Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Karte Kulturhauptstadt Europas.png

Η Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης είναι μια πόλη που ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για περίοδο ενός χρόνου στη διάρκεια του οποίου της δίνεται η ευκαιρία να επιδείξει την πολιτιστική της ζωή και ανάπτυξη. Αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις έχουν χρησιμοποιήσει την χρονιά της πολιτιστικής πόλης για να μεταμορφώσουν ολοκληρωτικά την πολιτιστική τους βάση και κατ’ επέκταση την εικόνα τους στο διεθνή χώρο.

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μελίνα Μερκούρη, εμπνεύστρια του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Η έννοια της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής πόλης εκπονήθηκε ως ένας τρόπος αλληλοπροσέγγισης των Ευρωπαίων κατοίκων και ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου 1985 από το Συμβούλιο Υπουργών με πρωτοβουλία της Ελληνίδας Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη. Από τότε η πρωτοβουλία βρίσκει ολοένα αυξανόμενη απήχηση μεταξύ των Ευρωπαίων κατοίκων και έχει αποκτήσει έναν αυξανόμενο πολιτιστικό και κοινωνικό-οικονομικό αντίκτυπο με τους πολυάριθμους επισκέπτες που έχει προσελκύσει. Πρώτη Ευρωπαϊκή πολιτιστική πόλη ανακηρύχθηκε η Αθήνα το 1985.

Οι Ευρωπαϊκές πόλεις πολιτισμού ορίζονταν σε διακυβερνητική βάση μέχρι το 2004. Τα κράτη μέλη ομοφώνως επέλεγαν τις πιο πιθανές πόλεις για να φιλοξενήσουν το γεγονός και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραχωρούσε μια επιδότηση στην επιλεγμένη πόλη κάθε χρόνο. Από το 2005 οι θεσμοί της Ε.Ε. συμμετέχουν στη διαδικασία επιλογής των πόλεων που θα φιλοξενήσουν το γεγονός.

Το 1990 οι Υπουργοί Πολιτισμού είχαν ξεκινήσει τον «Ευρωπαϊκό πολιτιστικό μήνα». Το γεγονός αυτό είναι παρόμοιο με την Ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα αλλά διαρκεί λιγότερο και απευθύνεται συγκεκριμένα σε χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Η επιτροπή παραχωρεί μια επιδότηση για τον Ευρωπαϊκό πολιτιστικό μήνα κάθε χρόνο.

Από το 1991 οι οργανωτές των διαφορετικών ευρωπαϊκών πόλεων πολιτισμού δημιούργησαν ένα δίκτυο, που καθιστούσε δυνατή την ανταλλαγή και διασπορά των πληροφοριών ακόμα και στους οργανωτές των μελλοντικών γεγονότων. Το δίκτυο αυτό έκανε το 1994 μια μελέτη για τον αντίκτυπο της Ευρωπαϊκής Πόλης Πολιτισμού από την δημιουργία του θεσμού ως τότε. To 1997 Ευρωπαϊκή πολιτιστική πόλη ήταν η Θεσσαλονίκη.

Το 1999 η Ευρωπαϊκή πόλη πολιτισμού μετονομάστηκε σε Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης και πλέον χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Πολιτισμού 2000. Για το έτος 2006 Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης ήταν η Πάτρα. Σύμφωνα με μελλοντικούς σχεδιασμούς για το θεσμό (τουλάχιστον μέχρι το 2019) κάθε χρόνο θα ορίζονται δύο πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης και κάθε κράτος θα έχει την ευκαιρία να φιλοξενήσει με τη σειρά του το γεγονός. Αυτό έγινε για να αποφευχθεί υπερβολικά σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ κρατών για την απόκτηση του τίτλου.

Μόνο ευρωπαϊκές πόλεις που ανήκουν σε κράτη μέλη της Ε.Ε. έχουν αποκτήσει μέχρι σήμερα τον τίτλο της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής πρωτεύουσας. Ωστόσο το συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να ορίσει και πόλη από τρίτο κράτος, αρκεί η απόφαση να ληφθεί ομόφωνα. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και η Κωνσταντινούπολη, που χρίσθηκε ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα για το 2010.

