Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ανατομία

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το μάθημα ανατομίας του Δρος Τουλπ, πίνακας του Ρέμπραντ, 1632

Η Ανατομία είναι ο κλάδος της Βιολογίας που ασχολείται με τη μελέτη, σε δομικό επίπεδο, την καταγραφή, και την περιγραφή της δομής ζωντανών οργανισμών, και των επιμέρους συστημάτων τους. Διακρίνεται σε Ανατομία Φυτών, Ανατομία Ζώων και Ανθρώπου.[1] Βασική διαδικασία συλλογής πληροφοριών της ανατομίας είναι η ανατομή.

Επιμέρους γνωστικά πεδία της ανατομίας είναι η Ιστολογία, που μελετά τη φυσιολογική δομή των ιστών σε μικροσκοπικό (κυτταρικό) επίπεδο, η Παθολογική Ανατομία, που μελετά παθήσεις και αποκλίσεις από το φυσιολογικό, πάλι σε κυτταρικό επίπεδο, και η Εμβρυολογία, που μελετά τα στάδια ανάπτυξης του εμβρύου και τις αποκλίσεις αυτών από το φυσιολογικό, από το σχηματισμό του εμβρύου (γονιμοποίηση ωοκυττάρου και σχηματισμός ζυγωτού) μέχρι και το πέρας του τοκετού. Η ανατομία άρχισε να συγκροτείται ως επιστημονικός κλάδος κατά την Αναγέννηση.

Ορισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανατομικό διάγραμμα Ανδρέας Βεσάλιος, Επιτομή, 1543

Προέρχεται από το ελληνικό ρήμα ἀνατέμνω (<ανά + τέμνω=κόβω) «κόβω επάνω».[2] Πρόκειται για την επιστημονική μελέτη της δομής των οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων, των οργάνων και των ιστών τους. Ασχολείται με τη μορφολογία, τη θέση και τη σύσταση διαφόρων τμημάτων του οργανισμού καθώς και τις σχέσεις τους με άλλα τμήματα. Η Ανατομία είναι εντελώς διαφορετική από τη φυσιολογία και τη βιοχημεία, οι οποίες ασχολούνται αντίστοιχα με τις λειτουργίες των ζωντανών οργανισμών και τις χημικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα. Για παράδειγμα, ένας ανατόμος ασχολείται με το σχήμα, το μέγεθος, τη θέση, τη δομή, την παροχή αίματος και τη νεύρωση ενός οργάνου όπως το ήπαρ, ενώ ένας φυσιολόγος ενδιαφέρεται για την παραγωγή της χολής, το ρόλο του ήπατος στη διατροφή και τη ρύθμιση των λειτουργιών του σώματος.[3]

Η ανατομία μπορεί να υποδιαιρεθεί σε μια σειρά από κλάδους, στους οποίους περιλαμβάνεται η μακροσκοπική και η μικροσκοπική ανατομία.[4] Η μακροσκοπική ανατομία είναι η μελέτη αρκετά μεγάλων δομών που είναι ορατές με γυμνό μάτι, και η οποία περιλαμβάνει επίσης την επιφανειακή ανατομία, δηλαδή τη μελέτη των εξωτερικών χαρακτηριστικών του σώματος. Μικροσκοπική ανατομία είναι η μελέτη των δομών σε μικροσκοπική κλίμακα, περιλαμβανομένης της ιστολογίας (η μελέτη των ιστών) και της εμβρυολογίας (η μελέτη ενός οργανισμού στην πρώιμη κατάσταση του).[1]

Η Ανατομία μπορεί να μελετηθεί με τη χρήση τόσο επεμβατικών όσο και μη επεμβατικών μεθόδων με στόχο την απόκτηση πληροφοριών σχετικά με τη δομή και την οργάνωση των οργάνων και των συστημάτων.[1] Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν ανατομή, στην οποία μελετάται ένα σώμα που έχει ανοιχθεί και τα όργανά του, και ενδοσκόπηση, στην οποία ένα όργανο με ενσωματωμένη βιντεοκάμερα εισάγεται μέσω μιας μικρής τομής στο τοίχωμα του σώματος και χρησιμοποιείται για τη διερεύνηση των εσωτερικών οργάνων και άλλων δομών. Αγγειογραφία με ακτίνες Χ ή μαγνητικού συντονισμού αγγειογραφία είναι μέθοδοι για την οπτικοποίηση των αιμοφόρων αγγείων.[5][6][7][8]

Ο όρος «ανατομία» παραπέμπει συνήθως στην ανθρώπινη ανατομία. Ωστόσο, οι δομές και οι ιστοί είναι ουσιαστικά ίδια και στο υπόλοιπο ζωικό βασίλειο, συνεπώς ο όρος περιλαμβάνει επίσης την ανατομία των άλλων ζώων. Ο όρος ζωοτομία είναι εκείνος που συγκεκριμένα αναφέρεται σε ζώα. Η δομή και οι ιστοί των φυτών είναι διαφορετικής φύσεως και έχουν μελετηθεί στην ανατομία φυτών.[3]

Ιστοί ζώων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
διάγραμμα ενός ζωικού κυττάρου

Το βασίλειο Animalia, που ονομάζεται επίσης μετάζωα, περιέχειπολυκύτταρους οργανισμούς που είναι ετερότροφοι και κινούμενοι (αν και μερικοί έχουν υιοθετήσει δευτερευόντως ένα σταθερό τρόπο ζωής). Τα περισσότερα ζώα έχουν σώματα που διαφοροποιούνται σε επιμέρουςιστούς και τα ζώα αυτά είναι επίσης γνωστά ως ευμετάζωα. Έχουν μια εσωτερική πεπτική κοιλότητα, με ένα ή δύο ανοίγματα, οι γαμέτες παράγονται σε πολυκύτταρα γεννητικά όργανα, και το ζυγωτό περνά από ένα βλαστιδιακό στάδιο κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη του. Στα Μετάζωα δεν περιλαμβάνονται οι σπόγγοι, οι οποίοι έχουν αδιαφοροποίητα κύτταρα.[9]

Σε αντίθεση με τα φυτικά κύτταρα, τα ζωικά κύτταρα δεν έχουν ούτε κυτταρικό τοίχωμα, ούτε χλωροπλάστες. Κενοτόπια, όταν υπάρχουν, είναι περισσότερα σε αριθμό και πολύ μικρότερα από εκείνα στο φυτικό κύτταρο. Οι ιστοί του σώματος αποτελούνται από πολυάριθμους τύπους κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βρίσκονται στους μύες, τα νεύρα και το δέρμα. Κάθε τύπος έχει μια κυτταρική μεμβράνη που σχηματίζεται από φωσφολιπίδια, το κυτταρόπλασμα και τον πυρήνα. Όλα τα διαφορετικά κύτταρα ενός ζώου προέρχονται από τις εμβρυϊκές βλαστικές στιβάδες. Τα απλούστερα ασπόνδυλα τα οποία σχηματίζονται από δύο βλαστικές στιβάδες, το εκτόδερμα και το ενδόδερμα, ονομάζονται διπλοβλαστικά και τα πιο ανεπτυγμένα ζώα, των οποίων οι δομές και τα όργανα σχηματίζονται από τρεις βλαστικές στιβάδες ονομάζονται τριποβλαστικά.[10] Όλοι οι ιστοί και τα όργανα ενός τριπλοβλαστικού ζώου προέρχονται από οι τρεις βλαστικές στιβάδες του εμβρύου, το εξώδερμα, το μεσόδερμα και το ενδόδερμα.

Οι ιστοί των ζώων μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις βασικές κατηγορίες: συνδετικός, επιθηλιακός, μυϊκός και του νευρικός ιστός.

