Εξέγερση Κρέσνα–Ραζλόγκ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Παράρτημα στη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, που δείχνει τα σύνορα της Βουλγαρίας

Η εξέγερση Κρέσνα–Ραζλόγκ (βουλγαρικά: Кресненско-Разложко въстание‎‎, Κρεσνεσκο-Ραζλοζκο βαστανιε) ήταν μια βουλγαρική εξέγερση κατά της οθωμανικής κυριαρχίας,[1][2][3] κυρίως στις περιοχές Κρέσνα και Ραζλόγκ στα τέλη του 1878 και τις αρχές του 1879. Ξεκίνησε μετά τις διαμαρτυρίες και την αυθόρμητη αντίδραση στις αποφάσεις του Συνεδρίου του Βερολίνου, το οποίο, αντί να παραχωρήσει τα κατά πλειοψηφία βουλγαρικά τμήματα της Μακεδονίας στο νεοσύστατο βουλγαρικό κράτος, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, τα επέστρεψε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.[4] Οργανώθηκε από την Επιτροπή «Εντίνστβο».[5]

Προοίμιο στην εξέγερση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πρώτη Επιτροπή «Εντίνστβο» στο Τάρνοβο.

Οι επαναστατικοί κύκλοι στη Βουλγαρία συμφώνησαν αμέσως με την ιδέα της υποκίνησης εξέγερσης στη Μακεδονία. Στις 29 Αυγούστου 1878, συνήλθε συνάντηση εκπροσώπων των Βουλγάρων επαναστατών στην πόλη Βελίκο Τίρνοβο προκειμένου να υλοποιηθεί το σχέδιο. Αυτή η συνάντηση οδήγησε στη δημιουργία μιας επιτροπής που ονομαζόταν Εντίνστβο (Ενότητα). Η πρωτοβουλία για αυτό ανήκε στους Λιούμπεν Καραβέλοφ, Στέφαν Σταμπολόφ και Χρίστο Ιβανοφ. Σκοπός της νέας αυτής επιτροπής ήταν να συγκροτήσει παρόμοιες επιτροπές σε όλη τη Βουλγαρία, να διατηρήσει τη στενή επαφή μαζί τους και να εργαστεί προς το ίδιο σκοπό: «την ενότητα όλων των Βουλγάρων» και τη βελτίωση της παρούσας πολιτικής τους κατάστασης.[6]

Η χωρισμένη Βουλγαρία μετά τη Συνθήκη του Βερολίνου - μια λιθογραφία του Νικολάι Πάβλοβιτς. Το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας (στη μέση), η Ανατολική Ρωμυλία (αριστερά) και η Μακεδονία (δεξιά στο πίσω μέρος)

Σύντομα μετά τον σχηματισμό της Εντίνστβο στο Τίρνοβο, ελήφθησαν μέτρα για τη διάδοσή της σε όλες τις πόλεις της Βουλγαρίας, της Ανατολικής Ρωμυλίας, ακόμα και της Ρωσίας και της Ρουμανίας. Στάλθηκαν άνθρωποι επίσης στη Μακεδονία για να γνωρίσουν προσωπικά την κατάσταση εκεί. Μερικοί στάλθηκαν επίσης να συναντήσουν με τον Ναθαναήλ, τον επίσκοπο της Οχρίδας, για να τον πληροφορήσουν για τον σκοπό και τη δράση της Εντίνστβο. Εν τω μεταξύ, ο Ναθαναήλ ήδη προετοίμαζε ένοπλες δραστηριότητες στη Μακεδονία. Πήγε στο Κιουστεντίλ για να συναντηθεί με τον γνωστό ηγέτη «ατζντούκ» (παρόμοιοι των κλεφτών), τον Ιλιο Βοϊβόντα, και αντάρτες του. Σε αυτή τη συνάντηση αποφασίστηκε ότι ο Ναθαναήλ θα αναλάμβανε την ηγεσία των ατζντούκ. Την ίδια στιγμή, ο Ναθαναήλ ήταν σε θέση να δημιουργήσει μια έδρα της Εντίνστβο στο Κιουστεντίλ, μία στην Ντούπνιτσα και άλλη μία στην Άνω Τζουμαγιά.[7][8] Οι συγκεκριμένοι στόχοι των ηγετών και οργανωτών της εξέγερσης Κρέσνα–Ραζλόγκ ήταν να ανακαλέσουν τις αποφάσεις του Συνεδρίου του Βερολίνου, να απελευθερώσουν τις περιοχές που κατοικούσαν Βούλγαροι και να τις ενώσουν με το ελεύθερο Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας. Για αυτούς τους λόγους ο Μητροπολίτης Ναθαναήλ της Οχρίδας έγραψε στον Πέτκο Βοϊβόντα: «...Δεδομένου ότι είναι πολύ απαραίτητο να συναντήσεις τον Ντίμιταρ Ποπ Γκεοργκίεφ - Μπέροφσκι, ο οποίος είναι στην Άνω Τζουμαγιά και είναι ο ηγέτης των υπερασπιστών του λαού σε αυτές τις παραμεθόριες περιοχές, με σκοπό να συζητήσετε ένα πολύ σημαντικό θέμα προς όφελος όλων των Βουλγάρων, τους οποίους το Συνέδριο του Βερολίνου άφησε ξανά υπό τουρκική τυραννική κυριαρχία...».[9]

