Ντίντα (ποδοσφαιριστής, γενν. 1973)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ντίντα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Dida (Πορτογαλικά)
Γέννηση7  Οκτωβρίου 1973[1][2][3]
Irará
Χώρα πολιτογράφησηςΒραζιλία
Νιγηρία
Ύψος195 cm Edit this on Wikidata
Βάρος85 kg Edit this on Wikidata
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠορτογαλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποδοσφαιριστής (έως 2015)
beach soccer player
Περίοδος ακμής1992 - 2016
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Νέλσον ντε Ζεσούς Σίλβα (πορτογαλικά: Nélson de Jesus Silva) (γεν. 7 Οκτωβρίου 1973), πιο γνωστός απλώς ως Ντίντα (Dida, προφέρεται: [Ντζίντα]), είναι Βραζιλιάνος πρώην ποδοσφαιριστής, ο οποίος αγωνιζόταν ως τερματοφύλακας. Αφού ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στη Βραζιλία στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με την Εσπόρτε Κλούμπε Βιτόρια, ο Ντίντα έγινε ειδικός στα πέναλτι με την Κρουζέιρο και την Κορίνθιανς. Μνημονεύεται ίσως περισσότερο για τη δεκαετή θητεία του με τη Μίλαν από το 2000 έως το 2010, όπου καθιερώθηκε ως ένας από τους καλύτερους τερματοφύλακες στον κόσμο και κέρδισε πολλά τρόπαια και ατομικά βραβεία με το σύλλογο.

Ο Ντίντα κέρδισε έναν τίτλο της Σέριε Α και δύο φορές το ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ με τη Μίλαν, με την πρώτη από αυτές τις νίκες να έρχεται αφού απέκρουσε τρία πέναλτι στον τελικό του ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ 2002-03 εναντίον της Γιουβέντους.[4][5] Ο Ντίντα είναι ένας από τους τέσσερις τερματοφύλακες της Μίλαν με 300 συμμετοχές στην καριέρα του και έχει ενταχθεί μαζί με άλλους πρώην παίκτες του συλλόγου για εμφανίσεις εκτός γηπέδου και φιλικούς αγώνες. Μετά από δύο χρόνια απουσίας από τα παιχνίδια, επέστρεψε στη Βραζιλία το 2012, όπου αγωνίστηκε σε τρεις ομάδες — Πορτουγκέσα, Γκρέμιο και Ιντερνασιονάλ — σε ισάριθμες σεζόν.

Με την Εθνική Βραζιλίας, ο Ντίντα έκανε 91 συμμετοχές σε έντεκα χρόνια, κατακτώντας το Παγκόσμιο Κύπελλο και ένα Ολυμπιακό μετάλλιο, ενώ είναι ο πιο επιτυχημένος παίκτης στην ιστορία του Κυπέλλου Συνομοσπονδιών.[6] Αξιοσημείωτα, έσπασε ένα χρωματικό φράγμα κατά τη διάρκεια του Κόπα Αμέρικα 1999, όντας ο πρώτος Αφροβραζιλιάνος βασικός τερματοφύλακας της Seleção, μετά τον Μοασίρ Μπαρμπόζα μισό αιώνα νωρίτερα[7] και, το 2006, έγινε ο πρώτος μαύρος τερματοφύλακας που ήταν βασικός για τη Βραζιλία σε έναν Παγκόσμιο Κύπελλο από το 1950. Αποσύρθηκε από την εθνική ομάδα αφού η Βραζιλία αποκλείστηκε στους προημιτελικούς του Παγκασμίου Κυπέλλου του 2006.

