Ελληνική Πολιτεία (1941-1944)
| Ελληνική Πολιτεία | ||||||
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Ύμνος Ύμνος εις την Ελευθερίαν | ||||||
.svg) Η Ελληνική Πολιτεία το 1942
| ||||||
| Πρωτεύουσα | Αθήνα | |||||
| Γλώσσες | Ελληνικά | |||||
| Πολίτευμα | Στρατιωτική κατοχή | |||||
| Πρωθυπουργός | ||||||
| - | 1941-1942 | Γεώργιος Τσολάκογλου | ||||
| - | 1942-1943 | Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος | ||||
| - | 1943-1944 | Ιωάννης Ράλλης | ||||
| Ιστορική εποχή | Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος | |||||
| - | Μάχη της Ελλάδας Μάχη της Κρήτης |
6 Απριλίου 20 Μαΐου | ||||
| - | Γερμανική Αποχώρηση | 12 Οκτωβρίου | ||||
| Νόμισμα | Δραχμή | |||||
| Σήμερα |  Ελλάδα
| |||||
.svg)
.svg)
Η Ελληνική Πολιτεία[1] κατά την περίοδο 1941-1944 ήταν το όνομα του κράτους-μαριονέτας στην ελληνική επικράτεια και των κατοχικών κυβερνήσεών του, κατά τη διάρκεια της κατοχής της χώρας από τις δυνάμεις του Άξονα στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την πτώση της Ελλάδας, ο αντιστράτηγος Γεώργιος Τσολάκογλου διορίστηκε πρωθυπουργός της νέας ελληνικής κυβέρνησης στις 30 Απριλίου 1941. Καθώς ο βασιλιάς Γεώργιος Β' είχε εγκαταλείψει τη χώρα με τη νόμιμη εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, το νέο καθεστώς αποφεύγει κάθε αναφορά στη μοναρχία και μετονομάζουν το κράτος από Βασίλειο της Ελλάδος σε Ελληνική Πολιτεία. Στο συνεργάσιμο καθεστώς έλειπε ένας συγκεκριμένος πολιτικός ορισμός, αν και ο Τσολάκογλου ήταν ένας ρεπουμπλικάνος αξιωματικός, που θεώρησε την κατοχή του Άξονα ως μια ευκαιρία για την κατάργηση της μοναρχίας.[2] Η ύπαρξη μίας φυσικής ελληνικής κυβέρνησης κρίθηκε αναγκαία από τις δυνάμεις του Άξονα, προκειμένου να δώσει κάποια επίφαση νομιμότητας της κατοχής τους, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν ποτέ κάτι περισσότερο από ένα βοηθητικό όργανο. Οι υποδομές της χώρας είχαν καταστραφεί από τον πόλεμο, οι πρώτες ύλες και τα τρόφιμα είχαν επιταχθεί και η κυβέρνηση που αναγκάστηκε να πληρώσει το κόστος της κατοχής προκάλεσε άνοδο του πληθωρισμού. Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω από ένα "πολεμικό δάνειο" που η Ελληνική Πολιτεία αναγκάστηκε να χορηγήσει στη ναζιστική Γερμανία. Οι επιτάξεις, μαζί με τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τους Συμμάχους, είχαν ως αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 1941-1942 το μεγάλο λιμό, ο οποίος προκάλεσε το θάνατο περίπου 300.000 ανθρώπων.
Η Ελληνική Πολιτεία δε διέθετε τις υποδομές και τα περιθώρια δράσης για να αντιμετωπίσει τις μεγάλες δυσκολίες της περιόδου Κατοχής. Στερούνταν πολιτικής νομιμοποίησης και θεωρήθηκε από τις Συμμαχικές δυνάμεις κυβέρνηση-μαριονέτα. Ο Τσολάκογλου απαιτούσε μεγαλύτερα πολιτικά δικαιώματα για την κυβέρνησή του και σύντομα απείλησε να παραιτηθεί [2]. Η διακήρυξη της υποχρεωτικής υπηρεσίας εργασίας στη Γερμανία για τους Έλληνες πολίτες αποδείχθηκε αντιδημοφιλής και επιτάχυνε την πτώση του Τσολάκογλου: στις 17 Νοεμβρίου 1942, παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησής του, Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο. Η νέα κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι 80.000 Έλληνες πολίτες έπρεπε να αποσταλούν στη Γερμανία. Αυτό οδήγησε σε μεγάλες διαδηλώσεις και απεργίες και η απόφαση τελικά ανακλήθηκε[εκκρεμεί παραπομπή]. Ο Λογοθετόπουλος, ο οποίος είχε διαμαρτυρηθεί για τα μέτρα που έλαβαν οι αρχές κατοχής του Άξονα, καθαιρέθηκε στις 6 Απριλίου 1943. Με βάση τις επιθυμίες των Ιταλών, αντικαταστάθηκε από τον Ιωάννη Ράλλη, φιλοβασιλικό πολιτικό. Ο Ράλλης, ο οποίος είχε θορυβηθεί από την αύξηση της -κυρίως κομμουνιστικής- ελληνικής αντίστασης, έλαβε γερμανική συναίνεση για τη δημιουργία των Ταγμάτων Ασφαλείας, οπλισμένων παραστρατιωτικών μονάδων που χρησιμοποιούνταν σε αντι-κομμουνιστικές επιθέσεις.
