Ουραλικές γλώσσες
![]() |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Οι ουραλικές γλώσσες είναι μια ομάδα περίπου 30 γλωσσών που μιλιούνται από κατά προσέγγιση 20 εκατομμύρια ανθρώπους. Το όνομα της γλωσσικής οικογένειας αναφέρεται στην τοποθεσία της προτεινόμενης κοιτίδας της οικογένειας, που συχνά τοποθετείται κοντά στα Ουράλια. Από τις ουραλικές γλώσσες τους περισσότερους ομιλητές ως πρώτη γλώσσα έχουν η ουγγρική, η φινλανδική και η εσθονική. Σημαντικός αριθμός ομιλητών ουραλικών γλωσσών υπάρχει στις: Βοϊβοντίνα (σερβική επαρχία), Εσθονία, Νορβηγία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Ρωσική Ομοσπονδία, Σουηδία, και Φινλανδία.
Στο παρελθόν θεωρούνταν συγγενείς με τις αλταϊκές γλώσσες και στην επιστήμη ήταν διαδεδομένη η ουραλοαλταϊκή θεωρία, στη συνέχεια όμως η θεωρία αυτή εγκαταλείφθηκε και σήμερα οι γλωσσολόγοι πιστεύουν ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές οικογένειες χωρίς κοινό πρόγονο.
Ταξινόμηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ταξινόμηση των ουραλικών γλωσσών είναι η ακόλουθη:
- Φιννοουγγρικές γλώσσες
- Βαλτοφιννικές γλώσσες: Φινλανδική, Εσθονική, Βόρο (μειονοτική γλώσσα της Εσθονίας), Καρελική (μειονοτική γλώσσα της Ρωσίας), Λιβονική (μειονοτική γλώσσα της Λετονίας), Βεψική, Βοτική
- Λαππικές γλώσσες: Λαπωνική ή Σαάμι (Εθνική γλώσσα των Σάαμι, που ζουν σε τέσσερις χώρες: Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία και Ρωσία)
- Βολγαφιννικές γλώσσες: Μορδβινική (Εθνική γλώσσα των Μορδβίνων, μειονοτική γλώσσα της Ρωσίας), Μάρι (Εθνική γλώσσα των Μάρι, μειονοτική γλώσσα της Ρωσίας)
- Περμικές γλώσσες: Ουντμουρτική (Εθνική γλώσσα των Ουντμούρτ, μειονοτική γλώσσα της Ρωσίας), Κόμι (Εθνική γλώσσα των Κόμι, μειονοτική γλώσσα της Ρωσίας)
- Ουγγρικές γλώσσες: Ουγγρική, Χάντι, Μάνσι (οι δύο τελευταίες, μειονοτικές γλώσσες της Ρωσίας)
- Σαμογεντικές γλώσσες: Νένετς, Ένετς, Νγκάνασαν, Σέλκουπ, Κάμας (όλες μειονοτικές γλώσσες της Ρωσίας)
- Γιουκαγκίρ (μειονοτική γλώσσα της Ρωσίας)
Ο ουγγρικός κλάδος διαχωρίστηκε από το φιννικό πριν από 3000 χρόνια περίπου και έτσι η ουγγρική γλώσσα εμφανίζει λίγα ίχνη συγγένειας με τη φινλανδική και την εσθονική.
Οι σαμογεντικές γλώσσες είναι αρκετά μακρινοί συγγενείς των φιννικών και ουγγρικών γλωσσών. Λόγω των μεγάλων διαφορών ανάμεσα στις ομάδες αυτές η ουραλική πρωτογλώσσα εικάζεται ότι ομιλούνταν πριν από τουλάχιστον 7.000 χρόνια.
Η γιουκαγκίρ έχει διάφορα κοινά χαρακτηριστικά με τις σαμογεντικές και τις φιννοουγγρικές γλώσσες, αλλά οι γενετικές της συγγένειες με αυτές είναι αβέβαιες.
