Βοεβοδάτο Ελάσσονος Πολωνίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 49°51′N 20°16′E / 49.850°N 20.267°E / 49.850; 20.267

Βοεβοδάτο Ελάσσονος Πολωνίας

Σημαία
Έμβλημα
ΧώραΠολωνία
Διοικητική υπαγωγήΠολωνία
ΠρωτεύουσαΚρακοβία
Έκταση15.108 km²
Πληθυσμός3.360.581 (2013)[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες49°51′0″N 20°16′0″E
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Βοεβοδάτο Ελάσσονος Πολωνίας, ή Επαρχία Ελάσσονος Πολωνίας (πολωνικά: województwo małopolskie), είναι ένα από τα βοεβοδάτα (επαρχία) της Πολωνίας, στα νότια της χώρας. Έχει έκταση 15.108 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 3.404.863 κατοίκων (2019).[2]

Δημιουργήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1999 από τα πρώην βοεβοδάτα Κρακοβίας, Τάρνουφ, Νόβι Σοντς και τμήματα των βοεβοδάτων Μπιέλσκο-Μπιάουα, Κατοβίτσε, Κιέλτσε και Κρόσνο, σύμφωνα με τις μεταρρυθμίσεις της πολωνικής τοπικής αυτοδιοίκησης που εγκρίθηκαν το 1998. Το όνομα του βοεβοδάτου θυμίζει το παραδοσιακό όνομα μιας ιστορικής πολωνικής περιοχής, της Ελάσσονος Πολωνίας (πολωνικά: Małopolska). Το τρέχων Βοεβοδάτο Ελάσσονος Πολωνίας, ωστόσο, καλύπτει μόνο ένα μικρό μέρος της ευρύτερης αρχαίας περιοχής της Ελάσσονος Πολωνίας, η οποία, μαζί με την Μείζων Πολωνία (Wielkopolska) και τη Σιλεσία (Śląsk), αποτέλεσαν το πρώιμο μεσαιωνικό πολωνικό κράτος. Η ιστορική Ελάσσων Πολωνία είναι πολύ μεγαλύτερη από το τρέχων βοεβοδάτο. Εκτείνεται πολύ βόρεια, μέχρι το Ράντομ και το Σιέντλτσε, συμπεριλαμβανομένων και πόλεων όπως οι Σταλόβα Βόλα, Λούμπλιν, Κιέλτσε, Τσενστοχόβα και Σοσνόβιετς.

Το βοεβοδάτο οριοθετείται στα βόρεια από τα Όρη Τιμίου Σταυρού (Góry Świętokrzyskie), στα δυτικά από το Υψίπεδο Κρακοβίας-Τσενστοχόβα (μια ευρεία γκάμα λόφων που εκτείνεται από την Κρακοβία έως την Τσενστοχόβα) και στα νότια από τα Όρη Τάτρα, Πιενίνι και Μπεσκίντι. Πολιτικά συνορεύει με το Βοεβοδάτο Σιλεσίας προς τα δυτικά, το Βοεβοδάτο Τιμίου Σταυρού προς τα βόρεια, το Βοεβοδάτο Κάτω Καρπαθίων προς τα ανατολικά και τη Σλοβακία στο νότο.

Σχεδόν όλη η Ελάσσων Πολωνία βρίσκεται στην λεκάνη απορροής του ποταμού Βιστούλα. Η Κρακοβία ήταν μια από τις πολιτιστικές πόλεις της Ευρώπης το 2000. Η Κρακοβία έχει σιδηροδρομικές και οδικές συνδέσεις με το Κατοβίτσε, τη Βαρσοβία, το Βρότσουαφ και το Ζέσουφ. Βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεγάλων διεθνών διαδρομών που συνδέουν τη Δρέσδη με το Κίεβο και το Γκντανσκ με τη Βουδαπέστη. Εδώ βρίσκεται το δεύτερο μεγαλύτερο διεθνές αεροδρόμιο στην Πολωνία (μετά της Βαρσοβίας), το Διεθνές Αεροδρόμιο Κρακοβίας «Ιωάννης Παύλος Β΄.

