Αμμόχωστος

Αμμόχωστος; Gazimağusa
	Άποψη της περιτοιχισμένης πόλης
	Αμμόχωστος 35°7′0″N 33°57′0″E
Χώρα	Κύπρος (de jure) ; ΤΔΒΚ (de facto)
Περιφέρεια	Κύπρος Επαρχία Αμμοχώστου ; ΤΔΒΚ Επαρχία Γκαζιμαγούσα
Δήμος	Κύπρος Δήμος Αμμοχώστου ; ΤΔΒΚ Δήμος Γκαζιμαγούσα
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία Γκαζιμαγούσα
• Δήμαρχος	Κύπρος Σίμος Ιωάννου (εκτοπισμένος) ; ΤΔΒΚ Ismail Arter
Υψόμετρο	21 μέτρα
Πληθυσμός	40.920 (2011)
Ζώνη ώρας	UTC+03:00
Ιστότοπος	Κύπρος Δήμος Αμμοχώστου ; ΤΔΒΚ Δήμος Γκαζιμαγούσα
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Συντεταγμένες: 35°7′N 33°57′E / 35.117°N 33.950°E / 35.117; 33.950

Η Αμμόχωστος (λατινικά: Famagusta, τούρκικα: Mağusa, προφέρεται: [mɑˈɰusɑ], ή Gazimağusa, προφέρεται: [gɑːzimɑˈɰusɑ], αρμενικά: Ֆամակուսթա) είναι πόλη στην Κύπρο που βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νησιού, στον κόλπο που φέρει και το όνομά της. Τον Αύγουστο του 1974 κατελήφθη από τα τουρκικά στρατεύματα που είχαν εισβάλει στην Κύπρο, ενώ οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι της κατέφυγαν ως πρόσφυγες στο ελεύθερο κομμάτι του νησιού.

Προέλευση ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφέρεται με το όνομα αυτό, που σημαίνει κυριολεκτικά την πόλη τη χωμένη στην άμμο, από τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Και πράγματι, η Αμμόχωστος υπήρξε παγκόσμια γνωστό τουριστικό θέρετρο, μεταξύ του 1960 και 1974, λόγω της αμμώδους παραλίας της. Η Αμμόχωστος (Φαμαγκούστα η φράγκικη ονομασία της) είναι και η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας της Κύπρου με περίπου 40.000 κατοίκους.

Η αρχαία Αμμόχωστος έφερε το όνομα Σαλαμίνα, ενώ αργότερα μετονομάστηκε σε Αρσινόη και Κωνστάντια.

Γεωργικά προϊόντα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Αμμόχωστος βρίσκεται σε μια περιοχή πεδινή και εύφορη, με αρκετά αξιόλογη γεωργική παραγωγή. Από τα πιο βασικά προϊόντα της περιοχής είναι το σιτάρι, τα αμπέλια, τα εσπεριδοειδή, οι ελιές, ενώ παράγεται και μικρή ποσότητα από βαμβάκι.

Λιμάνι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το λιμάνι της Αμμοχώστου, χαλκογραφία του Όλφερτ Ντάπερ, 17ος αιώνας

Το λιμάνι της πόλης είναι από τα καλύτερα φυσικά λιμάνια που διαθέτει η Κύπρος και το μοναδικό που είναι κλειστό. Έως το 1974 αποτελούσε το βασικό λιμάνι εξαγωγής γεωργικών προϊόντων.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Αμμόχωστος είναι μια από τις πιο παλιές πόλεις της Κύπρου. Η πόλη πρωτοχτίστηκε κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα από τους Πτολεμαίους, και είχε ονομαστεί Αρσινόη, προς τιμή της βασίλισσας Αρσινόης Β' Φιλαδέλφου, της διάσημης αυτής Ελληνίδας βασίλισσας της Αιγύπτου των Ελληνιστικών χρόνων. Στην ουσία όμως, η Αμμόχωστος υπήρξε η διάδοχος της πιο φημισμένης και πιο σημαντικής αρχαίας πόλης της Κύπρου, της Σαλαμίνας. Κατά την ελληνική μυθολογία, η Σαλαμίνα είχε ιδρυθεί μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου από τον Τεύκρο, το γιο του Τελαμώνα και αδελφό του Αίαντα, από το ελληνικό νησί της Σαλαμίνας.

Βυζαντινή Αυτοκρατορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή πολύ αργότερα, στην εποχή του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Για να τιμήσει την πόλη, από την οποία καταγόταν η γυναίκα του Θεοδώρα, ο Ιουστινιανός την πλούτισε με πολλά κτίρια, ενώ οι κάτοικοι, για να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους, την ονόμασαν Νέα Ιουστινιανία. Το 647 μ.Χ., όταν καταστράφηκαν οι γειτονικές πόλεις από τις επιδρομές των Σαρακηνών, οι κάτοικοι των πόλεων αυτών μετοίκησαν στην Αμμόχωστο, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της πόλης να αυξηθεί σημαντικά και να γνωρίσει η ίδια η πόλη νέα άνθηση.

