Ελληνική Χωροφυλακή

Ελληνική Χωροφυλακή
Έμβλημα της Ελληνικής Χωροφυλακής, 1969–1984
Ενεργό	1η Ιουνίου 1833–1 Νοεμβρίου 1984
Χώρα	Ελλάδα
Τύπος	Σώμα Ασφαλείας στρατιωτικά συγκροτημένο
Ρόλος	Αστυνόμευση στρατού (ως το 1941) και επιβολή του νόμου.
Δύναμη	30.000
Υπαγωγή	Γραμματεία Στρατιωτικών (1833–1846) Υπουργείο Στρατιωτικών (1846–1946) Υπουργείο Δημόσιας Τάξης (1946–1984)
Προστάτης	Αγία Ειρήνη (μεγαλομάρτυς)
Εμβατήριο	Εμβατήριο Χωροφυλακής
Επέτειοι	Εορτή της Αγίας Ειρήνης (5η Μαΐου) Επέτειος της Μάχης του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη (6η Δεκεμβρίου)
Συμπλοκές	Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Κίνημα του 1935 Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα το 1936 Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου
Διοίκηση
Αξιοσημείωτοι διοικητές	Σχης Φραγκίσκος Γκραγιάρ Σχης Κωνσταντίνος Βλαχόπουλος Σχης Σπυρίδων Σπυρομήλιος Αντγος Αρτέμιος Μίχος Σχης Παναγιώτης Δαγκλής Υπγος Στέφανος Γεννάδης Αντγος Βασίλειος Κολοκοτρώνης Υπγος Γεώργιος Σαμουήλ Σχης Αργύρης Παπαργύρης Αντγος Μανώλης Μπριλλάκης Ταξχος Νικόλαος Βαρμαξίζης

Η Ελληνική Χωροφυλακή ήταν το μεγαλύτερο και σημαντικότερο σώμα ασφαλείας της Ελλάδας για 150 χρόνια. Συστήθηκε με βασιλικό διάταγμα την 1η Ιουνίου 1833, ανήμερα των γενεθλίων του βασιλιά Όθωνα, ως Βασιλικό Σώμα Χωροφυλακής και μετονομάσθηκε αργότερα σε Ελληνική Βασιλική Χωροφυλακή και στη συνέχεια σε Ελληνική Χωροφυλακή, όπου και έφθασε μέχρι το 1984 όταν με νόμο συγχωνεύθηκε με την Αστυνομία Πόλεων σε ενιαίο αστυνομικό σώμα υπό τη σύγχρονη ονομασία Ελληνική Αστυνομία (ΕΛ.ΑΣ.).

Η Χωροφυλακή, ένας από τους σημαντικότερους οργανισμούς του ελληνικού κράτους για πολλά χρόνια, ήταν υπεύθυνη για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια σε όλη την Ελλάδα εκτός από την Αθήνα, τον Πειραιά, την Πάτρα και την Κέρκυρα, που ήταν αρμοδιότητα της Αστυνομίας Πόλεων. Επίσης, ήταν υπεύθυνη για την αστυνόμευση του προσωπικού του Ελληνικού Στρατού μέχρι το 1951 (οπότε και δημιουργήθηκε η ΕΣΑ) και την προστασία της βασιλικής οικογένειας. Ήταν σώμα με στρατιωτική οργάνωση και πειθαρχία και οι άντρες του πολέμησαν σε όλους τους πολέμους που διεξήγαγε το ελληνικό κράτος από το 1897 έως το 1949, ενώ παράλληλα αντιμετώπιζαν το έγκλημα, όντας έτσι πρωταγωνιστές σε πολλά μεγάλα ιστορικά γεγονότα της σύγχρονης Ελλάδας.

Στον εμφύλιο και στα χρόνια που ακολούθησαν, στο διεθνές πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, η Χωροφυλακή έγινε το κύριο όργανο της αντικομμουνιστικής εκστρατείας του ελληνικού κράτους και οι άνδρες της απέκτησαν φήμη απηνούς διώκτη όλων των πολιτών που δεν ανήκαν πολιτικά στη Δεξιά, κάτι που αποτυπώθηκε στη γνωστή φράση της εποχής «ο φόβος του χωροφύλακα». Στο ίδιο πλαίσιο συνδέθηκε με περιστατικά δολοφονιών, βίας και άλλων παρακρατικών ενεργειών.

Ο πρώτος αρχηγός στην ιστορία του Σώματος, από το 1833 μέχρι το 1835, ήταν ο φιλέλληνας Γάλλος συνταγματάρχης Φραγκίσκος Γκραγιάρ, που διορίστηκε σ' αυτή τη θέση από την Αντιβασιλεία του Όθωνα, ενώ ο τελευταίος, από το 1982 έως το 1984, ήταν ο αντιστράτηγος Μανώλης Μπριλλάκης, που διορίστηκε από την πρώτη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου.