Συνδετικός Ιστός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υαλοειδής χόνδρος σε μεγάλη μεγέθυνση

Ο συνδετικός ιστός είναι ινώδης και αποτελείται από κύτταρα που είναι διασκορπισμένα σε ανόργανο υλικό που ονομάζεται εξωκυττάρια μήτρα. Ο συνδετικός ιστός δίνει σχήμα στα όργανα και τα κρατά στη θέση τους. Οι κύριοι τύποι είναι χαλαρός συνδετικός ιστός, λιπώδης ιστός, ινώδης συνδετικός ιστός, χόνδρινος και οστίτης. Η εξωκυττάρια μήτρα περιέχει πρωτεΐνες, η πιο άφθονη από τις οποίες είναι το κολλαγόνο. Το κολλαγόνο παίζει σημαντικό ρόλο στην οργάνωση και τη διατήρηση των ιστών. Η μήτρα μπορεί να τροποποιηθεί για να σχηματίσει ένα σκελετό για την υποστήριξη ή για την προστασία του σώματος. Ο εξωσκελετός είναι μία πεπαχυμένη, άκαμπτη επιδερμίδα που έχει σκληρυνθεί με ανοργανοποίηση, όπως στα μαλακόστρακα ή από την διασταυρούμενη σύνδεση των πρωτεϊνών της όπως στα έντομα. Ένα ενδοσκελετό είναι εσωτερικό και είναι παρούσες σε όλες τις αναπτυγμένες ζώα, καθώς και σε πολλές από τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές.[10]

Επιθηλιακός Ιστός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γαστρικός βλεννογόνος σε μικρή μεγέθυνση

Ο επιθηλιακός ιστός αποτελείται από στενά συσκευασμένα κύτταρα, που συνδέονται μεταξύ τους με μόρια κυτταρικής προσκόλλησης, με λίγο μεσοκυττάριο χώρο. Τα επιθηλιακά κύτταρα μπορεί να είναι πλακώδη (επίπεδα), κυβοειδή ή κυλινδρικά (σε στήλες) και ακουμπούν σε ένα βασικό υμένα, το ανώτερο στρώμα της βασικής μεμβράνης.[11] Το κατώτερο στρώμα είναι ο δικτυωτός υμένας που βρίσκεται δίπλα στο συνδετικό ιστό στην εξωκυτταρική μήτρα που εκκρίνεται από τα επιθηλιακά κύτταρα [12]. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι του επιθηλίου, που τροποποιούνται για να επιτελέσουν μια συγκεκριμένη λειτουργία. Στην αναπνευστική οδό, υπάρχει κροσσωτό επιθήλιο, στο λεπτό έντερο υπάρχουν μικρολάχνες και στο παχύ έντερο υπάρχουν εντερικές λάχνες. Το δέρμα αποτελείται από κερατινοποιημένο πλακώδες επιθήλιο που καλύπτει το εξωτερικό του σώματος του σπονδυλωτού. Τα κερατινοκύτταρα αποτελούν έως το 95% των κυττάρων του δέρματος.[13] Τα επιθηλιακά κύτταρα στην εξωτερική επιφάνεια του σώματος συνήθως εκκρίνουν μια εξωκυτταρική μήτρα υπό τη μορφή επιδερμίδας. Σε απλά ζώα αυτό μπορεί να είναι απλώς μια επένδυση γλυκοπρωτεϊνών.[10] Σε πιο προχωρημένο ζώα, πολλοί αδένες σχηματίζονται από επιθηλιακά κύτταρα.[14]

Μυϊκός Ιστός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εγκάρσια διατομή σκελετικού μυός και ένα μικρό νεύρο σε μεγάλη μεγέθυνση

Τα μυικά κύτταρα (μυοκύτταρα) σχηματίζουν το δραστικό συσταλτό ιστό του σώματος. Ο μυϊκός ιστός λειτουργεί για να παράγει δύναμη και να προκαλεί κίνηση, είτε μετακίνηση είτε κίνηση μέσα στα εσωτερικά όργανα. Ο μυς σχηματίζεται από συσταλτά νημάτια και διακρίνεται σε τρεις τύπους: τον λείο μυ, τον σκελετικό μυ και τον λοξό γραμμωτό μυ. Ο λείος μυς δεν έχει ραβδώσεις όταν εξετάζεται στο μικροσκόπιο. Συστέλλεται αργά αλλά διατηρεί τη συσταλτικότητα του σε ένα ευρύ φάσμα μηκών διαστολής. Βρίσκεται σε όργανα, όπως τα πλοκάμια της θαλάσσιας ανεμώνης και το τοίχωμα του σώματος των ολοθουροειδών. Ο σκελετικός μυς συστέλλεται γρήγορα, αλλά έχει ένα περιορισμένο φάσμα έκτασης. Βρίσκεται στην κίνηση των προσαρτημάτων και των γνάθων. Ο λοξός γραμμωτός μυς είναι ενδιάμεσος μεταξύ των άλλων δύο. Τα νημάτια κλιμακώνονται και αυτό είναι το είδος του μυός που βρέθηκε σε γαιοσκώληκες, οι οποίοι μπορούν να επεκταθούν αργά ή να κάνουν γρήγορες συσπάσεις.[15] Σε ανώτερα ζώα οι γραμμωτοί μύες υπάρχουν σε δέσμες που συνδέονται με τα οστά για να παρέχουν κίνηση και συχνά τοποθετούνται σε ανταγωνιστικές ομάδες (π.χ. δικέφαλος - τρικέφαλος βραχιόνιος μυς στον βραχίονα). Ο λείος μυς βρίσκεται στα τοιχώματα των ουρητήρων, της ουροδόχου κύστης, των εντέρων, του στομάχου, του οισοφάγου, του αναπνευστικού συστήματος αεραγωγών και των αγγείων. Ο καρδιακός μυς βρίσκεται μόνο στην καρδιά, επιτρέποντάς της να συστέλλεται και να παροχετεύει το αίμα σε όλο το σώμα.

Νευρικός Ιστός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο νευρικός ιστός αποτελείται από πολλά νευρικά κύτταρα γνωστά ως νευρώνες που μεταδίδουν πληροφορίες. Σε ορισμένα αργοκίνητα, ακτινικώς συμμετρικά θαλάσσια ζώα, όπως κτενοφόρα και κνιδόζωα (συμπεριλαμβανομένων θαλάσσιες ανεμώνες και μέδουσες), τα νεύρα σχηματίζουν ένα νευρικό δίκτυο, αλλά στα περισσότερα ζώα οργανώνονται επιμήκως σε δέσμες. Στα απλά ζώα, οι δενδρίτες (υποδοχείς του ερεθίσματος) των νευρικών κυττάρων στο τοίχωμα του σώματος προκαλούν μια τοπική αντίδραση σε ένα ερέθισμα. Σε πιο πολύπλοκα ζώα, τα εξειδικευμένα κύτταρα των δενριτών όπως χημειοϋποδοχείς και φωτοϋποδοχείς βρίσκονται σε ομάδες και αποστέλλουν μηνύματα κατά μήκος των νευρωνικών δικτύων σε άλλα μέρη του οργανισμού. Νευρώνες μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους σε γάγγλια.[16] Στα ανώτερα ζώα, εξειδικευμένοι υποδοχείς είναι η βάση των αισθητηρίων οργάνων και υπάρχει ένα κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός) και ένα περιφερικό νευρικό σύστημα. Το τελευταίο αποτελείται από τα αισθητικά νεύρα που μεταδίδουν πληροφορίες από αισθητήρια όργανα και τα κινητικά νεύρα που επηρεάζουν όργανα στόχους.[17][18] Το περιφερικό νευρικό σύστημα χωρίζεται σε σωματικό νευρικό σύστημα, το οποίο μεταφέρει την αίσθηση και ελέγχει εκούσια τους σκελετικούς μύες και σε αυτόνομο νευρικό σύστημα, το οποίο ελέγχει ακούσια τους λείους μύες, ορισμένους αδένες και τα εσωτερικά όργανα, συμπεριλαμβανομένου του στομάχου.[19]

