντίθετα οι Μενσεβίκοι, υποστηρικτές του Μαρτώφ, υποστήριζαν τη δημιουργία ενός κόμματος μεγαλύτερου και πιο λίγο πειθαρχημένου. Ο Τρότσκι όπως και οι περισσότεροι εκδότες της Ίσκρα τάχτηκαν υπέρ των Μενσεβίκων και του Μάρτωφ, ενώ ο Πλεχάνωφ υποστήριξε τον Λένιν και τους Μπολσεβίκους.
Οι δυο φράξιες βρίσκονταν σε ρευστή κατάσταση κατά το 1903-1904, αφού αρκετοί άλλαζαν άποψη και, ταυτόχρονα, και φράξια. Ο Πλεχάνωφ εγκατέλειψε τους Μπολσεβίκους, και ο Τρότσκι εγκατέλειψε τους Μενσεβίκους το 1904 γιατί αυτοί ήθελαν να συνεργαστούν με τους Φιλελεύθερους αστούς Καντέτους και ταυτόχρονα αρνούνταν τη συνεργασία με τους Μπολσεβίκους, ενώ ο Τρότσκι διαφωνούσε με τη θέση τους θεωρώντας ανίκανη τη φιλελεύθερη αστική τάξη να παίξει επαναστατικό χαρακτήρα στη Ρωσία. Από τότε μέχρι το 1917 ο Τρότσκι αυτοαποκαλείται "μη-ενεργός σοσιαλιστής δημοκράτης"
Παρεμβαίνοντας στους Μπολσεβίκους, προσπαθούσε να δημιουργήσει φράξια μέσα στο κόμμα και αυτό τον οδήγησε σε προσωπικές συγκρούσεις με τον Λένιν και άλλα στελέχη του κόμματος. Αργότερα ο Τρότσκι παραδέχτηκε ότι έκανε λάθος που διαφωνούσε με τον Λένιν για τις θέσεις του κόμματος. Σε αυτό το χρονικό διάστημα άρχισε να αναπτύσσει τη θεωρία του της Διαρκούς Επανάστασης, η οποία τον οδήγησε σε στενή συνεργασία με τον Αλεξάντερ Πάρβους (1904-1907).
Η επανάσταση του 1905 και η δίκη του 1906
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά από τα γεγονότα της "Ματωμένης Κυριακής" (1905), ο Τρότσκι γύρισε μυστικά πίσω στη Ρωσία. Στην αρχή έγραφε προκηρύξεις σε ένα υπόγειο τυπογραφείο στο Κίεβο, αλλά σύντομα μετακινήθηκε στην πρωτεύουσα, την Αγία Πετρούπολη. Εκεί εργαζόταν και με τους Μπολσεβίκους και με τους Μενσεβίκους και κατάφερε να επηρεάσει τους Μενσεβίκους να πάρουν πιο ριζοσπαστικές κατευθύνσεις. Τον Μάιο όμως προδόθηκαν οι Μενσεβίκοι από ένα μυστικό πράκτορα και ο Τρότσκι αναγκάστηκε να πάει στη γειτονική Φινλανδία. Εκεί, μαζί με τον Αλεξάντερ Πάρβους, προσπάθησαν να διατυπώσουν τη θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης. Τον Οκτώβριο, μια γενική απεργία σε όλη τη Ρωσία έκανε εφικτή την επιστροφή τους στην Πετρούπολη. Ο Τρότσκι με το μαρξιστικό έργο του Αποτελέσματα και προοπτικές (1905) με το οποίο διατυπώνει τη θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης, ουσιαστικά ειναι ο πρώτος Ρώσος Μαρξιστής ο οποίος προέβλεπε σε εκείνο το χρονικό σημείο, τη δυνατότητα Προλεταριακής -Σοσιαλιστικής επανάστασης στη Ρωσία.
Μόλις επέστρεψαν, ανέλαβαν τη Ρωσική Εφημερίδα και αύξησαν την κυκλοφορία της σε 500.000 φύλλα. Ο Τρότσκι ήταν επίσης συνιδρυτής του «Начало» Νάτσαλο (το Ξεκίνημα) που στη συνέχεια ήταν πολύ επιτυχημένο.