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) του βοεβοδάτου ανήλθε σε 40,4 δισεκατομμύρια ευρώ το 2018, αντιπροσωπεύοντας το 8,1% της πολωνικής οικονομικής παραγωγής. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ που προσαρμόστηκε για την αγοραστική δύναμη ήταν 19.700 € ή 65% του μέσου όρου της ΕΕ27 το ίδιο έτος. Το ΑΕΠ ανά εργαζόμενο ήταν 72% του μέσου όρου της ΕΕ.[3]

Η οικονομία της περιοχής περιλαμβάνει βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, τραπεζών, χημικών και μεταλλουργίς, γαιάνθρακα, μεταλλεύματος, επεξεργασίας τροφίμων και αλκοολούχων ποτών και καπνού. Η πιο βιομηχανοποιημένη πόλη του βοεβοδάτου είναι η Κρακοβία. Ένα άλλο σημαντικό βιομηχανικό κέντρο βρίσκεται στα δυτικά, στο Χσάνουφ (κυρίως η παραγωγή κινητήρων τρένων) και στο Οσφιέντσιμ (χημικά έργα). Το Τεχνολογικό Πάρκο της Κρακοβίας, μια ειδική οικονομική ζώνη, έχει δημιουργηθεί στο βοεβοδάτο. Υπάρχουν περίπου 210.000 εγγεγραμμένες οικονομικές οντότητες που λειτουργούν στη ζώνη τηλεφωνίας, κυρίως μικρές και μεσαίες, εκ των οποίων 234 ανήκουν στον κρατικό τομέα. Οι ξένες επενδύσεις, που αυξάνονται στην περιοχή, έφτασαν τα 18,3 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ περίπου στο τέλος του 2006.

Πανεπιστήμια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

130.000 σπουδαστές φοιτούν σε δεκαπέντε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Κρακοβίας. Το Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο, το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της πόλης (44.200 φοιτητές), ιδρύθηκε το 1364 ως Ακαδημία της Κρακοβίας. Ο Νικόλαος Κοπέρνικος και ο Κάρολ Βοϊτίλα (Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄) αποφοίτησαν από αυτό. Το Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας AGH (29.800 φοιτητές) θεωρείται το καλύτερο τεχνικό πανεπιστήμιο στην Πολωνία. Η Ακαδημία Οικονομικών, το Παιδαγωγικό Πανεπιστήμιο, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας και η Ακαδημία Γεωργίας έχουν μεγάλο κύρος. Υπάρχουν επίσης η Ακαδημία Καλών Τεχνών, το Πανεπιστήμιο του Κρατικού Θεάτρου και η Μουσική Ακαδημία. Το Νόβι Σοντς έχει γίνει ένα σημαντικό κέντρο εκπαίδευσης στην περιοχή χάρη στην Ανώτατη Σχολή Επιχειρήσεων και Διοίκησης, με ένα αμερικανικό πρόγραμμα σπουδών, που ιδρύθηκε το 1992. Το σχολείο έχει 4.500 φοιτητές. Υπάρχουν επίσης δύο ιδιωτικά σχολεία τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο Τάρνουφ.

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ελάσσων Πολωνία βρίσκεται στη Νότια Πολωνία και είναι το θερμότερο μέρος στην Πολωνία με μέσες θερμοκρασίες το καλοκαίρι μεταξύ 23 °C (73 °F) και 30 °C (86 °F) κατά τη διάρκεια της ημέρας, όπου συχνά φτάνουν τους 32 °C (90 °F) έως 38 °C (100 °F) τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, τους δύο θερμότερους μήνες του έτους. Η πόλη Τάρνουφ είναι το πιο ζεστό μέρος στην Πολωνία όλο το χρόνο, με μέσες θερμοκρασίες περίπου 25 °C (77 °F) κατά τη διάρκεια της ημέρας στους τρεις καλοκαιρινούς μήνες και 3 °C (37 °F) κατά τη διάρκεια της ημέρας στους τρεις χειμερινούς μήνες. Το χειμώνα οι καιρικές συνθήκες αλλάζουν κάθε χρόνο. Συνήθως οι χειμώνες είναι ελαφρώς κρύοι με θερμοκρασίες που κυμαίνονται από −7 °C (19 °F) έως 4 °C (39 °F), αλλά η χειμερινή σεζόν αλλάζει συχνά σε έναν πιο υγρό και θερμότερο χειμώνα, ή πιο ηπειρωτικό και κρύο, ανάλογα με τα πολλά διαφορετικά μοτίβα ανέμου που επηρεάζουν την Πολωνία από διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Η Έρημος Μπουέντοφ, η μόνη έρημος στην Πολωνία, βρίσκεται στην Ελάσσων Πολωνία, όπου οι θερμοκρασίες συχνά μπορούν να φτάσουν τους 38 °C (100 °F) το καλοκαίρι.

Τουρισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Αλατωρυχείο Βιελίτσκα είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Τέσσερα εθνικά πάρκα και πολυάριθμα φυσικά καταφύγια έχουν δημιουργηθεί στο βοεβοδάτο για την προστασία του περιβάλλοντος της Ελάσσονος Πολωνίας. Η περιοχή διαθέτει περιοχές για τουρισμό και αναψυχή, όπως το Ζακοπάνε (το πιο δημοφιλές χειμερινό θέρετρο της Πολωνίας) και τα όρη Τάτρα, Πιενίνι και Μπεσκίντι. Το φυσικό τοπίο διαθέτει πολλά ιστορικά μνημεία. Το αλατωρυχείο στη Βιελίτσκα, η πόλη προσκυνήματος Καλβάρια Ζεμπζιντόφσκα και η Παλιά Πόλη της Κρακοβίας κατατάσσονται από την UNESCO μεταξύ των πιο πολύτιμων τοποθεσιών της παγκόσμιας κληρονομιάς. Στο Βαντοβίτσε, γενέτειρα του Ιωάννη Παύλου Β΄ (50 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Κρακοβίας) υπάρχει ένα μουσείο αφιερωμένο στην παιδική ηλικία του αείμνηστου Πάπα. Στην περιοχή του Οσφιέντσιμ, τα πρώην ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης των Άουσβιτς I και Άουσβιτς II-Μπίρκεναου, επισκέπτονται κάθε χρόνο ένα εκατομμύριο επισκέπτες. Ένας άλλος τουριστικός προορισμός είναι η πόλη Μπόχνια με το παλαιότερο αλατωρυχείο της Ευρώπης.

Πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κρακοβία, πρωτεύουσα της Ελάσσονος Πολωνίας
Τάρνουφ
Νόβι Σοντς
Οσφιέντσιμ
Χσάνουφ
Όλκους
Νόβι Ταργκ
Μπόχνια

Το βοεβοδάτο αποτελείται από 62 πόλεις. Παρατίθενται παρακάτω με φθίνουσα σειρά πληθυσμού (σύμφωνα με επίσημα στοιχεία για το 2019[2]):