Ανατομία σπονδυλωτών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δείτε επίσης: Συγκριτική ανατομία

κρανίο από ποντίκι

Όλα τα σπονδυλωτά έχουν μια κοινή βασική σωματική διάπλαση και σε ορισμένα στάδια της ζωής τους, (ως επί το πλείστον στο εμβρυϊκό στάδιο), μοιράζονται τα κύρια χαρακτηριστικά των χορδωτών: ένα ενισχυτικό βάκτρο, τη νωτιαία χορδή, ένα ραχιαίο κοίλο σωλήνα του νευρικού συστήματος, το νευρικό σωλήνα, φαρυγγικές σχισμές και μια οπίσθια ουρά στον πρωκτό. Ο νωτιαίος μυελός προστατεύεται από την σπονδυλική στήλη, είναι πάνω από την νωτιαία χορδή και ο γαστρεντερικός σωλήνας είναι κάτω από αυτόν.[20] Ο νευρικός ιστός προέρχεται από το εξώδερμα, ο συνδετικός ιστός προέρχεται από το μεσόδερμα και το έντερο προέρχεται από το ενδόδερμα. Στο οπίσθιο άκρο υπάρχει μια ουρά που αποτελεί συνέχεια του νωτιαίου μυελού και της σπονδυλικής στήλης, αλλά όχι του εντέρου. Το στόμα βρίσκεται στο πρόσθιο άκρο του ζώου, και ο πρωκτός στη βάση της ουράς.[21] Το χαρακτηριστικό ενός σπονδυλωτού είναι η σπονδυλική στήλη, που σχηματίζεται κατά την ανάπτυξη των σπονδύλων. Στα περισσότερα σπονδυλωτά η νωτιαία χορδή γίνεται ο πηκτοειδής πυρήνας των μεσοσπονδύλιων δίσκων. Ωστόσο, λίγα σπονδυλωτά, όπως οι οξυρρυγχίδες και η κοιλάκανθοι διατηρούν την νωτιαία χορδή στην ενήλικη ζωή.[22] Τα σπονδυλωτά Jawed χαρακτηρίζονται από ζεύγη προσαρτημάτων, πτερυγίων ή ποδιών, τα οποία ενδέχεται δευτερευόντως να χαθούν. Τα άκρα των σπονδυλωτών θεωρούνται ομόλογα, επειδή η ίδια υποκείμενη σκελετική δομή είχε κληρονομηθεί από τον τελευταίο κοινό τους πρόγονο. Αυτό είναι ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν από τον Κάρολο Δαρβίνο προκειμένου να υποστηρίξει τη θεωρία της εξέλιξης.[23]

Ανατομία ψαριών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Ανατομία Ψαριού

όργανα του ψαριού
Σκελετός από ένα ψάρι πεταλούδα δείχνει την σπονδυλική στήλη και το πτερύγιο

Το σώμα των ψαριών χωρίζεται σε τρία τμήματα: το κεφάλι, τον κορμό και την ουρά, αν και τα όρια μεταξύ αυτών δεν είναι πάντα διακριτά. Ο σκελετός, ο οποίος σχηματίζει τη δομή στήριξης στο εσωτερικό του ψαριού, είναι κατασκευασμένος είτε από χόνδρο, σε χονδρυχθίες, είτε από οστό σε οστεώδη ψάρια. Το κύριο σκελετικό στοιχείο είναι η σπονδυλική στήλη, που συνίσταται από αρθρωτά μέλη τους σπονδύλους, οι οποίοι είναι ελαφριοί αλλά ταυτόχρονα ισχυροί. Οι νευρώσεις απολήγουν στην σπονδυλική στήλη και δεν υπάρχουν άκρα ή κορσέδες άκρων. Τα κύρια εξωτερικά χαρακτηριστικά των ψαριών, τα πτερύγια, αποτελούνται είτε από οστεώδη είτε από μαλακά αγκάθια, που ονομάζονται ακτίνες, οι οποίες με εξαίρεση τα πτερύγια της ουράς, δεν έχουν άμεση σχέση με τη σπονδυλική στήλη. Υποστήριξη παρέχεται από τους μύες που συνθέτουν το κύριο μέρος του κορμού.[24] Η καρδιά έχει δύο θαλάμους και αντλεί το αίμα μέσω των αναπνευστικών επιφανειών στα βράγχια και σε όλο το σώμα σε ένα ενιαίο κυκλοφορικό βρόχο.[25] Τα μάτια προσαρμόζονται για να βλέπουν υποβρύχια και έχουν μόνο τοπική όραση. Υπάρχει ένα εσωτερικό αυτί, αλλά όχι εξωτερικό ή μέσο αυτί. Οι δονήσεις χαμηλής συχνότητας ανιχνεύονται από την πλευρική γραμμή του συστήματος αισθητηρίων οργάνων, τα οποία πορεύονται κατά μήκος των πλευρών των ψαριών, και αυτά ανταποκρίνονται σε κοντινές μετακινήσεις και αλλαγές στην πίεση του νερού.[24]

Καρχαρίες και σαλάχια είναι βασικά ψάρια με πολλά πρωτόγονα ανατομικά χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα των αρχαίων ψαριών, συμπεριλαμβανομένων των σκελετών που αποτελούνται από χόνδρο. Τα σώματά τους τείνουν να είναι ραχιαίο-κοιλιακά πεπλατυσμένα, έχουν συνήθως πέντε ζεύγη τεχνητών αεραγωγών και ένα μεγάλο στόμα στο κάτω μέρος του κεφαλιού. Η επιδερμίδα είναι καλυμμένη με λέπια. Έχουν έναν πρωκτό στον οποίο διανοίγονται τα περάσματα του ουροποιητικού και γεννητικού συστήματος αλλά δεν έχουν νηκτική κύστη. Χονδριχθύες παράγουν ένα μικρό αριθμό από μεγάλα κροκώδη αυγά. Μερικά είδη είναι ωοζωοτόκα και τα έμβρυα αναπτύσσονται εσωτερικά, ενώ άλλα είναι ωοτόκα και οι προνύμφες αναπτύσσονται εξωτερικά σε κέλυφος αυγού.[26]

Η γενεαλογία οστεωδών ψαριών διαθέτει περισσότερα ανατομικά χαρακτηριστικά προερχόμενα, συχνά με μεγάλες εξελικτικές αλλαγές, από τα χαρακτηριστικά των αρχαίων ψαριών. Έχουν ένα οστεώδη σκελετό, είναι γενικά πλευρικά πεπλατυσμένα, έχουν πέντε ζεύγη από βράγχια τα οποία προστατεύονται από ένα βλέφαρο και ένα στόμιο πάνω ή κοντά στην άκρη του ρύγχους. Η επιδερμίδα καλύπτεται από επικαλυπτόμενα λέπια. Τα οστεώδη ψάρια έχουν μια νηκτική κύστη που τους βοηθά να διατηρήσουν ένα σταθερό βάθος στη στήλη του νερού, αλλά όχι πρωκτό. Τα περισσότερα γεννούν έναν μεγάλο αριθμό μικρών αυγών με λίγο κρόκο, τα οποία μεταβιβάζουν στη στήλη του νερού.[26]

Ανατομία Βατράχου 1 δεξιός κόλπος, 2 Πνεύμονες, 3 αορτή 4 μάζα αυγού, 5 Κόλον 6 αριστερός κόλπος, 7 κοιλία 8 στόμαχος, 9 ήπαρ,10 χοληδόχος κύστη, 11 λεπτό έντερο, 12 οπίσθιο άνοιγμα

