Άρλα Αχαΐας
Συντεταγμένες: 38°3′24.5″N 21°35′54.2″E / 38.056806°N 21.598389°E
| Άρλα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αχαΐας |
| Δήμος | Δυτικής Αχαΐας |
| Δημοτική Ενότητα | Ωλενίας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 194 μέτρα |
| Έκταση | 11,908 km² |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 318 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Άρουλα |
| Ταχ. κώδικας | 252 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2624 |
Η Άρλα είναι χωριό της Αχαΐας στα δυτικά του νομού.[1] Έχει 318 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή 2021[2] και βρίσκεται σε υψόμετρο 194 μέτρων,[3] στο κάμπο της Κάτω Αχαΐας στις χαμηλές πλαγιές της Μόβρης. Συνορεύει με τα χωριά Άνω Σουδεναίικα, Φώσταινα, Πηγάδια και τους οικισμούς Ζησιμαίικα και Μπεθμουταίικα[4].
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Άρλα άγνωστο πότε κατοικήθηκε πρώτη φορά, το τοπωνύμιο υπήρχε πριν την κατάκτηση της Πελοποννήσου το 1204 από τους Φράγκους με το όνομα Άρουλα. Αναφέρεται κατά τη φραγκοκρατία ότι ανήκε στη Βαρωνία Πατρών και ότι αγοράστηκε από τον αυθέντη των Πατρών για να δοθεί στον Φράγκο ηγεμόνα της Βαρονίας[5].
Το χωριό αναφέρεται με την ονομασία "Άρουλα" μέχρι το 1700 περίπου, όταν αρχίζει σε διάφορα έγγραφα να αναφέρεται σαν Άρλα, όνομα το οποίο επικράτησε. Το όνομα Άρουλα έχει πολλές εκδοχές για την προέλευση του: ο Κώστας Τριανταφύλλου[5] αναφέρει ότι προέρχεται είτε εκ του Βυζαντινού άρουλα = φωκίων, ή εκ του επίσης βυζαντινού αρούλα=αρεούδια=βελανιδιές, είτε είναι σλαβικής, λατινικής και αρβανίτικης προέλευσης, ακόμα και οθωμανικής.
Στη διάρκεια της Φραγκοκρατίας στην Άρλα χτίστηκε και κάστρο για τον έλεγχο της περιοχής, το Αιγυπτόκαστρο. Κατά την πρώτη Ενετοκρατία το 1703 η Άρλα δόθηκε από τους Ενετούς τιμάριο στην οικογένεια Λογοθέτη από τη Ζάκυνθο. Το τιμάριο δόθηκε σαν ανταμοιβή για τις υπηρεσίες της οικογένειας στον Ενέτο-τουρκικό πόλεμο. Ο παρακείμενος οικισμός Λογοθέτης οφείλει την ονομασία του σε αυτήν την παλιά οικογένεια[6]. Ο Λεωνίδας Ζώης[7] αναφέρει ότι το τιμάριο δόθηκε στον Αντώνιο-Ευστάθιο Λογοθέτη, όπου μαζί του δόθηκε και ο τίτλος του κόμη. Ο Λογοθέτης αυτός είχε διακριθεί σε μάχες κατά των Οθωμανών στην Πελοπόννησο το 1686 ενώ είχε τιμηθεί και με το παράσημο του Αγίου Μάρκου.
Το 1710 αναφέρεται σε κατάσταση σιτηρών που παράγονται στην Άρλα, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι έχει 50 καλύβες[5]. Ο Πουκεβίλ το 1816 το αναφέρει με το όνομα Avla και 25 οικογένειες, όλες ελληνικές[5].
Μετά την επανάσταση του 21 στην Άρλα αλλά και στην ευρύτερη περιοχή κατέβαιναν για τον χειμώνα ποιμένες με τα κοπάδια τους από τη Βλασία[8] και το Βραχνί των Καλαβρύτων[9], αρκετοί από αυτούς μετά από χρόνια εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην περιοχή.