Επιστολή του Ντίμιταρ Ποπ Γκεοργκίεφ - Μπέροφσκι στους αντάρτες, με προσωπική σφραγίδα που γράφει «Επικεφαλής της επιτροπής της μακεδονικής εξέγερσης»

Τον Σεπτέμβριο του 1878, στο Μοναστήρι της Ρίλα πραγματοποιήθηκε μια κρίσιμη συνάντηση όπου συμμετείχαν ο Μητροπολίτης Ναθαναήλ της Οχρίδας, ο Ντίμιταρ Ποπ Γκεοργκίεφ - Μπέροφσκι, ο Ιλιο Βοϊβόντα, Μιχαϊλ Σαράφωφ, τον βοεβόδα Στογιαν Καραστοϊλοφ και άλλοι υψηλόβαθμοι. Το συνέδριο οδήγησε στη δημιουργία ενός οργανωμένου προσωπικού εξέγερσης με επικεφαλής τον Μπέροφσκι. Η Επιτροπή Εντίνστβο από τη Σόφια βοήθησε τις εξεγέρσεις με δύο αποσπάσματα, το ένα με επικεφαλής τον Ρώσο Αδάμ Καλμικοφ και το άλλο με τον Πολωνό Λουις Βοτκιεβιτς. Σκοπός των «Επιτροπών Εντίνστβο» ήταν «... η συζήτηση για το πώς να βοηθήσουμε τους αδελφούς μας στη Θράκη και τη Μακεδονία, οι οποίοι από τώρα θα διαχωριστούν από τη Δανουβική Βουλγαρία βάσει των αποφάσεων του Συνεδρίου του Βερολίνου...». Ο Στέφαν Σταμπολόφ και ο Νικολα Ομπρέτενοφ πρότειναν τον διορισμό αποστόλων που θα οργάνωναν την εξέγερση μεταξύ των μαζών αλλά αποφασίστηκε ότι μόνο οι περιοχές που βρίσκονταν πλησιέστερα στο Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας θα εξεγείρονταν με σκοπό να τις αποσπάσουν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να τις προσαρτήσουν στη Βουλγαρία.[10][11]

Εξέγερση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πράξη για την οργάνωση της Μακεδονικής (Κρέσνα) Εξέγερσης από το 1878, η οποία ρυθμίζει τα καθήκοντα της Έδρας, των αρχηγών και των ανταρτών.

