Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μαρξισμός-Λενινισμός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Μαρξισμός-Λενινισμός είναι πολιτική ιδεολογία που συνδυάζει τον Μαρξισμό (τις έννοιες του επιστημονικού σοσιαλισμού που περιέγραψαν θεωρητικά οι Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς) και τον Λενινισμό (τη θεωρητική επέκταση του Μαρξισμού από τον Βλαντιμίρ Λένιν, στην οποία περιλαμβάνεται ο αντιιμπεριαλισμός, ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός και οι αρχές που διέπουν το κόμμα νέου τύπου ως πρωτοπορία της εργατικής τάξης).[1] Ο Μαρξισμός-Λενινισμός υπήρξε η επίσημη ιδεολογία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης και της Κομμουνιστικής Διεθνούς και συνεπώς η πιο σημαντική ιδεολογία σε σχέση με τον κομμουνισμό και το κομμουνιστικό κίνημα.

Σκοπός του Μαρξισμού-Λενινισμού είναι η μετατροπή του κράτους σε σοσιαλιστικό, κάτω από την ηγεσία του κόμματος της επαναστατικής πρωτοπορίας, αποτελούμενου από "επαγγελματίες" επαναστάτες που προέρχονται από την εργατική τάξη και φτάνουν στην ταξική συνειδητοποίηση μέσω της διαλεκτικής της ταξικής πάλης. Το σοσιαλιστικό κράτος, πολιτικό εποικοδόμημα της "δικτατορίας του προλεταριάτου", κυβερνάται κυρίως ή αποκλειστικά από το κόμμα της επαναστατικής πρωτοπορίας μέσω της διαδικασίας του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, τον οποίο ο Λένιν περιέγραψε ως "ελευθερία στη συζήτηση, ενότητα στη δράση"[2]. Μέσω της πολιτικής του, το κομμουνιστικό κόμμα ή κάποιος ισοδύναμος οργανισμός γίνεται το ανώτατο πολιτικό όργανο του σοσιαλιστικού κράτους και η κινητήρια δύναμη της σοσιαλιστικής οργάνωσης της εργασίας. Ο Μαρξισμός-Λενινισμός θεωρεί τον πολιτικό πλουραλισμό, δηλαδή τον ανταγωνισμό μεταξύ των κομμάτων, ως ένα αναποτελεσματικό χαρακτηριστικό της πραγματικής δημοκρατίας και διακηρύττει ότι σε μια σοσιαλιστική κοινωνία ο πολιτικός πλουραλισμός εξυπηρετεί μόνο τη διχόνοια και τη δυσλειτουργία της κοινωνίας.[3]

Τελικός σκοπός του Μαρξισμού-Λενινισμού είναι η εξέλιξη του σοσιαλιστικού κράτους μέχρι την πλήρη πραγμάτωση του κομμουνισμού, ενός αταξικού κοινωνικού συστήματος με αποκλειστικά κοινή ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και με πλήρη κοινωνική ισότητα όλων των μελών της κοινωνίας. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, το κομμουνιστικό κόμμα εστιάζει κυρίως στην εντατική ανάπτυξη της βιομηχανίας, της επιστήμης και της τεχνολογίας, που αποτελούν τη βάση για την αέναη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και αυξάνουν τη ροή του υλικού πλούτου.[4] Το σύνολο της γης και των φυσικών πόρων αποτελούν κοινή ιδιοκτησία, που διαχειρίζεται το Μαρξιστικό-Λενινιστικό κράτος σε συνδυασμό με διάφορες μορφές ατομικής ιδιοκτησίας που μπορεί να υπάρχουν στα πλαίσια σοσιαλιστικών εποικοδομημάτων. Τις τελευταίες δεκαετίες, αρκετά κράτη που επίσημα είναι Μαρξιστικά-Λενινιστικά, όπως η Κίνα και το Βιετνάμ, έχουν ενσωματώσει μεθόδους συναλλαγών της οικονομίας της αγοράς και έχουν διευρύνει το ρόλο που παίζει ο μη κρατικός τομέας στην ανάπτυξη της εθνικής τους οικονομίας.[5]

Η φράση "Μαρξισμός-Λενινισμός" χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Ιωσήφ Στάλιν κατά τη δεκαετία του 1930, προκειμένου να περιγραφεί η νέα σύνθεση του Μαρξισμού με τις θεωρίες του Λένιν. Ωστόσο, το ΚΚΣΕ διατήρησε το Μαρξισμό-Λενινισμό στο πρόγραμμά του και μετά την αποκήρυξη του Στάλιν, επιθυμώντας έτσι να τονίσει τη διάκριση μεταξύ Μαρξισμού-Λενινισμού και Σταλινισμού. Ο Μαρξισμός-Λενινισμός, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούσαν στις χώρες όπου εφαρμόστηκε, αναπτύχθηκε σε ιδιαίτερες παραλλαγές, οι πιο γνωστές από τις οποίες είναι ο Σταλινισμός (βασισμένος στη θεωρία του σοσιαλισμού σε μια χώρα) και ο Μαοϊσμός (βασισμένος στην ιδέα της επανάστασης των αγροτών στις υπανάπτυκτες χώρες).