  1. Κρακοβία (774.839)
  2. Τάρνουφ (108.580)
  3. Νόβι Σοντς (83.813)
  4. Οσφιέντσιμ (38.120)
  5. Χσάνουφ (36.717)
  6. Όλκους (35.421)
  7. Νόβι Ταργκ (33.357)
  8. Μπόχνια (29.814)
  9. Γκορλίτσε (27.442)
  10. Ζακοπάνε (27.078)
  11. Σκαβίνα (24.340)
  12. Αντρίχουφ (20.143)
  13. Κέντι (18.705)
  14. Βαντοβίτσε (18.778)
  15. Βιελίτσκα (23.565)
  16. Τσεμπίνια (19.778)
  17. Μισλενίτσε (18.349)
  18. Λίμπιονς (17.017)
  19. Μπζέσκο (16.792)
  20. Λιμανόβα (15.157)
  21. Ράμπκα-Ζντρούι (12.746)
  22. Μπζέστσε (11.185)
  23. Μιέχουφ (11.612)
  24. Νομπρόβα Ταρνόφσκα (11.889)
  25. Κρινίτσα-Ζντρούι (10.635)
  26. Μπουκόβνο (10.141)
  27. Κσεσοβίτσε (10.014)
  28. Σούχα Μπεσκίντζκα (9.114)
  29. Βόλμπρομ (8.561)
  30. Χέουμεκ (9.073)
  31. Στάρι Σοντς (9.071)
  32. Νιεποουομίτσε (13.276)
  33. Μσάνα Ντόλνα (7.944)
  34. Στσαβνίτσα (5.732)
  35. Τούχουφ (6.627)
  36. Σουουκοβίτσε (6.637)
  37. Προσοβίτσε (5.976)
  38. Ντομπτσίτσε (6.444)
  39. Γκρίμπουφ (6.026)
  40. Μάκουφ Ποντχαλάνσκι (5.841)
  41. Ποβνίτσα-Ζντρούι (5.884)
  42. Γιορντάνουφ (5.346)
  43. Μουσίνα (4.800)
  44. Μπιεστς (4.590)
  45. Καλβάρια Ζεμπζιντόφσκα (4.496)
  46. Σουομνίκι (4.343)
  47. Ζάμπνο (4.234)
  48. Στσούτσιν (4.157)
  49. Ζάτορ (3.677)
  50. Σκάουα (3.798)
  51. Αλβέρνια (3.368)
  52. Βόινιτς (3.328)
  53. Μπομπόβα (3.136)
  54. Ράντουοφ (2.765)
  55. Ριγκλίτσε (2.839)
  56. Νόβ Βίσνιτς (2.757)
  57. Τσιενσκοβίτσε (2.473)
  58. Τσχουφ (2.345)
  59. Σφιοντνίκι Γκούρνε (2.431)
  60. Νόβε Μπζέσκο (1.663)
  61. Ζακλίτσιν (1.631)
  62. Κοσίτσε (779)

Τα πιο δημοφιλή επώνυμα στην περιοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Νόβακ: 23.671
  2. Βόιτσικ: 13.347
  3. Ζάγιοντς: 10.206

Διεθνείς σχέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Βοεβοδάτο Ελάσσονος Πολωνίας έχει συνεργασίες με τις ακόλουθες περιοχές:[4]

Τον Φεβρουάριο του 2020, η γαλλική περιφέρεια Σαντρ-Βαλ ντε Λουάρ ανέστειλε τη συνεργασία της με το Βοεβοδάτο Ελάσσονος Πολωνίας ως απάντηση στο ψήφισμα κατά των ΛΟΑΤ ατόμων που ενέκριναν οι αρχές του βοεβοδάτου.[5][6][7]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-w-2013-r-stan-w-dniu-31-xii,6,12.html. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26  Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12  Ιουλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 GUS. «Population. Size and structure and vital statistics in Poland by territorial divison in 2019. As of 30th June». stat.gov.pl (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2020. 
  3. ↑ «Regional GDP per capita ranged from 30% to 263% of the EU average in 2018». Eurostat. 
  4. ↑ «Współpraca międzynarodowa». https://www.malopolska.pl/samorzad/wspolpraca-miedzynarodowa. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2020. 
  5. ↑ «Francuski region zawiesza współpracę z Małopolską. "Jawnie homofobiczna deklaracja"». https://wiadomosci.onet.pl/kraj/region-centralny-dolina-loary-zawiesza-wspolprace-z-malopolska/7wk8r0s. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2020. 
  6. ↑ «Zones anti-LGBT : la région Centre - Val-de-Loire rompt avec la Pologne». https://www.leparisien.fr/societe/zones-anti-lgbt-la-region-centre-val-de-loire-rompt-avec-la-pologne-02-03-2020-8270589.php. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2020. 
  7. ↑ «"Zones anti-LGBT" : la région Centre-Val de Loire suspend sa coopération avec Malopolska en Pologne». https://www.larep.fr/orleans-45000/actualites/zones-anti-lgbt-la-region-centre-val-de-loire-suspend-sa-cooperation-avec-malopolska-en-pologne_13751816/. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2020. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

π • σ • ε Βοεβοδάτα της Πολωνίας


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βοεβοδάτο_Ελάσσονος_Πολωνίας&oldid=9733363"