Ιερές συντομογραφίες
Οι ιερές συντομογραφίες (λατινικά: nomina sacra και στον ενικό nomen sacrum, μτφ. ιερές ονομασίες) είναι συντμήσεις τίτλων, λέξεων και ονομασιών οι οποίες χρησιμοποιούνται συχνά στα χριστιανικά θρησκευτικά κείμενα, ειδικά στα ελληνικά χειρόγραφα της Αγίας Γραφής, με τους συμβολισμούς να συνοδεύονται από μια οριζόντια γραμμή πάνω από τη σύντμηση 2 ή παραπάνω γραμμάτων. Στην πιο δημόσια χρήση τους τα μονογράμματα αυτά εμφανίζονται συνήθως σε αγιογραφίες.[1][2]
Η πρακτική αυτή εφαρμόζεται και στην κοπτική, παλαιονουβική, και κυριλλική γραφή, καθώς και στη λατινική, αρμενική και γοτθική.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η χρήση τους συναντάται στα πρώιμα χριστιανικά σε μορφή παλαιογραφικών κώδικων από τον 2ο αιώνα, και η πρακτική αυτή φαίνεται πως προϋπήρχε, χωρίς να είναι γνωστό το πότε ξεκίνησε ακριβώς. Κατά την αρχική τους μορφή αποτελούνταν από συνολικά μόνο 4 ή 5 λέξεις οι οποίες ονομάζονταν θείες ονομασίες (λατινικά: nomina divina) και αντιστοιχούσαν στις λέξεις για Ιησούς, Χριστός, Κύριος, Θεός, και πιθανώς και το Πνεύμα, ενώ αργότερα επεκτάθηκε και σε άλλες λέξεις.[3]
Σε κάποιες αρχικές μορφές, χρησιμοποιούνταν μόνο τα 2 πρώτα γράμματα, π.χ. ΙΗ για Ἰησούς και ΧΡ για Χριστός. Η μορφή που επικράτησε μεταγενέστερα είναι της σύντμησης, όπου συνήθως χρησιμοποιείται το πρώτο και το τελευταίο γράμμα της αναπαριστώμενης λέξεως καθώς κάνει δυνατή την διάκριση για το εάν πρόκειται για ονομαστική ή κτητική πτώση.
Προέλευση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι εκτιμήσεις των ειδικών ποικίλουν ως προς την πηγή της πρακτικής αυτής. Κάποιες αναφορές κάνουν λόγο για υιοθέτηση της πρακτικής κατά τα πρότυπα του εβραϊκού τετραγράμματου στα ελληνικά κείμενα της Αγίας Γραφής. Μια παρόμοια περίπτωση εμφανίζεται και όταν στις γραφές ο Ιησούς αναφέρει πως είναι το άλφα και ωμέγα (ΑΩ).[4] Ωστόσο μια πολύ πιθανή πηγή φαίνεται να είναι το ελληνικό σύστημα αρίθμησης όπου τα γράμματα του αλφαβήτου χρησιμοποιούνται ώστε να δηλώσουν αριθμούς, καθώς και γίνεται χρήση των γραμμών πάνω από τα γράμματα για κάποιες τιμές όπως π.χ. ΙΗ (18).[5]
