Συντεταγμένες: 38°15′0.4″N 23°41′39.8″E / 38.250111°N 23.694389°E / 38.250111; 23.694389

Ο Αυλώνας^[1]^[2] ή η Αυλώνα^[3] (επίσημα Αυλών^[4]) είναι χωριό της ανατολικής Αττικής, κοντά στα σύνορα με την Βοιωτία. Απέχει 50 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Διοικητικά ανήκει στον καλλικρατικό δήμο Ωρωπού, ενώ μέχρι το τέλος του 2010 αποτελούσε έδρα του ομώνυμου δήμου.^[5] Είναι κτισμένος σε υψόμετρο 170 μέτρων^[3] σε αμφιθεατρική θέση στις βόρειες πλαγιές της Πάρνηθας. Ο Αυλώνας παλαιότερα ήταν γνωστός με το όνομα Σαλισάτι ή Σάλεσι ή και Κακοσάλεσι.^[5]

Όνομα

Αυλώνας Αττικής
	Αυλώνας Αττικής 38°15′0″N 23°41′40″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ωρωπού
Υψόμετρο	120 μέτρα
Πληθυσμός	3.109 (2021)
Ταχ. κωδ.	190 11
Τηλ. κωδ.	22950
	δεδομένα (π • σ • ε )

Η αρχαία ελληνική ονομασία του χωριού είναι Αυλών που σημαίνει πέρασμα. Το όνομα Αυλών διασώζεται σε μαρμάρινη αναθηματική πλάκα αφιερωμένη στο Θεό Διόνυσο τον Αυλωνέα. Η λέξη Σάλεσι ή Σαλισάτι που σημαίνει επίσης πέρασμα είναι λατινική και με αυτήν μεταφράστηκε η λέξη Αυλών στα χρόνια της Φραγκοκρατίας. Η ονομασία Κακοσάλεσι έμεινε από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας επειδή ο ορεινός όγκος ακριβώς πάνω από την κωμόπολη αποτελούσε παρατηρητήριο και ορμητήριο των επαναστατών και κλεφτών με συνέπεια να είναι κακό πέρασμα για τους Τούρκους. Η ονομασία αυτή διατηρήθηκε ως επίσημη μέχρι το 1927 οπότε ο οικισμός ανέκτησε την αρχαία του ονομασία Αυλών (ο Αυλώνας) από την μακρόστενη κοιλάδα-πέρασμα που διασχίζεται από τον ποταμό Ασωπό.^[6]

Ιστορικά στοιχεία

Μεσαίωνας

Στην περιοχή άρχισαν να πρωτοεγκαθίστανται Αρβανίτες τον Μεσαίωνα.

19ος αιώνας

Κατά τον 19ο αιώνα συνδέθηκε με την σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε τη Χαλκίδα με την Αθήνα, αυξάνοντας έκτοτε τον πληθυσμό.

Μετά την απελευθέρωση ο Αυλώνας (με την ονομασία Σάλεσι) εντάχθηκε στον δήμο Τανάγρας της τότε επαρχίας Θηβών.

Το 1840 εντάχθηκε στον δήμο Περαίας της επαρχίας Αττικής ο οποίος το 1871 μετονομάστηκε σε δήμο Ωρωπίων. Μετά την κατάργηση των διευρυμένων δήμων, με την διοικητική διαίρεση του 1912, ο Αυλώνας αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης κοινότητας η οποία μετεξελίχθηκε σε δήμο το 1990.^[5]

Στη διάρκεια της Ιταλογερμανικής κατοχής στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1941-1944) ο Αυλώνας υπέστη μεγάλες καταστροφές. Περίπου το 40% των σπιτιών είχε καταστραφεί.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Το 1930 αριθμούσε 2.230 κατοίκους. Το 1971 ήταν 2.509 ενώ το 1981 διπλασιάστηκαν, στους 5.215. Στην απογραφή του 2001 οι κάτοικοι υπολογίζονταν στους 5.056 ενώ με βάση την απογραφή του 2011 υπολογίζονται σε 5.744. Πολιούχος της περιοχής είναι ο Άγιος Δημήτριος. Οδικώς ο Αυλώνας εξυπηρετείται από την εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, στη παράκαμψη Μαλακάσας, αμέσως μετά τα πρώτα διόδια από την οποία απέχει 8 χιλιόμετρα, ενώ επίσης εξυπηρετείται από τον προαστιακό σιδηρόδρομο Αθήνας-Χαλκίδας^[7].

Η περιοχή είναι παραδοσιακά γεωργική-κτηνοτροφική και βιομηχανική, με αρκετούς κατοίκους να μετακινούνται στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις των Οινοφύτων στην Βοιωτία.^[3] Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή είναι η μόλυνση του νερού από τις παράνομες ρίψεις αποβλήτων στον Ασωπό ποταμό.^[8]

Έξω από την πόλη βρίσκονται το Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων (ΚΕΤΘ) του Ελληνικού Στρατού Ξηράς^[9] καθώς και το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα^[10].