Θεωρούμενος ένας από τους καλύτερους τερματοφύλακες της γενιάς του, ο Ντίντα ήταν ο εναρκτήριος Τερματοφύλακας της Χρονιάς της FIFPro, ο πρώτος Βραζιλιάνος τερματοφύλακας που προτάθηκε για τη Χρυσή Μπάλα της FIFA[8][9] και ήταν επτά φορές υποψήφιος του βραβείου του Καλύτερου Τερματοφύλακα του Κόσμου, εκτός από το ότι είναι ένας από τους δέκα παίκτες που κέρδισαν τόσο το ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ όσο και το Κόπα Λιμπερταδόρες.[10] Ονομάστηκε ο Καλύτερος Τερματοφύλακας της Λατινικής Αμερικής[11] και ο 6οε Καλύτερος Τερματοφύλακας συνολικά, του 21ου αιώνα από τη Διεθνή Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής του Ποδοσφαίρου[12] και κατατάσσεται μεταξύ των σπουδαίων τερματοφυλάκων όλων των εποχών για τη Βραζιλία, μαζί με τους Μάρκος, Ροζέριο Σένι, Κλάουντιο Ταφαρέλ και Ζιλμάρ. Έχει πιστωθεί ότι βοήθησε να τερματιστεί η προκατάληψη κατά των μαύρων τερματοφυλάκων στο ποδόσφαιρο των βραζιλιάνικων συλλόγων λόγω της επιτυχίας του στην Ευρώπη[13] και όταν εντάχθηκε στην Ιντερνασιονάλ το 2014, έγινε ο πρώτος Αφροβραζιλιάνος τερματοφύλακας που έπαιξε για τον σύλλογο μετά από 43 χρόνια.[14]

Σταδιοδρομία σε συλλόγους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εθνική ομάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1993–1996: Σταδιοδρομία ως νέος, πρώτη συμμετοχή και απογοήτευση στους Ολυμπιακούς Αγώνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ντίντα είναι ο πρώτος σπουδαίος Βραζιλιάνος τερματοφύλακας που είναι γνωστός με ψευδώνυμο, σε αντίθεση με την παράδοση του να χρησιμοποιεί κάποιος είτε το όνομα είτε το επώνυμό του.[7][15] Εκπροσώπησε για πρώτη φορά τη Σελεσάο σε επίπεδο Κ20 ετών ως πρώτη επιλογή στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Νέων του 1993, κρατώντας τέσσερις ανέπαφες εστίες σε έξι αγώνες και δεχόμενος μόνο δύο γκολ, καθώς η Βραζιλία κέρδισε τη διοργάνωση.[16] Αφού ο Ταφαρέλ αποβλήθηκε για τους δύο πρώτους αγώνες του Κόπα Αμέρικα 1995 λόγω παραβίασης ομοιόμορφης αμφίεσης,[17] ο Ντίντα κέρδισε την πρώτη του συμμετοχή για την ομάδα σε ηλικία 21 ετών, σε μια ήττα με 1–0 από τον Ισημερινό[18] και ξεκίνησε βασικός στη νίκη της Βραζιλίας με 2–0 επί του Περού.

Κλήθηκε από τον προπονητή Μάριο Ζαγκάλο ως εφεδρικός στον Ντάνρλεϊ για το ΚΟΝΚΑΚΑΦ Γκολντ Καπ 1996, στο οποίο η Βραζιλία έστειλε την ομάδα Κ23 ετών, και δεν έφυγε ποτέ από τον πάγκο καθώς η Seleção τερμάτισε δεύτερη, πίσω από το Μεξικό. Ο Ντίντα ονομάστηκε βασικός για τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1996, αλλά η Βραζιλία είχε μια απογοητευτική εκστρατεία και τερμάτισε με το χάλκινο μετάλλιο, ενώ κέρδισε τη φήμη για τη σύγκρουση με τον συμπαίκτη του, Αλνταΐρ, στην ήττα με 1–0 από την Ιαπωνία, καθώς κυνηγούσαν μια μακρινή μπαλιά στην περιοχή του πέναλτι, δίνοντας στην Ιαπωνία την ευκαιρία να σκοράρει σε κενή εστία.[19]