Το 1969 η Ελληνική Βασιλική Χωροφυλακή μετονομάσθηκε σε Ελληνική Χωροφυλακή. Την ίδια χρονιά απέκτησε και το τελευταίο (στην ιστορία της) έμβλημα, τη βοιωτική ασπίδα.

Ιστορία

Πρόδρομοι της Χωροφυλακής

Πρόδρομοι της Χωροφυλακής ήταν η Πολιταρχία που ιδρύθηκε στο Ναύπλιο το 1828, η οποία είχε καθήκοντα κυρίως εκτελεστικής δύναμης και η Εκτελεστική Δύναμη Πελοποννήσου, μία Πεντακοσιαρχία που είχε διαιρεθεί σε διάφορα τμήματα της Πελοποννήσου που λάμβαναν της ονομασία του τόπου εγκατάστασής τους. Επικεφαλής της δύναμης αυτής ήταν ο Ιωάννης Μακρυγιάννης και αποστολή είχε την εμπέδωση της δημόσιας ασφάλειας, επιδεικνύοντας θετική δράση στην καταπολέμηση της ληστείας. Σημειώνεται ότι πολλοί κλέφτες και αρματωλοί μεμονωμένοι συνέχιζαν να παραμένουν στα βουνά ως ανένταχτοι στο νέο καθεστώς.

Στις 29 Ιανουαρίου 1829 ο Ιωάννης Καποδίστριας με ψήφισμά του δημοσίευσε τον «Κανονισμό της αστυνομίας και καθηκόντων αυτής». Τα καθήκοντα αυτά ήταν κυρίως ο έλεγχος κίνησης αλλοδαπών και κατοίκων άλλων επαρχιών, ο έλεγχος - παρακολούθηση και καταστολή συνωμοσιών, ο έλεγχος οπλοφορίας, ο έλεγχος επαιτών, λεσχών και καφενείων, ο έλεγχος οικοδομών, η φρούρηση φυλακών, η εκτέλεση διοικητικών και δικαστικών αποφάσεων και η άσκηση δικαστικής αστυνομίας.

Οι Πολιταρχίες αυτές φαίνεται να λειτούργησαν για τη δημόσια ασφάλεια με επιτυχία, όχι όμως και μεταξύ τους από τις συνεχείς φιλονικίες και έριδες. Έτσι, με τη δολοφονία του Καποδίστρια ακολούθησε αφ' ενός μεν μια κοινωνική αταξία όπου το «κατ' εντολήν τότε κράτος» οδηγήθηκε σε ασυδοσία με πλήρη αδυναμία παροχής στοιχειώδους προστασίας του λαού από ληστές και λοιμούς και αφετέρου ένας αλληλοσπαραγμός των καπεταναίων των σωμάτων αυτών που δεν είχε προηγούμενο μέχρι την άφιξη του Όθωνα.

Όταν ανέλαβε ο Όθωνας στο ανεξάρτητο πλέον κράτος, αυτό βρισκόταν σε μια άθλια κατάσταση, με τους πλέον δυσμενείς οιωνούς για την αποκατάσταση της τάξης, για την οποία και ανέλαβε δυναμικά το σώμα των 5.000 Βαυαρών στρατιωτών που συνόδευε τον νέο βασιλιά.

Ίδρυση της Χωροφυλακής

Στις 12 Ιουνίου 1833, δηλαδή μόλις 12 ημέρες μετά την έκδοση του σχετικού διατάγματος που περιείχε 34 άρθρα, συγκροτήθηκε το Σώμα Χωροφυλακής από επίλεκτους άνδρες των προηγουμένων Πολιταρχιών, διαρθρωμένο από έναν αρχηγό, 10 μοιράρχους, 24 υπομοιράρχους, 1 «καταλυματία» (αντίστοιχος βαθμός, περίπου, του σημερινού ανθυπασπιστού), 103 ενωμοτάρχες, 120 έφιππους χωροφύλακες και 800 πεζούς χωροφύλακες, συνολικής δύναμης 1059 ανδρών.

Σημειώνεται ότι τότε η Αντιβασιλεία είχε χωρίσει διοικητικά τον ελληνικό χώρο σε δέκα νομούς και 42 επαρχίες, αντικαθιστώντας το καθεστώς των δημογερόντων με τους δημάρχους των ορισθέντων δήμων. Σύμφωνα με το σκεπτικό του διατάγματος εκείνου, το νέο αυτό Σώμα αποτελούσε συμπληρωματικό τμήμα του υπό σύσταση ελληνικού στρατού.