Ταυτόχρονα, οι Μενσεβίκοι δημιούργησαν μια εκλεγμένη πολυκομματική επαναστατική επιτροπή. Αυτό ήταν το πρώτο σοβιέτ. Με την επιστροφή του Τρότσκι στην Πετρούπολη, το σοβιέτ (επιτροπή) λειτουργούσε κανονικά με τον Κρυστάλιωφ-Νόσαρ να ηγείται και να είναι και πολύ δημοφιλής, παρ' όλη την αρχική εναντίωση των Μπολσεβίκων. Ο Τρότσκι μπήκε αμέσως στο σοβιέτ με το όνομα Γιανόφσκι (από το χωριό του, Γιάνοφκα) και εκλέχθηκε αντιπρόεδρος. Έκανε πολύ σημαντική δουλειά μέσα σε αυτό και, μετά τη σύλληψη του Κρυστάλιωφ, εκλέχτηκε πρόεδρος. Στις 2 Δεκεμβρίου το σοβιέτ έστειλε προκήρυξη που απευθυνόταν στην Τσαρική κυβέρνηση και τους υποστηρικτές της, και μεταξύ άλλων ανέφερε:
Η απολυταρχία ποτέ δεν υποστηρίχτηκε από τον λαό και ποτέ δεν της δόθηκε κανένα δικαίωμα να κυβερνά. Γι' αυτό αποφασίσαμε να μην επιτρέψουμε την εξόφληση των δανείων που έγιναν από την Τσαρική κυβέρνηση, όταν ανοιχτά ενεπλάκη σε πόλεμο με όλο τον λαό.
Την επόμενη μέρα, 3 Δεκεμβρίου το σοβιέτ περικυκλώθηκε από στρατιώτες πιστούς στον Τσάρο και οι εκπρόσωποι του σοβιέτ συνελήφθησαν.
Ο Τρότσκι και άλλοι σοβιετικοί ηγέτες οδηγήθηκαν σε δίκη και κατηγορήθηκαν ότι υποστήριζαν ένοπλη επανάσταση. Στη δίκη ο Τρότσκι έκανε μια από τις καλύτερες του ομιλίες και επιβεβαίωσε τη φήμη που είχε ως πολύ καλός ρήτορας. Καταδικάστηκε και πάλι σε εξορία.
Δεύτερη μετανάστευση (1907-1914)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον Ιανουάριο του 1907 στον δρόμο προς τη Σιβηρία ο Τρότσκι κατάφερε να δραπετεύσει και να επιστρέψει στο Λονδίνο όπου γινόταν το 5ο συνέδριο του Ρωσικού Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος των Εργαζομένων (ΡΣΔΚΕ). Στη συνέχεια, τον Οκτώβριο, μετακινήθηκε στη Βιέννη, όπου και εκεί παρενέβαινε στο Αυστριακό Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα, καθώς και στο Γερμανικό, για τα επόμενα 7 χρόνια.
Ήταν στη Βιέννη που ο Τρότσκι γνώρισε τον Αδόλφο Αμπράμοβιτς Γιόφφε (Adolph Joffe), ο οποίος έγινε πολύ καλός του φίλος για τα επόμενα 20 χρόνια. Ο Γιόφφε ήταν αυτός που εισήγαγε τον Τρότσκι στην ψυχανάλυση. Τον Οκτώβριο του 1908, μαζί με τον Γιόφφε, τον Ματβέι Σκομπέλεφ, και τον Βίκτορ Κοπ, τύπωσε για πρώτη φορά τη δεκαπενθήμερη εφημερίδα "Πράβντα" (Αλήθεια), η οποία ήταν γραμμένη στα Ρωσικά και απευθυνόταν στους Ρώσους εργάτες. Στη συνέχεια τα αντίτυπα μεταφέρθηκαν λαθραία στη Ρωσία. Η εφημερίδα έγινε αρκετά δημοφιλής και ένας από τους λόγους ήταν ότι δεν ασχολούνταν με τις φράξιες που είχαν δημιουργηθεί μέσα στο κόμμα. Όταν στο Παρίσι, τον Ιανουάριο του 1910, κομμάτια από τους Μενσεβίκους και τους Μπολσεβίκους προσπάθησαν για την επανένωση των δύο φραξιών μέσα στο ΡΣΔΚΕ, η Πράβντα ανακηρύχθηκε σε επίσημο όργανο του κόμματος και άρχισε να χρηματοδοτείται από αυτό. Ο γαμπρός του Τρότσκι, Λεφ Κάμενεφ, μπήκε από τους Μπολσεβίκους στην εκδοτική επιτροπή της εφημερίδας. Όταν όμως οι προσπάθειες αυτές δεν απέδωσαν καρπούς, ο Κάμενεφ αποχώρησε από εκδότης σε κλίμα αμοιβαίων αλληλοκατηγοριών. Ο Τρότσκι όμως συνέχισε να τυπώνει την εφημερίδα για ακόμα 2 χρόνια, έως ότου έκλεισε οριστικά τον Απρίλιο του 1912.
