Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ευρασιατική στέπα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Ευρασιατική Στέπα, ονομαζόμενη επίσης Μεγάλη Στέπα ή στέπες, είναι η τεράστια περιοχή στεπών της Ευρασίας με τα εύκρατα λιβάδια, τις σαβάνες και το μεγαοικοσύστημα θαμνώδους βλάστησης. Εκτείνεται από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Μολδαβία μέσω της Ουκρανίας, της Ρωσίας, του Καζακστάν, της Σιντσιάνγκ και της Μογγολίας ως τη Μαντζουρία, με ένα σημαντικό περίκλειστο αποσπασμένο έδαφος: τη στέπα στην Πεδιάδα της Παννονίας ή Πούζτα, που βρίσκεται κυρίως στην Ουγγαρία[1].

Ευρασιατική ζώνη στέπας (τιρκουάζ)
Ρωσική στέπα στην Περιφέρεια Αρινμπούρκ

Από τη παλαιολιθική εποχή, ο Δρόμος της Στέπας έχει συνδέσει την Ανατολική Ευρώπη, την Κεντρική Ασία, την Ανατολική Ασία, τη Νότια Ασία και τη Μέση Ανατολή οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά από χερσαίες εμπορικές οδούς. Ο Δρόμος της Στέπας είναι προκάτοχος όχι μόνο του Δρόμου του Μεταξιού, που αναπτύχθηκε κατά την αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα, αλλά και της Ευρασιατικής Γέφυρας στη σύγχρονη εποχή. Έχει φιλοξενήσει νομαδικές αυτοκρατορίες και πολλές μεγάλες φυλετικές συνομοσπονδίες και αρχαία κράτη καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας, όπως τους Σιονγκ-νου, τη Σκυθία, τους Κιμμέριους, τους Σαρμάτες, την Αυτοκρατορία των Ούνων, τη Χορασμία, την Υπερωξιανή, τη Σογδιανή, τους Σιανμπέι, τους Μογγόλους και το Χαγανάτο των Γκοκτούρκων.

Γεωγραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τμήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χάρτης της Ευρασίας με έμφαση στις ερήμους.

Η Ευρασιατική Στέπα εκτείνεται από τις πηγές του Δούναβη σχεδόν ως τον Ειρηνικό Ωκεανό. Περιορίζεται στα βόρεια από τα δάση της ευρωπαϊκής Ρωσίας, της Σιβηρίας και της Ασιατικής Ρωσίας. Δεν υπάρχει σαφές νότιο όριο, αν και η γη γίνεται όλο και πιο ξηρή, όσο προχωράμε προς τα νότια. Η στέπα στενεύει σε δύο σημεία, χωρίζοντάς την σε τρία κύρια μέρη.

Δυτική Στέπα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ποντιακή-Κασπιανή Στέπα
  • Η Δυτική Στέπα, ή Ποντιακή-Κασπιανή Στέπα, αρχίζει κοντά στις πηγές του Δούναβη και εκτείνεται βορειοανατολικά σχεδόν μέχρι το Καζάν και στη συνέχεια νοτιοανατολικά ως το νότιο άκρο των Ουραλίων. Η βόρεια άκρη της έχει μια ευρεία ζώνη δασικής στέπας, η οποία έχει πλέον καταστραφεί από τη μετατροπή ολόκληρης της περιοχής σε γεωργική γη. Στα νοτιοανατολικά, η Στέπα Μαύρης Θάλασσας-Κασπίας εκτείνεται μεταξύ Μαύρης Θάλασσας και Κασπίας Θάλασσας ως τα βουνά του Καυκάσου. Στα δυτικά, η Μεγάλη Ουγγρική Πεδιάδα είναι μια νησίδα στέπας, που χωρίζεται από την κύρια στέπα από τα βουνά της Τρανσυλβανίας. Στη βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας, η χερσόνησος της Κριμαίας έχει εσωτερική στέπα και λιμάνια στη νότια ακτή, που συνδέουν τη στέπα με τους πολιτισμούς της λεκάνης της Μεσογείου.

Στενά Ουραλίων-Κασπίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κεντρική Στέπα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η καζακική στέπα στα βόρεια με τη λεκάνη Ταρίμ (Τάκλα Μακάν) και την Τζουνγκαρία

Στενά της Τζουνγκαρίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην ανατολική πλευρά των πρώην σινοσοβιετικών ορεινών συνόρων η στέπα εκτείνεται βόρεια σχεδόν στη δασική ζώνη με λίγους περιορισμένους λειμώνες στην Τζουνγκαρία.