Το 1950 κατασκευάστηκε η πλατεία του χωριού και διανοίχτηκε ο δρόμος για διέρχονται οχήματα και λεωφορεία[10].
Διοικητική ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1835 με τη δημιουργία των δήμων έγινε χωριό του τότε Δήμου Δύμης έως το 1912[11][12].
Το 1912, με το ΦΕΚ 256Α - 28/08/1912, αποτέλεσε οικισμό της Κοινότης Φωσταίνης μαζί με τη Φώσταινα έως το 1927[13]. Το 1927, με το ΦΕΚ 187Α - 06/09/1927, αποσπάστηκε από την κοινότητα Φωσταίνης και αποτέλεσε ανεξάρτητη κοινότητα σαν Κοινότητα Άρλας· το 1940 προστέθηκε στην κοινότητα και ο οικισμός Ροβιανίτης[14]. Το 1998 με το Σχέδιο Καποδίστριας έγινε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Ωλενίας έως το 2010 που έγινε δημοτική ενότητα του Δήμου Δυτικής Αχαΐας[11]. Η τοπική κοινότητα Άρλας είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 11,908 χμ² (2011).[15]
Δημογραφική εξέλιξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού στον 21ο αιώνα είναι η εξής:
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 359 |
| 2001 | 357 [19] |
| 2011 | 335 [20] |
| 2021 | 318[21] |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 468 |
| 1971 | 414 |
| 1981 | 395 |
| 1991 | 350 |
| 2001 | 392 |
| 2011 | 362 |
Παραπομπές και υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 5. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 127.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2021». σελ. 21830 (σελ. 248 του pdf).
- ↑ «Άρλα ΑΧΑΪΑΣ, Δήμος ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ | buk.gr». buk.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2025.
- ↑ Άρλα. wikimapia.org
- 1 2 3 4 Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Άρλα.
- ↑ Ιστορία της πόλεως Πατρών, Τόμος Β΄, Στέφανος Θωμόπουλος, Αχαϊκές εκδόσεις, Πάτρα 1999, σελ. 199. SET ISBN 960-7960-10-6.
- ↑ Λεωνίδα Χ. Ζώη, Λεξικόν Ιστορικόν και Λαογραφικόν Ζακύνθου, τ. Β΄: Λαογραφικόν, Εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Αθήναι 1963, σελ. 361.
- ↑ Άνω και Κάτω Βλασία. Ιστορία με μακραίωνες ρίζες Αρχειοθετήθηκε 2010-09-08 στο Wayback Machine.. vlasia.gr
- ↑ Παπαγιαννόπουλος 2009, σελ. 125.
- ↑ Η Σημερινή, φύλλο 22 Δεκεμβρίου 1950.
- 1 2 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Άρλας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/10/2017.
- ↑ Μεταβολές του Νομού Αχαΐας[νεκρός σύνδεσμος]. datarc.gr
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Φωσταίνης Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/10/2017.
- ↑ .Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Άρλας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/10/2017.
- 1 2 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
- ↑ Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001
- ↑ ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2021». σελ. 21830 (σελ. 248 του pdf).
- ↑ ΠΛ 3:634
- ↑ ΠΛΜ 11:113
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Κώστας Παπαγιαννόπουλος, "Η δημιουργία των χωριών" στο Κώστας Παπαγιαννόπουλος (επιμ.), Βραχναίικα και Μονοδένδρι. Αρχαιολογία του τοπίου και τοπική ιστορία, πρόλογος: Βασίλης Τογαντζής, Μιλτιάδης Γούτας, Λάζαρος Κολώνας, Έκδοση Δήμος Βραχναίικων-Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Βραχναίικων, Πάτρα 2009, σελ. 105-134. ISBN 978-960-99129-0-7.
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας.
- Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Άρλα.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Άρλας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/10/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Άρλας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/10/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Φωσταίνης Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/10/2017.