Γεωγραφική κατανομή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ουγγρική, η Φινλανδική και η Εσθονική αποτελούν σήμερα Εθνικές γλώσσες χώρας (Ουγγαρία, Φινλανδία και Εσθονία) και επίσης γλώσσες και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ όλες οι υπόλοιπες ουραλικές γλώσσες αποτελούν μονάχα Εθνικές γλώσσες Δημοκρατιών της Ρωσίας (παραδείγματα Καρελία, Μορδοβία, Μάρι Ελ, Κόμι και Ουντμουρτία) και διδάσκονται μαζί την Ρωσική γλώσσα στα σχολεία ως Εθνικές γλώσσες και ή Εθνικά αναγνωρισμένες μειονοτικές γλώσσες (παραδείγματα Βόρο, Λιβονική, Σαάμι, Νένετς, Χάντι, Μάνσι, Γιουκαγκίρ και άλλες).
Οι ουραλικές γλώσσες ήταν παλιότερα πλατιά διαδεδομένες στην Ευρασία. Σήμερα οι ουραλικές γλώσσες μιλιούνται στη βόρεια Ρωσική Ομοσπονδία, τη Σιβηρία, τον βορρά της σκανδιναβικής χερσονήσου, στην περιοχή της Βαλτικής και στην Ουγγαρία και τις ουγγρικές μειονότητες στις γειτονικές της χώρες.
Η ουγγρική γλώσσα μιλιέται στην Ουγγαρία και από τις σημαντικές ουγγρικές μειονότητες στην Τρανσυλβανία (Ρουμανία), τη Σλοβακία και τη Βοϊβοντίνα (Σερβία), αντανακλώντας τα σύνορα της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τη λαπωνική μιλούν οι Λάπωνες της βόρειας Σκανδιναβίας και της χερσοννήσου Κόλα στη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι Σάαμι γλώσσες διδάσκονται στα σχολεία της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας και της Ρωσίας.
Οι γλώσσες μάνσι, χάντι, κόμι και μάρι ομιλούνται από μειονότητες στη βόρεια Ρωσική Ομοσπονδία και τη βορειοδυτική Σιβηρία.
Οι σαμογεντικές γλώσσες ομιλούνται 30.000 περίπου κατοίκους της Σιβηρίας.
Η γιουκαγκίρ ομιλούνται επίσης στη Σιβηρία, ανατολικότερα από τις σαμογεντικές.
Κοινά γραμματικά γνωρίσματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι ουραλικές γλώσσες είναι γνωστές για το περίπλοκο και εκτενές πτωτικό τους σύστημα. Η φινλανδική, π.χ. έχει 15 πτώσεις και η ουγγρική 17, ενώ αντίστοιχα η ινδοευρωπαϊκή γλώσσα με τις περισσότερες πτώσεις, η σανκριτική, έχει 8 και η νέα ελληνική 4. Στις ουραλικές γλώσσες πολλές σημασίες και συντακτικοί ρόλοι που στις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες εκφράζονται με εμπρόθετους προσδιορισμούς εκφράζονται με αυτές τις πτώσεις, ενώ οι εμπρόθετοι είναι σαφώς περιορισμένοι.
Οι ουραλικές γλώσσες είναι τυπολογικά συγκολλητικές. Οι πολυάριθμες πτώσεις τους σχηματίζονται, έτσι, με προσκόλληση διακριτών επιθημάτων.
Άλλο τυπικό γνώρισμα τους είναι η φωνηεντική αρμονία, φαινόμενο στο οποίο σε μια λέξη υπάρχει ένας συγκεκριμένος τύπος φωνηέντων και τα επιθήματα αλλάζουν για να προσαρμοστούν στο φωνήεν της ρίζας της λέξης.
Η σειρά των όρων της πρότασης είναι Υποκείμενο-Ρήμα-Αντικείμενο.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Abondolo, Daniel (ed., 1998), The Uralic Languages, Routledge, London and New York, ISBN 0-415-08198-X.