Ανατομία αμφιβίων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο:Ανατομία αμφιβίων

Σκελετός βατράχου με κέρατα

Τα αμφίβια είναι μια κατηγορία ζώων στα οποία περιλαμβάνονται ταβατράχια, οι σαλαμάνδρες και τα caecilians(ονομασία ενος συγκεκριμένου είδους). Είναι τετράποδα, αλλά τα caecilians και μερικά είδη σαλαμάνδρας είτε δεν έχουν άκρα ή τα άκρα τους είναι μικρού μεγέθους.Τα κύρια οστά τους είναι κούφια, ελαφριά,πλήρως οστεοποιημένα και οι σπόνδυλοι αλληλοσυνδέονται μεταξύ τους και έχουν αρθρικές επιφάνειες. Οι πλευρές τους είναι συνήθως μικρές και μπορεί να συντήκονται προς το σπόνδυλο. Τα κρανία τους είναι ως επί το πλείστον πλατιά και μικρά και είναι συχνά ατελώς οστεοποιημένα.Το δέρμα τους περιέχει λίγο κερατίνη και δεν έχει λέπια, αλλά περιέχει πολλούς βλεννογόνους αδένες και σε ορισμένα είδη, αδένες δηλητηρίου. Οι καρδιές των αμφιβίων έχουν τρεις θαλάμους, δύοκόλπους και μία κοιλία. Έχουν μια ουροδόχο κύστη και τα αζωτούχα απόβλητα απεκκρίνονται κυρίως ως ουρία. Τα αμφίβια αναπνέουν μέσω μιας στοματικής παρειάς μιας αντλίας στην οποία ο αέρας έλκεται πρώτα μέσα στη στοματοφαρρυγγική περιοχή μέσω των ρουθουνιών. Στη συνέχεια, αυτά κλείνουν και ο αέρας ωθείται μέσα στους πνεύμονες με συστολή του λαιμού.[27] Αυτοί συμπληρώνουν την διαδικασία με ανταλλαγή αερίων μέσω του δέρματος το οποίο πρέπει να διατηρείται υγρό.[28]

Στα βατράχια η πυελική ζώνη είναι ισχυρή και τα πίσω πόδια είναι πολύ μεγαλύτερα και ισχυρότερα από ότι τα μπροστινά άκρα. Τα πόδια έχουν τέσσερα ή πέντε δάκτυλα τα οποία είναι συνιφασμένα με μια μεμβράνη ειδική για κολύμπι ή έχουν βεντούζες για αναρρίχηση. Οι βάτραχοι έχουν μεγάλα μάτια και δεν διαθέτουν ουρά. Οι σαλαμάνδρες μοιάζουν με σαύρες στην εμφάνιση τα κοντά τους πόδια προεξέχουν στα πλάγια, η κοιλιά τους είναι πολύ κοντά ή και σε επαφή με το έδαφος και έχουν μια μακριά ουρά. Τα caecillians επιφανειακά μοιάζουν με γαιοσκώληκες και δεν έχουν άκρα. Κρύπτονται μέσα στο χώμα μέσω  ενός συστήματος ζωνών με μυικές συσπάσεις που συμβαίνουν κατα μήκος του σώματός τους και κολυμπούν κάνοντας κυματιστές κινήσεις με το σώμα τους από τη μία πλευρά στην άλλη.[29]

Ανατομία ερπετών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο:Ανατομία Ερπετών

Σκελετός φιδιού σχεδιαστής:Richard Lydekker, 1896

Τα ερπετά είναι μια κατηγορία ζώων στα οποία περιλαμβάνονται οι χελώνες, tuataras, οι σαύρες, τα φίδια και οι κροκόδειλοι. Είναι τετράποδα, αλλά τα φίδια και μερικά είδη σαύρας, είτε δεν έχουν άκρα ή τα άκρα τους είναι πολύ μικρού μεγέθους. Τα οστά τους είναι καλύτερα οστεοποιημένα και ο σκελετός τους ισχυρότερος σε σχέση με τις αντίστοιχες δομές των αμφιβίων. Τα δόντια τους έχουν κωνικό και ως επί το πλείστον ομοιόμορφο μέγεθος. Τα επιφανειακά κύτταρα της επιδερμίδας έχουν τροποποιηθεί σε κεράτινες κλίμακες οι οποίες δημιουργούν ένα αδιάβροχο στρώμα. Τα ερπετά δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιούν το δέρμα τους για την αναπνοή όπως κάνουν τα αμφίβια αλλά έχουν ένα αποδοτικότερο αναπνευστικό σύστημα προσροφώντας αέρα στους πνεύμονές τους, επεκτείνοντας το θωρακικό τους τοίχωμα. Η καρδιά τους ομοιάζει με εκείνη των αμφιβίων, αλλά επίσης, υπάρχει ένα διάφραγμα το οποίο διαχωρίζει την οξυγονωμένη και αποξυγονωμένη ροή του αίματος. Το αναπαραγωγικό σύστημα είναι σχεδιασμένο για εσωτερική αναπαραγωγή, συμπεριλαμβανομένου και ενός οργάνου συνουσίας στα περισσότερα είδη. Τα αυγά περιβάλλονται από αμνιακές μεμβράνες οι οποίες τα διατηρούν υγρά. Είναι τοποθετημένα στο έδαφος, ή αναπτύσσονται εσωτερικά σε ορισμένα είδη. Η ουροδόχος κύστη είναι μικρή και ως αζωτούχο απόβλητο αποβάλλεται το ουρικό οξύ.[30]

Ανατομία φιδιού 1.οισοφάγος 2.τραχεία 3.πνευμονική τραχεία 4.στοιχειώδης αριστερός πνεύμονας 5.δεξιός πνεύμονας 6.καρδιά 7.ήπαρ 8.στόμαχος 9.θύλακος αέρος 10.χοληδόχος κύστις 11.πάγκρεας 12.σπλήνας 13.έντερο 14.όρχεις 15.νεφροί

Χελώνες: Οι χελώνες είναι αξιοσημείωτες για τα προστατευτικά κελύφη τους. Έχουν ένα άκαμπτο κορμό εγκλωβισμένο σε ένα κεράτινο καβούκι προς τα πάνω και ένα στέρνο προς τα κάτω. Αυτά σχηματίζονται από οστικές πλάκες ενσωματωμένες στο δέρμα οι οποίες είναι υποκείμενες των αντίστοιχων κεράτινων πλακών και εν μέρει συντήκονται με τις πλευρές και την σπονδυλική στήλη. Ο λαιμός τους είναι μακρύς και ευέλικτος και το κεφάλι όπως και τα πόδια μπορούν να τραβηχτούν προς τα πίσω μέσα στο κέλυφος. Οι χελώνες είναι χορτοφάγες και τα τυπικά δόντια των ερπετών έχουν αντικατασταθεί από αιχμηρές κεράτινες πλάκες. Στα υδρόβια είδη τα μπροστινά πόδια έχουν τροποποιηθεί σε βατραχοπέδιλα.[31]