1997–2001: Πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο και επιτυχία στο Κόπα Αμέρικα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ντίντα αποκλείστηκε από την ομάδα της Βραζιλίας για το Κόπα Αμέρικα 1997, αλλά επέστρεψε στην αρχική ενδεκάδα για το εναρκτήριο Κύπελλο Συνομοσπονδιών εκείνη τη χρονιά, διατηρώντας πέντε ανέπαφες εστίες και επιτρέποντας μόλις δύο συνολικά γκολ, καθώς η Σελεσάο σήκωσε το τρόπαιο, νικώντας την Αυστραλία με 6-0 στον τελικό. Αν και κλήθηκε για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1998, ο Ζαγκάλο έπεισε τον Ταφαρέλ να επιστρέψει ύστερα από μια τριετή αποχώρηση για να είναι η πρώτη του επιλογή, και ο Ντίντα ήταν τρίτος τερματοφύλακας, πίσω από τον Κάρλος Ζερμάνο, καθώς η Βραζιλία τερμάτισε δεύτερη, χάνοντας στον τελικό από τους οικοδεσπότες. Δεν θα έπαιζε για την εθνική ομάδα όλο το 1998,[18] γεγονός που συνέβαλε στην απόφασή του να φύγει από την Κρουζέιρο για τη Μίλαν στην αρχή του επόμενου έτους.[20] Το 1999, υπό τον νέο προπονητή, Βαντερλέι Λουσεμπούργκο, ο Ντίντα κέρδισε το μοναδικό του Κόπα Αμέρικα με τη Βραζιλία, μετά τη νίκη με 3-0 επί της Ουρουγουάης στον τελικό. Δέχτηκε μόνο δύο γκολ στη διοργάνωση και απέκρουσε ένα πέναλτι του Ρομπέρτο Αγιάλα που θα ισοφάρισε τον αγώνα στη νίκη με 2-1 επί της Αργεντινής στους προημιτελικούς.[21] Έκανε το δεύτερο συνεχόμενο ξεκίνημά του στο Κύπελλο Συνομοσπονδιών εκείνη τη χρονιά, καθώς η Βραζιλία δε δέχτηκε γκολ στη φάση των ομίλων και συνέτριψε τη γηπεδούχο Σαουδική Αραβία με 8-2 στους ημιτελικούς. Όμως στον τελικό έχασε από το Μεξικό, με 4-3.

Ο Ντίντα ήταν βασικός στο τρίτο συνεχόμενο Κύπελλο Συνομοσπονδιών του το 2001, διατηρώντας ανέπαφη εστία σε κάθε αγώνα της φάσης των ομίλων για δεύτερη συνεχόμενη φορά, καθώς η Βραζιλία τερμάτισε δεύτερη πίσω από την Ιαπωνία με μία νίκη και δύο ισοπαλίες, αλλά έχασε από την τελική νικήτρια Γαλλία με 2–1 στα ημιτελικά και στη συνέχεια με 1–0 από την Αυστραλία στον αγώνα της τρίτης θέσης.

2002–2005: Θρίαμβος στο Παγκόσμιο Κύπελλο και ρεκόρ Κυπέλλου Συνομοσπονδιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ντίντα (εδώ το 2005) έκανε 91 συμμετοχές με τη Βραζιλία από το 1995 έως το 2006 και συμμετείχε σε τρία Παγκόσμια Κύπελλα.

Με την επιτυχία του στην Κορίνθιανς κέρδισε την προσοχή του προπονητή Λουίς Φελίπε Σκολάρι και κλήθηκε για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2002 ως εφεδρικός του Μάρκος, τον οποίο ο Σκολάρι είχε προπονήσει προηγουμένως στην Παλμέιρας. Αυτός και η τρίτη επιλογή, Ροζέριο Σένι, δεν άφησαν ποτέ τον πάγκο, καθώς η Βραζιλία κέρδισε τον πέμπτο της τίτλο. Το απόγευμα του τελικού, ο Ρονάλντο ζήτησε από τον Ντίντα να του κρατήσει συντροφιά σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η επανάληψη των γεγονότων πριν από τον τελικό του 1998, όταν ο Ρονάλντο είχε υποστεί επιληπτική κρίση στον ύπνο του, που συνέβαλε στην κακή του απόδοση στην ήττα της Βραζιλίας με 3-0 από τη Γαλλία.[22] Πέρασαν το χρόνο μιλώντας και παίζοντας γκολφ πριν αναχωρήσουν για το Διεθνές Στάδιο στη Γιοκοχάμα.[23] Ο Ρονάλντο σημείωσε και τα δύο γκολ στη νίκη της Βραζιλίας με 2–0 επί της Γερμανίας και κέρδισε το Χρυσό Παπούτσι της διοργάνωσης.

