Παρθένιος Ιεροσολύμων
| Παρθένιος Ιεροσολύμων | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | Δεκαετία του 1690 Αθήνα |
| Θάνατος | 1770 |
| Θρησκεία | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ιερέας χριστιανός ιερέας |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Πατριάρχης Ιεροσολύμων |
Ο Παρθένιος (κατά κόσμον Παναγιώτης Γερένης[1]) ήταν Πατριάρχης Ιεροσολύμων (1737/9-1766) και βυζαντινός βιβλιογράφος του 18ου αιώνα.
Βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1680 στην Αθήνα[2]. Ήταν γιός του άρχοντα Σπυρίδωνος Γερένη και ανήκε σε μια από τις πιο παλιές και πιο σημαντικές οικογένειες των Αθηνών[3]. Έλαβε καλή παιδεία, όπως φαίνεται από το ότι στα γραπτά του αναφέρεται με ευχέρεια σε μορφές της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, και από το ότι ως Πατριάρχης προστάτευε ενεργά την θεολογική σχολή που είχε ανοίξει πρόσφατα στα Ιεροσόλυμα[2].
Στις αρχές της δεκαετίας του 1730 εξελέγη Μητροπολίτης Καισαρείας της Παλαιστίνης. Η θέση αυτή θεωρούνταν κατά παράδοση το τελευταίο βήμα πριν την Πατριαρχική Έδρα. Ως ένας από τους προβεβλημένους ιεράρχες της Αδελφότητας του Παναγίου Τάφου και πατριαρχικός επίτροπος Παλαιστίνης, ο Μητροπολίτης Παρθένιος το 1730-1735 συμμετείχε ενεργά στην αντιπαράθεση με τους Αρμένιους για την κατοχή των Αγίων Τόπων της Παλαιστίνης.
Το 1737[1] (κατ'άλλους το 1739[4]), ο ηλικιωμένος Πατριάρχης Μελέτιος παραιτήθηκε από τον θρόνο, υποδεικνύοντας τον Παρθένιο ως διάδοχό του[5]. Η κατάσταση της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων εκείνη την εποχή ήταν πολύ δύσκολη. Τα κύρια προβλήματα ήταν τα χρέη της Αδλφότητας και ο προσηλυτισμός των Καθολικών. Ο Πατριάρχης Παρθένιος οργάνωσε την Σχολή των Ιεροσολύμων, στην οποία κάλεσε τον Ιάκωβο Πάτμιο ως δάσκαλο. Αυτός έδωσε μεγάλη ώθηση στην αναβίωση της εκπαίδευσης[6].
Όταν ο Παρθένιος ανέβηκε στον θρόνο των Ιεροσολύμων, η κατάσταση των προσκυνημάτων έτεινε υπέρ των Λατίνων. Η συνθήκη του 1740 μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας ενίσχυσε περαιτέρω την θέση τους, καθιστώντας τους την βάση του γαλλικού προτεκτοράτου στην Ανατολή. Υπό την αιγίδα των Γάλλων, οι Λατίνοι δεν επέτρεψαν στον Πατριάρχη Παρθένιο να μπει στο ναό της Βηθλεέμ και να ανακαινίσει τον ναό της Αναστάσεως (1742). Ωστόσο, λόγω της σύγκρουσης μεταξύ των Λατίνων και των Ορθόδοξων για τον ναό της Αναστάσεως, κατέστη δυνατή η επανεξέταση ολόκληρου του ζητήματος των προσκυνημάτων. Ο Παρθένιος, χρηματίζοντας οθωμανούς αξιωματούχους[7], κατόρθωσε να εκδοθεί διάταγμα του Σουλτάνου Οσμάν Γ΄ το 1757, το οποίο απέδιδε στους Ορθοδόξους τους ναούς της Βηθλεέμ και της Γεθσημανή και άλλα μέρη[8], ανοίγοντας νέα περίοδο στην ιστορία της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων[6]. Κατόπιν αυτού κατασκευάστηκε κουβούκλιο του τάφου της Παναγίας, εικονοστάσι του Ναού της Βηθλεέμ και ανοικοδομήθηκε Ναός της Ναζαρέτ. Επί των ημερών του επίσης εκπονήθηκε εσωτερικός κανονισμός της Αδελφότητος με βάση προηγουμένους κανονισμούς[9].