Στις 10 Νοεμβρίου του ίδιου έτους δημοσιεύθηκε και ο «Κανονισμός της Υπηρεσίας του Σώματος» που αποτελούταν από 283 άρθρα, στα οποία προστέθηκαν ακόμη 4 στις 31 Ιανουαρίου 1834. Ο κανονισμός αυτός ήταν ένας συνδυασμός γερμανικών και γαλλικών νομοθετημάτων, λαμβάνοντας υπόψη την ελληνική πραγματικότητα. Πράγματι οι Βαυαροί πέτυχαν μ' αυτό να καταστήσουν την πρώτη «μαγιά» έννομης τάξης και ν' αντιμετωπίσουν το πολιτικό εκείνο χάος. Πρωτεργάτες σ' αυτό υπήρξαν ο βασιλιάς Όθωνας και ο φιλέλληνας Γάλλος συνταγματάρχης Κάρολος Φαβιέρος.
Σημειώνεται ότι κατά το χρονικό διάστημα 1833-1835 (περίοδος Αντιβασιλείας) δαπανήθηκαν για μεν τον βαυαρικό στρατό, που είχε λίγο μειωθεί, 8.828.500 περίπου δραχμές, ενώ για τη Χωροφυλακή, συμπεριλαμβάνοντας και τον οπλισμό της, περίπου 1.108.000 δραχμές.

Ονομασία - σύμβολα

Η αρχική βασιλική ονομασία δεν ενείχε καμία προσωποπαγή σημασία, απλά ακολούθησε τη γενικότερη εφαρμογή των χωρών που είχαν ή έχουν βασιλεία ακόμα και σήμερα (π.χ. Βασιλική Πρεσβεία, Βασιλικό Ναυτικό, ή Αεροπορία Αγγλίας, Δανίας, Ισπανίας, Σουηδίας κ.λπ.), ή ακόμα και προϊστάμενοι υπηρεσιών, π.χ. Βασιλικός Έφορος, Πρέσβης, Επίτροπος κ.λπ.

Η βοιωτική ασπίδα αποτελούσε το έμβλημα της Ελληνικής Χωροφυλακής.

Περίοδος 1833 - 1905

Έφιπποι και πεζοί χωροφύλακες και ναύτες στη Χαλκίδα 1835.

Πρώτος αρχηγός του νεοσύστατου αυτού σώματος ανέλαβε ο Γάλλος φιλέλληνας συνταγματάρχης Φραγκίσκος Γκραγιάρ που ήταν ήδη διορισμένος από τον Φεβρουάριο του 1833 αρχηγός του στρατιωτικού οίκου του βασιλιά Όθωνα. Οι πρώτοι δέκα που κατατάχθηκαν και που ανέλαβαν τη διοίκηση των ισάριθμων μοιραρχιών ήταν οι: Αντώνης Μαυρομιχάλης, Νικόλαος Πετιμεζάς, Ηλίας Πανάς, Κωνσταντίνος Βλαχόπουλος, Δημήτριος Δεληγιώργης, Ιωάννης Βελέντζας, Δημήτριος Κουτσογιαννόπουλος, Γεώργιος Κλεώπας, Μιχάλης Σισίνης, και Γεώργιος Βοϊνέσκος, σχεδόν όλοι αρχηγοί προηγουμένων ατάκτων σωμάτων. Ομοίως και οι 25 υπομοίραρχοι, που κατατάχθηκαν τότε, αποτελούσαν εξαίρετες προσωπικότητες της εποχής και ήταν ό,τι το καλύτερο είχε να επιδείξει τότε το αναγεννώμενο ελληνικό κράτος, κατάλληλο για το αντικείμενο, σε ανθρώπινο δυναμικό. Οι παραπάνω νέοι μοίραρχοι ανέλαβαν τις ισάριθμες μοιραρχίες που ορίσθηκαν στις πρωτεύουσες των 10 τότε νομών του κράτους που ήταν: Ναύπλιο (πρωτεύουσα), Πάτρα, Καλαμάτα, Τρίπολη, Μυστράς, Μεσολόγγι, Σάλωνα, Αθήνα, Χαλκίδα και Ερμούπολη.

Αλλά και οι χωροφύλακες που κατατάχθηκαν εθελούσια, ηλικίας 25 έως 40 ετών, (και που γνώριζαν γράμματα και γραφή και είχαν τετραετή ευδόκιμη προϋπηρεσία στο στρατό), μετά από πολλή αυστηρή επιλογή και έγγραφη δήλωση συμμόρφωσης επί του Β.Δ. 3/3/1833 «Περί διαλύσεως ατάκτων σωμάτων», μετέτρεψαν τον επιδειχθέντα ζήλο τους για ανεξαρτησία σε έφεση επί της αναζητούμενης ευνομίας και της προόδου του νέου Σώματος.