Ο Ντίντα έπαιξε στο τέταρτο Κύπελλο Συνομοσπονδιών του το 2003, όπου η Βραζιλία σημείωσε το χειρότερο τερματισμό της όλων των εποχών, με τον αποκλεισμό στη φάση των ομίλων. Επέστρεψε για το πέμπτο και τελευταίο του Κύπελλο Συνομοσπονδιών το 2005 και στην ήττα της Βραζιλίας με 1–0 από το Μεξικό στη φάση των ομίλων, απέκρουσε ένα πέναλτι από τον Χαρέντ Μποργκέτι, το οποίο έπρεπε να επαναληφθεί δύο φορές λόγω επανειλημμένης εισβολής παικτών στην περιοχή του πέναλτι, αφού ο Μποργκέτι σκόραρε στην πρώτη προσπάθεια αλλά χτύπησε στο δοκάρι στη δεύτερη.[24] Ο Ντίντα ξεκουράστηκε από τον προπονητή Κάρλος Αλμπέρτο Παρέιρα στην ισοπαλία με 2-2 με την Ιαπωνία στις 22 Ιουνίου, καθώς ο Μάρκος έκανε την τελευταία του συμμετοχή για τη Βραζιλία.[25] Σε μια νίκη με 3–2 στον ημιτελικό επί της οικοδέσποινας Γερμανίας, αντιμετώπισε τη δεύτερη εκτέλεση πέναλτι στη διοργάνωση, την οποία μετέτρεψε σε γκολ ο Μίκαελ Μπάλακ, παρά το γεγονός ότι ο Ντίντα μάντεψε τη σωστή μεριά.[26] Έγινε ο πρώτος δις νικητής του Κυπέλλου Συνομοσπονδιών μετά την αποφασιστική νίκη της Σελεσάο επί της Αργεντινής με 4-1 στον τελικό, κερδίζοντας το τελευταίο τρόπαιο της διεθνούς καριέρας του.[27]

Παγκόσμιο Κύπελλο 2006 και αποχώρηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά από 86 συμμετοχές και δύο Παγκόσμια Κύπελλα ως αναπληρωματικός,[28] Ο Ντίντα ήταν βασικός στους τελικούς του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2006 στη Γερμανία, καθιστώντας τον τον δεύτερο γηραιότερο τερματοφύλακα Παγκοσμίου Κυπέλλου για τη Βραζιλία, σε ηλικία 32 ετών και 8 μηνών, πίσω από τον Ζιλμάρ (35 ετών το 1966).[29] Ήταν μέρος της αμυντικής μονάδας της Βραζιλίας,[30][31] με τους Λούσιο και Χουάν, που δέχθηκε μόνο ένα γκολ σε νίκες επί της Κροατίας, της Αυστραλίας και της Ιαπωνίας στη φάση των ομίλων. Σε μια νίκη με 3-0 στον γύρο των δεκαέξι επί της Γκάνας, ο Ντίντα έκανε μία απόκρουση από τον Τζον Μένσα με το πόδι του[32] και ήταν η προσωπική επιλογή του νικητή του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1970, Τοστάο, για τον Παίκτη του Αγώνα.[30] Ωστόσο, η Βραζιλία δυσκολεύτηκε επιθετικά καθ΄ όλη τη διάρκεια και αποκλείστηκε μετά την ήττα με 1–0 από τη Γαλλία στους προημιτελικούς, με τον Ντίντα και την άμυνα να είναι από τους λίγους παίκτες που απέφυγαν την κριτική των μέσων ενημέρωσης για την απογοητευτική απόδοση της ομάδας.[33][34] Έγινε ο πρώτος τερματοφύλακας που φόρεσε το περιβραχιόνιο του αρχηγού για τη Βραζιλία, μετά τον Έμερσον Λεάο το 1978, όταν ο Καφού ξεκουράστηκε στη νίκη με 4–1 επί της Ιαπωνίας στις 22 Ιουνίου.[35]