Tuataras: Επιφανειακά ομοιάζουν με σαύρες αλλά η καταγωγή τους αποκλίνει κατά την Τριαδική περίοδο. Υπάρχει ένα ζωντανό είδος, Sphenodon punctatus. Το κρανίο έχει δύο ανοίγματα (θυρίδες) σε κάθε πλευρά και το σαγόνι είναι σταθερά προσαρτημένο στο κρανίο. Υπάρχει μία σειρά δοντιών στην κάτω γνάθο τα οποία προσαρμόζονται μεταξύ των δύο σειρών στην άνω γνάθο όταν το ζώο μασά. Τα δόντια είναι απλώς μία προβολή ενός οστέινου υλικού της κάτω γνάθου και εν τέλει φθείρονται. Ο εγκέφαλος και η καρδιά είναι πιο αρχέγονοι σχηματισμοί σε σχέση με τα υπόλοιπα ερπετά και οι πνεύμονες έχουν έναν ενιαίο θάλαμο ελλείψει βρόγχων. Τα tuataras έχουν ένα καλά ανεπτυγμένο βρεγματικό μάτι(φωτοδεκτικό μάτι στην επίφυση των ζώων) στο μέτωπό τους.[31]

Σαύρες: Έχουν κρανία με ένα μόνο άνοιγμα σε κάθε πλευρά, η κατώτερη γραμμή του οστού κάτω από το δεύτερο άνοιγμα έχει χαθεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γνάθοι (τα σαγόνια) να είναι λιγότερο σταθερά γεγονός που εξηγεί το μεγάλο άνοιγμα στόματος που έχουν οι σαύρες. Οι σαύρες είναι ως επι το πλείστον τετράποδα, με τον κορμό τους να συγκρατείται από το έδαφος σε μικρή απόσταση. Έχουν πόδια που φέρονται στα πλάγια, αλλά μερικά είδη δεν έχουν άκρα και ομοιάζουν με φίδια. Οι σαύρες έχουν κινητά βλέφαρα, διαθέτουν τύμπανα και μερικά είδη έχουν ένα κεντρικό βρεγματικό μάτι.[31]

Φίδια: Τα φίδια είναι στενά συνδεδεμένα με τις σαύρες αφού και τα δύο αποτελούν διακλαδώσεις κοινής καταγωγής κατά την Κρητιδική περίοδο, και μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά.Ο σκελετός αποτελείται από: ένα κρανίο, ένα υοειδές οστό, μία σπονδυλική στήλη και τις πλευρές. Μερικά είδη ωστόσο διατηρούν ένα ίχνος πυέλου και πίσω άκρων με τη μορφή ενός εξωτερικού εναπομείναντος τμήματος. Το τμήμα κάτω από το δεύτερο άνοιγμα του κρανίου τους έχει επίσης χαθεί (όπως και στις σαύρες) και τα σαγόνια τους έχουν εξαιρετική ευελιξία επιτρέποντας στο φίδι να καταπιεί ολόκληρη τη λεία του. Τα φίδια δεν έχουν κινητά βλέφαρα και τα μάτια τους καλύπτονται από διαφανής ορατές πτυχές. Δεν έχουν τύμπανα αλλά μπορούν να ανιχνεύσουν τις δονήσεις του εδάφους μέσω των οστών του κρανίου τους. Οι διχαλωτές τους γλώσσες χρησιμοποιούνται συχνά ως οσφρητικά και γευστικά όργανα και κάποια είδη έχουν αισθητήριες εσοχές στο κεφάλι τους γεγονός που τους επιτρέπει να εντοπίζουν τα θερμόαιμα θηράματα τους.[32]

Κροκόδειλοι: Οι κροκόδειλοι είναι μεγάλα (μέγεθος) αλλά κοντά (ύψος) υδρόβια ερπετά με μακρύ ρύγχος και μεγάλο αριθμό δοντιών. Το κεφάλι και ο κορμός τους είναι ραχιαιο-κοιλικά ισοπεδωμένα και η ουρά τους είναι πλευρικά συμπιεσμένη. Αυτή κάνει κυματιστές κινήσεις από τη μία πλευρά στην άλλη μέσα στο νερό για να βοηθήσει το ζώο στο κολύμπι. Οι σκληρές κερατινοποιημένες κλίμακες που διαθέτουν, παρέχουν προστασία στο σώμα του κροκόδειλου, και μερικές συγχωνεύονται με το κρανίο. Τα ρουθούνια, τα μάτια και τα αυτιά είναι υπερυψωμένα στο πάνω μέρος της επιφάνειας της κεφαλής επιτρέποντας στο ζώο να παραμένει πάνω από την επιφάνεια του νερού καθώς επιπλέει. Βαλβίδες σφραγίζουν τα ρουθούνια και τα αυτιά όταν το ζώο βυθίζεται. Σε αντίθεση με τα άλλα ερπετά, οι κροκόδειλοι έχουν καρδιές με τέσσερις θαλάμους που επιτρέπουν τον πλήρη διαχωρισμό οξυγονωμένου και αποξυγονωμένου αίματος.[33]

Ανατομία πτηνών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθο:Ανατομία πτηνών

Μέρος φτερού σχεδιασμένο τον Albrecht Dürer
Τα μέρη ενός πτηνού

Τα πτηνά είναι τετράποδα, αλλά παρ'όλα αυτά τα οπίσθια άκρα τους χρησιμοποιούνται για να περπατούν και να κάνουν άλματα (συνήθως με το ένα πόδι), τα μπροστινά τους άκρα είναι καλυμμένα από τα φτερά και προσαρμοσμένα για την πτήση. Τα πτηνά είναι ενδόθερμα(παραγωγή θερμότητας στο εσωτερικό τους), έχουν υψηλό μεταβολικό ρυθμό,ελαφρύ σκελετό και ισχυρούς μύες. Τα μακρά οστά τους είναι λεπτά, κούφια και πολύ ελαφριά. Ο αναπνευστικός τους θάλαμος ο οποίος επεκτείνεται από τους πνεύμονες καταλαμβάνει το κέντρο ορισμένων οστών. Το στέρνο είναι πλατύ και συνήθως έχει μια καρίνα (ένα σκαρί) και η σπονδυλωτή ουρά έχει συγχωνευτεί. Τα πτηνά δεν έχουν δόντια και τα στενά σαγόνια τους είναι προσαρμοσμένα σε ένα ράμφος που καλύπτεται από κέρατα. Τα μάτια τους είναι σχετικά μεγάλα, ιδιαίτερα σε νυχτόβια είδη όπως η κουκουβάγια. Αντικρίζουν προς τα εμπρός τα θηράματα τους και πλαγίως τις πάπιες.[34]

Τα φτερά είναι αποφύσεις της επιδερμίδας και βρίσκονται σε συγκεκριμένες ζώνες από όπου ανεμίζονται πάνω από το δέρμα. Μεγάλες φτερούγες βρίσκονται στα φτερά και την ουρά, το περίγραμα των φτερών καλύπτει την επιφάνεια του πτηνού. Στα νεαρά πτηνά και στα πτηνά που ζουν στο νερό εμφανίζεται μια λεπτή μεμβράνη φτερούγων κάτω από τα φτερά τους. Ο μόνος δερματικός αδένας είναι ένα σμηγματογόνος αδένας κοντά στη βάση της ουράς. Αυτό παράγει μια ελαιώδη έκκριση που στεγανοποιεί τα φτερά όταν το πουλί καθαρίζει τα φτερά του. Υπάρχουν κλίμακες στα πόδια, τα πόδια και τα νύχια στις άκρες των δακτύλων.[34]

Ανατομία θηλαστικών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Ανατομία Θηλαστικών