Σημειώνεται ότι την εποχή εκείνη, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, η εικόνα της Ελλάδας στην Ευρώπη ήταν η πλέον δυσμενής. Θεωρούσαν γενικά ότι η ληστεία και η πειρατεία ήταν ελληνικά και μόνο προϊόντα συμπεριφοράς, (κάνοντας συνειρμούς με τις λέξεις "γκρες", "γκρης", "γκρεκ"). Αυτό όμως ήταν τελείως άδικο αφού οι διάφορες ληστοσυμμορίες που είχαν εμφανισθεί προηγουμένως προέρχονταν από το τουρκικό έδαφος και στις οποίες για διάφορους λόγους ο αγροτικός πληθυσμός μπορεί να παρείχε αρχικά κάποια συνδρομή, πλην όμως ουδέποτε, στις ενέργειες αυτών, συμμετείχε ο ίδιος. Παρά ταύτα, η νεοϊδρυθείσα Χωροφυλακή καλούταν ν' αλλάξει άρδην αυτή την εικόνα, γεγονός που πέτυχε και μάλιστα σε σύντομο χρόνο.

Το 1861 ιδρύθηκε η Σχολή της Χωροφυλακής ως τμήμα του Υπουργείου Στρατιωτικών και η εκπαίδευση του προσωπικού της άρχισε να λαμβάνει χώρα σε εγκαταστάσεις του στρατού. Το 1893, με τον νόμο ΒΡΠΗ΄, η Χωροφυλακή επιφορτίστηκε και με την άσκηση αστυνόμευσης της υπαίθρου την οποία προηγουμένως διαχειρίζονταν οι δήμοι. Τα νέα αυτά καθήκοντα καθόριζαν με λεπτομέρειες οι νόμοι ΓΡΞΕ΄ του 1906 και ΓΦΟΖ΄ του 1910.

Το 1899 ιδρύθηκε και η Κρητική Πολιτοφυλακή, ακολουθώντας το ιταλικό πρότυπο, η οποία συγχωνεύθηκε με τη Βασιλική Χωροφυλακή το 1913 (Ν.Δ. 10/7/1913), με την ενσωμάτωση της Κρήτης στην Ελλάδα την 1η Δεκεμβρίου 1913.

Περίοδος 1906 - 1967

Έλληνες χωροφύλακες στην αρχή του 20ου αιώνα.

Το 1906 η Χωροφυλακή ανασυγκροτήθηκε αποκτώντας τις δικές τις εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις. Τέσσερις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας (η Αθήνα, ο Πειραιάς, η Πάτρα και η Κέρκυρα), απέκτησαν τη δική τους Αστυνομία Πόλεων τη δεκαετία του 1920 (Νόμος 1370/1918) και η Χωροφυλακή διατήρησε την ευθύνη όλης της υπόλοιπης επικράτειας. Τα δύο Σώματα ήταν αυτόνομα, είχαν τον δικό τους αρχηγό και μόνο σε εξαιρετικά σοβαρές περιπτώσεις υπήρχε συνεργασία μεταξύ τους.

Πολλοί χωροφύλακες πήραν μέρος ανεπίσημα στον Μακεδονικό Αγώνα. Αποσπάσματα της Χωροφυλακής πολέμησαν στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913) και στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918). Οι πολεμικές αυτές δραστηριότητες την κρατούσαν προσκολλημένη στη στρατιωτική δομή της και στο να παραμελεί τα αμιγώς αστυνομικά της καθήκοντα. Μετά το 1935 μεταλλάχτηκε σταδιακά σε ένα αμιγώς αστυνομικό σώμα, μια πορεία που διακόπηκε κατά τη στρατιωτική δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά (1936-1940), τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1940-1945) και τον εμφύλιο πόλεμο (1946-1949) στον οποίο η Χωροφυλακή έπαιξε σημαντικό ρόλο, όπως και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των Συνταγματαρχών (1967-1974). Το 1946 η Χωροφυλακή έπαψε να αποτελεί οργανικό τμήμα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και μετατάχθηκε στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης.

9 Μαΐου 1936: Η μητέρα του Τάσου Τούση θρηνεί τον γιο της, τον πρώτο νεκρό της αιματηρής καταστολής της διαδήλωσης των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης.

