Καλαβριανή διάλεκτος Γκρίκο
| Καλαβριανή διάλεκτος Γκρίκο | |
|---|---|
| Περιοχή | Καλαβρία |
| Έθνος | Έλληνες της Κάτω Ιταλίας |
| Χώρα | Ιταλία |
| Φυσικοί ομιλητές | ~13.000 [1] |
| Ταξινόμηση | Ινδοευρωπαϊκές |
| Linguist list | ell-asp και ell-cal |
| Linguasphere | 56-AAA-aib |
| Glottolog | apul1236[2] |
 | |
Η καλαβριανή διάλεκτος Γκρίκο[1][3][4] είναι διάλεκτος των Ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας, στην περιοχή της Καλαβρίας, στη νότια Ιταλία. Αποτελεί τη μία από τις δύο κύριες διαλέκτους των Γκρίκο, με την άλλη να είναι η διάλεκτος Γκρίκο ανατολικότερα στην περιοχή της Απουλίας.
Επισκόπηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η γλώσσα ταξινομείται από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως απειλούμενη με εξαφάνιση,[5][6] και ο αριθμός των ομιλητών της στην περιοχή θεωρείται πως είναι περίπου 2.000 με 13.000.[1][7] Ταξινομείται από τον οργανισμό του Ethnologue ως διάλεκτος της νέας ελληνικής γλώσσας[8] με την έννοια της σύγχρονης καθομιλούμενης γλώσσας των ελληνικών γλωσσών, όπως τα ποντιακά και τα τσακωνικά, καθώς η καλαβριανή εκδοχή θεωρείται πως είναι κοντινότερα στα νέα ελληνικά. Η καλαβριανή διάλεκτος δεν είχε ποτέ εκτεταμένη χρήση, όπου εκτός από την καθημερινή επικοινωνία μεταξύ των ομιλητών της δεν απέκτησε ποτέ κάποιον σημαντικό ρόλο στην τοπική αυτοδιοίκηση, λογοτεχνία, ή εκκλησιαστικά ζητήματα. Η χρήση της διαλέκτου έχει τις ρίζες της στην εποχή των αρχαίων ελληνικών αποικιών της Μεγάλης Ελλάδας, ενώ κατά τον Μεσαίωνα η ευρύτερη περιοχή διατέλεσε από το 536 έως το 1071 υπό την διοίκηση των Βυζαντινών -ως θέμα της Καλαβρίας-, έως ότου κατακτήθηκε από τους Νορμανδούς.[9] Η γλώσσα δοκιμάστηκε ιδιαίτερα τον 20ό αιώνα ειδικά κατά την περίοδο της φασιστικής Ιταλίας καθώς η χρήση της ακολουθούνταν από στίγμα μη ιταλικότητας και αποθαρρύνονταν ενεργά από τις αρχές.[10] Σήμερα η γλώσσα χρησιμοποιείται σε 9 κωμοπόλεις της περιοχής της Μποβέσια, στις οποίες περιλαμβάνονται η Χώρα του Βούα, Ρογκούντι, Γκαλιτσιάνο, Κοριό ντι Ρογκούντι, Μπόβα Μαρίνα, και η πόλη της Ρέτζιο ντι Καλάμπρια. Στα χαρακτηριστικά της γλώσσας είναι πως δεν διατηρεί το τελικό -ς, π.χ. η λέξη γάϊδαρος προφέρεται ως γκάνταρο / gadaro, ενώ για την γραφή της χρησιμοποιείται η λατινική γραφή αντί για το ελληνικό αλφάβητο.
Υπάρχουν 2 περιοδικά σε κυκλοφορία στην περιοχή, το I Riza (Η Ρίζα) το οποίο είναι τρίγλωσσο σε γκρίκο, ιταλικά, και νέα ελληνικά και εκδίδεται κάθε 4 μήνες, και το CUMELCA το οποίο εκδίδεται κάθε 3.
Δείγμα κειμένου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Καλαβριανή Γκρίκο
To gadaro ce lo lico
Mia mera, asce purrì, ena gadàro evoscevvje charapimèno, chorto chlorò sce ena mmali mesa sta vunà. Ecì condà iche era rrìaci pu trèchonda èsteddhe mia mùsica glicìa me to lìgo nerò frisco ce catharò.
Νέα ελληνική γλώσσα
Ο γάιδαρος και ο λύκος
Μια μέρα, το πρωί, ένα γαϊδουράκι βοσκούσε χαρούμενο, χόρτο χλωρό σ'ένα λιβάδι μέσα στα βουνά. Εκεί κοντά είχε ένα ρυάκι που τρέχοντας έκανε μια μουσική γλυκιά με το λίγο νερό φρέσκο και καθαρό.
Ιταλική γλώσσα
L'asino e il lupo
Un mattino un asino pascolava beato in un prato d'erba tenera su un piano tra due montagne. Nelle vicinanze scorreva un ruscello, producendo un allegro mormorio con la sua acqua fresca e limpida
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 "In Salento e Calabria le voci della minoranza linguistica greca"(στα Ιταλικά).
- ↑ Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «{{{name}}}». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ↑ F. Violi, Lessico Grecanico-Italiano-Grecanico, Apodiafàzzi, Reggio Calabria, 1997.
- ↑ Paolo Martino, L'isola grecanica dell'Aspromonte. Aspetti sociolinguistici, 1980. Risultati di un'inchiesta del 1977
- ↑ «Endangered languages in Europe: report». www.helsinki.fi. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2018.
- ↑ «Euromosaic - Greek (Griko) in Italy». www.uoc.edu. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2018.
- ↑ Tom Mueller, Calabria Grecanica, article at madeinsouthitaly.com, accessed 31 March 2015: "In the last 30 years alone, five Greek-speaking villages have been abandoned. Though no one knows exactly how many native speakers remain, they cannot number much above 2,000."
- ↑ «Greek». ethnologue.com. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2018.
- ↑ «Department of History : Calabria, AD 400-1000: Settlements, societies and landscapes - Durham University». www.dur.ac.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ «The Last of the Calabrian Greeks» (στα αγγλικά). Istoria. http://istoria.life/greko-calabria/2017/8/14/the-last-of-the-calabrian-greeks. Ανακτήθηκε στις 2018-11-05.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κατάλογος βιβλιογραφίας - glottolog.org
- Ομιλία κατοίκου της περιοχής, Ολυμπία Σκουιλάτσι - youtube.org
- Ριντινέντα, παραδοσιακό καλαβρέζικο τραγούδι Γκρίκο- youtube.com