Σκελετός ενός Γερμανικού Μολοσσού και ενός τσιουάουα

Τα θηλαστικά είναι μια διαφορετική κατηγορία ζώων που ζουν κυρίως στη στεριά. Υπάρχουν βέβαια και μερικά υδρόβια καθώς και άλλα που έχουν αναπτύξει την ικανότητα να πετούν. Τα περισσότερα έχουν τέσσερα άκρα αλλά κάποια υδρόβια θηλαστικά δεν έχουν άκρα ή τα άκρα τους έχουν τροποποιηθεί σε πτερύγια. Τα μπροστινά άκρα της νυχτερίδας,επίσης, έχουν μετατραπεί σε φτερά. Τα πόδια των περισσότερων θηλαστικών βρίσκονται κάτω από τον κορμό ο οποίος απέχει αρκετά από το έδαφος. Τα οστά των θηλαστικών είναι καλά οστεοποιημένα και τα δόντια τους,τα οποία συνήθως διαφοροποιούνται, είναι επικαλυμμένα με ένα στρώμα πρισματικού σμάλτου. Τα δόντια τους είναι καλυμμένα (νεογιλά δόντια) καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Εξαίρεση αποτελούν διάφορα υδρόβια θηλαστικά όπως το δελφίνι, η φάλαινα. Τα θηλαστικά έχουν τρία οστά στο μέσο αυτί και ένα κοχλία στο έσω αυτί. Τα θηλαστικά έχουν μαλλιά και το δέρμα τους περιέχει αδένες που εκκρίνουν ιδρώτα. Μερικοί από αυτούς τους αδένες είναι εξειδικευμένοι μαστικοί αδένες που παράγουν γάλα για την θρέψη των νεογνών. Τα θηλαστικά αναπνέουν μέσω των πνευμόνων τους και έχουν ένα μυικό διάφραγμα το οποίο χωρίζει το θώρακα από την κοιλιά και βοηθά στην προσρόφηση αέρα στους πνεύμονες. Η καρδιά των θηλαστικών έχει τέσσερις θαλάμους και το οξυγονωμένο αίμα διαχωρίζεται από το μη οξυγονωμένο. Τα αζωτούχα απόβλητά τους απεκκρίνονται κυρίως ως ουρία.[35]

Τα θηλαστικά είναι αμνιωτά (το έμβρυο τους αναπτύσσεται σε άμνιο και χόριο) και τα περισσότερα είναι ζωοτόκα γεννώντας μικρά ζωντανά. Εξαίρεση αποτελούν τα μονοτρήματα(είδος θηλαστικών) που γεννούν αυγά, ο πλατύπους και οι ταχυγλωσσίδες της Αυστραλίας. Στα υπόλοιπα θηλαστικά τα περισσότερα έχουν πλακούντα από όπου και τρέφεται το έμβρυο. Εξαίρεση αποτελούν τα μαρσιποφόρα, στα οποία το νεογνικό στάδιο είναι πολύ μικρό και το έμβρυο βρίσκει το δρόμο προς ένα θύλακο (μάρσιπος) που έχει η μητέρα, όπου και αναπτύσσεται.[35]

Ανατομία ανθρώπου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Ανατομία ανθρώπου

Οβελιαία διατομή της κεφαλής, όπως φαίνεται από μια μαγνητική τομογραφία

Οι άνθρωποι έχουν το συνολικό σχέδιο του σώματος ενός θηλαστικού. Το ανθρώπινο σώμα διακρίνεται στην κεφαλή, τον τράχηλο, τον κορμό (που περιλαμβάνει το θώρακα και την κοιλιά), τα δύο άνω άκρα και τα δύο κάτω άκρα.

Σε γενικές γραμμές, οι φοιτητές ορισμένων βιολογικών επιστημών, παραϊατρικό προσωπικό, οδοντοτεχνίτες, φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, νοσηλευτές και φοιτητές της ιατρικής μαθαίνουν μακροσκοπική και μικροσκοπική ανατομία από ανατομικά μοντέλα, σκελετούς, εγχειρίδια, διαγράμματα, φωτογραφίες, διαλέξεις και σεμινάρια. Οι φοιτητές ιατρικής ειδικότερα, καλούνται, επίσης, να μάθουν ανατομία από την πρακτική εμπειρία του τεμαχισμού και της επιθεώρησης των πτωμάτων. Η μελέτη της μικροσκοπικής ανατομίας (ή ιστολογίας) μπορεί να βοηθηθεί από την πρακτική εξέταση ιστολογικών παρασκευασμάτων (ή διαφανειών) κάτω από ένα μικροσκόπιο.[36]

Η ανθρώπινη ανατομία, η φυσιολογία και η βιοχημεία είναι συμπληρωματικές βασικές ιατρικές επιστήμες, οι οποίες γενικά διδάσκονται σε φοιτητές ιατρικής στο πρώτο έτος σπουδών στην ιατρική σχολή. Η ανθρώπινη ανατομία μπορεί να διδαχθεί είτε ανά περιοχές του σώματος, μελετώντας την ανατομία σωματικών περιοχών όπως το κεφάλι και το στήθος, είτε ανά συστήματα οργάνων, όπως το νευρικό ή το αναπνευστικό σύστημα. [1] Το μεγαλύτερο βιβλίο ανατομίας, Ανατομία του Gray (Gray's Anatomy), έχει αναδιαμορφωθεί και η ανατομική μελέτη ανά συστήματα οργάνων αντικαθίσταται από τη μελέτη ανατομίας σωματικών περιοχών, σύμφωνα με τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας.[37][38] Μια εμπεριστατωμένη γνώση της ανατομίας απαιτείται από τους γιατρούς, ιδιαίτερα χειρουργούς και ιατρούς που εργάζονται σε ορισμένες διαγνωστικές ειδικότητες, όπως ιστοπαθολογία και ακτινολογία.[39]

Στην ακαδημαϊκή κοινότητα, ανατόμοι απασχολούνται συνήθως σε πανεπιστήμια, ιατρικές σχολές ή πανεπιστημιακά νοσοκομεία. Τα καθήκοντα τους περιλαμβάνουν τη διδασκαλία ανατομίας και την έρευνα σε ορισμένα συστήματα, όργανα, ιστούς ή κύτταρα.[39]

Ανατομία ασπονδύλων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα ασπόνδυλα αποτελούν μια τεράστια ποικιλία των έμβιων οργανισμών που κυμαίνονται από τους πιο απλούς μονοκύτταρους ευκαρυωτικούς οργανισμούς, όπως το παραμήκιο, έως τα πολύπλοκα πολυκύτταρα ζώα όπως το χταπόδι, ο αστακός και η λιβελούλα. Αποτελούν περίπου το 95% των ζωικών ειδών. Εξ ορισμού, κανένα από αυτά τα πλάσματα δεν έχει σκελετό. Τα κύτταρα των μονοκύτταρων πρωτοζώων έχουν την ίδια βασική δομή με εκείνη των πολυκύτταρων ζώων, αλλά μερικά τμήματα τους εξειδικεύονται στον ισοδύναμο ιστών και οργάνων. Η μετακίνηση παρέχεται συχνά από μαστίγια ή βλεφαρίδες ή ψευδοπόδια, η τροφή συλλέγεται με φαγοκυττάρωση, οι ενεργειακές ανάγκες μπορούν να παρέχονται μέσω της φωτοσύνθεσης και το κύτταρο μπορεί να υποστηρίζεται από έναν ενδοσκελετό ή έναν εξωσκελετό. Ορισμένα πρωτόζωα μπορούν να σχηματίσουν πολυκύτταρες αποικίες.[40]