Η Ελληνική Χωροφυλακή συνδέθηκε με περιστατικά δολοφονιών, βίας, παρακρατικών ενεργειών αλλά και -επί Κατοχής- με τη συνεργασία με τους κατακτητές. Κατά τις εργατικές κινητοποιήσεις της Θεσσαλονίκης τον Μάιο του 1936, η μεγάλη απεργία και διαδήλωση των καπνεργατών διαλύθηκε με πυρά από τους Χωροφύλακες με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους δώδεκα πολίτες ανάμεσα στους οποίους και ο 25χρονος αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης (9 Μαΐου 1936). Η φωτογραφία που απαθάνατισε την μητέρα του να τον θρηνεί μόνη στο μέσον του δρόμου, στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Εγνατία, δημοσιεύθηκε στον Τύπο και αποτέλεσε την έμπνευση του Γιάννη Ρίτσου για την συγγραφή της συλλογής του Ο Επιτάφιος. Οι τραυματίες ήταν πάνω από 280.

Χωροφύλακας της δεκαετίας του 1940 με στολή, σε φωτογραφία μαζί με τη σύζυγό του.

Στις 26 Οκτωβρίου 1961 δολοφονήθηκε ο Στέφανος Βελδεμίρης, στέλεχος της νεολαίας της ΕΔΑ, από τον χωροφύλακα Σπύρο Φιλίππου, λίγες μέρες πριν τις εκλογές του 1961, στη Θεσσαλονίκη, που έμειναν στην ιστορία ως εκλογές βίας και νοθείας. Η κυβέρνηση Καραμανλή, τα Σώματα Ασφαλείας και οι Ένοπλες Δυνάμεις προέβησαν προεκλογικά σε εκτεταμένη τρομοκρατία εναντίον πολιτών και κομμάτων του Κέντρου και της Αριστεράς αλλά και σε νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος.

Στη Θεσσαλονίκη στις 5 Σεπτεμβρίου 1967 ο Γιάννης Χαλκίδης (στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη των Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης και της ΕΔΑ και μέλος της αντιστασιακής-αντιδικτατορικής οργάνωσης Πατριωτικό Μέτωπο) δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από τον ασφαλίτη της χωροφυλακής Αντώνη Λεπενιώτη με δυο σφαίρες στην πλάτη. Την τελευταία σφαίρα την έριξε εξ επαφής..

Κατάλογος Αρχηγών

Από το 1833 έως το 1984, αρχηγοί της Χωροφυλακής υπήρξαν οι ακόλουθοι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Σώματος:

