Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πλατανόβρυση Αριστομένους Μεσσηνίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°6′48.78″N 21°48′21.60″E / 37.1135500°N 21.8060000°E / 37.1135500; 21.8060000

Πλατανόβρυση
Πλατανόβρυση is located in Greece
Πλατανόβρυση
Πλατανόβρυση
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΑποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου
(Έδρα: Πάτρα)
Περιφέρεια Πελοποννήσου
(Έδρα: Τρίπολη)
Περιφερειακή ΕνότηταΜεσσηνίας
(Έδρα: Καλαμάτα)
ΔήμοςΔήμος Μεσσήνης
(Έδρα: Μεσσήνη)
Δημοτική ΕνότηταΑριστομένους
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοπόννησος
ΝομόςΜεσσηνίας
Υψόμετρο440[1] μ.
Πληθυσμός
Μόνιμος42
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΠολαίνα
Ονομασία κατοίκωνΠλατανοβρυσιώτες (Πολαινιώτες από τους παλαιότερους)
Ταχ. κώδικας24200[2]
Τηλ. κωδικός27220[3]
Δήμος Μεσσήνης

Η Πλατανόβρυση,[4] αναφερόμενη παλαιότερα ως η Πολαίνα, είναι ημιορεινός οικισμός κοντά στον Αριστομένη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Μεσσήνης, του Νομού Μεσσηνίας.

Η Πλατανόβρυση βρίσκεται βορειοδυτικά από τον Αριστομένη από τον οποίο απέχει περίπου 4,5 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 440[1] μέτρα και απέχει από τις ακτές του Κόλπου της Μεσσηνίας περίπου 22,5 χιλιόμετρα. Κοντά στην Πλατανόβρυση βρίσκονται, προς τα βορειοδυτικά της η Κάτω Βούταινα και η Άνω Βούταινα σε απόσταση 2,5 και 6 περίπου χιλιομέτρων, προς τα δυτικά της το Παλαιό Λουτρό σε απόσταση 5,5 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νοτιοανατολικά της η Χορεύτρα σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα. Επίσης η Πλατανόβρυση βρίσκεται στα βορειοδυτικά από την έδρα του δήμου, την Μεσσήνη, από την οποία απέχει 28,5 περίπου χιλιόμετρα.

Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεσσήνης στη σύγχρονη εποχή, όσο και της Μεθώνης κατά την μεσαιωνική εποχή και της Πυλίας κατά την μυκηναϊκή εποχή. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Το χωριό υπάρχει, τουλάχιστον από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και η παλαιότερη ονομασία του ήταν Πολαίνα.

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως η Πολαίνα (Polera[5]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο.

Το χωριό ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 19 κατοίκους.[5]

Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Poléna, ήταν οικισμός της Επαρχίας Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d'Androusa) και έμεναν σε αυτό 23 οικογένειες με εκτιμώμενο σύνολο 112 κατοίκων,[6] σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν η ονομασία η Πολαίνα.

Διοικητική ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Πολαίνα[7] προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835,[8] στον Δήμο Τομέως,[9] που είχε ως έδρα το Χαλβάτσο (σήμερα το Κεφαλόβρυσο), ως το 1840,[10] που ο δήμος αυτός καταργήθηκε και ο οικισμός αποσπάται από τον Δήμο Τομέως και προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Αριστομένους,[11] με έδρα το Μουσταφάπασα (σήμερα ο Αριστομένης), όπου και παρέμεινε ως και το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Από το 1842 [12] ως το 1842 [13] η Πολαίνα διατέλεσε έδρα του παλαιού Δήμου Αριστομένους. Τουλάχιστον από το 1835 ως το 1927 το χωριό αναφερόταν επίσημα ως η Πολαίνα και από το 1927 ως σήμερα ως η Πλατανόβρυση. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Πολαίνα στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αριστομένους της Επαρχίας Μεσσήνης με πληθυσμό 170 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[14] Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως «πρώην έδρα» του Δήμου Αριστομένους η Πολαίνα και ως «νυν έδρα» (το 1853) το χωριό Κουτήφαρι (σήμερα ο Κουτίφαρης). Το 1912[15] το χωριό προσαρτάται και γίνεται έδρα στην Κοινότητα Πολαίνης.[16] Στην ίδια κοινότητα προσαρτήθηκαν επίσης το 1912 οι οικισμοί Άνω Βούτενα και Κάτω Βούτενα και το 1913 οι οικισμοί Ράδου (σήμερα η Περδικόβρυση) και Πουλίτσι. Και οι 4 αυτοί οικισμοί ήταν προσαρτημένοι στην Κοινότητα Πολαίνης ως το 1919 που αποσπάσθηκαν εκ νέου. Το 1927 η Πολαίνα και η Κοινότητα Πολαίνης μετονομάζονται σε Πλατανόβρυση και Κοινότητα Πλατανόβρυσης αντίστοιχα.[17] Η Πλατανόβρυση παρέμεινε ως οικισμός της Κοινότητας Πλατανόβρυσης, με τις αλλαγές στις ονομασίες οικισμού και κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Πλατανόβρυση υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αριστομένους,[18][19] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Πλατανόβρυση ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Μεσσήνης.[20][21] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδων, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και της Κοινότητας Τρικόρφου. Η Πλατανόβρυση σήμερα είναι η έδρα και ο μοναδικός οικισμός της Τοπικής Κοινότητας της Πλατανόβρυση του Δήμου Μεσσήνης.[4]

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 84 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, ενώ παλαιότερα η κύρια απασχόληση ήταν η κτηνοτροφία.

