Αριστομένης Μεσσηνίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°5′11″N 21°50′23″E / 37.08639°N 21.83972°E / 37.08639; 21.83972

Αριστομένης
Αριστομένης is located in Greece
Αριστομένης
Αριστομένης
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα[1]
ΠεριφέρειαΑποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου
(Έδρα: Πάτρα)
Περιφέρεια Πελοποννήσου
(Έδρα: Τρίπολη)
Περιφερειακή ΕνότηταΜεσσηνίας
(Έδρα: Καλαμάτα)
ΔήμοςΔήμος Μεσσήνης
(Έδρα: Μεσσήνη)
Δημοτική ΕνότηταΑριστομένους
Γεωγραφία και Στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοπόννησος
ΝομόςΜεσσηνίας
Υψόμετρο354[2] μ.
Πληθυσμός285 (2011)
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΜουσταφάπασα
Ταχ. κώδικας24200[3]
Τηλ. κωδικός27220[4]
Δήμος Μεσσήνης

Ο Αριστομένης,[5] αναφερόμενος παλαιότερα ως το Μουσταφάπασα, είναι ημιορεινός οικισμός, ο οποίος υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Μεσσήνης, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αριστομένης βρίσκεται στα βορειοδυτικά από την έδρα του δήμου, την Μεσσήνη, από την οποία απέχει 23,5 περίπου χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 354[2] μέτρα και απέχει από τις ακτές του Κόλπου της Μεσσηνίας περίπου 18 χιλιόμετρα. Κοντά στον Αριστομένη βρίσκονται, προς τα βορειοδυτικά του η Χορεύτρα και η Πλατανόβρυση σε απόσταση 1,5 και 4,5 περίπου χιλιομέτρων, προς τα βόρειά του ο Κουτίφαρης σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων, προς τα ανατολικά του η Αετοφωλιά σε απόσταση 5 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νοτιοανατολικά του τα Διόδια και η Στέρνα σε απόσταση 3 και 4 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νότιά του η Πελεκανάδα σε απόσταση 4,5 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νοτιοδυτικά του το Μηλιώτι σε απόσταση 5 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεσσήνης στη σύγχρονη εποχή, όσο και της Ανδρούσας κατά την μεσαιωνική εποχή και της Πυλίας κατά την μυκηναϊκή εποχή. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Το χωριό από την περίοδο της Α' Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Μουσταφά Πασά ή Μουσταφάπασα ή Μουσταφάμπασα (Mustafà Bassà), πιθανώς από το όνομα του πασά της περιοχής. Η σημερινή ονομασία του χωριού, η οποία χρησιμοποιείται πλέον, επίσημα από το 1871 ως σήμερα, δόθηκε στον οικισμό, ως απόδοση τιμής προς τον επώνυμο ήρωα Αριστομένη, αρχηγό των αρχαίων Μεσσηνίων κατά τον Β’ Μεσσηνιακό πόλεμο (685–668 π.Χ.).[5][6] Το ίδιο όνομα έφερε και ο παλαιότερος Δήμος Αριστομένους, από το 1835 ως το 1912 (που καταργήθηκε για πρώτη φορά) και από το 1997 ως το 2010 (που καταργήθηκε για δεύτερη φορά). Ο οικισμός του Αριστομένη διατέλεσε, κατά χρονική σειρά, από το 1835 ως το 1842 και από το 1863 ως το 1912, έδρα του παλαιότερου ομώνυμου Δήμου Αριστομένους (1835–1912), στη συνέχεια της Κοινότητας Αριστομένους (1912–1997) και τέλος του νεότερου κατηργημένου Δήμου Αριστομένους (1997–2010).

Β΄ Ενετοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας ο οικισμός αναφερόταν, ως το Μουσταφά Πασά (Mustafà Bassà[7] ή Mustafa Bassà[8]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο.

Το χωριό, στα τέλη του 17ου αιώνα και τις αρχές του 18ου αιώνα, αναφέρεται σε διάφορες ενετικές πηγές-απογραφές, ως οικισμός ο οποίος ανήκε στην επαρχία της Ανδρούσας (Territorio d'Androussa).