Νωρίς την αυγή της 5 Οκτωβρίου 1878, 400 αντάρτες επιτέθηκαν στην τουρκική στρατιωτική μονάδα που ήταν τοποθετημένη στους Ξενώνες της Κρέσνα και μετά από μια μάχη που διήρκεσε 18 ώρες κατάφεραν να συντρίψουν την αντίσταση της. Αυτή η επίθεση και αυτή η πρώτη επιτυχία σηματοδότησε την έναρξη της εξέγερσης Κρέσνα–Ραζλόγκ. Στις μάχες που ακολούθησαν, οι αντάρτες κατάφεραν να πάρουν τον έλεγχο 43 πόλεων και χωριά και να φθάσουν νότια στη Μπελίτσα και την Γκραντεσνιτσα. Στα νοτιοδυτικά καθιέρωσαν την κυριαρχία τους σχεδόν σε ολόκληρη την περιοχή Καρσιγιακ, ενώ στα νοτιοανατολικά οι θέσεις των ανταρτών ήταν κατά μήκος της Πρεντελα, πάνω από την πόλη του Ραζλόγκ. Εκτός από τις άμεσες στρατιωτικές επιχειρήσεις των ανταρτών, υπήρχαν ξεχωριστά αποσπάσματα που λειτουργούσαν νότια και δυτικά στη Μακεδονία. Υπήρξαν επίσης διαταραχές και αντιπροσωπείες απεστάλησαν στην έδρα της εξέγερσης με αιτήματα για όπλα και για βοήθεια. Της έδρα της εξέγερσης, που διοργανώθηκε κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων, ήταν επικεφαλής ο Ντίμιταρ Ποπγκεοργκίεφ. Συστάθηκαν επίσης Συμβούλια Πρεσβυτέρων καθώς και τοπικά αστυνομικά όργανα της επαναστατικής κυβέρνησης στα οποία ανατέθηκαν ορισμένες διοικητικές λειτουργίες στα υπό έλεγχο εδάφη.

Ο Μητροπολίτης Ναθαναήλ της Οχρίδας - διοργανωτής της εξέγερσης.

Η Επιτροπή Εντίνστβο στην πόλη της Άνω Τζουμαγιάς διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην οργάνωση, προμήθεια και υποστήριξη της εξέγερσης. Επικεφαλής της Επιτροπής ήταν ο Κονσταντιν Μποσιλκοφ, ο οποίος γεννήθηκε στην πόλη της Κοπρίφτσιτσα και είχε εργαστεί για πολλά χρόνια ως δάσκαλος στην περιοχή της Μακεδονίας. Ο κύριος στόχος του ένοπλου αγώνα όμως εκφράστηκε πιο καθαρά στην επιστολή των ανταρτών του Μελενίκου της 11 Δεκεμβρίου 1878 την οποία έστειλαν στον επικεφαλής της αστυνομίας του Πετριτσίου: «...Πήραμε τα όπλα και δεν θα τα αφήσουμε μέχρι να ενωθούμε με το Βουλγαρικό Πριγκιπάτο...».[12] Ο σκοπός αυτός εκφράστηκε επίσης στην έκκληση που απηύθυναν οι αντάρτες στις 10 Νοεμβρίου 1878, οι οποίες έλεγε: «...Και λοιπόν, αδελφοί, ήρθε η ώρα να δείξουμε τι είμαστε, ότι είμαστε άνθρωποι άξιοι ελευθερίας και ότι το αίμα του Κρούμου και του Συμεών εξακολουθεί να ρέει στις φλέβες μας: έχει έρθει η στιγμή να αποδείξουμε στην Ευρώπη ότι δεν είναι εύκολο έργο όταν ένας λαός θέλει να πετάξει το σκοτάδι...».[13] Κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή της Κρέσνα ξέσπασε εξέγερση στις 8 Νοεμβρίου 1878 στην κοιλάδα Μπάνσκο-Ραζλόγκ. Η απόσπαση εθελοντών από τη Μοισία, υπό την ηγεσία του επαναστάτη και εθελοντή του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1877-1878) Μπανιο Μαρινοφ, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξέγερση αυτή. Σύντομα τον ακολούθησαν πολλοί ντόπιοι αντάρτες και, μετά από μια σφοδρή αψιμαχία, κατάφερε να καταλάβει την πόλη του Μπάνσκο. Οι αποτυχίες το φθινόπωρο του 1878 οδήγησαν σε νέα οργάνωση του ηγετικού σώματος της εξέγερσης και στην υιοθέτηση νέων τακτικών. Οι προσπάθειες κατευθύνονταν προς την ίδρυση μιας Κεντρικής Επιτροπής που θα αναλάμβανε την ηγεσία της εξέγερσης, καθώς και προς την οργάνωση μιας εξέγερσης στο εσωτερικό της Μακεδονίας την άνοιξη του 1879. Η μονάδα που πέρασε στη Μακεδονία τον Μάιο του 1879 δεν μπόρεσε να εκπληρώσει το καθήκον της λόγω της έλλειψης προκαταρκτικής οργάνωσης. Αυτά τα γεγονότα σηματοδότησαν το τέλος της εξέγερσης Κρέσνα–Ραζλόγκ.