Ονοματοδοξία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τον 19ο αιώνα στην Ρωσική ορθόδοξη εκκλησία εμφανίστηκε μια ξεχωριστή περίπτωση και διαφορετική μορφή αντιμετώπισης των ιερών ονομασιών, συγκεκριμένα αυτής του Θεού, η οποία έγινε γνωστή ως ονοματοδοξία (Имяславие, ιμγιασλάβιε). Κατά τη δοξασία αυτή το ίδιο το όνομα και η αναγραφή του Θεού δεν είναι απλώς ιερά αλλά αποτελούν ενσάρκωση του ίδιου του Θεού αυτά καθ'αυτά. Η κίνηση αυτή καταδικάστηκε ως αιρετική από το Οικουμενικό πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και το πατριαρχείο Μόσχας, ωστόσο εξαπλώθηκε και στις ρωσικές μονές του Αγίου Όρους, και ως επακόλουθο το 1913 υπήρξε εισβολή Ρώσων στρατιωτών στη μονή Αγίου Παντελεήμονος συνοδεία Ρώσου επισκόπου προκειμένου να συλλάβουν τους αιρετικούς μοναχούς. Το θρησκευτικό αυτό κίνημα εξακολουθεί να βρίσκεται σε ισχύ στη Ρωσία.[6][7][8]
Μονογράμματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λέξη | Ονομαστική | Κτητική |
---|---|---|
Θεός | ΘΣ ή ΘC | ΘΥ |
Κύριος | ΚΣ ή ΚC | ΚΥ |
Ἰησοῦς | ΙΣ ή ΙC | ΙΥ |
Χριστός | ΧΣ ή ΧC | ΧΥ |
Υἱός | ΥΣ ή ΥC | ΥΥ |
Πνεῦμα | ΠΝΑ | ΠΝΣ ή ΠΝC |
Δαυὶδ | ΔΑΔ | |
Σταυρός | ΣΤΣ ή CTC | ΣΤΥ ή CTY |
Μήτηρ | ΜΗΡ | ΜΗΣ |
Θεοτόκος | ΘΚΣ ή ΘΚC | ΘΚΥ |
Πατήρ | ΠΗΡ | ΠΡΣ ή ΠΡC |
Ἰσραήλ | ΙΗΛ | |
Σωτήρ | ΣΗΡ | ΣΡΣ ή CΡC |
Ἄνθρωπος | ΑΝΟΣ ή ΑΝΟC | ΑΝΟΥ |
Ἱερουσαλήμ | ΙΛΗΜ | |
Οὐρανός | ΟΥΝΟΣ ή ΟΥΝΟC | ΟΥΝΟΥ |
Χειρόγραφα πριν το 300[9]
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Χειρόγραφο στα ελληνικά | Χρονολόγηση | Συντομογραφίες |
---|---|---|
1 (Πάπυροι της Οξυρρύγχου / P. Oxy. 2) | ΙΥ ΙΣ ΧΥ ΥΥ ΚΥ ΠΝΣ | |
4 (Suppl. Gr. 1120) | ΘΣ ΘΥ ΚΥ ΚΣ ΠΝΙ ΠΝΟΣ ΠΝΑ ΧΣ ΙΥ ΙΣ | |
5 (P. Oxy. 208 + 1781) | ΙΗΝ ΙΗΣ ΠΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΘΥ | |
9 (P. Oxy. 402) | ΘΣ ΧΡΣ | |
12 (P. Amherst. 3b) | ΘΣ | |
13 (P. Oxy. 657 + PSI 1292) | ΘΣ ΘΝ ΘΥ ΘΩ ΙΣ ΙΝ ΙΥ ΚΣ ΚΥ | |
15 (P. Oxy. 1008) | ΚΩ ΚΥ ΧΥ ΑΝΩΝ ΑΝΩ ΠΝΑ ΘΝ ΚΜΟΥ | |
16 (P. Oxy. 1009) | ΘΥ ΙΥ ΧΩ | |
17 (P. Oxy. 1078) | ΘΩ ΠΝΣ | |
18 (P. Oxy. 1079) | ΙΗ ΧΡ ΘΩ | |
20 (P. Oxy. 1171) | ΠΝΣ ΚΝ ΘΥ | |
22 (P. Oxy. 1228) | ΠΣ ΠΝΑ ΠΡΣ ΠΡΑ ΙΗΣ ΑΝΟΣ | |
24 (P. Oxy. 1230) | ΠΝΑ ΘΥ | |
27 (P. Oxy. 1395) | ΘΥ ΚΩ | |
28 (P. Oxy. 1596) | ΙΣ ΙΝ | |
29 (P. Oxy. 1597) | ΘΣ ΘΝ | |
30 (P. Oxy. 1598) | ΚΥ ΚΝ ΘΩ ΙΗΥ | |
32 (P. Rylands 5) | ΘΥ | |
35 (PSI 1) | ΚΣ ΚΥ | |