Όταν, στις 22 Απριλίου στην Πετρούπολη, οι Μπολσεβίκοι δημιούργησαν εφημερίδα απευθυνόμενη στον νέο εργάτη, ονόμασαν και αυτή την εφημερίδα Πράβντα. Η δεύτερη Πράβδα δεν βοήθησε και πολύ στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και γι' αυτό ο Τρότσκι, σκεπτόμενος τον σφετερισμό του ονόματος της παλιάς τους εφημερίδας, έγραψε ένα γράμμα προς τον Μενσεβίκο ηγέτη Νικολάι Κχάιτζε, αποδοκιμάζοντας τον Λένιν και τους Μπολσεβίκους. Αργότερα, το 1924, οι εχθροί του Τρότσκι χρησιμοποίησαν το περιεχόμενο αυτής της επιστολής, ως αποδεικτικό στοιχείο ότι ο Τρότσκι ήταν εχθρός του Λένιν.
Αυτή ήταν περίοδος ισχυρής έντασης μέσα στο κόμμα και οδήγησε τον Τρότσκι και τους Μενσεβίκους, Μπολσεβίκους σε έντονες διαμάχες. Η πιο σημαντική διαφωνία που είχαν Τρότσκι και Μενσεβίκοι απέναντι στον Λένιν ήταν το θέμα των ένοπλων ληστειών διάφορων τράπεζων και εταιριών, τις οποίες έκαναν οι Μπολσεβίκοι προς όφελος του κόμματος. Παρόλο που αυτό απαγορεύτηκε στο 5ο συνέδριο, οι Μπολσεβίκοι δεν σταμάτησαν τη δράση τους.
Τον Ιανουάριο του 1912 η πλειοψηφία της φράξιας των Μπολσεβίκων, οδηγούμενη από τον Λένιν και μερικούς Μενσεβίκους, διοργάνωσε συνέδριο στην Πράγα και διέγραψε τους αντιπάλους της από το κόμμα. Απαντώντας σ' αυτό ο Τρότσκι διοργάνωσε ένα "συνασπιστικό συνέδριο" για όλες τις φράξιες του ΡΣΔΚΕ στη Βιέννη, τον Αύγουστο του 1912. Η προσπάθεια του κατέληξε σε αποτυχία.
Ταυτόχρονα στη Βιέννη ο Τρότσκι συνέχιζε να γράφει άρθρα σε ριζοσπαστικές ουκρανικές και ρωσικές εφημερίδες όπως την Κιέβσκαγια Μυσλ (Kievskaya Mysl) χρησιμοποιώντας πολλά ψευδώνυμα, αλλά κυρίως το Άντιντ Ότο (Antid Oto). Τον Σεπτέμβριο του 1912 στάλθηκε από την Κιέβσκαγια Μυσλ στα Βαλκάνια, ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας, για τους Βαλκανικούς πολέμους. Εκεί έγινε καλός φίλος με τον Κρίστιαν Ράκοβσκι, αργότερα ηγετικό πολιτικό στέλεχος της Σοβιετικής Ρωσίας, αλλά και σύμμαχο του Τρότσκι στο Σοβιετικό Κομμουνιστικό κόμμα.