Ο Ντίντα δεν έπαιξε ξανά για τη Βραζιλία μετά την πρόσληψη του νέου προπονητή Ντούνγκα τον Ιούλιο του 2006 και αποσύρθηκε από την εθνική ομάδα την 1η Οκτωβρίου.[36] Ολοκλήρωσε με 91 συνολικά συμμετοχές, τρίτος όλων των εποχών ανάμεσα στους Βραζιλιάνους τερματοφύλακες, πίσω από τον Ταφαρέλ (101) και τον Ζιλμάρ (94) και δέχτηκε 70 γκολ. Ο Ντίντα είναι ο πιο επιτυχημένος παίκτης στην ιστορία του Κυπέλλου Συνομοσπονδιών, κατατασσόμενος πρώτος σε εμφανίσεις (22)[37] και συνολικές ανέπαφες εστίες (12),[38] ενώ ήταν ο μόνος παίκτης που συμμετείχε σε πέντε εκδόσεις της διοργάνωσης.[27] Αντιμετώπισε συνολικά οκτώ εκτελέσεις πέναλτι στην καριέρα του, σώζοντας έξι από αυτά.[39]

Προπονητική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αφού έληξε το συμβόλαιό του με την Ιντερνασιονάλ το 2015, ο Ντίντα παρέμεινε προσωρινά στον σύλλογο σε ρόλο πρακτικής, καθώς σπούδαζε για να αποκτήσει τα προπονητικά του διπλώματα[40] και παρακολούθησε μαθήματα της Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου Βραζιλίας τον Δεκέμβριο του 2015, μαζί με τους πρώην συμπαίκτες στην Εθνική Βραζιλίας, Ταφαρέλ και Ρικαρντίνιο.[41][42] Υπηρέτησε ως βοηθός και σύμβουλος στην Σεντσέν ΦΚ της Λιγκ Ουάν Κίνας μετά από πρόσκληση του πρώην συμπαίκτη του στη Μίλαν και τότε προπονητή, Κλάρενς Ζέεντορφ, από τον Οκτώβριο έως το Νοέμβριο του 2016.[43] Τον Αύγουστο του 2018, ο Ντίντα εντάχθηκε στο τεχνικό επιτελείο της αιγυπτιακής Πίραμιντς Φ.Κ., για να παρέχει πρόσθετη εκπαίδευση τερματοφυλάκων[44] και επέστρεψε στη Μίλαν ένα χρόνο αργότερα ως προπονητής τερματοφυλάκων στα τμήματα νέων της ομάδας.[45] Προήχθη τον Αύγουστο του 2020 σε προπονητής τερματοφυλάκων της ανώτερης ομάδας για τη σεζόν 2020–21.[46]

Στυλ παιχνιδιού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ενώ ο Ντίντα θεωρείται από αρκετούς ειδήμονες ως ένας από τους καλύτερους τερματοφύλακες της γενιάς του[47][48] και ένας από τους σπουδαιότερους τερματοφύλακες της Εθνικής Βραζιλίας, δέχτηκε διχασμένη απάντηση στο στυλ παιχνιδιού του, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της θητείας του με τη Μίλαν,[49][50] όπου διακρίθηκε για την αριστεία ως Βραζιλιάνος τερματοφύλακας σε μια χώρα (Ιταλία) γνωστή για την παραγωγή ποιοτικών τερματοφυλάκων.[51][52][53] Προπονήθηκε εκτενώς με τον τότε προπονητή τερματοφυλάκων των Ροσονέρι, Βίλιαμ Βέκι, ο οποίος είχε στο παρελθόν προπονήσει τον Τζανλουίτζι Μπουφόν στην Πάρμα.[49][54][55] Ο Βέκι περιέγραψε τον Ντίντα ως «πιο ανακλαστικό» στο παιχνίδι του, ενώ ο Μπουφόν ενεργηούε κυρίως με βάση το ένστικτο.[55] Στην ακμή του, ο Ντίντα αναγνωρίστηκε για την ικανότητά του να σταματά σουτ[56] και τον έλεγχο της περιοχής,[56] και για την κατοχή του αθλητισμού και των αντανακλαστικών που διέψευσαν το επιβλητικό μέγεθός του,[47][57][58] που του επέτρεψαν να εκτελεί ακροβατικές «θαυματουργές» αποκρούσεις χωρίς να καταφεύγει σε θεατρισμούς,[59] ενώ οι πρώην προπονητές τον επαίνεσαν γιατί κρατάει υπό έλεγχο τα συναισθήματά του μετά την επίτευξη ενός γκολ. Το πιο γνωστό χαρακτηριστικό του Ντίντα είναι η τεχνογνωσία του στο να αποκρούσει πέναλτι,[57] [39] που αναγνωρίζεται κυρίως στη Βραζιλία λόγω των επιτευγμάτων του με την Κρουζέιρο και την Κορίνθιανς.[60][61][62][63] Αναγνωρίζεται επιπρόσθετα για την επιφυλακτική του διάθεση τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδου και την απροθυμία του να δίνει συνεντεύξεις,[64][52][65][66][67] καθώς και τη φυσική του κατάσταση και την εργασιακή του ηθική.[51][57][68]