Σύμφωνα με ορισμένα τμήματα του κομμουνιστικού κινήματος, ο μαρξισμός-λενινισμός αποτέλεσε μια καρικατούρα της θεωρίας των Μαρξ, Ένγκελς και Λένιν, με στόχο την πάση θυσία απόκρυψη του ταξικού/γραφειοκρατικού εκφυλισμού των χωρών του ανατολικού μπλοκ. Σε αντίθεση με όσα υποστηρίζει ο μαρξισμός-λενινισμός για τον δήθεν σοσιαλιστικό χαρακτήρα των χωρών αυτών, η εξέλιξη των καθεστώτων του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού" ήρθε σταδιακά σε αντίθεση με τον σοσιαλισμό.

Τα καθεστώτα αυτά παρέμειναν ταξικά και μετά την εκδίωξη/ανατροπή της αστικής τάξης, αφού αναδείχθηκε σταδιακά σε νέα κυρίαρχη/άρχουσα τάξη, η κομματική/κρατική γραφειοκρατία. Παρόλες τις κατακτήσεις της, η εργατική τάξη παρέμεινε καταπιεζόμενη και κυριαρχούμενη από την κομματική/κρατική γραφειοκρατία η οποία δημιουργήθηκε από το εσωτερικό των κυβερνώντων κομμουνιστικών κομμάτων. Η κατάρρευση των καθεστώτων αυτών την τριετία 1989-1991, οδήγησε στην καπιταλιστική παλινόρθωση σε αυτές τις χώρες.[6]

Ο εκφυλισμός και η εκμεταλλευτική/ταξική μετάλλαξη των χωρών του "υπαρκτού σοσιαλισμού" ήταν μια μακρόσυρτη διαδικασία με διάφορες καμπές η οποία ξεκίνησε από τα πρώτα κιόλας χρόνια μετά τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης στην ΕΣΣΔ. Κεντρικό αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης, ήταν η σταδιακή ήττα της εργατικής τάξης από την ανερχόμενη κρατική/κομματική γραφειοκρατία, στο επίπεδο του ποιος κατέχει την εξουσία.

Οι αιτίες της σταδιακής γραφειοκρατικοποίησης του καθεστώτος των μπολσεβίκων, μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: Η πρώτη κατηγορία αφορά τις αντικειμενικές αιτίες. Τέτοιες ήταν, ο εμφύλιος πόλεμος και η ξένη επέμβαση που κατέστρεψαν την ήδη προβληματική οικονομία της τσαρικής Ρωσίας, η ιμπεριαλιστική περικύκλωση, η έλλειψη αστικών παραδόσεων κλπ.

Η δεύτερη κατηγορία αφορά τις υποκειμενικές αιτίες: Εδώ εντοπίζεται η λαθεμένη αντίληψη των μπολσεβίκων για τη σχέση κόμματος/κράτους, ο μονοκομματισμός, ο οικονομισμός κλπ. Ο σταδιακός εκφυλισμός του "υπαρκτού σοσιαλισμού" σε ταξική/εκμεταλλευτική κατεύθυνση, σε συνδυασμό με τον εκφυλισμό και την ταξική ενσωμάτωση ενός μεγάλου τμήματος της Αριστεράς στις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, καθιστά αναγκαία την διαδικασία ανασυγκρότησης του κομμουνιστικού κινήματος.

Η διαδικασία αυτή ονομάζεται κομμουνιστική επαναθεμελίωση και αφορά την θεωρία, τον προγραμματικό λόγο και την οργανωτική αντίληψη του κομμουνιστικού κινήματος.[7]

  1. Marxism–Leninism. The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition. Houghton Mifflin Company.
  2. Michael Albert, Robin Hahnel. Socialism today and tomorrow. Boston, Massachusetts, USA: South End Press, 1981. pp. 24–25.
  3. Ian Adams. Political ideology today. Manchester England, UK: Manchester University Press, 1993. p. 201.
  4. Charles F. Andrain. Comparative political systems: policy performance and social change. Armonk, New York, USA: M. E. Sharpe, Inc., 1994. p. 140.
  5. János Kornai. From socialism to capitalism: eight essays. Budapest, Hungary: Central European University Press, 2008. p. 54.
  6. Ευτύχης Μπιτσάκης: Ένα φάντασμα πλανιέται
  7. ΝΑΡ: Για τη φύση και τον χαρακτήρα των χωρών του "υπαρκτού σοσιαλισμού"

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Marxism-Leninism στο Wikimedia Commons