• Γκραγιάρ Φραγκίσκος 24-5-1833 έως 12-1-1835
• Ρόσνερ Μαξιμιλιανός 12-1-1835 έως 14-9-1841
• Βλαχόπουλος Κωνσταντίνος 14-9-1841 έως 5-9-1843
• Σπυρομήλιος 6-9-1843 έως 8-11-1843
• Μαυροβουνιώτης Βασ 9-11-1843 έως 20-12-1843
• Σπυρομήλιος 21-12-1843 έως 12-2-1844
• 12-2-1844 έως 13-3-1844 δεν υφίστατο ενιαίο αρχηγείο
• Δεληγεώργης Μήτρος 13-3-1844 έως 18-2-1848
• Γκραγιάρ Φραγκίσκος 19-2-1848 έως 24-6-1848
• 24-6-1848 έως 29-11-1848 δεν υφίστατο θέση αρχηγού
• Βλαχόπουλος Αλεξάκης 16-12-1848 έως 23-4-1851
• 23-4-1851 έως 10-7-1852 δεν υφίστατο θέση αρχηγού
• Βλαχόπουλος Αλεξάκης 18-7-1852 έως 19-5-1854
• Δεληγεώργης Μήτρος 1854 προσωρινός αρχηγός
• 19-5-1854 έως 17-3-1855 δεν υφίστατο ενιαίο αρχηγείο
• Καρατζάς Γεώργιος 19-3-1855 έως 27-11-1855
• 27-11-1855 έως 18-6-1859 δεν υφίστατο ενιαίο αρχηγείο
• Νικολαΐδης Κωνσταντίνος 5-8-1859 έως 28-2-1863
• Μίχου Αρτέμιος 28-2-1863 έως 23-12-1864
• Γεννατάς Πέτρος 23-12-1864 έως Απρίλ. 1865
• Γενοβέλης Κωννσταντίνος Απρίλιος 1865 έως Δεκέμβριος 1866
• Μίχου Αρτέμιος Δεκέμβριος 1866 έως 31-12-1868
• 31-12-1868 έως 17-8-1870 δεν υφίστατο θέση αρχηγού
• Σμολένσκης Λεωνίδας 17-8-1870 έως 27-1-1871
• Πλέσσας Αναστ. 27-1-1871 έως 29-7-1872
• Βοτσάρης Δ.N. 29-7-1872 έως 1873
• 1873 έως 1879 δεν υφίστατο ενιαίο αρχηγείο
• Γούσης Ιωάννης 7-10-1879 έως 24-4-1880
• 8-6-1880 έως 1-1-1894 δεν υφίστατο ενιαίο αρχηγείο
• Κακλαμάνος Γεώργιος 1-1-1894 έως 1-6-1894
• Μακρής Νικόλαος 1-6-1894 έως 22-6-1895
• 22-6-1895 έως 17-6-1900 δεν υφίστατο ενιαίο αρχηγείο
• Ζωγράφος Ιωάννης 17-6-1900 έως 17-8-1900
• Στάικος Δημοσθένης 17-8-1900 έως 21-11-1902
• Λιδωρίκης Ευθύμιος 21-11-1902 έως 1903
• Όφφμαν Χαρίλαος 1904 έως 20-8-1906
• Πετιμεζάς Επαμ. 20-8-1906 έως 26-1-1909
• Δημητριάδης Νικ. 26-1-1909 έως 15-8-1909
• Ψύλλας Αλέξανδρος 15-8-1909 έως 25-8-1909
• Βακαλόγλου Δούκας 26-8-1909 έως 27-3-1910
• Παπαγιαννίδης Νικ. 22-1-1910 έως 28-3-1910
• Σούτζος Αλέξανδρος 29-3-1910 έως 24-11-1910
• Δαγκλής Παναγιώτης 24-11-1910 έως 15-7-1911
• Κατσιφός Κωνσταντίνος 8-7-1911 έως 19-11-1911
• Μοσχόπουλος Κωνσταντίνος 19-11-1911 έως 21-2-1912
• Γκαριλιότα Φραντσέσκο ντέι Μαρκέζι ντ᾿ Αουλίζιο 21-2-1911 έως 1-2-1916
• Ραζέλος Παύλος 1-2-1916 έως Νοέμβριος 1916
• Δανηλάτης Ιωάννης Νοέμβριος 1916 έως 8-7-1917
• Ζυμβρακάκης Επαμεινώνδας 27-9-1917 έως 22-11-1920
• Γεννάδης Στέφ. 22-11-1920 έως Μάρτιος 1921
• Τρουπάκης Νικόλαος 15-3-1921 έως 8-7-1922
• Ιατρίδης Σπυρ. 12-7-1922 έως Σεπτέμβριος 1922
• Παπαοικονόμου Απόστολος 1922
• Τριλίβας Ιωάννης 1923
• Πέτσας Κωνσταντίνος 1924
• Καράμπελας Σπυρίδων 1924
• Παναγιωτόπουλος Ανδρ. 1925
• Φλωριάς Δημοσθένης 1925
• Τζίκας Νικόλαος 1925
• Διαλέτης Δημοσθένης 1925 έως 13-9-1926
• Χατζηιωάννου Α. 13-9-1926 έως 18-12-1926
• Κοκάλας Δημ. 18-12-1926
• Κατσώνης Δημήτριος 19-12-1926 έως 12-4-1927
• Καράμπελας Σπυρίδων 12-4-1927 έως 28-6-1927
• Πέτσας Κωνσταντίνος 28-6-1927 έως 4-3-1928
• Διαλέτης Δημοσθένης 4-3-1928 έως 6-11-1928
• Κατσώνης Δημήτριος 6-11-1928 έως 12-3-1933
• Μπαρμπάτης Βασίλειος 13-3-1933 έως 14-12-1933
• Γρηγοράκης Βασίλειος 15-12-1933 έως 4-5-1934
• Μπαρμπάτης Βασίλειος 5-5-1934 έως 27-4-1935
• Δροσόπουλος Δρόσος 28-4-1935 έως 24-12-1940
• Ζήρος Φώτιος 25-12-1940 έως 10-4-1941
• Βουράκης Ιωάννης 25-4-1941 έως 30-5-1941 (στην Κρήτη)
• Κολλάτος Αριστοφ. 10-4-1941 έως 31-5-1941
• Ντάκος Γεώργιος 31-5-1941 έως 3-6-1941
• Σπηλιωτόπουλος Παν. 4-6-1941 έως 2-10-1941
• Ντάκος Γεώργιος 3-10-1941 έως 4-12-1942
• Μανουσάκης Ιωάννης 5-12-1942 έως 20-12-1943
• Παγώνης Βασίλειος 21-12-1943 έως Δεκέμβριος 1943
• Γκίνος Περικλής Δεκέμβριος 1943 έως 21-6-1944
• Ντάκος Γεώργιος 22-6-1944 έως 15-10-1944
• Παπαργύρης Αργύριος 16-10-1944 έως 9-3-1945
• Κολοκοτρώνης Βασίλ. 10-3-1945 έως 7-7-1945
• Μπριλλάκης Στυλιανὸς 7-7-1945 έως 13-6-1946
• Μιχαλόπουλος Κωνσταντίνος 14-6-1946 έως 3-11-1948
• Κατσαμπής Κωνσταντίνος 3-11-1948 έως 5-6-1950
• Σαμουήλ Γεώργιος 5-6-1950 έως 22-11-1952
• Πάτερης Αναστάσιος 22-11-1952 έως 21-12-1956
• Μακρυνιώτης Κωνσταντίνος 1-1-1957 έως 9-8-1960
• Βαρδουλάκης Γεώργιος 10-8-1960 έως 9-10-1963
• Παπαρρόδου Νικόλαος 9-10-1963 έως 4-11-1963
• Βαλσαμάκης Σταύρος 5-11-1963 έως 30-12-1964
• Παναγιωτακόπουλος Νικόλαος 31-12-1964 έως 28-1-1967
• Παναγόπουλος Νικόλαος 29-1-1967 έως 10-10-1967
• Μαλούκος Περικλής 10-10-1967 έως 23-6-1969
• Καρυώτης Αναστάσιος 23-6-1969 έως 31-12-1971
• Καραβίτης Χρήστος 1-1-1972 έως 26-11-1973
• Καραμπάτσος Κωνσταντίνος 26-11-1973 έως 9-9-1974
• Κουτσιανάς Νικόλαος 9-9-1974 έως 3-1-1978
• Αργιάννης Μιλτιάδης 3-1-1978 έως 16-5-1981
• Ριζάς Χρήστος 16-5-1981 έως 19-1-1982
• Μπριλλάκης Εμμανουήλ 19-1-1982 έως 1-11-1984