Ο Ντίντα, ωστόσο, αντιμετώπισε επίσης κριτική για κενά στη συγκέντρωση που μερικές φορές κατέληγαν σε λάθη ή γκολ, με το γκολ της Λιντς Γιουνάιτεντ από το 2000 να παραμένει το πιο σημαντικό παράδειγμά.[69][70] Ελέγχθηκε εξονυχιστικά για ύποπτη κίνηση με τα πόδια,[71] δισταγμό στο να βγει από τη γραμμή του τέρματος[47][58] και για το πιάσιμο σεντρών.[47][49][59][72] Θεωρήθηκε ένας από τους καλύτερους τερματοφύλακες του κόσμου στο απόγειο της επιτυχίας του με τη Μίλαν από το 2003 έως το 2005, συμπεριλαμβανομένης της αντιπαλότητας με τον Μπουφόν ως τον καλύτερο συνολικά στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο,[49][59][73] αλλά το περιστατικό φωτοβολίδας στην Ιντερνασιονάλ τον Απρίλιο του 2005 αναφέρεται ως ο καταλύτης πίσω από το τέλος της υψηλής πορείας του.[59][74][75] Το 2006, η Guardian χαρακτήρισε τον Ντίντα «Η απάντηση της Βραζιλίας στον Ντέιβιντ Τζέιμς», ο οποίος είχε κερδίσει τη φήμη για λάθη ενώ έπαιζε στη Λίβερπουλ τη δεκαετία του 1990.[74] Επιπροσθέτως δέχθηκε πυρά από πρώην τερματοφύλακες της Μίλαν για την πτώση στην απόδοσή του. Ο Φάμπιο Κουντιτσίνι γνωμοδότησε το 2007 ότι τα λάθη του Ντίντα οφείλονταν σε ψυχολογικούς παράγοντες,[76] ενώ ο Ενρίκο Αλμπερτόζι ήταν πιο ωμός, λέγοντας το 2009 ότι ο Ντίντα «ποτέ δεν ήταν εγγύηση» στο τέρμα, «ακόμα και όταν ήταν στα καλύτερά του».[77]