Νεότερη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον 19ο αιώνα αναφερόταν ως Moustapha-pacha σύμφωνα με τον Pouqueville, το 1815, ο οποίος αναφέρει το χωριό στον κατάλογο με τα ονόματα των χωριών της Επαρχίας Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d'Androusa), τα οποία ήταν εξαρτημένα στην επισκοπική έδρα που είχε ιδρυθεί στο Νησί (Nisi: η Μεσσήνη).[9] Στη συνέχεια αναφέρεται επίσης ως Moustapha-Pacha, οικισμός της Επαρχίας Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d'Androusa), που έμεναν σε αυτόν 20 οικογένειες με εκτιμώμενο σύνολο 89 κατοίκων,[10] σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν με το όνομα το Μουσταφάπασα.

Κάτοικοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 285 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες. Στα κυριότερα αγροτικά προϊόντα που παράγονται στην περιοχή του χωριού περιλαμβάνονται τα σύκα και οι ελιές.[6]

Εξέλιξη Πληθυσμού του Αριστομένη Μεσσηνίας
Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1844 106[11]
1851 131[12]
1879 328[13]
1889 504[14]
1896 563[15]
1907 602[16]
1920 637[17]
1928 650[18]
1940 702[19]
1951 660[20]
1961 719[21]
1971 662[22]
1981 510[23]
1991 459[24]
2001 531[25]
2011 285[26]

Διοικητική ιστορία – Δημογραφικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παλαιός Δήμος Αριστομένους (1835–1840)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Μουσταφάπασα[27] προσαρτήθηκε, το 1835,[28] στον παλαιό Δήμο Αριστομένους.[29] όπου και παρέμεινε ως και το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε για πρώτη φορά. Από το 1835 ως το 1842[30] και από το 1863[31] ως το 1912 ήταν έδρα του παλαιότερου Δήμου Αριστομένους. Τουλάχιστον από το 1835 ως το 1871,[32] που μετονομάσθηκε, το χωριό αναφερόταν επίσημα ως το Μουσταφάπασα, ενώ από το 1871 ως σήμερα το χωριό αναφέρεται πλέον ως ο Αριστομένης. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, σαν Μουσταφάμπασα στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αριστομένους της Επαρχίας Μεσσήνης με πληθυσμό 131 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[12] Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως «πρώην έδρα» του Δήμου Αριστομένους η Πολαίνα (σήμερα η Πλατανόβρυση) και ως «νυν έδρα» (το 1853) το χωριό Κουτήφαρι (σήμερα ο Κουτίφαρης).

Στον Δήμο Αριστομένους προσαρτήθηκαν, επίσης το 1835, εκτός από το Μουσταφάμπασα και οι οικισμοί Λόι (τα Διόδια), Στρέφι, ΣαμπάκαλφαΑετοφωλιά), Κουτήφαρης, ΖαπάντιΚαρυόβρυση) και Δρογκάρι.

Το 1840, με την ταυτόχρονη κατάργηση των δυο παλαιών Δήμων Λευκοθέας και Τομέως προσαρτήθηκαν και οι οικισμοί: Αβραμιόν, Ισμαήλ (το Δρακονέρι), Χαντζαλί (το Ξάγναντον), ΧάστεμηΛευκοχώρα), Φιλιππάκι (το Φιλιππάκιον, καταργήθηκε το 1971), Νεοχώρι και Ξενοδοχείον (καταργήθηκε το 1845) από τον Δήμο Λευκοθέας, καθώς και οι οικισμοί Χαλβάτσο (το Κεφαλόβρυσο), Κουλουκάδα, ΠολαίναΠλατανόβρυση), Βούτενα (καταργήθηκε το 1897), Μάκραινα, Δάσος (καταργήθηκε το 1845) και Κατζούκα (καταργήθηκε το 1845) από τον Δήμο Τομέως.

Το 1845 αποσπώνται από τον παλαιό Δήμο Ιθώμης και προσαρτώνται οι οικισμοί: Κυνηγός, Ξηροκάσι (το Παλαιόκαστρο), ΡάδουΠερδικόβρυση) και Πουλίτσα.