Το Νοέμβριο του 1984 ο τελευταίος αρχηγός της Χωροφυλακής Μανώλης Μπριλλάκης ανέλαβε συναρχηγός της νέας ενοποιημένης Ελληνικής Αστυνομίας μαζί με τον τελευταίο αρχηγό της Αστυνομίας Πόλεων Παναγιώτη Ραυτόπουλο, έως το Φεβρουάριο του 1985, οπότε αποστρατεύθηκαν και οι δύο και ανέλαβε ο Γεώργιος Ρωμοσιός.

Οχήματα

Μεταπολεμικά, το Σώμα προέβη στην αγορά ποικίλων μεταφορικών μέσων: Περιπολικά («κούρσες» και τζιπ), μοτοσικλέτες, λεωφορεία και άλλα βοηθητικά οχήματα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 απέκτησε τα πρώτα περιπολικά του (κούρσες), μάρκας Ford Fairlane. Λίγο αργότερα απέκτησε τζιπ Willys Overseas. Τα συγκεκριμένα οχήματα (Ford και Willys) χρησιμοποιήθηκαν στη νεοσύστατη τότε (1960) Υπηρεσία Αμέσου Επεμβάσεως (αντίστοιχη με την υπηρεσία Αμέσου Δράσεως που ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 1959 από το Σώμα της Αστυνομίας Πόλεων).
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και έπειτα η προμήθεια οχημάτων γινόταν με όλο και αυξανόμενους ρυθμούς. Τότε αγοράστηκαν περιπολικά Volvo Amazon ("Αμαζόνες") [6] (1964), Chevrolet Chevelle (1966) [7] και Vauxhall Cresta (1967 και 1970). Τα δε επόμενα χρόνια (Δεκαετία 1970 και αρχές δεκαετίας 1980) το Σώμα απέκτησε -μεταξύ άλλων- περιπολικά Ford Taunus (1971), Fiat 125 Special (1971), Ford Cortina (1972 [8]), Plymouth Valiant (δύο γενιές: 1970 [9] και 1974), Fiat 132 (1973 [10] και 1975), Datsun Bluebird (1977) [11], Mitsubishi Galant (1976 [12], 1978 [13], 1980 [14] και 1984 [15]), Volvo 264GL (1977 [16] και 1979), Datsun 120Y (1978 [17]), Datsun Violet (1981 [18]), Nissan Stanza (1982 [19]), Fiat 131 Supermirafiori (1983 [20]). Επίσης, απέκτησε τζιπ Land Rover (1969 [21] και 1970 [22]), ARO M-461 (1970 έως 1973) [23]), ARO 240 (1975 έως 1977) και Nissan Patrol (1981 [24] και 1984), μίνι λεωφορεία Mercedes-Benz και Hino [25], γερανούς Dodge [26], ανακριτικά Dodge Κ-160 [27], φορτηγά Hanomag, μοτοσικλέτες CZ (1970) (175cc).

Χαρακτηριστική αποτέλεσε η προμήθεια μοτοσικλετών μεγάλου κυβισμού BMW (1973 και 1976), Harley Davidson Electra Glide (τέλη δεκαετίας '60), Moto Guzzi (1973), Suzuki, καθώς και η προμήθεια τεθωρακισμένων MOWAG (οι λεγόμενες "αύρες") σε δύο εκδόσεις (Roland και Grenadier) (1974 έως 1976) [28].