Τα μετάζωα είναι πολυκύτταροι οργανισμοί με διαφορετικές ομάδες κυττάρων που έχουν διαφορετικές λειτουργίες. Οι πιο βασικοί τύποι ιστών στα μετάζωα είναι ο επιθηλιακός και ο συνδετικός ιστός, οι οποίοι είναι παρόντες σε σχεδόν όλα τα ασπόνδυλα. Η εξωτερική επιφάνεια της επιδερμίδας σχηματίζεται κανονικά από επιθηλιακά κύτταρα και εκκρίνει μια εξωκυτταρική μήτρα, η οποία παρέχει υποστήριξη για τον οργανισμό. Ένας ενδοσκελετός προερχόμενος από το μεσόδερμα είναι παρών στα εχινόδερμα, τα σφουγγάρια και σε μερικά κεφαλόποδα. Ο εξωσκελετός προέρχεται από την επιδερμίδα και αποτελείται από χιτίνη στα αρθρόποδα (έντομα, αράχνες, τσιμπούρια, γαρίδες, καβούρια, αστακοί). Το ανθρακικό ασβέστιο αποτελεί συστατικό του κελύφους στα μαλάκια, τα βραχιόποδα και σε μερικούς πολύχαιτους, ενώ το πυρίτιο συνθέτει τον εξωσκελετό των μικροσκοπικών διατόμων και των ακτινόζωων.[41] Άλλα ασπόνδυλα μπορεί να μην έχουν άκαμπτες δομές, αλλά η επιδερμίδα τους μπορεί να εκκρίνει μια ποικιλία από επικαλύψεις της επιφάνειας όπως το πινακόδερμα στα σφουγγάρια, η ζελατινώδης επιδερμίδα στα κνιδόζωα (πολύποδες,θαλάσσιες ανεμώνες, μέδουσες) και η επιδερμίδα από κολλαγόνο στους πολύχαιτους. Το εξωτερικό επιθηλιακό στρώμα μπορεί να περιλαμβάνει κύτταρα διαφόρων τύπων συμπεριλαμβανομένων των αισθητήριων κυττάρων, των κυττάρων του αδένα και των κνιδοκυττάρων. Μπορεί επίσης να υπάρχουν προεξοχές όπως μικρολάχνες, βλεφαρίδες, τρίχες, αγκάθια και εξογκώματα.[42]

Ανατομία Αρθροπόδων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύρια άρθρα: αρθρόποδα, μορφολογία εντόμων και ανατομία αραχνών

Τα αρθρόποδα αντιστοιχούν στο μεγαλύτερο μέρος του ζωικού βασιλείου με πάνω από ένα εκατομμύριο γνωστά είδη ασπόνδυλων.[43]

Τα έντομα έχουν ένα σώμα που διαχωρίζεται σε τμήματα και υποστηρίζεται από ένα σκληρό εξωτερικό περίβλημα, τον εξωσκελετό, κατασκευασμένο ως επί το πλείστον από χιτίνη. Τα τμήματα του σώματος οργανώνονται σε τρία διακριτά μέρη: την κεφαλή, τον θώρακα και την κοιλιά.[44] Η κεφαλή φέρει συνήθως ένα ζευγάρι αισθητήριων κεραίων, ένα ζευγάρι σύνθετα μάτια, από ένα έως τρία απλά μάτια (ocelli) και τρία σύνολα τροποποιημένων προσαρτημάτων που σχηματίζουν τη στοματική κοιλότητα. Ο θώρακας έχει τρία ζεύγη τμηματικών ποδιών, ένα ζεύγος για καθένα από τα τρία τμήματα που συνθέτουν το θώρακα και ένα ή δύο ζεύγη πτερυγίων. Η κοιλιακή χώρα αποτελείται από έντεκα τμήματα, ορισμένα από τα οποία μπορεί να συντήκονται, και στεγάζει το πεπτικό, το αναπνευστικό, το ουροποιητικό και το αναπαραγωγικό σύστημα.[45] Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ειδών και πολλές προσαρμογές στα μέρη του σώματος, ειδικά τα φτερά, τα πόδια, τις κεραίες και το στόμα.[46]

Οι αράχνες αποτελούν κατηγορία αραχνοειδών, έχουν τέσσερα ζεύγη ποδιών και ένα σώμα που αποτελείται από δύο τμήματα, έναν κεφαλοθώρακα και την κοιλιά. Οι αράχνες δεν έχουν φτερά ούτε κεραίες. Έχουν στοματικά εξαρτήματα τα οποία συχνά συνδέονται με αδένες δηλητηρίου, καθώς οι περισσότερες αράχνες είναι δηλητηριώδεις. Έχουν και ένα δεύτερο ζευγάρι προσαρτημάτων τα οποία συνδέονται με τον κεφαλοθώρακα. Αυτά έχουν την ίδια κατάτμηση ως τα πόδια και λειτουργούν ως γευστικά και οσφρυτικά όργανα.

Άλλοι κλάδοι της ανατομίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Η επιφανειακή ανατομία είναι σημαντική και αφορά στη μελέτη των ανατομικών ορόσημων που είναι εύκολα ορατά από τα εξωτερικά περιγράμματα του σώματος.[1] Επιτρέπει στους ιατρούς ή κτηνιάτρους να υπολογίζουν τη θέση και την ανατομία συνδεδεμένων βαθύτερων δομών. Με τον όρο επιφανειακός υποδηλώνεται ότι οι δομές βρίσκονται σχετικά κοντά στην επιφάνεια του σώματος.[47]
  • Η συγκριτική ανατομία αφορά τη σύγκριση των ανατομικών δομών (τόσο μικροσκοπικών όσο και μακροσκοπικών) σε διαφορετικά ζώα.[1]
  • Η καλλιτεχνική ανατομία σχετίζεται με ανατομικές μελέτες για καλλιτεχνικούς λόγους.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο άρθρο: Ιστορία της ανατομίας

Αρχαία χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1600 π.Χ., ο πάπυρος του Edwin Smith, ένα αρχαίο αιγυπτιακό ιατρικό κείμενο, περιέγραφε την καρδιά, τα αγγεία, το συκώτι, τον σπλήνα, τα νεφρά, τον υποθάλαμο, τη μήτρα και την ουροδόχο κύστη, και έδειχνε τα αιμοφόρα αγγεία που αποκλίνουν από την καρδιά. Ο πάπυρος Ebers (1550 π.Χ.) περιελάμβανε την "πραγματεία για την καρδιά», με τα αγγεία που μεταφέρουν όλα τα υγρά του σώματος προς ή από κάθε μέλος του σώματος.[48]

Η ανατομία των μυών και του σκελετού περιγράφηκε στον Ιπποκράτειο Κώδικα, ένα αρχαίο ελληνικό ιατρικό έργο που γράφτηκε από άγνωστους συγγραφείς.[49] Ο Αριστοτέλης περιέγραψε την ανατομία των σπονδυλωτών βασιζόμενος σε ανατομή ζώων. Ο Πραξαγόρας προσδιόρισε την διαφορά μεταξύ αρτηριών και φλεβών. Επίσης, κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Ηρόφιλος και ο Ερασίστρατος παρουσίασαν πιο ακριβείς ανατομικές περιγραφές βασιζόμενοι στη ζωοτομία των εγκληματιών στην Αλεξάνδρεια κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Πτολεμαίων.[50][51]