Επιρροή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ντίντα είναι ο πρώτος αξιόλογος Αφροβραζιλιάνος τερματοφύλακας που έπαιξε για σύλλογο και χώρα μετά τον Μοασίρ Μπαρμπόζα, ο οποίος είχε πρωταγωνιστήσει στη Βάσκο ντα Γκάμα και είχε κάνει 17 συμμετοχές για τη Βραζιλία, αλλά έφερε την ευθύνη για το νικητήριο γκολ της Ουρουγουάης στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1950, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα στη συνέχεια σε διακρίσεις κατά των μαύρων τερματοφυλάκων στο βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο.[13][78] Ο Ντίντα χαιρετίστηκε από τα βραζιλιάνικα μέσα ενημέρωσης για το ότι έσπασε αυτό το φράγμα, αφού έκανε το ντεμπούτο του στην εθνική ομάδα το 1995,[17] ξεκινώντας από το Κόπα Αμέρικα το 1999[7] [79] και ιδιαίτερα το 2006, όταν έγινε ο πρώτος μαύρος τερματοφύλακας ύστερα από 56 χρόνια που έπαιξε σε Παγκόσμιο Κύπελλο για τη Βραζιλία.[80] Στις 27 Μαΐου 2006, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης Τύπου στο Βέγκις της Ελβετίας, όπου οι Βραζιλία πραγματοποιούσε δημόσιες προπονήσεις, ο Ντίντα κάλεσε τους συμπατριώτες του να συγχωρήσουν τον Μπαρμπόζα[81] και αντ΄ αυτού να θυμούνται τη θετική συνεισφορά του στο βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο.[82] Στις 11 Ιουνίου, δύο ημέρες πριν από τον εναρκτήριο αγώνα με την Κροατία, η εφημερίδα Folha de S.Paulo σχολίασε: «Μαύρος, βορειοανατολικός και στα τριάντα του, ο Ντίντα θα σπάσει το φράγμα για έναν Βραζιλιάνο τερματοφύλακα».[29] Αν και τέτοιες επευφημίες συνεχίστηκαν για τον Ντίντα μετά τη διοργάνωση και τη διεθνή του απόσυρση,[83] αυτός και ο Μπαρμπόζα παραμένουν οι μόνοι Αφροβραζιλιάνοι τερματοφύλακες που ξεκίνησαν έναν αγώνα τελικών Παγκοσμίου Κυπέλλου.[84][85][86]

Σε επίπεδο συλλόγων, η επιτυχία του Ντίντα με τη Μίλαν αναφέρεται ως παράγοντας για την αυξημένη παρουσία μαύρων τερματοφυλάκων στις βραζιλιάνικες ομάδες[13] και, μαζί με τον Ταφαρέλ, είχαν επίδραση στην αύξηση των Βραζιλιάνων τερματοφυλάκων στην Ευρώπη.[87][88][89][90] Η Zero Hora έγραψε ότι ο Ντίντα είχε γίνει ο πρώτος μαύρος τερματοφύλακας από το 1971 που έπαιζε για την Ιντερνασιονάλ, μετά την υπογραφή του με τον σύλλογο τον Ιανουάριο του 2014.[14] Μερικοί τερματοφύλακες έχουν υιοθετήσει το όνομα παιχνιδιού του ως φόρο τιμής,[91][92][93] ή λόγω αντιληπτών φυσικών ομοιοτήτων.[94][95][96]

Νομικά ζητήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της σεζόν 2000–01 της Σέριε Α, ο Ντίντα ήταν μεταξύ πολλών παικτών, συμπεριλαμβανομένων των Χουάν Σεμπαστιάν Βερόν, Άλβαρο Ρεκόμπα και του τότε μελλοντικού συμπαίκτη του στη Μίλαν, Καφού, οι οποίοι ενεπλάκησαν σε ένα σκάνδαλο πρωταθλήματος που αφορούσε πλαστά ευρωπαϊκά διαβατήρια.[97] Ο Ντίντα είχε ενταχθεί στη Μίλαν με πορτογαλικό διαβατήριο για να αποκτήσει το καθεστώς του παίκτη της ΕΕ, καθώς η Μίλαν είχε ήδη συμπληρώσει το όριο για παίκτες εκτός ΕΕ εκείνη την εποχή, με τον Αντρέι Σεβτσένκο, τον Σερζίνιο και τον Κροάτη μέσο Ζβόνιμιρ Μπόμπαν.[98] Ωστόσο, μετά από έναν τακτικό έλεγχο που αποκάλυψε ότι το έγγραφο ήταν παράνομο, η Μίλαν τον επανεγχώρισε αμέσως ως παίκτη εκτός ΕΕ.[99] Τον Ιούνιο του 2001, η Ιταλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία επέβαλε στον σύλλογο πρόστιμο 314.000 λιρών και απέκλεισε τον Ντίντα από το πρωτάθλημα για ένα χρόνο,[100] ενώ η FIFA επέβαλε ετήσιο αποκλεισμό από την εθνική ομάδα.[101] Η Μίλαν τον έδωσε δανεικό πίσω στην Κορίνθιανς για τη σεζόν 2001–02. Στις 3 Απριλίου 2003, μετά από μια εμφάνιση σε δικαστήριο στο Μιλάνο, ο Ντίντα καταδικάστηκε σε επτάμηνη ποινή φυλάκισης με αναστολή.[102]