Άραβες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αργότερα, όταν τους Αγίους Τόπους τους κατέλαβαν οι Άραβες, ο χριστιανικός πληθυσμός κατέφυγε στην Αμμόχωστο, με αποτέλεσμα να μετατραπεί η πόλη σε σημαντικό χριστιανικό κέντρο, αλλά και σε ένα από τα πιο σημαντικά εμπορικά κέντρα στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι δεν άργησε να γίνει το κέντρο της προσοχής πολλών χριστιανικών λαών της δύσης.

Φραγκοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεγάλη ανάπτυξη και πρωτοφανή ακμή είχε γνωρίσει η Αμμόχωστος κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και ιδίως κατά τον 13ο και 14ο αιώνα. Περιτοιχισμένη με ισχυρά τείχη, υπήρξε το σπουδαιότερο λιμάνι της Ανατολικής Μεσογείου^{[εκκρεμεί παραπομπή]} και η ίδια μια από τις πιο πλούσιες πόλεις. Παροικίες πολλών εμπόρων, Βενετών, Γενουατών, Πιζάνων, Ναπολιτάνων, Καταλανών, Μασσαλών, Σύρων και άλλων, κατοικούσαν στην πόλη που είχε εξελιχθεί σε ιδιαίτερα σπουδαίο σταθμό διαμετακομιστικού εμπορίου μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Οι ποικίλες εμπορικές δραστηριότητες είχαν ως αποτέλεσμα να συρρέει στην Αμμόχωστο άφθονος πλούτος. Λαμπρά ανάκτορα και άλλα οικοδομήματα κοσμούσαν την πόλη, ανάμεσα στα οποία ξεχώριζε ο σωζόμενος και σήμερα γοτθικός καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου. Στο ναό αυτό οι Φράγκοι βασιλιάδες της Κύπρου στέφονταν και ως βασιλιάδες Ιεροσολύμων.

Πρώτος κατέλαβε την πόλη ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, ενώ αμέσως μετά από αυτόν ο Γάλλος Λουζινιάν, που στην Αμμόχωστο στέφτηκε και βασιλιάς της Κύπρου και της Ιερουσαλήμ.

Ωστόσο η Αμμόχωστος καταλήφθηκε από τους Γενουάτες το 1373, που διέθεταν ισχυρό στόλο, και κρατήθηκε από αυτούς για ένα σχεδόν αιώνα, μετά την κατάληψή της, το 1489, από τους Ενετούς η πόλη οχυρώνεται και μετατρέπεται σε διοικητικό κέντρο και γενικό στρατηγείο για την Ανατολική Μεσόγειο. Στον γνωστό πύργο της πόλης η παράδοση τοποθετεί την εξέλιξη και το τέλος της τραγωδίας του Σαίξπηρ «Οθέλλος»^{[εκκρεμεί παραπομπή]}, αν και ο ίδιος ο μεγάλος συγγραφέας δεν αναφέρει την Αμμόχωστο αλλά ομιλεί απλώς για «ένα λιμάνι στην Κύπρο» Όμως, ο Οθέλος, ο ήρωας της ομώνυμης τραγωδίας του Σαίξπηρ, θεωρείται ότι είχε πηγή έμπνευσης τον Κριστόφορο Μόρο, Βενετό αξιωματούχο που είχε διατελέσει διοικητής της Αμμοχώστου και της Κύπρου κατά το 1505 - 1507.