Τον Αύγουστο του 1914, στα πρόθυρα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Τρότσκι αναγκάζεται να φύγει από τη Βιέννη και να κατευθυνθεί προς την ουδέτερη Ελβετία γιατί οι Αυστροούγγροι κήρυξαν πόλεμο στη Ρωσική αυτοκρατορία και αν έμενε εκεί κινδύνευε να συλληφθεί.
Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1917)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το ξέσπασμα του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου έφερε μια ξαφνική ευθυγράμμιση στις θέσεις μέσα στο ΡΣΔΚΕ καθώς και σε άλλα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά δημοκρατικά κόμματα, όσον αφορά τον πόλεμο, την επανάσταση, τον πασιφισμό και τον διεθνισμό. Στο ΡΣΔΚΕ, ο Λένιν, ο Τρότσκι και ο Μαρτώφ υποστήριζαν αρκετές διεθνιστικές αντιπολεμικές θέσεις, ενώ ο Πλεχάνωφ και άλλοι Σοσιαλδημοκράτες (Μενσεβίκοι καθώς και Μπολσεβίκοι) υποστήριζαν τη Ρωσική κυβέρνηση, ως ένα βαθμό.
Ενώ βρισκόταν στην Ελβετία, ο Τρότσκι, ως συνήθως, παρενέβαινε στο Ελβετικό Σοσιαλιστικό Κόμμα παρακινώντας το να δεχτεί τη διεθνιστική τάση και ταυτόχρονα έγραφε ένα αντιπολεμικό βιβλίο, το "Ο πόλεμος και η Διεθνής". Ουσιαστικά στο βιβλίο αυτό διατύπωνε την ένστασή του στις προπολεμικές θέσεις των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών κομμάτων, και κυρίως του γερμανικού.
Στη συνέχεια, σαν πολεμικός ανταποκριτής της Κιέβσκαγια Μυσλ, μετακινήθηκε στη Γαλλία, τον Νοέμβριο του 1914. Τον Ιανουάριο του 1915 άρχισε να τυπώνει στο Παρίσι (στην αρχή μαζί με τον Μαρτώφ, που στη συνέχεια αποχώρησε όταν η εφημερίδα κινήθηκε προς τα αριστερά) τη σοσιαλιστική διεθνιστική εφημερίδα Νάσε Σλόβο (Наше Слово, Ο Λόγος μας). Υιοθέτησε το τσιτάτο "Ειρήνη χωρίς αποζημιώσεις ή κατακτήσεις, ειρήνη χωρίς κατακτητές ή κατακτημένους" που δεν πήγαινε όσο μακριά πήγαινε ο Λένιν που επιθυμούσε την ήττα της Ρωσίας στον πόλεμο και την οριστική απόσχιση από τη 2η Διεθνή.
Ο Τρότσκι συμμετείχε στο αντιπολεμικό συνέδριο του Τσίμερβαλντ, που διοργάνωσαν σοσιαλιστές τον Σεπτέμβριο του 1915, και πρότεινε μια μέση λύση ανάμεσα σ' αυτούς που όπως ο Μαρτώφ ήθελαν να μείνουν στην 2η Διεθνή και δεν δέχονταν κουβέντα γι' αυτό, αλλά και σ' αυτούς, όπως ο Λένιν, που ήθελαν να διασπαστούν από τη 2η και να δημιουργήσουν μια 3η Διεθνή. Στο συνέδριο τελικά αποφασίστηκε η μέση λύση που πρότεινε ο Τρότσκι. Ο Λένιν, αν και στην αρχή ήταν αντίθετος με αυτή την πρόταση, στη συνέχεια την ψήφισε για να αποφευχθεί η διάσπαση των "αντιπολεμικών" σοσιαλιστών.