Ανατολική Στέπα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα λιβάδια της Άπω Μογγολίας
  • Η Σιντσιάνγκ είναι η βορειοδυτική επαρχία της Κίνας. Τα βουνά Τιέν Σαν τη χωρίζουν σε Τζουνγκαρία στα βόρεια και στη λεκάνη Ταρίμ προς τα νότια. Η Τζουνγκαρία οριοθετείται από τα βουνά Ταρμπαγκατάι στα δυτικά και την οροσειρά Αλτάι της Μογγολίας στα ανατολικά. Ο Βόρειος Δρόμος του Μεταξιού πήγαινε κατά μήκος της βόρειας και νότιας πλευράς της λεκάνης Ταρίμ και στη συνέχεια διέσχιζε τα βουνά δυτικά στην κοιλάδα Φεργκάνα. Στο δυτικό άκρο της λεκάνης, η οροσειρά Παμίρ συνδέουν τα Τιέν Σαν με τα Ιμαλάια. Στα νότια, τα βουνά Κουνλούν χωρίζουν τη λεκάνη Ταρίμ από το αραιοκατοικημένο οροπέδιο του Θιβέτ.
  • Η Μογγολική Στέπα περιλαμβάνει τόσο τη Μογγολία όσο και την κινεζική επαρχία της Εσωτερικής Μογγολίας. Οι δύο χωρίζονται από μια σχετικά ξηρή περιοχή, όπου κυριαρχεί η έρημος Γκόμπι. Στο βόρειο άκρο του οροπεδίου του Θιβέτ είναι η επαρχία Κανσού, ζώνη με μέτρια πυκνότητα πληθυσμού, που συνδέει την Κίνα με τη λεκάνη Ταρίμ. Ήταν η κύρια διαδρομή του Δρόμου του Μεταξιού. Στα νοτιοανατολικά ο Δρόμος του Μεταξιού οδηγούσε πάνω από κάποιους λόφους στην κοιλάδα του ποταμού Γουέι, που οδηγούσε στην πεδιάδα της Βόρειας Κίνας.
Κίνα και γύρω περιοχές. Δείτε την οβάλ λεκάνη Ταρίμ, την ξηρότερη περιοχή που χωρίζει την εσωτερική και εξωτερική Μογγολία και την προβολή της στέπας στη Μαντζουρία
  • Η Μαντζουρία είναι μια ειδική περίπτωση. Οι Δυτικοί τείνουν να σκέφτονται τη Μαντζουρία ως τη βορειοανατολική προβολή της Κίνας, που βλέπουν στους χάρτες. Οι Κινέζοι την αποκαλούν σήμερα, ή τα δύο τρίτα της ανατολικής πλευράς "Βορειοανατολική Κίνα". Πριν από το 1859, η Μαντζουρία περιελάμβανε και την εξωτερική Μαντζουρία στα βόρεια και ανατολικά, η οποία είναι τώρα μέρος της Ρωσίας. Η Στέπα Μογγολίας-Μαντζουρίας εκτείνεται ανατολικά στη Μαντζουρία ως Στέπα Λιάο Σι. Στη Μαντζουρία, η στέπα καταλήγει σε δάση και βουνά χωρίς να φθάσει στον Ειρηνικό. Η κεντρική περιοχή της δασικής στέπας κατοικήθηκε από ποιμενικούς και αγροτικούς λαούς, ενώ στα βόρεια και ανατολικά υπήρχε μικρός πληθυσμός κυνηγών φυλών σιβηρικού τύπου.

Πανίδα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα μεγάλα θηλαστικά της ευρασιατικής στέπας ήταν το άλογο Πρζεβάλσκι, η αντιλόπη σάιγκα, η μογγολική γαζέλα, η άγρια βακτριανή καμήλα και ο όναγρος[2] [3][4][5][6][7]. Ο γκρίζος λύκος και η αλεπού κορσάκ και περιστασιακά η καφέ αρκούδα περιπλανιούνται στη στέπα[8][9][10]. Μικρότερα είδη θηλαστικών είναι ο μογγολικός γερβίλος, ο μικρός σκίουρος και η μαρμότα της στέπας[11][12][13].

