Χαραυγή Αχαΐας
Συντεταγμένες: 37°59′8.2″N 21°35′11.0″E / 37.985611°N 21.586389°E
| Χαραυγή | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Δυτικής Αχαΐας |
| Δημοτική Ενότητα | Ωλενίας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 298 μ. |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 43 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Χατζούρι |
Η Χαραυγή είναι χωριό της Δημοτικής Ενότητας Ωλενίας του Δήμου Δυτικής Αχαΐας στο Νομό Αχαΐας[1][2]. Βρίσκεται στους πρόποδες της Σκόλλιοδος σε υψόμετρο 290 μέτρων, με το κυρίως βουνό να ορθώνεται με μεγάλη κλίση «πάνω» και προς τα δυτικά του οικισμού.
Προ της εφαρμογής της διοικητικής μεταρρύθμισης «Καποδίστριας» το 1997, ήταν έδρα της ομώνυμης κοινότητας ενώ εν συνεχεία αποτέλεσε έδρα του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος του Δήμου Ωλενίας[2][3] έως και την εφαρμογή του Προγράμματος «Καλλικράτης» όπου υπήχθη ως στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας.
Το χωριό είναι πολύ γνωστό με την παλιά του ονομασία, που είναι Χατζούρι. Έλαβε την σημερινή ονομασία το 1955[2][4]. Απέχει περίπου 40 χιλιόμετρα από την Πάτρα και συνορεύει με τα χωριά: Νεοχώρι (Μπινιαραίικα), Πηγάδια (Τζάιλο), Ρουπακιά, Πόρτες, Πολύλοφο (Μπράτι) και Σανταμέρι.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό, όπως και τα γειτονικά, ιδρύθηκε σαν μικρός οικισμός βοσκών από την περιοχή των Καλαβρύτων για να ξεχειμωνιάζουν την περίοδο του χειμώνα με τα αιγοπρόβατα τους. Η περιοχή στους πρόποδες του όρους Σκόλλις ήταν τόπος ξεχειμωνιάσματος ποιμένων, κυρίως από τα χωριά της Βλασίας[5].
Το 1835 αποτέλεσε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Τριταίας και το 1841 προσαρτήθηκε στο Δήμο Δύμης[2][6][7]. Υπήρξε ανεξάρτητη κοινότητα από το 1912, μαζί με τους οικισμούς Τζάιλο και Νεοχώρι[2][3][8].
Λαογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με μια λαϊκή παράδοση, στον σημερινό οικισμό Βασιλικό του Καλεντζίου στον Ερύμανθο, κατοικούσε ένας βασιλιάς και η βασιλοπούλα του, η οποία πνίγηκε σε κοντινή πηγή. Ο βασιλιάς, τότε, διέταξε και βούλωσαν την πηγή με μαλλιά και το νερό βγήκε στο Χατζούρι, στην τοποθεσία "Άβυσσος"[9].
Δημογραφική εξέλιξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα 1700 αναφέρεται στη βενετική απογραφή Γκριμάνι (Grimani) ως Cazzuri και έχει πληθυσμό 9 οικογένειες (43 κάτοικοι)[10].
Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[11][12] είναι η εξής:
| 1830 | 1835 | 1844 | 1848-1851 | 1861 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 22 οικογ.[10] | 27 οικογ. - 99 κατ.[10] |
111 κατ.[10] | 23 οικογ. - 102 κατ.[10] |
126 κατ.[10] | 158[10] | 273[10] | 212[10] | 189[10] | 240[10] | 264[10] | 248[10] | 355[10] | 336[10] | 226[10] | 171[10] | 139[10] | 122[10][13] | 70[14] |
Πρόσφατα γεγονότα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 2008 με τον ισχυρό σεισμό της Ανδραβίδας, που βρίσκεται σε σχετικά κοντινή απόσταση και ο οποίος έπληξε μεγάλη περιοχή, η Χαραυγή και τα γύρω χωριά επλήγησαν από κατολισθήσεις βράχων από το όρος Σκόλλις. Με εντολή του τότε Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδος εκκενώθηκαν προσωρινά η Χαραυγή, το Σανταμέρι και οι Πόρτες[15].
Αθλητισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα όρια του χωριού υπάρχουν δύο αναρριχητικά πεδία[16], από τα σημαντικότερα της Πελοποννήσου. Το ένα πεδίο έχει 80 μέτρα ύψος σε σκληρό βράχο και το δεύτερο είναι σε σπηλιά με 45 περίπου μοίρες αρνητική κλίση που αποκαλείται και ως «ναός της αναρρίχησης» στην Ελλάδα[17].
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κοντά στο Χατζούρι βρίσκονται ερείπια του Φράγκικου κάστρου του Σαντομερίου (ή Κάστρου των Παλαιολόγων), του οποίου σήμερα διασώζονται λίγα ερείπια και δεν είναι επισκέψιμο. Διασώζεται επίσης ο τάφος της Θεοδώρας Τόκκου, που ήταν η πρώτη σύζυγος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Στα όρια της Χαραυγής με το χωριό Πόρτες έχει βρεθεί και ανασκάπτεται αρχαία πόλη.
Παραπομπές και υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Προγράμματος «Καλλικράτης» που ισχύει στην Ελλάδα από την 1/1/2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Χαραυγής Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017.
- ↑ 3,0 3,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Χαραυγής Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017.
- ↑ Δημήτρης Λιθοξόου, "Μετονομασίες των οικισμών (χωριών και πόλεων) της Πελοποννήσου 1833-1981 (Μ-Ψ)", lithoksou.net. Ανακτήθηκε: 28/08/2010.
- ↑ Ιστορία με μακραίωνες ρίζες Αρχειοθετήθηκε 2010-09-08 στο Wayback Machine., vlasia.gr. Ανακτήθηκε: 28/08/2010.
- ↑ Α.Ι. Κλάδου, Εφετηρίς, 1837.
- ↑ Κορύλλου 1903, σελ. 73.
- ↑ Τριανταφύλλου 1995, σελ. 2241.
- ↑ Πετρόπουλος 2003.
- ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 10,15 10,16 10,17 10,18 Λουλούδης 2010, σελ. 322.
- ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ.. dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
- ↑ Μόνιμος πληθυσμός: 97 κάτοικοι. Βλ. Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001
- ↑ ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
- ↑ "Ενέργειες στήριξης των σεισμόπληκτων σε Ηλεία και Αχαϊα" Αρχειοθετήθηκε 2016-01-23 στο Wayback Machine., apn.gr. 10 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε: 28/08/2010.
- ↑ ΧΑΤΖΟΥΡΙ (κατεύθυνση προς το χωριό Πόρτες) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine., agro-tour.net. Ανακτήθηκε: 28/08/2010.
- ↑ Χατζούρι Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine., climbing-greece.com. Ανακτήθηκε: 28/08/2010.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Α.Ι. Κλάδου, Εφετηρίς (Almanach) του Βασιλείου της Ελλάδος δια το Έτος 1837, Εκ της Βασιλικής Τυπογραφίας και Λιθογραφίας, Εν Αθήναις 1837.
- Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903.
- Γεώργιος Αθ. Πετρόπουλος, Καλέτζι και Καλετζιώτες, Αθήνα 2003.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας.
- Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Χαραυγή.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Χαραυγής Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Χαραυγής Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017.
