Πριγκίπισσα (σκάκι)

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Η πριγκίπισσα κινείται όπως ο αξιωματικός και ο ίππος.

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Στο διάγραμμα, η πριγκίπισσα μπορεί να συλλάβει το μαύρο πιόνι στο η3, αλλά δεν απειλεί τον μαύρο βασιλιά στο β1. Σημειώνονται με κουκίδες τα τετράγωνα που μπορεί να κάνει άλμα υπερπηδώντας πεσσούς και με χι αυτά που μπορεί να κινηθεί χωρίς άλμα.

Η πριγκίπισσα (princess), γνωστή και με άλλα ονόματα τα πιο κοινά εκ των οποίων είναι καρδινάλιος (cardinal) και αρχιεπίσκοπος (archbishop), ανορθόδοξος πεσσός στο σκάκι που συνδυάζει τις κινήσεις του αξιωματικού και του ίππου (γνωστή και ως ένωση ή συνδυασμός αξιωματικού και ίππου). Για τον λόγο αυτό η διεθνής σημειογραφία του κομματιού είναι BN, από τις λέξεις Bishop και kNight (αξιωματικός και ίππος αντίστοιχα).

Ιστορία

Η πριγκίπισσα είναι ένα από τα πιο απλά κομμάτια που εμφανίζονται στις σκακιέρες και ως τέτοιο έχει μια μακρά ιστορία με πολλά ονόματα, όπως μεταξύ άλλων:

αεροσκάφος (aircraft), ακόλουθος (squire), αλεπού (fox), βεζίρης (vizir ή wazir), διάκονος (deacon), Ιανός (Janus), καγκελάριος (chancellor), κένταυρος (centaur), μοναχός (monk), Ναΐτης (Templar), παλαδίνος (paladin), Πήγασος (Pegasus), πιλότος (pilot), πρωθυπουργός (prime minister), ρινόκερος (rhino), σταυλάρχης (equerry), υπασπιστής (adjutant), υπεραξιωματικός (superbishop), κ.ά.

Το όνομα αρχιεπίσκοπος δόθηκε από τον Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα στην παραλλαγή του σκακιού του Καπαμπλάνκα, όπου αρχικά το κομμάτι αυτό λεγόταν καγκελάριος, αλλά αργότερα το όνομα καγκελάριος δόθηκε στον συνδυασμό πύργου και ίππου. Και τα δύο από αυτά ονόματα στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αναφέρονται σε κάποιον υψηλότερο βαθμό από αυτόν του επισκόπου (με τον οποίο αντιστοιχεί ο αξιωματικός), αλλά το όνομα αρχιεπίσκοπος είναι προφανέστερο για τους περισσότερους ανθρώπους και έτσι έγινε πιο δημοφιλές. Στην πραγματικότητα, το όνομα αρχιεπίσκοπος έχει χρησιμοποιηθεί και για άλλα παρόμοια κομμάτια, όπως για παράδειγμα ο συνδυασμός πρίγκιπα με αξιωματικό. Μια παρόμοια προσέγγιση έκανε και ο Christian Freeling, που εφηύρε το μεγάλο σκάκι, ο οποίος ονόμασε το κομμάτι καρδινάλιο (cardinal). Και τα δύο ονόματα αρχιεπίσκοπος και καρδινάλιος είναι αρκετά δημοφιλή για τον συνδυασμό αξιωματικού και ίππου.

