Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα το 1936

Απεργιακές κινητοποιήσεις Καπνεργατικό κίνημα
Ημερομηνία	Φθινόπωρο 1935 - 14 Μαΐου 1936
Τόπος	Ελλάδα
Αίτια	δυσμενείς συνθήκες εργασίας και διαβίωσης
Στόχοι	Αύξηση μισθών και βιοτικού επιπέδου
Μέθοδοι	Πορείες, καταλήψεις εργοστασίων, απεργίες
Αποτέλεσμα	αποδοχή αιτημάτων
Εμπλεκόμενες πλευρές
Καπνεργατικά σωματεία Συνδικάτα ΚΚΕ Ελληνική Χωροφυλακή Γ’ Σώμα Στρατού
Ηγετικά πρόσωπα
Δεν υπήρχε κεντρική ηγεσία Γεώργιος Ντάκος
Αριθμός
200.000 2.220-2.400
Απολογισμός
Απώλειες	17
Τραυματίες	438
Φυλακίσεις	336
δεδομένα ()

Το φθινόπωρο του 1935 ξεκινά ένα κίνημα κινητοποιήσεων ανά την Ελλάδα με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη. Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, 1936, ο απολογισμός ήταν 1 νεκρός και 36 τραυματίες ενώ μέχρι τον Απρίλιο άλλοι 4 νεκροί και 52. Κατά το τετράμηνο αυτό σημειώθηκαν από την Κυβέρνηση Ιωάννη Μεταξά 642 συλλήψεις, 79 άνθρωποι εξορίστηκαν, 447 ακίνητα κατασχέθηκαν, 47 συγκεντρώσεις απαγορεύτηκαν και 115 άτομα βασανίστηκαν.

Οι απεργιακές κινητοποιήσεις λάμβαναν χώρα λόγω των δυσμενών συνθηκών εργασίας, της αθέτησης της σύμβασης Παπαναστασίου και της μείωσης των μισθών που ανάγονται στην χρεοκοπία του 1932. Το κέντρο των κινητοποιήσεων ήταν η Θεσσαλονίκη.

Το κλίμα οξύνεται τον Φεβρουάριο του 1936 όταν εργάτες κάνουν κατάληψη στο εργαστάσιό τους. Στις 29 Απριλίου, η ΠΚΟ και η ΕΓΣΕΕ προκηρύσσουν απεργίες διαρκείας με κύριο αίτημα την τήρηση της Σύμβασης Παπαναστασίου. Η κατάσταση παρέμεινε ήρεμη μέχρι την 6 Μαΐου μέλη της ΕΕΕ αρχίζουν και πυροβολούν στο πλήθος στην πλατεία Βάλλη ενώ η χωροφυλακή συγκρούεται με άλλες ομάδες. Μέχρι και πριν την 9η Μαΐου είχαν τραυματιστεί πάνω από 70 άτομα.

9 Μαΐου 1936: Η μητέρα του Τάσου Τούση θρηνεί τον γιο της, τον πρώτο νεκρό της αιματηρής καταστολής της διαδήλωσης των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης.

Στις 9 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη πέφτουν 12 νεκροί και 280 άλλοι τραυματίζονται. Αμέσως μετά από αυτά τα γεγονότα οι απεργοί επιτίθενται στους χωροφύλακες και η κατάσταση φεύγει εκτός ελέγχου και κόσμος κατευθύνεται προς την Εγνατία και την Αριστοτέλους ενώ άλλοι προς το Διοικητήριο όπου ξεκίνησαν συμπλοκές. Η Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος επιστρατεύει το Γ’ Σώμα Στρατού όπου απαγορεύει κάθε διαδήλωση. Την επόμενη μέρα, πάνω από 150.000 διαδηλωτές βγαίνουν στους δρόμους και συμμετέχουν στην κηδεία των νεκρών. Αξίζει να ανεφερθεί ότι από βραδύς είχαν πλεύσει στην πόλη τρία αντιτορπιλικά και ένα τάγμα πεζικού με τη βοήθεια του πυροβολικού από την Λάρισα. Την επόμενη μέρα κηρύσσονται απεργίες σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας ενώ στις 13, πανελλαδική. Τα αιτήματα των καπνεργατών, η κύρια ομάδα, κατέστησαν δεκτά και η κατάσταση αποκλιμακώθηκε.

Ο Γιάννης Ρίτσος, ενεπνευσμένος από τα γεγονότα έγραψε το έργο του Επιτάφιος.

Αιτήματα και έκβαση

Ένα από τα αιτήματα των απεργών ήταν η καθιέρωση του οκταώρου και για τους καπνεργάτες, είχε προηγηθεί η καθιέρωση από το 1913 για τους εργάτες ορυχείων, με τον ν.2269/1920 για τους εργάτες βιομηχανιών και με το Π.Δ.27.6/4.7.1932 για λοιπούς κλάδους. Στα αιτήματα περιλαμβανόταν οι εργάτες να επιλέγουν τις συνθήκες εργασίας, τη διαδικασία παραγωγής, κατώτατο ημερομίσθιο 125₯χ και το ποιοι θα προσλαμβάνονται και απολύονται. Τελικώς, καθιερώνεται το κατώτατο ημερομίσθιο στις 100₯χ, στις 28 Ιουλίου 1936, με το Β.Δ. της 14.8/1936 (ΦΕΚ 368/Α` 24.8.1936), το οκτάωρο καλύπτει σχεδόν εξ ολοκλήρου τον βιομηχανικό και βιοτεχνικό τομέα.