Σημασία και συνέπειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Νοτιοανατολική Ευρώπη μετά το Συνέδριο του Βερολίνου

Με αυτό τον τρόπο η εξέγερση Κρέσνα–Ραζλόγκ έμεινε χωρίς το αναμενόμενο και πιο αξιόπιστο στήριγμα - τη στρατιωτική, διπλωματική και πολιτική υποστήριξη της Ρωσίας, εκτός από το γεγονός ότι ήταν αντίθετο προς τα συμφέροντα της Αυστροουγγαρίας και της Βρετανίας. Η Ρωσία είχε εξαντληθεί τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά και υιοθέτησε μια σταθερή πορεία συμμόρφωσης με τις αποφάσεις του Συνεδρίου του Βερολίνου σε σχέση με τη Μακεδονία. Στρατηγικός της στόχος ήταν η διατήρηση του βουλγαρικού χαρακτήρα της Ανατολικής Ρωμυλίας. Αντιμετώπισε έναν ακόμη ισχυρό αντίπαλο - τον στρατιωτικό και πολιτικό μηχανισμό του οθωμανικού κράτους.

Αναμνηστική πλάκα της εξέγερσης Κρέσνα–Ραζλόγκ στο χωριό Ντολνο Ντραγκλιστε της Βουλγαρίας

Οι εκπρόσωποι της Προσωρινής Ρωσικής Διοίκησης στο Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας, οι οποίοι έτρεφαν συμπάθεια προς στον αγώνα, επιπλήχτηκαν αυτοπροσώπως από τον Ρώσο αυτοκράτορα. Αυτοί ήταν οι καθοριστικοί λόγοι για την αποτυχία της παράλληλα με λόγους εσωτερικού και οργανωτικού χαρακτήρα.[14] Χαρακτηριστική για την εξέγερση ήταν η μεγάλη συμμετοχή εθελοντών - Βούλγαρων από όλες τις περιοχές της χώρας. Κάποια στοιχεία: 100 εθελοντές από τη Σόφια, 27 από το Τίρνοβο, 65 από το Παζαρτζίκ, 19 από την Τροϊάν, 31 από την Πλέβεν, 74 από την Ορχανιε, 129 από την περιφέρεια της Φιλιππούπολης, 17 από την Προβαντια, 30 από την Ανατολική Ρωμυλία και άλλοι. Ένας μεγάλος αριθμός ανταρτών και ηγετών διαφόρων τμημάτων της Μακεδονίας συμμετείχε επίσης στην εξέγερση. Μετά την Εξέγερση περίπου 30.000 πρόσφυγες έφυγαν στη Βουλγαρία.[15] Η αποτυχία της εξέγερσης οδήγησε στον προσανατολισμό των πολιτικών και στρατηγικών ηγετών της Βουλγαρίας στην απελευθέρωση των άλλων βουλγαρικών εδαφών και στον άλλο κύριο στρατηγικό στόχο - την ενοποίηση του Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας και της Ανατολικής Ρωμυλίας, που ήταν ακόμα υπό την κυριαρχία του Σουλτάνου, αλλά είχε μεγάλη αυτονομία. Η Μακεδονία και η Θράκη θα πρέπει να περιμένουν.

Διαμάχη για τον χαρακτήρα της εξέγερσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η εθνοτική σύνθεση των Βαλκανίων το 1870.

Όπως και τα περισσότερα γεγονότα και εξελίξεις του 19ου αιώνα στην περιοχή της Μακεδονίας, το θέμα των εθνικών προσηλώσεων των ανταρτών αμφισβητείται στη Βόρεια Μακεδονία. Η εξέγερση θεωρείται από τους ιστορικούς της Βόρειας Μακεδονίας ως εθνικά σλαβομακεδονική. Υποστηρίζουν την αντίληψή τους για την ύπαρξη σλαβομακεδονικής εθνότητας εκείνη την εποχή με τη Διακήρυξη της Κρέσνα, η οποία θεωρείται πλαστή από Βούλγαρους επιστήμονες, επισημαίνοντας για παράδειγμα τη χρήση αναχρονιστικής γλώσσας και τις αντιφάσεις με άλλα έγγραφα.[16] Οι Βούλγαροι υποστήριξαν την ύπαρξη πρωτότυπων «Προσωρινών κανόνων για τη οργάνωση της Μακεδονικής Εξέγερσης» που προετοιμάστηκαν από τον Στέφαν Σταμπολόφ και τον Ναθαναήλ της Οχρίδας.[17]