Τον Σεπτέμβριο του 1916 ο Τρότσκι απελάθηκε από τη Γαλλία στην Ισπανία, εξαιτίας τον αντιπολεμικών του δραστηριοτήτων. Ούτε οι ισπανικές αρχές τον δέχτηκαν και τον απέλασαν και αυτές με τη σειρά τους στις ΗΠΑ, στις 25 Δεκεμβρίου 1916. Κατέφθασε στη Νέα Υόρκη στις 13 Ιανουαρίου του 1917, όπου άρχισε να γράφει άρθρα στην τοπική ρωσόφωνη σοσιαλιστική εφημερίδα Νόβι Μιρ (νέος κόσμος) και να δίνει ομιλίες σε Ρώσους μετανάστες.
Ρωσική Επανάσταση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Τρότσκι ζούσε στη Νέα Υόρκη όταν ξέσπασε η επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917 που ανέτρεψε τον Τσάρο Νικόλαο Β'. Εγκατέλειψε τη Νέα Υόρκη στις 27 Μαρτίου, αλλά τελικά έφτασε στη Ρωσία στις 4 Μαΐου 1917, επειδή το καράβι στο οποίο ήταν επιβάτης ανασχέθηκε από Βρετανούς και έμεινε στη Νέα Σκωτία μέχρι τις 29 Απριλίου.
Όταν επέστρεψε κατανόησε ότι συμφωνούσε ουσιαστικά με τους Μπολσεβίκους.
Μετεπαναστατική περίοδος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την έκρηξη της Φεβρουαριανής Επανάστασης του 1917 επέστρεψε στη Ρωσία και παρά τις διαφωνίες του με τον Λένιν, εντάχθηκε στους «Μπολσεβίκους» κι έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης τον ίδιο χρόνο και την ανάληψη της εξουσίας από τους κομμουνιστές. Το πρώτο πόστο που ανέλαβε ήταν αυτό του κομισάριου επί των Εξωτερικών και διαπραγματεύτηκε την έξοδο της Ρωσίας από τον πόλεμο και τη σύναψη ειρήνης με τη Γερμανία το 1918 (Συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ) αν και αρχικά είχε αντιταχθεί σε αυτή.
Κατά τη διάρκεια του Ρωσικού Εμφύλιου Πολέμου (1917-1922) διετέλεσε κομισάριος του Πολέμου και δημιούργησε τον Κόκκινο Στρατό, ο οποίος συνετέλεσε στη συντριβή των «Λευκών» αντεπαναστατών, συμβάλλοντας καθοριστικά στη στερέωση του νέου καθεστώτος. Ο Τρότσκι απέκτησε αίγλη και προβαλλόταν ως διάδοχος του Λένιν (Ο Λένιν στο γράμμα του προς 13ο συνέδριο αναφέρει τους Στάλιν και Τρότσκι ως τους πιο ικανούς της ΚΕ), όμως η πνευματική του ανωτερότητα και υπεροψία, η υπερβολική του αυτοπεποίθηση καθώς και το γεγονός ότι εισχώρησε στους μπολσεβίκους μόλις το καλοκαίρι του 1917 λειτούργησαν εναντίον του. Έτσι ο Στάλιν εκλέχτηκε γενικός γραμματέας και μετά τον πρόωρο θάνατο του Λένιν (21 Ιανουαρίου 1924) ανέλαβε τα ηνία της Σοβιετικής Ένωσης.