Εξέλιξη Πληθυσμού της Πλατανόβρυσης Μεσσηνίας
Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1689 19[5]
1844 126[22]
1851 170[14]
1879 215[5][23]
1889 264[24]
1896 286[25]
1907 350[26]
1920 321[27]
1928 344[28]
1940 331[29]
1951 278[30]
1961 253[31]
1971 194[32]
1981 122[33]
1991 90[34]
2001 113[35]
2011 84[36]

Κτίρια - αξιοθέατα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, υπάρχει η ιστορική και διατηρητέα Κρήνη της Πλατανόβρυσης, που ανάγεται στους χρόνους της ύστερης Τουρκοκρατίας,[37] καθώς και η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, Επίσης διάφορες εκδηλώσεις πραγματοποιεί, κατά διάφορα χρονικά διαστήματα, ο Σύλλογος της Πλατανόβρυσης, όπως το πανηγύρι της προπαραμονής του Δεκαπενταύγουστου, που γίνεται κοντά στον καταρράκτη της «Βαρδιγούς», που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό στην κατεύθυνση του δρόμου προς την Βούταινα (Άνω Βούταινα & Κάτω Βούταινα). Ο καταρράκτης αυτός αποτελεί τμήμα του ποταμού, που είναι γνωστός από την αρχαιότητα ως ο ποταμός Δίας, όπως αναφέρεται από τον Παυσανία και του οποίου οι πηγές ξεκινούν από τα Κοντοβούνια και στη συνέχεια το ποτάμι αυτό ενώνεται με τον ποταμό του Παλαιού Λουτρού, για να καταλήξει στη Βελίκα και την παραλία της.

  1. 1,0 1,1 Πλατανόβρυση, από την ιστοσελίδα: buk.gr
  2. Ταχυδρομικός Κώδικας Πλατανόβρυση Αριστομένη Μεσσηνίας.
  3. Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Μεσσήνη: 27220
  4. 4,0 4,1 Δημοτική Ενότητα Αριστομένους - Πλατανόβρυση Αρχειοθετήθηκε 2020-09-26 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών Αρχειοθετήθηκε 2015-12-09 στο Wayback Machine.», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος Αρχειοθετήθηκε 2017-11-06 στο Wayback Machine., Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 39 Polera - Απογραφή 1879, Νο 39 Πολαίνα, σελ. 700-701.
  6. Bory de Saint-Vincent, Expédition Scientifique de Morée: Section des Sciences physiques, Tome II, 1ere Partie: Géographie[νεκρός σύνδεσμος]", tome II, 1ere Partie: Geographie. F. G. Levrault, Paris 1834, p. 64: Éparchie d'Androusa - Poléna.
  7. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Πολαίνα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  8. 21-04-1835.
  9. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Τομέως (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  10. ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840.
  11. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αριστομένους (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  12. ΦΕΚ 24Α - 15/10/1842.
  13. ΦΕΚ 15Α - 05/06/1848.
  14. 14,0 14,1 Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σελ. 569.
  15. ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
  16. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Πολαίνης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  17. ΦΕΚ 306Α - 22/12/1927.
  18. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αριστομένους (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  19. ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
  20. ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
  21. Διοικητικές μεταβολές οικισμών > Δ. Μεσσήνης (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  22. Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 49.
  23. Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 117.
  24. Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 83.
  25. Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 101.
  26. Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 392.
  27. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 230.
  28. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 268.
  29. Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 299.
  30. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine.", σελ. 146.
  31. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 142.
  32. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 138.
  33. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 148.
  34. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 180.
  35. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 181.
  36. "Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
  37. Κρήνη Κοινότητας Πλατανόβρυσης[νεκρός σύνδεσμος], ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/50445/1056/12-11-1993 - ΦΕΚ 873/Β/30-11-1993[νεκρός σύνδεσμος], [...] "Χαρακτηρίζουμε την κρήνη που βρίσκεται στην Κοινότητα Πλατανόβρυσης, της επαρχίας Μεσσήνης, του Νομού Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με ζώνη προστασίας 10 μέτρων. Πρόκειται για λιθόκτιστο οικοδομικό σύνολο αποτελούμενο από υπέργεια δεξαμενή με δίρριχτη στέγη και περίβολο. Η κρήνη, που είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία και την ονομασία της κοινότητας Πλατανόβρυσης, ανάγεται στους χρόνους της ύστερης Τουρκοκρατίας." [...], σύμφωνα με το Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων της Ελλάδος Αρχειοθετήθηκε 2018-04-01 στο Wayback Machine., της Διεύθυνσης Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]