Στον 2ο αιώνα, ο Γαληνός της Περγάμου, ανατόμος, κλινικός, συγγραφέας και φιλόσοφος,[52] έγραψε την τελική και με μεγάλη επιρροή ανατομική πραγματεία των αρχαίων χρόνων.[53] Συνέταξε τις υπάρχουσες γνώσεις και σπούδασε ανατομία με την ανατομή των ζώων.[52] Ήταν ένας από τους πρώτους πειραματικούς φυσιολόγους μέσω πειραμάτων ζωοτομίας σε ζώα.[54] Τα σχέδια του Γαληνού, που βασίζονται κυρίως στην ανατομία του σκύλου, αποτέλεσαν ουσιαστικά το μοναδικό ανατομικό βιβλίο για τα επόμενα χίλια χρόνια.[55] Το έργο του ήταν γνωστό στους γιατρούς της Αναγέννησης μόνο μέσω της Χρυσής Εποχής της ισλαμικής ιατρικής μέχρι που μεταφράστηκε από τα Ελληνικά κάποια στιγμή τον 15ο αιώνα.[55]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Henry Gray (1918). «Introduction page, "Anatomy of the Human Body"» (20η έκδοση). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαρτίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2007. 
  2. ↑ O.D.E. 2nd edition 2005
  3. ↑ 3,0 3,1 Bozman, E. F. (ed.) (1967). Everyman's Encyclopedia: Anatomy. J. M. Dent & Sons. σελ. 272. ASIN B0066E44EC. CS1 maint: Extra text: authors list (link)
  4. ↑ «Anatomy». The Free Dictionary. Farlex. 2007. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2013. 
  5. ↑ Gribble N, Reynolds K (1993). «Use of Angiography to Outline the Cardiovascular Anatomy of the Sand Crab Portunus pelagicus Linnaeus». Journal of Crustacean Biology 13 (4): 627–637. http://www.jstor.org/stable/1549093. 
  6. ↑ Benson KG, Forrest L (1999). «Characterization of the Renal Portal System of the Common Green Iguana (Iguana iguana) by Digital Subtraction Imaging». Journal of Zoo and Wildlife Medicine 30 (2): 235–241. 
  7. ↑ «Magnetic Resonance Angiography (MRA)». Johns Hopkins Medicine. 
  8. ↑ «Angiography». National Health Service. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2014. 
  9. ↑ Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελίδες 547–549. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Ruppert, Edward E.· Fox, Richard, S.· Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology, 7th edition. Cengage Learning. σελίδες 59–60. ISBN 81-315-0104-3. 
  11. ↑ Dorland's (2012). Illustrated Medical Dictionary. Elsevier Saunders. σελ. 203. ISBN 978-1-4160-6257-8. 
  12. ↑ name=Dorlands|pages=1002
  13. ↑ McGrath, J.A.· Eady, R.A.· Pope, F.M. (2004). Rook's Textbook of Dermatology (7η έκδοση). Blackwell Publishing. σελίδες 3.1–3.6. ISBN 978-0-632-06429-8. 
  14. ↑ Bernt, Karen (2010). «Glandular epithelium». Epithelial Cells. Davidson College. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2013. 
  15. ↑ Ruppert, Edward E.· Fox, Richard, S.· Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology, 7th edition. Cengage Learning. σελ. 103. ISBN 81-315-0104-3. 
  16. ↑ Ruppert, Edward E.· Fox, Richard, S.· Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology, 7th edition. Cengage Learning. σελ. 104. ISBN 81-315-0104-3. 
  17. ↑ Johnston, T.B· Whillis, J, επιμ. (1944). Grey's Anatomy: Descriptive and Applied (28η έκδοση). Langmans. σελ. 1038. 
  18. ↑ Ruppert, Edward E.· Fox, Richard, S.· Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology, 7th edition. Cengage Learning. σελίδες 105–107. ISBN 81-315-0104-3. 
  19. ↑ Moore, K.; Agur, A.; Dalley, A. F. (2010). «Essesntial Clinical Anatomy». Nervous System (4η έκδοση). Inkling. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2014. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  20. ↑ Waggoner, Ben. «Vertebrates: More on Morphology». UCMP. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2011. 
  21. ↑ Romer, Alfred Sherwood (1985). The Vertebrate Body. Holt Rinehart & Winston. ISBN 978-0030584466. 
  22. ↑ Liem, Karel F.· Warren Franklin Walker (2001). Functional anatomy of the vertebrates: an evolutionary perspective. Harcourt College Publishers. σελ. 277. ISBN 978-0-03-022369-3. 
  23. ↑ «What is Homology?». National Center for Science Education. 17 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2013. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελίδες 816–818. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  25. ↑ «The fish heart». ThinkQuest. Oracle. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2013. 
  26. ↑ 26,0 26,1 Kotpal, R. L. (2010). Modern Text Book of Zoology: Vertebrates. Rastogi Publications. σελ. 193. ISBN 9788171338917. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  27. ↑ Stebbins, Robert C.· Cohen, Nathan W. (1995). A Natural History of Amphibians. Princeton University Press. σελίδες 24–25. ISBN 0-691-03281-5. 
  28. ↑ Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελίδες 843–859. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  29. ↑ Stebbins, Robert C.· Cohen, Nathan W. (1995). A Natural History of Amphibians. Princeton University Press. σελίδες 26–35. ISBN 0-691-03281-5. 
  30. ↑ Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελίδες 861–865. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελίδες 865–868. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  32. ↑ Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελ. 870. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  33. ↑ Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελ. 874. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  34. ↑ 34,0 34,1 Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελίδες 881–895. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  35. ↑ 35,0 35,1 Dorit, R. L.· Walker, W. F.· Barnes, R. D. (1991). Zoology. Saunders College Publishing. σελίδες 909–914. ISBN 978-0-03-030504-7. 
  36. ↑ «Studying medicine». Medschools Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2006. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2013. 
  37. ↑ «Publisher's page for Gray's Anatomy» (39η έκδοση). UK. 2004. ISBN 0-443-07168-3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2007. 
  38. ↑ «Publisher's page for Gray's Anatomy» (39η έκδοση). US. 2004. ISBN 0-443-07168-3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2007. 
  39. ↑ 39,0 39,1 «American Association of Anatomists». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2013. 
  40. ↑ Ruppert, Edward E.· Fox, Richard, S.· Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology (7η έκδοση). Cengage Learning. σελίδες 23–24. ISBN 81-315-0104-3. 
  41. ↑ «Exoskeleton». Encyclopædia Britannica. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2013. 
  42. ↑ Ebling, F. J. G. «Integument». Encyclopædia Britannica. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2013. 
  43. ↑ Britannica Concise Encyclopaedia 2007
  44. ↑ «Basic Facts: Insect Body Structure». Mississippi State University. 1997. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2002. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2013. 
  45. ↑ Gullan, P.J.· Cranston, P. S. (2005). The Insects: An Outline of Entomology (3η έκδοση). Oxford: Blackwell Publishing. σελίδες 22–48. ISBN 1-4051-1113-5. 
  46. ↑ Ruppert, Edward E.· Fox, Richard, S.· Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology, 7th edition. Cengage Learning. σελίδες 218–225. ISBN 81-315-0104-3. 
  47. ↑ Marieb, Elaine (2010). Human Anatomy & Physiology. San Francisco: Pearson. σελ. 12. 
  48. ↑ Porter, R. (1997). The Greatest Benefit to Mankind: A Medical History of Humanity from Antiquity to the Present. Harper Collins. σελίδες 49–50. ISBN 0-00-215173-1. 
  49. ↑ Gillispie, Charles Coulston (1972). Dictionary of Scientific Biography. VI. New York: Charles Scribner's Sons. σελίδες 419–427. 
  50. ↑ Lang, Philippa (2013). Medicine and Society in Ptolemaic Egypt. Brill NV. σελ. 256. 
  51. ↑ "Alexandrian Medicine" Αρχειοθετήθηκε 2017-02-20 στο Wayback Machine.. Antiqua Medicina – from Homer to Vesalius. University of Virginia.
  52. ↑ 52,0 52,1 Hutton, Vivien. «Galen of Pergamum». Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica 2006 Ultimate Reference Suite DVD. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2014. 
  53. ↑ Charon NW, Johnson RC, Muschel LH (1975). «Antileptospiral activity in lower-vertebrate sera». Infect. Immun. 12 (6): 1386–91. PMID 1081972. PMC 415446. https://archive.org/details/sim_infection-and-immunity_1975-12_12_6/page/1386. 
  54. ↑ Brock, Arthur John (translator) Galen. On the Natural Faculties. Edinburgh, 1916. Introduction, page xxxiii.
  55. ↑ 55,0 55,1 Boas, Marie (1970) [1962]. The Scientific Renaissance 1450–1630. Fontana. σελίδες 120–143. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανατομία&oldid=10358020"