37 (P. Mich. Inv. 1570) | ΚΕ ΙΗΣ ΠΝΑ ΙΗΣΥ | |
38 (P. Mich. Inv. 1571) | ΧΡΝ ΠΝΑ ΚΥ ΙΗΝ ΙΗΥ ΠΝΤΑ | |
39 (P. Oxy. 1780) | ΠΗΡ ΠΡΑ ΙΗΣ | |
40 (P. Heidelberg G. 645) | ΘΣ ΘΥ ΘΝ ΙΥ ΧΩ ΧΥ | |
45 (P. Chester Beatty I) | ΚΕ ΚΣ ΚΝ ΚΥ ΣΡΝΑΙ ΙΗ ΙΥ ΙΗΣ ΠΡ ΠΡΣ ΠΡΑ ΠΡΙ ΘΥ ΘΝ ΘΩ ΘΣ ΠΝΙ ΠΝΣ ΠΝΑ ΥΝ ΥΕ ΥΣ ΥΩ ΣΡΝ ΧΡ | |
46 (P. Chester Beatty II + P. Mich. Inv. 6238) |
ΚΕ ΚΝ ΚΥ ΚΩ ΚΣ ΧΡΩ ΧΡΥ ΧΡΝ ΧΝ ΧΣ ΧΩ ΧΥ ΧΡΣ ΙΗΥ ΙΗΝ ΙΗΣ ΘΩ ΘΥ ΘΝ ΘΣ
ΠΝΑ ΠΝΙ ΠΝΣ ΥΙΥ ΥΙΝ ΥΙΣ ΥΝ ΣΤΡΕΣ ΣΤΡΝ ΣΤΡΩ ΣΤΡΟΣ ΣΤΡΟΥ ΕΣΤΡΟΝ ΕΣΤΡΑΙ ΕΣΤΑΝ ΣΤΟΥ ΑΙΜΑ ΑΝΟΥ ΑΝΟΝ ΑΝΟΣ ΑΝΩΝ ΑΝΟΙΣ ΠΡΙ ΠΗΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΙΥ | |
47 (P. Chester Beatty III) | ΘΥ ΘΣ ΘΝ ΘΩ ΑΘΝ ΚΣ ΚΕ ΚΥ ΕΣΤΡΩ ΠΝΑ ΧΥ ΠΡΣ | |
48 (PSI 1165) | ΥΣ | |
49 (P. Yale 415 + 531) | ΚΩ ΘΥ ΘΣ ΙΥ ΠΝ ΧΣ ΧΥ ΧΩ | |
50 (P. Yal 1543) | ΙΛΗΜ ΠΝΑ ΑΝΟΣ ΘΣ ΘΥ | |
53 (P. Mich. inv. 6652) | ΠΡΣ ΙΗΣ ΠΕΡ ΚΝ | |
64 (Gr. 17) | ΙΣ | |
65 (PSI XIV 1373) | ΧΥ ΘΣ | |
66 (P. Bodmer II + Inv. Nr. 4274/4298 |
ΚΣ ΚΥ ΚΕ ΘΣ ΘΝ ΘΥ ΘΩ ΙΣ ΙΝ ΙΥ ΧΣ ΧΝ ΧY ΥΣ ΥΝ ΥΩ ΠΝΑ ΠΝΙ ΠΝΣ
ΠΗΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΠΡΙ ΠΕΡ ΠΡΕΣ ΑΝΟΣ ΑΝΟΝ ΑΝΟΥ ΑΝΩΝ ΑΝΩ ΑΝΟΙΣ ΑΝΟΥΣ ΣΡΩ ΣΡΟΝ ΣΡΟΥ ΣΡΘΗ ΣΡΑΤΕ ΣΡΩΣΩ ΕΣΡΑΝ ΕΣΡΘΗ | |
69 (P. Oxy. 2383) | ΙΗΝ | |
70 (P. Oxy. 2384 + PSI Inv. CNR 419, 420) |
ΥΝ ΙΣ ΠΗΡ | |
72 (P. Bodmer VII and VIII) | ΙΥ ΙΗΥ ΙΗΝ ΧΡΥ ΧΡΝ ΧΡΣ ΧΡΩ ΘΥ ΘΣ ΘΝ ΘΩ ΠΡΣ ΠΑΡ ΠΤΡΑ ΠΡΙ ΠΝΣ
ΠΝΑ ΠΝΑΙ ΠΝΙ ΠΝΤΙ ΚΥ ΚΣ ΚΝ ΚΩ ΑΝΟΙ | |
75 (P. Bodmer XIV and XV) | ΙΣ ΙΗΣ ΙΥ ΙΗΥ ΙΝ ΙΗΝ ΘΣ ΘΝ ΘΥ ΘΩ ΚΣ ΚΝ ΚΥ ΚΩ ΚΕ ΧΣ ΧΝ ΧΥ
ΠΝΑ ΠΝΣ ΠΝΙ ΠΝΟΣ ΠΝΤΑ ΠΝΑΣΙ ΠΝΑΤΩΝ ΠΡΣ ΠΗΡ ΠΡΑ ΠΡΙ ΠΡΟΣ ΠΡ ΥΣ ΥΝ ΥΥ ΙΗΛ ΙΛΗΜ Σ ΑΝΟΣ ΑΝΟΝ ΑΝΟΥ ΑΝΟΙ ΑΝΩΝ ΑΝΩ ΑΝΟΥΣ ΑΝΟΙΣ ΑΝΕ | |
78 (P. Oxy 2684) | ΚΝ ΙΗΝ ΙΗΝ ΧΡΝ | |
90 (P. Oxy 3523) | ΙΗΣ | |
91 (P. Mil. Vogl. Inv. 1224 + P. Macquarie Inv. 360) | ΘΥ ΘΣ ΠΡΣ ΧΡΝ ΙΗΝ | |
92 (P. Narmuthis 69.39a + 69.229a) | ΧΡΩ ΚΥ ΘΥ | |
100 (P. Oxy 4449) | ΚΥ ΚΣ | |
101 (P. Oxy 4401) | ΥΣ ΠΝΑ ΠΝΙ | |
106 (P. Oxy 4445) | ΠΝΑ ΠΝΙ ΧΡΣ ΙΗΝ ΙΗΣ | |
108 (P. Oxy 4447) | ΙΗΣ ΙΗΝ | |
110 (P. Oxy. 4494) | ΚΣ | |
111 (P. Oxy 4495) | ΙΗΥ | |
113 (P. Oxy. 4497) | ΠΝΙ | |
114 (P. Oxy. 4498) | ΘΣ | |
115 (P. Oxy. 4499) | ΙΗΛ ΑΥΤΟΥ ΠΡΣ ΘΩ ΘΥ ΑΝΩΝ ΠΝΑ ΟΥΝΟΥ ΟΥΝΟΝ ΚΥ ΘΝ ΑΝΟΥ ΟΥΝΩ | |
121 (P. Oxy. 4805) | ΙΣ ΜΗΙ | |
162 (P. Oxy 847) | ΙΗΣ ΙΣ ΠΡΣ | |
171 (PSI 2.124) | ΚΣ ΙΗΣ | |