Σλαβομακεδόνες ιστορικοί υποστηρίζουν επίσης ότι η χρήση της λέξης «Βούλγαρος» στην οθωμανική Μακεδονία δεν αναφερόταν στην εθνότητα και ότι ήταν συνώνυμη με τους όρους «Χριστιανός» ή «αγρότης». Οι Βούλγαροι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο όρος «Μακεδόνας» δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ με εθνοτική αλλά με τοπική έννοια, παρόμοιος με τον τοπικό όρο «Θράκας»[18] και σημειώνει ότι δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε «Μακεδόνες Βούλγαρους», «Βουλγάρους» και «Σλάβους» εκείνη την εποχή, επιδεικνύοντας την αλληλογραφία των ανταρτών της εξέγερσης με τις βουλγαρικές επιτροπές «Εντίνστβο»- (Ενότητα).[11][19][20][21][22][23][24]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Crampton, R. J. (24 Νοεμβρίου 2005). A Concise History of Bulgaria. Cambridge University Press. ISBN 9780521616379. 
  2. ↑ Stefan Stambolov and the emergence of modern Bulgaria, 1870-1895, Duncan M. Perry, Duke University Press, 1993, (ISBN 0-8223-1313-8), σσ. 14-15.
  3. ↑ Who Are the Macedonians? by Hugh Poulton, page 49, Indiana University Press, 2000 (ISBN 1-85065-534-0)
  4. ↑ Ethnic rivalry and the quest for Macedonia, 1870-1913, Vemund Aarbakke, East European Monographs, 2003, (ISBN 0880335270), σελ. 56.
  5. ↑ Historical Dictionary of the Republic of Macedonia, Dimitar Bechev, Scarecrow Press, 2009, (ISBN 0810855658), σελ. 122.
  6. ↑ The Macedonian Question - Origin and Development, 1878-1941 Dimiter Minchev, Ph.D. Σόφια, 2002. [1]
  7. ↑ Μια έκκληση από τους Βούλγαρους Μακεδόνες προς τις Μεγάλες Δυνάμεις ζητώντας να μην τους χωρίζουν από τη Βουλγαρία, την κοινή τους πατρίδα. 20 Μαΐου 1878 [2]
  8. ↑ Επιστολή από τον Ναθαναήλ, Επίσκοπο της Οχρίδας, προς τον Ι. Σ. Ακσακοφ για την ανάγκη διαφύλαξης της εθνικής ακεραιότητας του βουλγαρικού λαού. 24 Ιουλίου 1878 [3]
  9. ↑ Επιστολή του επισκόπου Ναθαναήλ προς τον Πέτκο Βοϊβόντα για την οργάνωση του αγώνα των Βουλγάρων που παρέμειναν υπό τουρκική κυριαρχία. 25 Σεπτεμβρίου 1878 [4]
  10. ↑ Πρωτόκολλο για το σχηματισμό και τα δικαιώματα του Διοικητικού Προσωπικού των Εξεγερμένων της εξέγερσης Κρέσνα-Ράζλογκ στο χωριό Βλαχι. 20 Οκτωβρίου 1878 [5]
  11. ↑ 11,0 11,1 Επιστολή από τον Αδάμ Καλμικοφ και τον Ντίμιταρ Π. Γεωργίεφ προς την επιτροπή Εντίνστβο στην Άνω Τζουμαγιά, όπου τους ενημερώνουν για τα καθήκοντα της νεοσυσταθείσας επαναστατικής αστυνομίας στα απελευθερωμένα χωριά και για την εξάπλωση της εξέγερσης. [6]
  12. ↑ The Macedonian Question - Origin and Development 1878-1941. Colonel Dimiter Minchev, Ph.D. (Σόφια, 2002) [7] Αρχειοθετήθηκε 2021-07-26 στο Wayback Machine.
  13. ↑ Η Εξέγερση Κρέσνα-Ραζλόγκ του 1878. Σόφια, 1970, σ. 135.
  14. ↑ THE KRESNA-RAZLOG UPRISING 1878-1879 (Summary) DOYNO DOYNOV. Bulgarian Academy of Science 1978. [8]