Το 1889 προσαρτώνται οι οικισμοί Στέρνα και Χαμουζά (το Αμμουδερόν, καταργήθηκε το 1940), ενώ το 1897 προστίθενται στον παλαιό Δήμο Αριστομένους οι οικισμοί Ευαγγελίστρια (καταργήθηκε το 1951), καθώς επίσης η Άνω Βούτενα και η Κάτω Βούτενα, που προέκυψαν από την καταργούμενη τότε Βούτενα. Τέλος, το 1908, προσαρτώνται στον Δήμο Αριστομένους και οι οικισμοί Βελίκα και Χορεύτρα.

Κοινότητα Αριστομένους (1912–1997)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1912[33] ο Αριστομένης προσαρτάται ως έδρα στην Κοινότητα Αριστομένους,[34] στην οποία προσαρτήθηκαν επίσης οι οικισμοί Χορεύτρα, Χαμουζά, Ζαπάντι και Κουτήφαρης.

Πρώην Δήμος Αριστομένους (1997–2010)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αριστομένης παρέμεινε ως έδρα και οικισμός της Κοινότητας Αριστομένους, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», ο Αριστομένης υπήχθη ως έδρα στον κατηργημένο Δήμο Αριστομένους,[35][36] ως το 2010.

Ο πρώην δήμος Αριστομένους είχε 11 Δημοτικά Διαμερίσματα και συνολικό πληθυσμό 3.413 κατοίκους, με βάση την απογραφή του 2001, τα οποία με τους αντίστοιχους πληθυσμούς τους, ήταν:

  1. Δ.δ. Αριστομένους: 620, (οικισμοί: Αριστομένης: 531, Χορεύτρα: 89)
  2. Δ.δ. Βουταίνης: 199, (οικισμοί: Άνω Βούταινα: 108, Κάτω Βούταινα: 37, Μάκρενα: 54)
  3. Δ.δ. Διοδίων: Διόδια: 359
  4. Δ.δ. Κεφαλοβρύσου: 166, (οικισμοί: Κεφαλόβρυσο: 141, Κουλκάδα: 25)
  5. Δ.δ. Κουτίφαρη: Κουτίφαρης: 127
  6. Δ.δ. Μάνεση: Μάνεσης: 409
  7. Δ.δ. Πελεκανάδας: Πελεκανάδα: 312
  8. Δ.δ. Πλατανόβρυσης: Πλατανόβρυση: 113
  9. Δ.δ. Πουλιτσίου: 85, (οικισμοί: Πουλίτσι: 27, Περδικόβρυση: 58)
  10. Δ.δ. Στέρνας: 466, (οικισμοί: Στέρνα: 367, Αετοφωλιά: 99
  11. Δ.δ. Στρεφίου: 557, (οικισμοί: Στρέφι: 527, Χρυσοφόρα: 30)

Δήμος Μεσσήνης (2011–σήμερα)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Δήμος Μεσσήνης

Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ο Αριστομένης ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας η οποία συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης, και συγκεκριμένα ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Μεσσήνης.[37][38] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδων, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και της Κοινότητας Τρικόρφου.

Ο σημερινός δήμαρχος του Δήμου Μεσσήνης, είναι ο Γεώργιος Αθανασόπουλος, ο οποίος εξελέγη στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019.[39][40][41]

Ο Αριστομένης σήμερα εκτός από έδρα της Δημοτικής Ενότητας Αριστομένους[5] είναι και έδρα της Τοπικής Κοινότητας Αριστομένους, στην οποία υπάγονται οι οικισμοί Σαρακίνα και Χορεύτρα.

Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 ο Δήμος Μεσσήνης έχει 23.482 κατοίκους, η Δημοτική Ενότητα Αριστομένους έχει 2.459 κατοίκους, η Τοπική Κοινότητα Αριστομένους έχει 372 κατοίκους και ο Αριστομένης, ως οικισμός, έχει 285 κατοίκους.