Εξορία και δολοφονία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Τρότσκι και οι κύριοι συνεργάτες του εξορίστηκαν, τον Ιανουάριο του 1928, σε απομακρυσμένες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης. Ο ίδιος μεταφέρθηκε στην Άλμα-Ατα (τώρα Αλμάτι στο Καζακστάν) και τον Ιανουάριο του 1929 εκδιώχθηκε οριστικά από τη χώρα. Αρχικά έγινε δεκτός από την τουρκική κυβέρνηση, η οποία τον εγκατέστησε στο νησί της Πριγκήπου. Εκεί ο Τρότσκι ασχολήθηκε εντατικά με τη συγγραφή, ολοκληρώνοντας τα βιβλία με την αυτοβιογραφία του και την εξιστόρηση της Ρωσικής Επανάστασης. Το 1933, εξασφάλισε άδεια διαμονής στη Γαλλία. Με την επικράτηση του Χίτλερ στη Γερμανία, ο Τρότσκι εγκατέλειψε την ιδέα της αναμόρφωσης της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κομιντέρν) και έκανε έκκληση για τη συγκρότηση της Τέταρτης Διεθνούς, η οποία θα αποτελούνταν από επαναστατικά κόμματα που θα ίδρυαν οι οπαδοί του. Τελικά η Τέταρτη Διεθνής απέτυχε να γίνει κάτι περισσότερο από μια σκιώδης οργάνωση, αν και το 1938, στη Γαλλία, συγκλήθηκε ένα μικρό ιδρυτικό συνέδριο.[12]
Το 1935, ο Τρότσκι υποχρεώθηκε να εγκατασταθεί στη Νορβηγία. Το 1936, κάτω από τη σοβιετική πίεση, αναγκάστηκε να φύγει και πάλι, αυτή τη φορά στο Κογιοακάν του Μεξικού. Στις μεγάλες δίκες της Μόσχας το 1936-1938, όπου δικάστηκαν για προδοσία σημαντικά στελέχη της Ρωσικής Επανάστασης, ο Τρότσκι καταδικάστηκε (ερήμην) ως ο κύριος συνωμότης, κατηγορία που αποδείχτηκε αργότερα ψευδής.[12]
Ο Τρότσκι έγινε στόχος δύο αποπειρών δολοφονίας, πιθανά από πράκτορες του Ιωσήφ Στάλιν. Η πρώτη έγινε με πυροβολισμούς του σπιτιού του και ήταν ανεπιτυχής. Η δεύτερη απόπειρα, στις 20 Αυγούστου 1940, έγινε με ορειβατική αξίνα (πιολέ) και ήταν επιτυχής. Δράστης ήταν ο Ραμόν Μερκαντέρ, Ισπανός κομμουνιστής ο οποίος είχε καταφέρει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του οικιακού προσωπικού του Τρότσκι. Η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε οποιαδήποτε ευθύνη για τη δολοφονία και ο δράστης καταδικάστηκε σε 20ετή κάθειρξη.[12]
Ο Τρότσκι στην τέχνη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο μεγάλος Μεξικανός ζωγράφος Ντιέγκο Ριβέρα, σύζυγος της Φρίντα Κάλο, ήταν μεγάλος θαυμαστής του Τρότσκι. Ζωγράφισε δύο φορές το πορτραίτο του, στο Επιτροπή Κομμουνιστικής Ενότητας (1933) και Άνθρωπος σε σταυροδρόμια (1933), τοιχογραφία στο κτήριο Ροκφέλερ της Νέας Υόρκης, η οποία όμως καταστράφηκε καθ' υπόδειξη του ίδιου του Νέλσον Ροκφέλερ. Το 1972, ο Ρίτσαρντ Μπάρτον υποδύθηκε τον Τρότσκι στην ταινία Η δολοφονία του Τρότσκι, σε σκηνοθεσία Τζόζεφ Λόουζι. Η δολοφονία του ήταν επίσης το θέμα ενός σύντομου θεατρικού έργου με τίτλο "Παραλλαγές πάνω στον θάνατο του Τρότσκι", του συγγραφέα Ντέιβιντ Ιβς. Το 2002, στην ταινία Φρίντα, τον Τρότσκι υποδύθηκε ο ηθοποιός Τζέφρεϊ Ρας. Ο Τρότσκι ενέπνευσε το χαρακτήρα του Σνόουμπολ στη νουβέλα Η φάρμα των ζώων του Τζωρτζ Όργουελ, ενώ με τη δολοφονία του Τρότσκι καταπιάνεται το βιβλίο "Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά" του Λεονάρδο Παδούρα (Εκδόσεις Καστανιώτη). Στην ελληνική λογοτεχνική βιβλιογραφία, ο Τρότσκι εμφανίζεται στο "Εργοστάσιο των μολυβιών" της Σώτης Τριανταφύλλου (Πατάκη, 2000).
Υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Большая российская энциклопедия. Электронная версия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. 1 Απριλίου 2016. 4205446. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2023.
- ↑ 2,0 2,1 Yury Isayev: «Чувашская энциклопедия». (Ρωσικά) Chuvash encyclopedia. Chuvash publishing company. 2006. ISBN-13 978-5-7670-1471-2.
