Αναστάσιος Α΄ Ιεροσολύμων

Αναστάσιος Α΄ Ιεροσολύμων
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πατριάρχης

Ο Αναστάσιος Α΄ (5ος αιώνας μ.Χ.) ήταν Πατριάρχης Ιεροσολύμων από το έτος 458 μέχρι τον θάνατό του το 478.

Προερχόταν από τις τάξεις των μοναχών και διετέλεσε ηγούμενος ομώνυμης μονής, σκευοφύλακας του Ναού του Παναγίου Τάφου και χωρεπίσκοπος. Στον πατριαρχικό θρόνο των Ιεροσολύμων διαδέχθηκε τον Άγιο Ιουβενάλιο (422-458) με τη σύμφωνη γνώμη του κλήρου και «ψήφω του λαού παντός». Πράγματι, τόση ήταν η γενική εκτίμηση προς τον Αναστάσιο, ώστε όταν κάποτε επισκέφθηκε τον όσιο Ευθύμιο τον Μέγα ο Άγιος τον υποδέχθηκε με πατριαρχικές τιμές, ενώ δεν είχε γίνει ακόμα Πατριάρχης. Και όταν ο μαθητής του Ευθυμίου Χρύσιππος πληροφόρησε τον διδάσκαλό του ότι ο φιλοξενούμενος δεν ήταν πατριάρχης, παρά απλός σκευοφύλακας, εκείνος απάντησε: «άσπρα ιμάτια εθεώρουν αυτόν φορούντα», πράγμα που σήμαινε ότι κατά τον Άγιο Ευθύμιο ο Αναστάσιος ήταν ικανός για πατριάρχης. Κατά ευλογημένη τύχη ο Αναστάσιος είχε στις αρχές τού 473 την τιμή να χοροστατήσει ως Πατριάρχης πλέον στην εξόδιο ακολουθία του Αγίου Ευθυμίου του Μέγα, το σκήνωμα του οποίου μεταφέρθηκε στα Ιεροσόλυμα από τη Μονή του Θεόκτιστου. Ο Πατριάρχης Αναστάσιος περίμενε ολόκληρη την ημέρα, ώστε οι μοναχοί και ο λαός της Ιερουσαλήμ να αποτίσουν φόρο τιμής στο σκήνωμα του Αγίου, και να μπορέσει να ολοκληρώσει στη συνέχεια την ακολουθία της κηδείας.

Κατά τη διάρκεια της πατριαρχίας του, ο Αναστάσιος πραγματοποίησε αξιόλογα έργα στα Ιεροσόλυμα και αναδείχθηκε σε αγωνιστή ιεράρχη και υπέρμαχο της Ορθοδοξίας. Στις αρχές της πατριαρχίας του η πρώην Αυτοκράτειρα Ευδοκία έκτισε, στο βόρειο τμήμα των Ιεροσολύμων, τον μεγαλοπρεπή Ναό του Αγίου Στεφάνου. Αρκετά χρόνια αργότερα, το σπήλαιο όπου είχε αποβιώσει το 466 ο φημισμένος ασκητής Θεόκτιστος μετατράπηκε σε προσκύνημα.

Κυρίως όμως ο Αναστάσιος είχε να αντιμετωπίσει τις έριδες που προεκάλεσαν οι θεολογικές συζητήσεις σχετικώς με τη φύση του Ιησού Χριστού, για να περισώσει έτσι τη διδασκαλία της Ορθοδοξίας. Στην κρίσιμη στιγμή, όταν οι Μονοφυσίτες τού ζήτησαν να υπογράψει το «Εγκύκλιον» του Αυτοκράτορα Βασιλίσκου, ένα διάταγμα του 476 που καθιέρωνε τον Μονοφυσιτισμό, ο Αναστάσιος αρνήθηκε, και με τη συμπαράσταση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ακακίου πέτυχε την εκθρόνιση του Βασιλίσκου. Ωστόσο στα Ιεροσόλυμα ακολούθησαν ταραχές την επόμενη διετία, κατά τις οποίες πέθανε ο Αναστάσιος από άγνωστη αιτία. Τότε οι Μονοφυσίτες επεχείρησαν να ανεβάσουν στον πατριαρχικό θρόνο τον αρχιμανδρίτη Γερόντιο, ο οποίος είχε διατελέσει τοποτηρητής, αλλά η Ορθόδοξη πλειονότητα ανέδειξε ως διάδοχο του Αναστασίου τον Μαρτύριο.

Πηγές

• Το αντίστοιχο λήμμα «Αναστάσιος» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 486