Για την αντιμετώπιση του ρωμαιοκαθολικού προσηλυτισμού, ο Παρθένιος προσπάθησε να βασιστεί στην Ρωσική Αυτοκρατορία. Το φθινόπωρο του 1739, στο τέλος του ρωσοτουρκικού πολέμου, η ρωσική διπλωματική αποστολή επανέλαβε το έργο της στην Κωνσταντινούπολη με επικεφαλής τον Alexei Veshnyakov. Προφανώς, ο Πατριάρχης Παρθένιος ήλθε πολύ γρήγορα σε επικοινωνία μαζί του και μέσω αυτού διοχέτευε χρήσιμες για τα ρωσικά συμφέροντα πληροφορίες, καθώς γνώριζε τις ίντριγκες και τις φήμες που κυκλοφορούσαν στους Οθωμανικούς πολιτικούς κύκλους, την εξωτερική πολιτική της Υψηλής Πύλης, τις προσπάθειες της οθωμανικής διπλωματίας για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων ή τους φόβους των Οθωμανών σε σχέση με την υποτιθέμενη συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων κοντά στα σύνορα της Μολδαβίας[10].
Τα τελευταία χρόνια της Πατριαρχίας του είχε παραλύσει από αποπληξία[1] και στις 17 Οκτωβρίου 1766 παραιτήθηκε. Πέθανε το 1770.
Έργα του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Έγραψε την Ιστορία της μεταξύ Ρωμαίων τε και Αρμενίων διαφοράς. Τμήμα του σώζεται στην Βιβλιοθήκη Καλλιπόλεως της Θράκης με αύξοντα αριθμό 30. Αποτελείται από 55 φύλλα και περιέχει το πρώτο μέρος μόνο. Αναφέρει γεγονότα που συνέβηκαν στον Πανάγιο Τάφο επί Πατριαρχών Ιεροσολύμων Χρυσάνθου του Νοταρά και Μελετίου του εξ Αίνου. Από ένα σημείωμα στο τέλος του χειρογράφου φαίνεται ότι το έργο έμεινε ατελές. Μια άλλη αντιγραφή του έργου αυτού έγινε στα μέσα του 18ου αιώνα και φυλάσσεται στην μεγάλη αίθουσα του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων με αύξοντα αριθμό 2.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ζερλέντης 1887, σελ. 451.
- ↑ 2,0 2,1 Панченко 2010, σελ. 273.
- ↑ Καμπούρογλου, Δημήτριος Γρ. "Ιστορία των Αθηναίων Τουρκοκρατία: Περίοδος δεύτερη 1687-1821". Εκδοτικός Οίκος «Παλμός» Ν.Αντωνόπουλος, 1969, σελ. 117
- ↑ Κοµνηνός Υψηλάντης 1870, σελ. 344.
- ↑ Панченко 2010, σελ. 274.
- ↑ 6,0 6,1 «Πνευματικά και Φιλανθρωπικά Καθιδρύματα – Πατριάρχες Μελέτιος, Παρθένιος – Διάταγμα 1757». Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2021.
- ↑ Κοµνηνός Υψηλάντης 1870, σελ. 375.
- ↑ Ζερλέντης 1887, σελ. 452.
- ↑ «Ενίσχυση της Αγιοταφίτικης Αδερφότητας επί : Παρθενίου, Εφραίμ, Σωφρονίου, Αβραμίου, Προκοπίου και Άνθιμου». Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2021.
- ↑ Панченко 2010, σελ. 274-276.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Σπυρίδων Π. Λάμπρος, επιμ. (1902). Αθηναίοι Βιβλιογράφοι και Κτήτορες Κωδίκων κατά τους Μέσους Αιώνας και επί Τουρκοκρατίας. Αθήνα: Κ. Μάισνερ και Ν. Καργαδούρης, Τυπογραφείον "Εστία". Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2010.
- Панченко, К. А. (2010). «Иерусалимский патриарх Парфений (1737–1766) и Россия. Непонятый союзник». Вестник церковной истории (3-4 (19-20)): 271–285. https://www.sedmitza.ru/data/2011/04/03/1233680818/10_panchenko.pdf. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2021.
- Ζερλέντης, Π. Γ. (1887). «Παρθένιος Γερένης». Παρνασσός (9): 451-453. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-06-11. https://web.archive.org/web/20200611114128/http://pleias.lis.upatras.gr/index.php/parnassos/article/download/19587/19571. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2021.
- Πνευματικά και Φιλανθρωπικά Καθιδρύματα — Πατριάρχες Μελέτιος, Παρθένιος — Διάταγμα 1757
- Κοµνηνός Υψηλάντης, Αθανάσιος (1870). Εκκλησιαστικών και πολιτικών των εις δώδεκα, Βιβλίον Η, Θ΄και Ι΄ ήτοι Τα µετά την Άλωσιν (1453-1789), (Εκ χειρογράφου της ιεράς µονής του Σινά). Κωνσταντινούπολη: εκδιδόντος Αρχιµ. Γερµανού Αφθονίδου Σιναΐτου.