Το όνομα πριγκίπισσα χρησιμοποιείται ευρύτερα στα σκακιστικά προβλήματα. Κατ' αναλογία με την βασίλισσα, η οποία είναι συνδυασμός πύργου και αξιωματικού, αποφασίστηκε ότι οι τρεις βασικοί συνδυασμοί των τριών απλών κομματιών (πύργος, ίππος και αξιωματικός) θα πρέπει να αντιστοιχούν όλοι σε κάποιο θηλυκό βασιλικό όνομα. Δεδομένου ότι ο συνδυασμός πύργου και ίππου φάνηκε να είναι προφανώς ισχυρότερος από τον συνδυασμό αξιωματικού και ίππου (καθώς ο πύργος είναι ισχυρότερος από τον αξιωματικό), το όνομα πριγκίπισσα χρησιμοποιήθηκε για τον συνδυασμό αξιωματικού και ίππου και έτσι ο συνδυασμός πύργου και ίππου ονομάστηκε αυτοκράτειρα. Ωστόσο, ο συνδυασμός αξιωματικού και ίππου μπορεί από μόνος του να επιτύχει το ματ (αν και όχι κατ' ανάγκη) σε έναν μοναχικό βασιλιά (με τον βασιλιά σε μια γωνιά και την πριγκίπισσα δύο τετράγωνα διαγώνια από αυτόν), ενώ ο συνδυασμός πύργου και ίππου δεν μπορεί.

Η πριγκίπισσα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στο Τουρκικό μεγάλο σκάκι, μια μεσαιωνική παραλλαγή του Μεγάλου σκακιού, όπου ονομαζόταν βεζίρης (vizir, που δεν πρέπει να συγχέεται με το κομμάτι που σήμερα αναφέρεται συχνότερα ως wazir και πρόκειται για το βεζίρη). Εισήχθη στη Δύση από το 1617 με την παραλλαγή του Πιέτρο Καρρέρα, στην οποία ονομαζόταν κένταυρος (centaur), και από τότε έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές σκακιστικές παραλλαγές.

Αξία

Ο Ραλφ Μπέτζα (που εφηύρε το Σκάκι με διαφορετικούς στρατούς, όπου η πριγκίπισσα χρησιμοποιείται σε έναν από αυτούς) έδωσε στην πριγκίπισσα περίπου επτά βαθμούς, ανάμεσα στον πύργο και την βασίλισσα. Σημειώνει επίσης ότι πρόκειται για μια «ασθενής βασίλισσα» και η αξία της είναι αυξημένη, διότι μπορεί να κινηθεί προς 12 διαφορετικές κατευθύνσεις, έναντι των 8 που μπορεί να κινηθεί η βασίλισσα.

Οι μελέτες που έγιναν με αυτόματο παίξιμο σε ηλεκτρονικό υπολογιστή δείχνουν ότι ένα μόνο πιόνι είναι αρκετό για να αντισταθμίσει τη διαφορά μεταξύ μιας βασίλισσας και μιας πριγκίπισσας σε σκακιέρα 8×8 (υπονοώντας ότι η πριγκίπισσα έχει οκτώ βαθμούς και εννέα η βασίλισσα), επίσης ότι σε σκακιέρα 10×8 η πριγκίπισσα μαζί με ένα πιόνι έχουν ένα ελαφρύ πλεονέκτημα έναντι της βασίλισσας. Αυτό είναι κάπως περίεργο, καθώς η διαφορά αξίας των κομματιών που έχουν οι συνδυασμοί (πλην του κοινού αξιωματικού, υπάρχει πύργος έναντι ίππου) είναι πιο κοντά σε αυτή των δύο πιονιών, υπονοώντας μια ασυνήθιστα μεγάλη συνεργασία μεταξύ αξιωματικού και ίππου στην κίνηση.

Φινάλε με πριγκίπισσα

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Παίζουν τα λευκά. Ματ σε 2.

Αν και το φινάλε του πύργου εναντίον πριγκίπισσας είναι συνήθως ισόπαλο, το ίδιο συμβαίνει και σε αυτό της βασίλισσας εναντίον πριγκίπισσας. Ο βασιλιάς με πριγκίπισσα εναντίον ενός μοναχικού βασιλιάς είναι νικηφόρο φινάλε για την πλευρά της πριγκίπισσας, καθώς το ματ μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε 17 κινήσεις. Σε σύγκριση με άλλα κομμάτια, η βασίλισσα χρειάζεται τουλάχιστον 9 - 10 κινήσεις και ο πύργος 16.

Στο διάγραμμα δεξιά, παίζουν τα λευκά και κάνουν ματ σε δύο κινήσεις.

Λύση:

1. ε7+ θ8

2. ζ6#