Επιπλέον, η Μεγάλη Στέπα φιλοξενεί μεγάλη ποικιλία πτηνών. Τα απειλούμενα είδη πτηνών, που ζουν εκεί, είναι για παράδειγμα ο βασιλαετός, το κιρκινέζι, ο αγριόγαλος κλπ.[14]

Τα κύρια οικόσιτα ζώα ήταν αιγοπρόβατα με λιγότερα βοοειδή από αυτά που θα περίμενε κανείς. Οι καμήλες χρησιμοποιήθηκαν στις ξηρότερες περιοχές για μεταφορές μέχρι και το Αστραχάν. Υπήρχαν μερικά γιακ κατά μήκος του Θιβέτ. Το άλογο χρησιμοποιήθηκε στις μεταφορές και σε πολέμους. Εξημερώθηκε αρχικά στην Ποντική-Κασπιανή ή Καζάκικη Στέπα κάποια στιγμή πριν από το 3000 ΠΚΕ, αλλά χρειάστηκε πολύς χρόνος για να αναπτυχθεί η έφιππη τοξοβολία. Ο αναβολέας άρχισε να υφίσταται μόλις το 300 ΜΚΕ.

Ανθρώπινες δραστηριότητες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μογγολική γιούρτα

Εμπορικές συνήθειες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα κυριότερα κέντρα πληθυσμού και πολιτισμού στην Ευρασία είναι η Ευρώπη, η Μέση Ανατολή, η Ινδία και η Κίνα. Το Μεγάλο Ιράν θεωρείται ξεχωριστή περιοχή. Όλες αυτές οι περιοχές συνδέονται με το Δρόμο της Ευρασιατικής Στέπας, πρόδρομος του Δρόμου του Μεταξιού, ο οποίος ξεκίνησε στην περιοχή Γκουανζόνγκ της Κίνας και πήγαινε δυτικά προς τη Λεκάνη Ταρίμ, έπειτα νοτιοδυτικά στο Μεγάλο Ιράν και νοτιοανατολικά προς την Ινδία ή δυτικά προς τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. Ένας μικρός κλάδος πήγαινε βορειοδυτικά κατά μήκος των μεγάλων ποταμών και βόρεια της Κασπίας Θάλασσας προς τη Μαύρη Θάλασσα. Όταν έρχονταν αντιμέτωποι με ένα πλούσιο καραβάνι, οι νομάδες της στέπας είτε το έκλεβαν είτε έπαιρναν φόρο είτε αυτοπροσλαμβάνονταν ως φρουροί του.

Το εμπόριο ήταν συνήθως πιο έντονο, όταν μια ισχυρή αυτοκρατορία έλεγχε τη στέπα και μείωνε τον αριθμό των μικρών οπλαρχηγών. Ο Δρόμος του Μεταξιού άρχισε να έχει μεγάλη σημασία, όταν το μετάξι από την Κίνα άρχισε να φτάνει στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, την εποχή που ο Αυτοκράτορας των Χαν ώθησε την κινεζική δύναμη δυτικά της λεκάνης Ταρίμ.

Γεωργία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι νομάδες ανέχονταν περιστασιακά αποικίες αγροτών στη στέπα, στις λίγες περιοχές όπου ήταν δυνατή η γεωργία. Αυτοί ήταν συχνά αιχμάλωτοι, που καλλιεργούσαν σιτάρι για τους νομάδες αφέντες τους. Υπήρχαν και περιοχές, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν είτε για άροση είτε για λιβάδια. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εκατοντάδων χρόνων, καλλιεργήθηκε η ρωσική στέπα και μεγάλο μέρος της Εσωτερικής Μογγολίας. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της ρωσικής στέπας δεν αρδεύεται συνεπάγεται ότι διατηρήθηκαν τα λιβάδια, ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής δύναμης των νομάδων.

Γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την πιο ευρέως διαδεδομένη υπόθεση της προέλευσης των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, την υπόθεση Κουργκάν, ο κοινός πρόγονός τους θεωρείται ότι προήρθε από τη Ποντική-Κασπιανή στέπα. Οι Tόχαροι ήταν ένας πρώιμος ινδοευρωπαϊκός κλάδος στη λεκάνη Ταρίμ. Στην αρχή της γραπτής ιστορίας, ολόκληρος ο πληθυσμός της στέπας δυτικά της Τζουνγκαρίας μιλούσε ιρανικές γλώσσες. Από περίπου το 500 ΜΚΕ και μετά, οι τουρκικές γλώσσες αντικατέστησαν πρώτα τις ιρανικές γλώσσες στη στέπα και αργότερα στις οάσεις βόρεια του Ιράν. Επιπλέον, Ούγγροι ομιλητές, κλάδος της ουραλικής γλωσσικής οικογένειας, που ζούσαν στο παρελθόν στη στέπα της σημερινής νότιας Ρωσίας, εγκαταστάθηκαν στην πεδιάδα της Πανοννίας το έτος 895. Οι μογγολικές γλώσσες εντοπίζονται στη Μογγολία. Στη Μαντζουρία βρίσκουμε τουνγκουζικές γλώσσες και κάποιες άλλες.

Θρησκεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Θιβετιανοί βουδιστικοί ναοί και λάμα στους βοσκοτόπους

Ο Τεγκερισμός εισήχθη από Τουρκο-Μογγόλους νομάδες. Ο νεστοριανισμός και ο μανιχαϊσμός εξαπλώθηκαν στη λεκάνη του Ταρίμ και στην Κίνα, αλλά ποτέ δεν καθιερώθηκαν. Ο βουδισμός εξαπλώθηκε από το βόρειο τμήμα της Ινδίας στη λεκάνη Ταρίμ και έφθασε στην Κίνα. Μέχρι το 1600 περίπου, το Ισλάμ εγκαθιδρύθηκε στη λεκάνη Ταρίμ, ενώ η Τζουνγκαρία και η Μογγολία είχαν υιοθετήσει το Θιβετιανό Βουδισμό.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πόλεμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μογγόλος πολεμιστής με άλογο

Οι επιδρομές μεταξύ φυλών ήταν διαδεδομένες στην περιοχή. Αυτό συνδέεται με την ευκολία, με την οποία μπορούσαν να απομακρυνθούν τα κοπάδια του ηττημένου εχθρού, καθιστώντας τις επιδρομές προσοδοφόρες. Όσον αφορά τον πόλεμο και τις επιδρομές, το άλογο έδωσε στους νομάδες το πλεονέκτημα της κινητικότητας. Οι ιππείς μπορούσαν να επιτεθούν σε ένα χωριό και να υποχωρήσουν με τα λάφυρά τους. Όταν έρχονταν αντιμέτωποι με πεζικό, οι ιππείς μπορούσαν απλώς να απομακρυνθούν και να υποχωρήσουν και να ανασυγκροτηθούν.

Εκτός της Ευρώπης και μερών της Μέσης Ανατολής, οι αγροτικές κοινωνίες δυσκολεύονταν να εκτρέφουν επαρκή αριθμό πολεμικών αλόγων και συχνά έπρεπε να στρατολογούν από τους νομάδες εχθρούς τους (ως μισθοφόρους). Οι νομάδες δεν μπορούσαν εύκολα να κυνηγηθούν στη στέπα, αφού δεν μπορούσε εύκολα να υποστηρίξει στρατό ξηράς. Αν οι Κινέζοι έστελναν στρατό στη Μογγολία, οι νομάδες θα έφευγαν και θα επέστρεφαν, όταν οι Κινέζοι θα είχαν ξεμείνει από προμήθειες.

Αν οι νομάδες της στέπας κατακτούσαν μια γεωργική περιοχή, συχνά δεν είχαν τις ικανότητες για να την διαχειριστούν. Εάν προσπαθούσαν να κρατήσουν αγροτική γη, απορροφούσαν σταδιακά τον πολιτισμό των υποκειμένων τους, έχαναν τις νομαδικές τους δεξιότητες και είτε εξομοιώνονταν είτε απωθούνταν.

Κληρονομιά των νομάδων της Μεγάλης Στέπας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ρωσική κουλτούρα και ο ρωσικός λαός επηρεάστηκαν πολύ από τους Ασιάτες νομάδες στη ρωσική στέπα και τις παρακείμενες στέπες και ερήμους. Η κουλτούρα της στέπας της Ρωσίας διαμορφώθηκε στη Ρωσία μέσω διαπολιτισμικών επαφών κυρίως με σλαβικά, ταταρικά, μογγολικά και ιρανικά φύλα[15][16]. Εκτός από την εθνικότητα, επίσης μουσικά όργανα, όπως το ντόμρα, παραδοσιακές στολές όπως το καφτάνι, το σαραφάνι, οι Ρώσοι Κοζάκοι και η κουλτούρα του τσαγιού έχουν επηρεαστεί έντονα από τον πολιτισμό των ασιατικών νομαδικών λαών[17][18].

