Βαλτεσινίκο Αρκαδίας
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 37°42′19.1″N 22°5′48.1″E / 37.705306°N 22.096694°E
| Βαλτεσινίκο | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αρκαδίας |
| Δήμος | Γορτυνίας |
| Δημοτική Ενότητα | Κλείτορος |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Αρκαδίας |
| Υψόμετρο | 1.118 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 258 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 220 14 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Το Βαλτεσινίκο είναι ορεινό χωριό του Νομού Αρκαδίας. Κτισμένο σε υψόμετρο 1.118 μέτρων σε μία πλαγιά του βόρειου Μαινάλου, αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς ή πιο συγκεκριμένα υψηλότερα χτισμένους υψομετρικά, της Αρκαδίας και Πελοποννήσου.[1] Έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Το Βαλτεσινίκο ανήκει στο Δήμο Γορτυνίας και ο πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 341 κάτοικοι, οι οποίοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Απέχει 63 χιλιόμετρα από την Τρίπολη[2].
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένα χιλιόμετρο μακριά από το χωριό εντοπίζεται η θέση Λενικά, όπου ανακαλύφθηκαν ερείπια αρχαίας πόλης, ναού και μυκηναϊκών τειχών. Το 1939 έγιναν οι πρώτες ανασκαφές από τη Γαλλική Αρχαιολογική Εταιρεία, σύμφωνα με την οποία ο ναός είναι από τον 7ο αιώνα π.Χ. και ήταν αφιερωμένος στη θεά Άρτεμη.
Το Βαλτεσινίκο ήταν γνωστό κατά τη Φραγκoκρατία ως Βάλτες. Στην κορυφή Παλαιόκαστρο βρίσκονται τα ερείπια μεσαιωνικού οχυρού. Ο πληθυσμός του οικισμού είχε ήδη αρχίσει να αυξάνεται, λόγω των επιδρομών κυρίως Σλάβων στις πεδινότερες περιοχές.
Από τις αρχές του 15ου αιώνα και μετά εμφανίζονται Τούρκοι στην περιοχή, οι οποίοι ενίοτε παραχωρούν προνόμια στους ντόπιους. Επί Τουρκοκρατίας, το Βαλτεσινίκο παρουσιάζει από τον 18ο αιώνα εμπορική ανάπτυξη[3]. Το 1770 το χωριό συμμετέχει στα Ορλωφικά, επανάσταση που καταπνίχτηκε με πολλά θύματα και αιχμαλώτους[εκκρεμεί παραπομπή]. Αργότερα, κατά τα τελευταία χρόνια πριν την Ελληνική Επανάσταση, μαρτυρείται στο Βαλτεσινίκο η ύπαρξη διαφόρων εργαστηρίων[3]. Παράλληλα, την ίδια περίοδο λειτουργούσε και «κοινό σχολείο»[4].
Το χωριό αποτελούσε ορμητήριο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη κατά την Επανάσταση του 1821, ειδικά μετά την έλευση του Ιμπραήμ και τις σφοδρές συγκρούσεις με τον αιγυπτιακό στρατό[εκκρεμεί παραπομπή]. Από τον 19ο αιώνα, άκμασε στο Βαλτεσινίκο η ξυλογλυπτική, με κύριους εκπροσώπους μέλη της οικογένειας Ντινόπουλου[5].
Με βάση απογραφή που διενεργήθηκε το 1834, στο Βαλτεσινίκο - το οποίο πλέον αποτελούσε έδρα δήμου - ζούσαν 759 κάτοικοι, κατανεμημένοι σε 141 νοικοκυριά[6].
Κατά τον Μεσοπόλεμο, οι κύριες ασχολίες των κατοίκων σχετίζονταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία[7]. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, κατά την απογραφή του 1940 το Βαλτεσινίκο διέθετε 1270 κατοίκους[8]. Μεταπολεμικά ο πληθυσμός του χωριού υπέστη αισθητή μείωση, καθώς μεγάλο μέρος του, ειδικότερα οι νεότερες ηλικίες, μετανάστευσε κινούμενο είτε προς τα αστικά κέντρα (κυρίως στην Αθήνα και τον Πύργο) είτε δευτερευόντως στο εξωτερικό (κυρίως στις ΗΠΑ)[9].
Πολιτισμός - Σημεία ενδιαφέροντος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο χωριό υπάρχει λαογραφικό μουσείο[2]. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή «Παναγίας της Βαλτεσινιώτισσας», η οποία ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα και ανακαινίστηκε τη δεκαετία του 1990. Στη μονή διασώζονται μεταβυζαντινό καθολικό και αντίστοιχες αγιογραφίες[10][11][12]. Λίγο μακρύτερα βρίσκεται και η εγκαταλελειμμένη από την περίοδο της Αντιβασιλείας μονή του Αγίου Νικολάου, γνωστή ως «Παλαιομονάστηρο». Κτισμένη σε βράχο, διαθέτει τοιχογραφίες του 16ου αιώνα[13][14].
Στις 16 Αυγούστου γίνεται τοπικό πανηγύρι με πλήθος κόσμου, στο οποίο αναβιώνει από το 1998 το έθιμο του παραδοσιακού αλωνίσματος. Πίσω από τη Μονή της Παναγίας, σε ένα πέτρινο αλώνι, συγκεντρώνονται δεμάτια σοδειάς και άλογα για το αλώνισμα, το οποίο διαρκεί σχεδόν ολόκληρη μέρα.
Προσωπικότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Βαλτεσινίκο αποτελεί γενέτειρα του βιομηχάνου Γιανίμπα (fl. 19ος αιώνας) που δραστηριοποιήθηκε στο Λονδίνο[15], των αγωνιστών της Επανάστασης του 1821 Αναστασίου Λογιωτάτου[16], Χρήστου Παναγούλια[17], Σωτηρίου Παπαγιαννόπουλου[18] και Αναγνώστη Παπαδημητρακόπουλου[19], της οικογένειας Ντινόπουλου, μέλη της οποίας διακρίθηκαν στην ξυλογλυπτική[5], καθώς και του εκπαιδευτικού και συγγραφέα Γρηγόρη Κριμπά (1934)[20].
Ιστορικό πληθυσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 2001 | 675 |
| 2011 | 341 |
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ελληνική Στατιστική Αρχή - Απογραφή πληθυσμού-κατοικιών, 18 Μαρτίου 2001 Αρχειοθετήθηκε 2020-01-10 στο Wayback Machine., σελ. 355, στο e-demography.gr
- ↑ 2,0 2,1 «Βαλτεσινίκο Αρκαδίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2009.
- ↑ 3,0 3,1 Στάθης Ν. Τσοτσορός, Οικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί στον ορεινό χώρο. Γορτυνία 1715-1828, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών-Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα 1981, σελ. 135-136.
- ↑ Τσοτσορός, 1981, σελ. 192.
- ↑ 5,0 5,1 Τσοτσορός, 1981, σελ. 108.
- ↑ Ιωάννης Αγγ. Κάππος, Η λειτουργία των θεσμών της εκκλησίας, της εκπαίδευσης και της κοινοτικής αυτοδιοίκησης στην επαρχία Γορτυνίας στα χρόνια της βασιλείας το Όθωνα (1833-1862), ΕΚΠΑ-Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα 2001, σελ. 241.
- ↑ Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη, Εγκυκλοπαιδικαί Εκδόσεις Ν. Νίκας και ΣΙΑ Ε.Ε., έκδοσις πέμπτη εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον, Αθήναι 1964, τόμος 4ος, σελ. 887.
- ↑ Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α΄ τόμος, σελ. 121.
- ↑ Ευάγγελος Καραμανές (επιμ.), Λαογραφικές καταγραφές στο Βαλτεσινίκο Γορτυνίας. Μύθοι ζώων, παραμύθια και τραγούδια, Ακαδημία Αθηνών-Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, Αθήνα 2009, σελ. 16.
- ↑ Καραγιάννη, Φλώρα; Μαμαλούκος, Σταύρος (2009). «Παρατηρήσεις στη διαμόρφωση του διακονικού κατά τη Μέση και την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο». Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (Αθήνα: Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία) Περίοδος Δ΄, Τόμος Λ΄: 97, 99. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltion/article/view/4374/4149.
- ↑ Ματσακάς, Γιώργος Π. «Μοναστήρια Βαλτεσινίκου». inarcadia.gr. InArcadia. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2024.
- ↑ Αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη, Μοναστήρια και ασκητήρια της Γορτυνίας, Παγγορτυνιακή Ένωση, 2024, σελ. 122.
- ↑ «Στερέωση και Αποκατάσταση Ι. Μονής Αγίου Νικολάου στο Βαλτεσινίκο Αρκαδίας και αναδιαμόρφωση της κλίμακας καθόδου, Δήμου Κλείτορος, ΠΕ Αρκαδίας». eydpelop2127.gr. ΠΕΠ 2021-2027 – Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πελοποννήσου. 9 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2024.
- ↑ Κανάκη, 2024, σελ. 116.
- ↑ Τσοτσορός, 1981, σελ. 233.
- ↑ Φώτιος Χρυσανθόπουλος, Βίοι Πελοποννησίων ανδρών και των εξώθεν εις την Πελοπόννησον ελθόντων κληρικών, στρατιωτικών και πολιτικών των αγωνισαμένων τον αγώνα της επαναστάσεως, Τυπογραφείο Π. Δ. Σακελλαρίου, Αθήναι 1888, σελ. 126.
- ↑ Χρυσανθόπουλος, 1888, σελ. 146.
- ↑ Τσοτσορός, 1981, σελ. 345.
- ↑ Τσοτσορός, 1981, σελ. 375.
- ↑ «Κριμπάς, Γρηγόρης (1934-)». greekhistoryrepository.gr. Αποθετήριο Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2024.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ο Ιστοχώρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαλτεσινίκου "Η Κοίμηση της Θεοτόκου"
- GTP - Greek Travel Pages
- Βαλτεσίνικο Αρκαδίας
- Ντίνος Κιούσης (20 Νοεμβρίου 2006). «Βαλτεσινίκο - Αρκαδία, Ατενίζοντας το Μαίναλο». Ταξίδια. Καθημερινή. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2009.
- ΕΡΤ - Εκπομπή "Μένουμε Ελλάδα" - Στο Βαλτεσίνικο Αρκαδίας