189 (P. Berlin 11765) | ΑΝΟΣ ΠΝΑ ΚΥ ΚΩ ΙΛΗΜ ΘΩ ΙΣΗΛ | |
220 (MS 113) | ΚΝ ΙΥ ΙΝ ΧΥ ΘΥ |
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Bruce Metzger, Manuscripts of the Greek Bible, pp.36-37
- ↑ Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts - Philip Comfort and David Barrett (1999) pp.34-35
- ↑ S. D. Charlesworth, "Consensus standardization in the systematic approach to nomina sacra in second- and third-century gospel manuscripts", Aegyptus 86 (2006), pp. 37-68.
- ↑ Colin H. Roberts, Manuscript, Society, and Belief in Early Christian Egypt (1979), p. 37.
- ↑ Larry Hurtado, "The Origin of the Nomina Sacra: A Proposal", JBL 117 (1998), pp. 655-673.
- ↑ «In the name of the Name». The Economist. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2017.
- ↑ «A Note on the Heresy of Name-Worship (Ρωσική ορθόδοξη εκκλησία στην Βρετανία)». orthodoxengland.org.uk. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2017.
- ↑ «A Time Line of the Orthodox Church in the 20th and 21st Centuries (Παλαιοημερολογίτικη ορθόδοξη εκκλησία στην Ελλάδα)». genuineorthodoxchurch.com. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2017.
- ↑ All nomina sacra and dates of manuscripts taken from Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts - Philip Comfort and David Barrett (1999)
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σχετική βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Don C. Barker, "P.Lond.Lit. 207 and the origin of the nomina sacra: a tentative proposal", Studia Humaniora Tartuensia 8.A.2, 2007, 1–14.
- Philip Comfort and David Barrett. Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts (1999).
- Philip Comfort, Encountering the Manuscripts: An Introduction to New Testament Paleography and Textual Criticism, Broadman & Holman Publishers, 2005, pp. 199–253.
- Larry W. Hurtado, The Earliest Christian Artifacts: Manuscripts and Christian Origins, Cambridge 2006, pp. 95–134.
- Bruce M. Metzger. Manuscripts of the Greek Bible (1981).
- A.H.R.E. Paap, Nomina Sacra in the Greek Papyri of the First Five Centuries, Papyrologica Lugduno-Batava VIII (Leiden 1959).
- Ludwig Traube. Nomina Sacra. Versuch einer Geschichte der christlichen Kürzung, Munich 1907.