- ↑ (Αγγλικά) Find A Grave. 4174. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6qj7fs6. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 The Fine Art Archive. cs
.isabart .org /person /18412. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021. - ↑ 6,0 6,1 ro
.wikipedia .org /wiki /Lev _Davidovici _Tro%C8%9Bki. - ↑ CONOR.SI. 7463523.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2015.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Εγκυκλοπαίδεια Britannica. Leon Trotsky. Ανακτήθηκε 23-06-2009.
Έργα του Τρότσκι στα νέα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1905, εκδ.ΕΝΕΚΕΝ, 2020
- Η σταλινική σχολή της Πλαστογραφίας, εκδ. ΕΝΕΚΕΝ, 2008
- Λογοτεχνία και Επανάσταση, Εργατική Πάλη, 2018
- Στην Υπεράσπιση του Μαρξισμού, Εργατική Πάλη, 2018
- Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης, 2 τόμοι, Εργατική Πάλη 2016
- Η Σταλινική Σχολή της Πλαστογραφίας, Ένεκεν 2008
- Η ηθική τους και η ηθική μας. Μετάφρ.-Επιμ. Θ. Θωμαδάκης. "Παρασκήνιο", Αθ. 1999, Εργατική Πάλη, 2017
- Προβλήματα της καθημερινής ζωής, Εργατική Πάλη
- Μεταβατικό πρόγραμμα, Εργατική Πάλη
- Η ζωή μου, Αλλαγή, 1986
- Τα φιλοσοφικά τετράδια του Λέον Τρότσκι 1933-1935. Μετάφρ. Θ. Θωμαδάκης. "Παρασκήνιο", Αθ. 2005.
- Το προσωπικό ημερολόγιο. Μετάφρ. Ζηνοβία Δρακοπούλου. "Imago", Αθ. 1982.
- Η 4η Διεθνής και ο πόλεμος, Εργατική Πάλη
- Η προδομένη επανάσταση. Οι «επαγγελματικοί» κίνδυνοι της εξουσίας. Μετάφρ. Παντελής Πουλιόπουλος. 2 τόμοι, «Μαρξιστική Έρευνα», Αθ. χ.χ. ε
- Διαλεχτά Έργα, Εργατική Πάλη 2008
- Η προδομένη επανάσταση, Εργατική Πάλη
- Μαρξισμός και συνδικάτα, Εργατική Πάλη
- Το γυναικείο ζήτημα, Εργατική Πάλη
- Η διαρκής επανάσταση. Μετάφρ. Κώστας Πίττας. 2η έκδοση, «Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο», Αθ. 2010 (1998¹. Εκδόσεις «Αλλαγή», 1975, 1982, 1988).
- Και τώρα, Αθήνα, Εργατική Πάλη 2010
- Γερμανία, φασισμός και εργατικό κίνημα, Αθήνα, Εργατική Πάλη 2010
- Που βαδίζει η Γαλλία, Αθήνα, Εργατική Πάλη 2010
- Τα Βαλκάνια και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913, Θεμέλιο
- Τα Εγκλήματα του Στάλιν, Αλλαγή
- Ο Στάλιν ως θεωρητικός, Μυρμιδόνες, 2013
- Στάλιν, μια βιογραφία. Δωδώνη, 2013
- Ημερολόγιο της εξορίας, Άγρα, 2015
- Η Τρίτη Διεθνής μετά τον Λένιν, Εργατική πάλη, 2016
- Μαρξισμός και θρησκεία (συλλογικό: Μαρξ, Λένιν, Τρότσκι, Μπενσαϊντ), Εργατική Πάλη
- Κείμενα για την Νεολαία (συλλογικό: Τρότσκι, Ερνεστ Μαντέλ), Εργατική Πάλη
- Για την επαναστατική κατάσταση (συλλογικό: Τρότσκι, Λένιν) Εργατική Πάληων
- Η Ρωσική Επανάσταση του 1905, Εκδόσεις Λέων
- Η Τρίτη Περίοδος των λαθών της Κομιντέρν, Μαρξιστική Φωνή