Δημοτική Ενότητα Αριστομένους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα η Δημοτική Ενότητα Αριστομένους του Δήμου Μεσσήνης, έχει με βάση την απογραφή του 2011, 2.459 μόνιμους κατοίκους και περιλαμβάνει 11 τοπικές κοινότητες, με 19 συνολικά οικισμούς:

  1. Τοπική Κοινότητα Αριστομένους, με 372 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 3 οικισμούς: Ο Αριστομένης: 285, η Σαρακίνα: 24 και η Χορεύτρα: 63
  2. Τοπική Κοινότητα Βουταίνης, με 88 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 3 οικισμούς: Η Άνω Βούταινα: 49, η Κάτω Βούταινα: 12 και η Μάκρενα: 27
  3. Τοπική Κοινότητα Διοδίων, με 311 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Τα Διόδια
  4. Τοπική Κοινότητα Κεφαλοβρύσου, με 109 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 2 οικισμούς: Το Κεφαλόβρυσον: 98 και η Κουλκάδα: 11
  5. Τοπική Κοινότητα Κουτίφαρη, με 75 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Ο Κουτίφαρης
  6. Τοπική Κοινότητα Μάνεση, με 312 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Ο Μάνεσης
  7. Τοπική Κοινότητα Πελεκανάδας, με 204 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Η Πελεκανάδα
  8. Τοπική Κοινότητα Πλατανόβρυσης, με 84 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Η Πλατανόβρυση
  9. Τοπική Κοινότητα Πουλιτσίου, με 29 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 2 οικισμούς: Η Περδικόβρυση: 18 και το Πουλίτσιον: 11
  10. Τοπική Κοινότητα Στέρνας, με 408 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 2 οικισμούς: Η Αετοφωλιά: 84 και η Στέρνα: 324
  11. Τοπική Κοινότητα Στρεφίου, με 467 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 2 οικισμούς: Το Στρέφιον: 440 και η Χρυσοφόρα: 27

Κτίρια - αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια και τα κτίρια του Δημοτικού Σχολείου και του Γυμνασίου-Λυκείου του Αριστομένη, υπάρχει επίσης η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, η οποία υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας.