Η δοσίλογη ελληνική κυβέρνηση έπαυσε να υφίσταται μετά την αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων και την απελευθέρωση της χώρας τον Οκτώβριο του 1944. Οι Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλος (που είχε διαφύγει στη Γερμανία) και Ράλλης συνελήφθησαν μαζί με εκατοντάδες συνεργάτες τους. Η καινούργια κυβέρνηση ξεκίνησε τις δίκες των Δωσίλογων (βλ. Εθνική αναξιότης),[3] αλλά δεν έκανε τις σημαντικές προσπάθειες που είχε ανακοινώσει για να τιμωρήσει τους συνεργάτες. Πολλοί από αυτούς αφέθηκαν ελεύθεροι στο πλαίσιο του εμφυλιακού κράτους.[4]
Κυβέρνηση και πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Γεώργιος Τσολάκογλου, ο αντιστράτηγος που υπέγραψε την συνθηκολόγηση, ήταν ο πρώτος κατοχικός πρωθυπουργός που διορίσθηκε από τους Γερμανούς, το 1941. Ωστόσο, ο ίδιος παραιτήθηκε έναν χρόνο αργότερα (το 1942) και διόρισε διάδοχό του, τον Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο, ο οποίος όμως καθαιρέθηκε ένα χρόνο αργότερα (το 1943). Ο τελευταίος πρωθυπουργός της Ελληνικής Πολιτείας, που αποδείχθηκε ο πιο συνεργάσιμος, ήταν ο Ιωάννης Ράλλης, ο οποίος ηγήθηκε της κυβέρνησης μέχρι την πτώση της, το 1944. Ο Γεώργιος Μπάκος, υποπτέραρχος του Ελληνικού Στρατού, υπηρέτησε ως Υπουργός Εθνικής Άμυνας στις κατοχικές κυβερνήσεις Τσολάκογλου και Λογοθετόπουλου, μέχρι να αντικατασταθεί από τον Ιωάννη Ράλλη.
Συνολικά, την Ελληνική Πολιτεία κυβέρνησαν τρεις διαδοχικές κατοχικές κυβερνήσεις:
- Κυβέρνηση Γεωργίου Τσολάκογλου 1941
- Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Λογοθετόπουλου 1942
- Κυβέρνηση Ιωάννη Ράλλη 1943
Ουσιαστικό έλεγχο επί των κατοχικών κυβερνήσεων ασκούσαν οι πληρεξούσιοι επιτετραμμένοι της Γερμανίας και της Ιταλίας. Ο de jure εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης, "Πληρεξούσιος του Γερμανικού Ράιχ για την Ελλάδα" (Bevollmächtigter des Deutschen Reiches für Griechenland), ήταν από το 1941 ως το 1943 ο τέως πρέσβυς Γκύντερ Άλτενμπουργκ, και μετέπειτα ως το τέλος της κατοχής ο πρώην δήμαρχος της Βιέννης Χέρμαν Νόιμπαχερ. Μέχρι την ιταλική συνθηκολόγηση το Σεπτέμβριο του 1943, τα ιταλικά συμφέροντα αντιπροσωπεύονταν από τον Πελεγκρίνο Γκίτζι, "Βασιλικό πληρεξούσιο της Ιταλίας για την Ελλάδα" (Regio plenipotenziario d'Italia per la Grecia).
Στρατός και αστυνομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κύριο άρθρο: Τάγματα Ασφαλείας
Μετά την κατάληψη της Ελλάδας, οι υπηρεσίες τήρησης της τάξης (Ελληνική Χωροφυλακή, Αστυνομία Πόλεων) παρέμειναν σε ενέργεια αλλά πέρασαν υπό τον έλεγχο των Γερμανών.
Διοικητική διαιρέση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το νέο καθεστώς έκανε μεταβολές, συνενώσεις και αλλαγές στους νομούς της Ελλάδας. Ο χάρτης δείχνει την προσάρτηση της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης από την Βουλγαρία. Μέρος της Ελληνικής Πολιτείας παρέμεινε ως εξκλαβιο ο νομός Έβρου.
Οι περιοχές υπό Γερμανική κατοχή ονομάζονταν και Στρατιωτική Διοίκηση στην Ελλάδα (γερμανικά: Militärverwaltung in Griechenland).
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Yves Durand, Le Nouvel ordre européen nazi, Complexe, Paris, 1990, p. 44)
- ↑ 2,0 2,1 Bernhard R. Kroener, Η Γερμανία και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος τόμος V/ΙΙ, Oxford University Press, 2003, σελ.44
- ↑ Μάρκος Βαλλιανάτος, Η ανείπωτη ιστορία της ελληνικής συνεργασίας με τη ναζιστική Γερμανία (1941-1944)
- ↑ Charles R. Schrader, Τα μαραμένα αμπέλια: η εφοδιαστική και η κομμουνιστική εξέγερση στην Ελλάδα, 1945-1949, Greenwood Press, 1999, p. 38