Οι ευρασιατικές στέπες αποτελούν επίσης αντικείμενο πολλών ρωσικών λαϊκών τραγουδιών[19][20][21].

* Χορασμία, 13ος-3ος αιώνας π.Χ.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Canada's vegetation: a world perspective – Geoffrey A. J. Scott – Google Knihy. Books.google.sk. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2012. 
  2. ↑ «Equus ferus ssp. przewalskii (Asian Wild Horse, Mongolian Wild Horse, Przewalski's Horse)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2016. 
  3. ↑ «Saiga tatarica (Mongolian Saiga, Saiga, Saiga Antelope)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2018. 
  4. ↑ «Procapra gutturosa (Dzeren, Mongolian Gazelle)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2012. 
  5. ↑ «Gazella subgutturosa (Goitered Gazelle)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2019. 
  6. ↑ «Camelus ferus (Bactrian Camel, Two-humped Camel, Wild Bactrian Camel)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2012. 
  7. ↑ «Equus hemionus (Asian Wild Ass, Asiatic Wild Ass)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2018. 
  8. ↑ «Canis lupus (Arctic Wolf, Common Wolf, Gray Wolf, Grey Wolf, Mexican Wolf, Plains Wolf, Timber Wolf, Tundra Wolf, Wolf)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2018. 
  9. ↑ «Vulpes corsac (Corsac Fox)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2015. 
  10. ↑ Gutleb, Bernhard; Ziaie, Hooshang (1999). «On the distribution and status of the Brown Bear,Ursus arctos, and the Asiatic Black Bear, U. thibetanus, in Iran». Zoology in the Middle East 18: 5–8. doi:10.1080/09397140.1999.10637777. 
  11. ↑ «Meriones unguiculatus (Mongolian Gerbil, Mongolian Jird)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2017. 
  12. ↑ «Spermophilus pygmaeus (Little Ground Squirrel)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2017. 
  13. ↑ «Marmota bobak (Bobak Marmot)». www.iucnredlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Σεπτεμβρίου 2015. 
  14. ↑ «Archived copy» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 8 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2017. 
  15. ↑ Neumann, Iver B.,. The steppe tradition in international relations : Russians, Turks and European state-building 4000 BCE-2018 CE. Wigen, Einar, 1981- (First έκδοση). Cambridge, United Kingdom. σελίδες 198–250. ISBN 9781108420792. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  16. ↑ Blench, Roger· Spriggs, Matthew (2 Σεπτεμβρίου 2003). Archaeology and Language I: Theoretical and Methodological Orientations (στα Αγγλικά). Routledge. ISBN 9781134828777. 
  17. ↑ Sultanova, Razia· Rancier, Megan (19 Ιανουαρίου 2018). Turkic Soundscapes: From Shamanic Voices to Hip-Hop (στα Αγγλικά). Routledge. ISBN 9781351665957. 
  18. ↑ Hellie, Richard. (1999). The economy and material culture of Russia, 1600-1725. Chicago: University of Chicago Press. σελίδες 352–353. ISBN 0226326497. 
  19. ↑ Алексей Мочалов ღ романса трепетные звуки (2013-12-18), Степь да степь кругом /русская народная песня/ Russian folk song/ Steppe all around, https://www.youtube.com/watch?v=Mzo_XL5C8xI, ανακτήθηκε στις 2019-06-11 
  20. ↑ NIK KIRIN (2013-04-08), "Ах ты, степь широкая".[HD.], https://www.youtube.com/watch?v=hr0yCBmFKpc, ανακτήθηκε στις 2019-06-11 
  21. ↑ Олег Семёнов (2019-03-30), Пелагея и Кубанский казачий хор - Любо, братцы, любо! (2019 HD), https://www.youtube.com/watch?v=Gy7E2Gv4tOQ, ανακτήθηκε στις 2019-06-11 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ευρασιατική_στέπα&oldid=10775203"