  15. ↑ Дойнов, Д. Кресненско-Разложкото настание..., с. 84.
  16. ↑ Христо Христов. Писма и оправки - По следите на една историко-документална фалшификация. (Исторически Преглед, 1983, кн. 4, с. 100—106). [Χρίστο Χριστοφ. 1983. Παρακολούθηση μιας πλαστοποίησης ιστορικών εγγράφων. Ιστορική Ανάλυση 4: 100-106]. Αυτή η πηγή είναι ομότιμα αναθεωρημένο περιοδικό δημοσιευμένο από τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών. [9]
  17. ↑ Дойно Дойнов Кресненско-Разложкото настание, 1878-1879, София 1979, σ. 71, бел. 323, σ. 154, σ. 163-164, δεΙ. 235
  18. ↑ Освобождение Болгарии. Т. 3, д. № 170, σ. 272.
  19. ↑ Επιστολή των πολιτών της Άνω Τζουμαγιάς στον Ντοσσιτεϊ, Μητροπολίτης του Σάμοκοφ, ανακοινώνοντας την ίδρυση της φιλανθρωπικής επιτροπής Εντίνστβο. [10]
  20. ↑ Επιστολή του Ντίμιταρ Π. Γκεοργκίεφ στην επιτροπή Εντίνστβο στην πόλη Άνω Τζουμαγιάς, που αναφέρει την πρώτη σύγκρουση των ανταρτών με την τουρκική φρουρά στους Ξενώνες της Κρέσνα - 5 Οκτωβρίου 1878 [11]
  21. ↑ Μία πρόσκληση της Βουλγαρικής Προσωρινής Κυβέρνησης που εκδόθηκε στο Όρος Πιρίν προςτους Βούλγαρους και Σλάβους να υποστηρίξουν την εξέγερση [12]
  22. ↑ Μια αίτηση Βουλγάρων προσφύγων από τη Μακεδονία μετά την εξέγερση Κρέσνα-Ραζλόγκ, στον W. G. Palgrave, Γενικό Πρόξενο του Ηνωμένου Βασιλείου στη Σόφια, με αίτημα να απελευθερωθεί από την τουρκική κυριαρχία [13]
  23. ↑ Επιστολή των αντάρτικων χωριών στην περιοχή του Μελενίκου, σε απάντηση προς τον διοικητή της επαρχίας Πετριτσίου. 11 Δεκεμβρίου 1878 [14]
  24. ↑ Αποσπάσματα από την Εγκύκλιο Επιστολή της Κεντρικής Επιτροπής της Βουλγαρο-Μακεδονικής Επιτροπής στο Κιουστεντίλ σχετικά με την απόφαση να οργανωθεί μια εξέγερση στη Μακεδονία. 6 Μαΐου 1879

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Дойно Дойнов. Кресненско-Разложкото въстание, 1878-1879 Принос за неговия обхват и резултати, за вътрешните и външнополитическите условия, при които избухва, протича и стихва. (Издателство на Българската Академия на науките. София, 1979) (Ντοϊνο Ντοϊνοφ. Εξέγερση Κρέσνα–Ραζλόγκ 1878-1879: Στην έκταση και τα αποτελέσματά της, τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές περιστάσεις υπό τις οποίες ξεκινά, συνεχίζει, και τελειώνει. Σόφια. 1979. Δημοσιεύτηκε από τη Βουλγαρική Ακαδημία των Επιστημών) [15]
  • ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Ινστιτούτο Ιστορίας Βουλγαρικό Ινστιτούτο Γλωσσών - ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, ΕΓΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ. Σόφια 1978 [16]
  • БАЛКАНСКИТЕ ДЪРЖАВИ И МАКЕДОНСКИЯТ ВЪПРОС - Антони Гиза.(превод от полски - Димитър Димитров, Македонски Научен Институт, София, 2001) [17]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εξέγερση_Κρέσνα–Ραζλόγκ&oldid=9821688"