Άλλα αστυνομικά σώματα

Παράλληλα και λίγο μετά την έκδοση του ιδρυτικού διατάγματος της Χωροφυλακής, εκδόθηκε και το πρώτο διάταγμα «Περί Λιμενίων Αρχών» με σκοπό την αστυνόμευση του θαλάσσιου χώρου και τη πάταξη της πειρατείας που συνεχιζόταν στα ελληνικά ύδατα. Την αρμοδιότητα αυτή ανέλαβε το τότε Βασιλικό Ναυτικό, του οποίου είχε ξεκινήσει η αναδιοργάνωση. Επίσης, περί το τέλος εκείνου του έτους, στις 27 Δεκεμβρίου 1833 καθιερώθηκε και η Δημοτική Αστυνομία με τη διαίρεση της χώρας σε δήμους.

Άλλα αστυνομικά σώματα που ιδρύθηκαν κατά την οθωνική περίοδο ήταν η Οροφυλακή, η Εθνοφυλακή και η Διοικητική Αστυνομία με περιορισμένα όμως καθήκοντα δημόσιας ασφάλειας όπως η φύλαξη των συνόρων και του συνταγματικού καθεστώτος.

Το 1981 ήλθε στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ, το οποίο αρχικά προσπάθησε να συνεργαστεί με τη Χωροφυλακή, αλλά υπήρχε η αίσθηση ότι το Σώμα ασχολούνταν περισσότερο με την παρακολούθηση πολιτικών φρονημάτων και λιγότερο με την καταπολέμηση του εγκλήματος.

Η Χωροφυλακή τη στιγμή της συγχώνευσης (Οκτώβριος 1984) είχε δύναμη 30.000 περίπου ατόμων και το νέο αστυνομικό σώμα διατήρησε την προϋπάρχουσα δομή της, όχι όμως τη στρατιωτική.

Βαθμοί και διακριτικά

Διακριτικά βαθμών αξιωματικών

OF-9	OF-8	OF-7	OF-6	OF-5	OF-4	OF-3	OF-2	OF-1		OF(D)	Μαθητευ. Αξιωμ.
										Δεν υπήρξε	Δεν υπήρξε
Στρατηγός (ε.α.)	Αντιστράτηγος	Υποστράτηγος	Ταξίαρχος	Συνταγματάρχης	Αν/χης	Ταγματάρχης	Μοίραρχος	Υπομοίραρχος	Ανθυπομοίραρχος

Διακριτικά βαθμών ανθυπασπιστών, υπαξιωματικών και χωροφυλάκων

OR-9	OR-8	OR-7	OR-6	OR-5	OR-4	OR-3	OR-2	OR-1
Διακριτικό βαθμού Ανθυπασπιστή της Ελληνικής Χωροφυλακής	Διακριτικό βαθμού Ενωματάρχη Α΄ της Ελληνικής Χωροφυλακής	Διακριτικό βαθμού Ενωματάρχη Β΄ της Ελληνικής Χωροφυλακής		Δεν υπήρξε		Δεν υπήρξε	Δεν υπήρξε
Ανθ/στής	Ενωμοτάρχης Α΄	Ενωμοτάρχης Β΄	Υπενωμοτάρχης		Χωροφύλακας			Δόκιμος Χωροφύλακας

Διάρθρωση

Η επιχειρησιακή διάρθρωση της Ελληνικής Χωροφυλακής ήταν η εξής:

• Αρχηγείον Χωροφυλακής
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Θράκης (Α.Δ.Χ.Θ.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Μακεδονίας (Α.Δ.Χ.Μ.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Δυτικής Ελλάδος (Α.Δ.Χ.Δ.Ε.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Θεσσαλίας (Α.Δ.Χ.Θ.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Ηπείρου (Α.Δ.Χ.Η.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Στερεάς Ελλάδος (Α.Δ.Χ.Σ.Ε.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Πελοποννήσου (Α.Δ.Χ.Π.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Κρήτης (Α.Δ.Χ.Κ.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Νήσων Αιγαίου (Α.Δ.Χ.Ν.Α.)
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Πρωτευούσης
  • Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης

Δείτε επίσης

• Ειδική Ασφάλεια
• Μάχη του Μακρυγιάννη

Πηγές

• "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ. 18ος, σελ. 798.
• Κ. Σταμάτης "Αστυνομικόν Δίκαιον" Αθήναι 1972.
• Αλεξ. Δρεμπέλας "Το Ελληνικόν Αστυνομικόν Πρόβλημα" Αθήναι 1977.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη ιστοσελίδα της σημερινής αστυνομίας