Κατάλογος πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρώπης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης
Έτος Πόλη Χώρα Σχόλια
1985 Αθήνα Flag of Greece.svg Ελλάδα
1986 Φλωρεντία Flag of Italy.svg Ιταλία
1987 Άμστερνταμ Flag of the Netherlands.svg Ολλανδία
1988 Βερολίνο Flag of Germany.svg Γερμανία
1989 Παρίσι Flag of France.svg Γαλλία
1990 Γλασκώβη Flag of the United Kingdom (3-5).svg Ηνωμένο Βασίλειο
1991 Δουβλίνο Flag of Ireland.svg Δημοκρατία της Ιρλανδίας
1992 Μαδρίτη Flag of Spain.svg Ισπανία
1993 Αμβέρσα Flag of Belgium.svg Βέλγιο
1994 Λισαβώνα Flag of Portugal.svg Πορτογαλία
1995 Λουξεμβούργο Flag of Luxembourg.svg Λουξεμβούργο
1996 Κοπεγχάγη Flag of Denmark.svg Δανία
1997 Θεσσαλονίκη Flag of Greece.svg Ελλάδα
1998 Στοκχόλμη Flag of Sweden.svg Σουηδία
1999 Φιλιππούπολη Flag of Bulgaria.svg Βουλγαρία
Βαϊμάρη Flag of Germany.svg Γερμανία
2000 Αβινιόν Flag of France.svg Γαλλία
Μπέργκεν Flag of Norway.svg Νορβηγία
Μπολόνια Flag of Italy.svg Ιταλία
Βρυξέλλες Flag of Belgium.svg Βέλγιο
Ελσίνκι Flag of Finland.svg Φινλανδία
Κρακοβία Flag of Poland.svg Πολωνία
Πράγα Flag of the Czech Republic.svg Τσεχία
Ρέικιαβικ Flag of Iceland.svg Ισλανδία
Σαντιάγο ντε Κομποστέλα Flag of Spain.svg Ισπανία
2001 Ρότερνταμ Flag of the Netherlands.svg Ολλανδία
Πόρτο Flag of Portugal.svg Πορτογαλία
2002 Μπριζ Flag of Belgium.svg Βέλγιο
Σαλαμάνκα Flag of Spain.svg Ισπανία
2003 Γκρατς Flag of Austria.svg Αυστρία
2004 Γένοβα Flag of Italy.svg Ιταλία
Λιλ Flag of France.svg Γαλλία
2005 Κορκ Flag of Ireland.svg Δημοκρατία της Ιρλανδίας
2006 Πάτρα Flag of Greece.svg Ελλάδα
2007 Σιμπίου Flag of Romania.svg Ρουμανία
Λουξεμβούργο Flag of Luxembourg.svg Λουξεμβούργο
2008 Λίβερπουλ Flag of the United Kingdom (3-5).svg Ηνωμένο Βασίλειο
Στάβανγκερ Flag of Norway.svg Νορβηγία
2009 Βίλνιους Flag of Lithuania.svg Λιθουανία
Λιντς Flag of Austria.svg Αυστρία
2010 Έσσεν Flag of Germany.svg Γερμανία
Κωνσταντινούπολη Flag of Turkey.svg Τουρκία
Πετς Flag of Hungary.svg Ουγγαρία
2011 Τούρκου Flag of Finland.svg Φινλανδία
Τάλιν Flag of Estonia.svg Εσθονία
2012 Γκιμαράες Flag of Portugal.svg Πορτογαλία
Μάριμπορ Flag of Slovenia.svg Σλοβενία
2013 Μασσαλία Flag of France.svg Γαλλία
Κόσιτσε Flag of Slovakia.svg Σλοβακία
2014 Ρίγα Flag of Latvia.svg Λετονία
Ούμεο Flag of Sweden.svg Σουηδία
2015 Μονς Flag of Belgium.svg Βέλγιο
Πίλζεν Flag of the Czech Republic.svg Τσεχία
2016 Σαν Σεμπαστιάν Flag of Spain.svg Ισπανία
Βρότσλαβ Flag of Poland.svg Πολωνία
2017 Ώρχους Flag of Denmark.svg Δανία
Πάφος Flag of Cyprus.svg Κύπρος
2018 Λέουβαρντεν Flag of the Netherlands.svg Ολλανδία
Βαλέτα Flag of Malta.svg Μάλτα
2019 Ματέρα Flag of Italy.svg Ιταλία
Φιλιππούπολη Flag of Bulgaria.svg Βουλγαρία
2020 Ριέκα Flag of Croatia.svg Κροατία
Γκόλγουεϊ Flag of Ireland.svg Δημοκρατία της Ιρλανδίας
2022 Κάουνας Flag of Lithuania.svg Λιθουανία
Ες-συρ-Αλζέτ Flag of Luxembourg.svg Λουξεμβούργο
Νόβι Σαντ Flag of Serbia.svg Σερβία Αναβολή λόγω πανδημίας
2023 Βέσζπρεμ Flag of Hungary.svg Ουγγαρία
Τιμισοάρα Flag of Romania.svg Ρουμανία
Ελευσίνα Flag of Greece.svg Ελλάδα

Βραβείο Μελίνα Μερκούρη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 2010 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε την χορήγηση σε κάθε Πολιτιστική Πρωτεύουσα βραβείου προς τιμήν της Μελίνας Μερκούρη. Το βραβείο δίνεται στην κάθε πόλη, όχι λιγότερο από τρεις μήνες πριν από την έναρξη των εκδηλώσεων και είναι ύψους 1,5 εκ. ευρώ. Το βραβείο αντικαθιστά την επιχορήγηση που δινόταν μέχρι τότε.[1]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]