Θαλαμωτός τάφος στον Αριστομένη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κοντά στον Αριστομένη, στην θέση Τρανή Συκιά[42] ανασκάφηκε, το 1996, θαλαμωτός μυκηναϊκός λαξευτός τάφος, ο οποίος εντοπίστηκε αρχικά το 1988, κατά τη διαμόρφωση επαρχιακού-αγροτικού δρόμου με εκσκαφέα. Ο εκσκαφέας αυτός προκάλεσε σημαντικές καταστροφές στον τάφο, αλλά παράλληλα αποκαλύφθηκε και ένας πήλινος σφαιρικός αμφορέας, με διακόσμηση από καστανέρυθρες εξίτηλες ταινίες και κρεμαστό φυτικό κόσμημα, παρατακτικώς επαναλαμβανόμενο στο σώμα του αγγείου, το οποίο χρονολογήθηκε περί την ΥΕΙΙΙΓ περίοδο. Ο τάφος, ως την ανασκαφή του το 1996, είχε καλυφθεί με επιχωματώσεις. Ο θαλαμωτός τάφος, είναι λαξευμένος στο υπόλευκο, μαλακό φυσικό έδαφος και περιλαμβάνει διάδρομο, μήκους 8,40 μέτρων και πλάτους 0,90-1,05 μέτρου, με μεγάλη κλίση προς την είσοδο του τάφου. Ο θάλαμος του τάφου είναι σχεδόν κυκλικός με διάμετρο 2,30 μέτρα και σχετικά ανώμαλα τοιχώματα, ενώ στο στόμιό του, σώζεται μέρος της ξερολιθιάς. Όπως διαπιστώθηκε, το μηχάνημα εκσκαφής είχε εισχωρήσει και κάτω από το δάπεδο του θαλάμου, προκαλώντας επίσης μεγάλη καταστροφή. Στο δυτικό τοίχωμα του θαλάμου εντοπίστηκε αβαθής λάκκος ανακομιδής, με πολλά οστά και αρκετά όστρακα, ενώ στα υπόλοιπα αρχαιολογικά ευρήματα περιλαμβάνονται φακοειδής σφραγιδόλιθος από γυαλί, ανάγλυφα πλακίδια από υαλόμαζα, καθώς και χρυσά ορθογώνια επικαλύμματα με ανάγλυφη παράσταση διπλού ναυτίλου.[43][44]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. GEOnet Names Server. 11  Ιουνίου 2018. -814520.
  2. 2,0 2,1 Αριστομένης, από την ιστοσελίδα: buk.gr
  3. Ταχυδρομικός Κώδικας Αριστομένης Μεσσηνίας.
  4. Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Μεσσήνη: 27220
  5. 5,0 5,1 5,2 Δημοτική Ενότητα Αριστομένους – Αριστομένης Αρχειοθετήθηκε 2020-09-26 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης.
  6. 6,0 6,1 Αριστομένης, από την ιστοσελίδα: greece.terrabook.com
  7. "Breve Descrizione" (1700), p. 96: Territorio d'Androussa - Mustafà Bassà.
  8. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο; Αρχειοθετήθηκε 2016-06-06 στο Wayback Machine.", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993, σελ. 111 (Quarto Territorio d' Andrussa - Mustafa Bassà), p. 127 (Provincia di Messenia).
  9. François Charles Hugues Laurent Pouqueville, "Voyage de la Grece; Avec cartes, vues et figures", tome 6, Didot, 1827, p.45, Noms des villages du canton d'Androussa qui dépendent du siége épiscopal établi à Nisi: Moustapha-pacha.
  10. Bory de Saint-Vincent, Expédition Scientifique de Morée: Section des Sciences physiques, Tome II, 1ere Partie: Géographie[νεκρός σύνδεσμος]", tome II, 1ere Partie: Geographie. F. G. Levrault, Paris 1834, p. 64: Éparchie d'Androusa - Moustapha-Pacha[νεκρός σύνδεσμος].
  11. Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 49.
  12. 12,0 12,1 Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σελ. 569.
  13. Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 117.
  14. Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 83.
  15. Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 100.
  16. Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 392.
  17. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 228.
  18. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 266.
  19. Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 296.
  20. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine.", σελ. 145.
  21. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 141.
  22. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 136.
  23. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 147.
  24. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 179.
  25. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 180.
  26. "Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός Αρχειοθετήθηκε 2016-04-18 στο Wayback Machine.", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
  27. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Μουσταφάπασα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  28. 21-04-1835.
  29. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αριστομένους (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  30. ΦΕΚ 24Α - 15/10/1842.
  31. ΦΕΚ 29Α - 14/08/1863.
  32. ΦΕΚ 41Α - 14/09/1871.
  33. ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
  34. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Αριστομένους (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  35. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αριστομένους (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  36. ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
  37. ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
  38. Διοικητικές μεταβολές οικισμών > Δ. Μεσσήνης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  39. Δήμος Μεσσήνης: Ορκίστηκε Δήμαρχος ο Αθανασόπουλος – “Κάθε μέρα μαζί” υποσχέθηκε, 24/08/2019, από την ιστοσελίδα: www.messinialive.gr
  40. Νέος δήμαρχος Μεσσήνης ο Γιώργος Αθανασόπουλος, 27/05/2019, από την ιστοσελίδα: www.eleftheriaonline.gr της εφημερίδας "Ελευθερία" της Μεσσηνίας.
  41. Βιογραφικό Δημάρχου Αρχειοθετήθηκε 2018-10-24 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης.
  42. Αρχαιολογικός χώρος περιοχής Αριστομένη (Μυκηναϊκός θαλαμωτός τάφος) Αρχειοθετήθηκε 2020-11-26 στο Wayback Machine., ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/22784/1118/12-6-2000 - ΦΕΚ 792/Β/28-6-2000 Αρχειοθετήθηκε 2020-11-26 στο Wayback Machine., [...] "Κήρυξη περιοχής Αριστομένη Μεσσηνίας ως Αρχαιολογικού Χώρου: Χαρακτηρίζουμε ως Αρχαιολογικό Χώρο την περιοχή Αριστομένη Μεσσηνίας για λόγους προστασίας Μυκηναϊκού Θαλαμωτού τάφου στη θέση "Τρανή Συκιά"." [...], σύμφωνα με το Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων της Ελλάδος Αρχειοθετήθηκε 2018-04-01 στο Wayback Machine., της Διεύθυνσης Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.
  43. Γεωργία Χατζή - Σπηλιοπούλου, «Αρχαιολογικόν Δελτίον, Νο 43» (1988), σελ. 144.
  44. Ξένη Αραπογιάννη, «Αρχαιολογικόν Δελτίον, Νο 51» (1996), σελ. 190.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]