Διοικητικές μεταβολές

Κ. Σαλεσίου (Αττικής και Βοιωτίας)

ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912

Σύσταση της κοινότητας με την απόσπαση του οικισμού Σάλεσι από το δήμο Ωρωπίων και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας

Ο οικισμός Μπούγα αποσπάται από το δήμο Ωρωπίων και προσαρτάται στην κοινότητα

ΦΕΚ 179Α - 30/08/1927

Ο οικισμός Σάλεσι της κοινότητας μετονομάζεται σε Αυλών

Ο οικισμός Μπούγα της κοινότητας μετονομάζεται σε Ασπροχώρι

Η κοινότητα μετονομάζεται σε κοινότητα Αυλώνος

Κ. Αυλώνος (Αττικής και Βοιωτίας)

ΦΕΚ 179Α - 30/08/1927

Η κοινότητα προήλθε από τη μετονομασία της κοινότητας Σαλεσίου

ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943

Η κοινότητα αποσπάται από το νομό Αττικής και Βοιωτίας και υπάγεται στο νομό Αττικής

Κ. Αυλώνος (Αττικής)

ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943

Η κοινότητα αποσπάσθηκε στο νομό Αττικής από το νομό Αττικής και Βοιωτίας

ΦΕΚ 75Α - 18/05/1990

Η κοινότητα αναγνωρίζεται σε δήμο Αυλώνος

Δ. Αυλώνος (Αττικής)

ΦΕΚ 75Α - 18/05/1990

Ο δήμος προήλθε από την αναγνώριση σε δήμο της κοινότητας Αυλώνος

ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010

Ο οικισμός Αυλών αποσπάται από το δήμο και προσαρτάται στο δήμο Ωρωπού

Ο οικισμός Ασπροχώρι αποσπάται από το δήμο και προσαρτάται στο δήμο Ωρωπού

Ο δήμος καταργείται

Αξιοθέατα

Στην κεντρική πλατεία του χωριού, στο τρίτο κατώτερο επίπεδο, βρίσκεται η εκκλησία βυζαντινού ρυθμού Αγίων Αντωνίου και Ανδρέα,^[2] που κτίσθηκε με δωρεά της Λουκίας Ζυγομαλά (1866-1947), συζύγου του Αντωνίου Ζυγομαλά, μεγάλων ευεργετών της περιοχής, το 1938, κατ΄ απομίμηση της ιστορικής βυζαντινής εκκλησίας των Αγίων Θεοδώρων του Μυστρά, από τον αρχιτέκτονα Ν. Ζουμπουλίδη.
Επίσης το Μουσείο Ζυγομαλά, δημιούργημα και αυτό της Λουκίας Ζυγομαλά, όπου στεγάζεται μεγάλη λαογραφική συλλογή αυθεντικών κεντημάτων και ειδών χρυσοκεντητικής, το οποίο εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.^[11]

Δείτε επίσης

Παραπομπές

↑ «Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής - Δήμος Αυλώνος». History of atticaeast.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.
↑ ^2,0 ^2,1 «Αυλώνας | Δήμος Ωρωπού». www.oropos.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 12. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 239.
↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 6. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 36.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 «Διοικητικές Μεταβολές των ΟΤΑ, Κοινότητα Αυλώνος». ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.
↑ «Πανδέκτης: Salesi -- Avlon». Πανδέκτης. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.
↑ Trainose: Δρομολόγιο Αθήνα - Χαλκίδα. https://www.trainose.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%BF/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CE%B9%CE%B4%CE%B7%CF%81%CF%8C%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%82/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD/.
↑ «Το παράδοξο του Ασωπού: Τι αποκαλύπτει έρευνα για τους νέους ρύπους | LiFO». www.lifo.gr. 31 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
↑ «Επικοινωνία | Army gr». www.army.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
↑ «Ιστορικά Στοιχεία - Σκοπός - ΕΚΚΝΑ | Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα». www.ekkna.net. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
↑ odysseus.culture.gr http://odysseus.culture.gr/h/1/gh151.jsp?obj_id=3330. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022. Missing or empty |title= (βοήθεια)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[History_of_atticaeast.gr-1] «Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής - Δήμος Αυλώνος». History of atticaeast.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.

[:1-2] 2,0 ^2,1 «Αυλώνας | Δήμος Ωρωπού». www.oropos.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.

[:0-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 12. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 239.

[4] Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 6. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 36.

[ΕΕΤΑΑ-Ελληνική_Εταιρία_Τοπικής_Ανάπτυξης_και_Αυτοδιοίκησης_Α.Ε.-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 «Διοικητικές Μεταβολές των ΟΤΑ, Κοινότητα Αυλώνος». ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.

[Πανδέκτης-6] «Πανδέκτης: Salesi -- Avlon». Πανδέκτης. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.

[7] Trainose: Δρομολόγιο Αθήνα - Χαλκίδα. https://www.trainose.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%BF/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CE%B9%CE%B4%CE%B7%CF%81%CF%8C%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%82/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD/.

[8] «Το παράδοξο του Ασωπού: Τι αποκαλύπτει έρευνα για τους νέους ρύπους | LiFO». www.lifo.gr. 31 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.

[9] «Επικοινωνία | Army gr». www.army.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.

[10] «Ιστορικά Στοιχεία - Σκοπός - ΕΚΚΝΑ | Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα». www.ekkna.net. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.

[11] odysseus.culture.gr http://odysseus.culture.gr/h/1/gh151.jsp?obj_id=3330. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022. Missing or empty |title= (βοήθεια)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]