Οθωμανική Αυτοκρατορία και Αγγλοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Αμμόχωστος αντιστάθηκε με ηρωισμό κατά τη διάρκεια της εισβολής των Οθωμανών Τούρκων, που κατέλαβαν την Κύπρο το 1570, αντέχοντας μια ιδιαίτερα σκληρή πολιορκία που κράτησε έντεκα μήνες, μέχρι τον Αύγουστο του 1571. Παρά το ότι οι επιθέσεις των Τούρκων ήταν λυσσώδεις, η πόλη τις είχε αποκρούσει όλες. Αναφέρεται ότι μπροστά στα τείχη της Αμμοχώστου οι Τούρκοι είχαν 80.000 νεκρούς. Ωστόσο, ύστερα από έντεκα μήνες, και όταν οι υπερασπιστές της σχεδόν πέθαιναν από την πείνα και είχαν εξαντλήσει πλήρως τα πολεμοφόδια τους, πολεμώντας πλέον μόνο με πέτρες και ξύλα, η πόλη συνθηκολόγησε και αποφάσισε να παραδοθεί. Οι Τούρκοι δεν τήρησαν τελικά τη συμφωνία διέπραξαν άγρια σφαγή των κατοίκων και υπερασπιστών της πόλης και πλήρη λεηλασία της. Η ωμότητα των Οθωμανών ήταν τέτοια ώστε έγδαραν ζωντανό τον Βενετό κυβερνήτη Μάρκο Αντώνιο Μπραγκαντίν (Μπραγκαντίνο) και θεωρήθηκε πράγματι τυχερός όποιος εκτελέστηκε γρήγορα όπως ο Αστόρε κ.ά. Δεν θα ήταν υπερβολή να λεχθεί πως λόγω των Οθωμανικών αγριοτήτων στην Κύπρο, η Χριστιανική Δύση επί Πάπα Ρώμης Πίου Ε΄οργάνωσε την "Ιερά Συμμαχία" (Sacra Lingua Antiturca) που με αποκορύφωμα την Ναυμαχία της Ναυπάκτου και την καταστροφή του Τουρκικού Στόλου (1571) σταμάτησε ουσιαστικά η Οθωμανική κυριαρχία στη Μεσόγειο.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Αμμόχωστος βρισκόταν σε κατάσταση παρακμής, όπως άλλωστε και ολόκληρη η Κύπρος. Άρχισε και πάλι να αναπτύσσεται μετά την κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους (1878). Μεταξύ άλλων, οι Άγγλοι βελτίωσαν και επέκτειναν το λιμάνι της πόλης και την ένωσαν σιδηροδρομικώς με την πρωτεύουσα Λευκωσία, ενώ εδώ είχε τα κεντρικά γραφεία του ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος.

Το 1922 μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκαν στην Αμμόχωστο όπως και σε όλη την Κύπρο οικογένειες Ελλήνων Μικρασιατών.^[2]^[3]

Ανεξαρτησία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιδιαίτερα αναπτύχθηκε η Αμμόχωστος μετά την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος (1960), οπότε, η πόλη γίνεται μεγάλο εμπορικό κέντρο αλλά γίνεται διεθνώς γνωστή και ως σημαντικό τουριστικό θέρετρο. Ανάμεσα στους εκτεταμένους πορτοκαλεώνες που περιέβαλλαν την πόλη, και δίπλα στην αμμώδη παραλία της, είχαν ανεγερθεί σύγχρονα ξενοδοχεία και η Αμμόχωστος είχε πάρει μια έντονα κοσμοπολίτικη όψη.

Διοικητική διαίρεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι συνοικίες του Δήμου Αμμοχώστου.

Ο Δήμος Αμμοχώστου, για διοικητικούς σκοπούς, χωρίζεται στις εξής 12 συνοικίες (de jure):^[4]

Μνημεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σωζόμενο και σήμερα φρούριο της Αμμοχώστου είναι γνωστότερο με την ονομασία "πύργος του Οθέλλου". Σώζονται επίσης σε καλή κατάσταση, τα ισχυρότατα μεσαιωνικά τείχη της πόλης, και εντός αυτών τα ερείπια και πολλών άλλων μνημείων, περιλαμβανομένων πολλών σημαντικών εκκλησιών. Υποστηρίχτηκε ότι η Αμμόχωστος είχε συνολικά 365 εκκλησίες και μοναστήρια, όσες και οι ημέρες του χρόνου, προφανώς όμως ο αριθμός είναι υπερβολικός.

Από τα αρχιτεκτονικά κτίρια που σώζονται μέχρι σήμερα θα πρέπει να αναφερθεί ο καθεδρικός γοτθικός ναός του Αγίου Νικολάου που από τον 16ο αιώνα και σήμερα έχει μετατραπεί σε τζαμί (Τέμενος Λαλά Μουσταφά Πασά). Υπάρχουν ακόμη και τα ερείπια από 300 και πάνω εκκλησίες^{[εκκρεμεί παραπομπή]}.

Πολύ κοντά στην πόλη είναι το μοναστήρι του αποστόλου Βαρνάβα, ιδρυτή της Εκκλησίας της Κύπρου, στο χώρο όπου πιστεύεται ότι βρισκόταν και ο τάφος του. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται ο εκτενής αρχαιολογικός χώρος της Έγκωμης, μεγάλης πόλης των προϊστορικών χρόνων. Πολύ κοντά βρίσκεται και άλλος εκτενής και σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, εκείνος της αρχαίας πόλης της Σαλαμίνας.

Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη της Αμμοχώστου είχε πλούσια αθλητική δράση. Στην πόλη υπήρχε ο Γυμναστικός Σύλλογος Ευαγόρας (ΓΣΕ) και δύο μεγάλα σωματεία τα οποία δραστηριοποιούνται με επιτυχία ακόμα και σήμερα, παρ' όλες τις δυσκολίες που δημιούργησε η κατοχή. Τα σωματεία αυτά είναι η Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου και η Ανόρθωση Αμμοχώστου.