Στατιστικά σταδιοδρομίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με συλλόγους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τελευταία ενημέρωση: 14 Νοεμβρίου 2014
Ομάδα Σεζόν Πρωτάθλημα Κύπελλο Ηπειρωτικές Άλλες Σύνολο
Συμ. Γκολ Συμ. Γκολ Συμ. Γκολ Συμ. Γκολ Συμ. Γκολ
Βιτόρια 1992 - - - - - - - - - -
1993 24 0 - - - - - - 24 0
Κρουζέιρο 1994 23 0 - - 6 0 - - 29 0
1995 20 0 3 0 8 0 - - 31 0
1996 22 0 9 0 ? ? - - 31 0
1997 25 0 2 0 20 0 1 0 48 0
1998 30 0 5 0 14 0 - - 49 0
Λουγκάνο 1998–99 - - - - - - - - - -
Κορίνθιανς 1999 25 0 - - - - - - 25 0
2000 - - - - 11 0 4 0 15 0
Μίλαν 2000–01 1 0 - - 6 0 - - 7 0
Κορίνθιανς 2001 8 0 - - - - - - 8 0
2002 - - 9 0 - - 18 0 27 0
Μίλαν 2002–03 30 0 - - 14 0 - - 44 0
2003–04 32 0 2 0 10 0 1 0 45 0
2004–05 36 0 - - 13 0 1 0 50 0
2005–06 36 0 - - 12 0 - - 48 0
2006–07 25 0 3 0 13 0 - - 41 0
2007–08 13 0 - - 5 0 2 0 20 0
2008–09 10 0 1 0 8 0 - - 19 0
2009–10 23 0 - - 5 0 - - 28 0
Πορτουγκέσα 2012 32 0 - - - - - - 32 0
Γκρέμιο 2013 46 0 6 48 8 0 - - 60 0
Ιντερνασιονάλ 2014 27 0 5 0 2 0 7 0 41 0
2015 - - - - - - 1 0 1 0
Σύνολο για τη Μίλαν 206 0 6 0 86 0 4 0 302 0
Σύνολο σταδιοδρομίας 489 0 45 0 153 0 37 0 723 0

Με εθνική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγή[103]

Εθνική Βραζιλίας
Έτος Συμ. Γκολ
1995 3 0
1996 6 0
1997 6 0
1998 - -
1999 17 0
2000 10 0
2001 6 0
2002 5 0
2003 11 0
2004 9 0
2005 12 0
2006 6 0
Σύνολο 91 0

Διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κρουζέιρο

Κορίνθιανς

Μίλαν[104]

Ιντερνασιονάλ

Νέων Βραζιλίας

Βραζιλία

Ατομικές

  • Placar Bola de Prata: 1993 (Βιτόρα), 1996, 1998 (Κρουζέιρο), 1999 (Κορίνθιανς)
  • ΔΟΙΣΠ Κορυφαίος Τερματοφύλακα στον Κόσμο, Αργυρή Μπάλα: 2005[105]
  • ΔΟΙΣΠ Κορυφαίος Τερματοφύλακα στον Κόσμο, Χάλκινη Μπάλα: 2004[106]
  • FIFPro World XI: 2005
  • FIFPro Τερματοφύλακας της Χρονιάς: 2005
  • ΔΟΙΣΠ Καλύτερος Βραζιλιάνος Τερματοφύλακας του 21ου αιώνα[11]
  • Αίθουσα της Φήμης της ΑΚ Μίλαν[107][104]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 (πολλαπλές γλώσσες) Transfermarkt. 5800. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. 2,0 2,1 (Ισπανικά) Argentine Soccer Database. 26993.
  3. 3,0 3,1 «As» (Ισπανικά) Grupo PRISA. Μαδρίτη. dida/1113.
  4. Durante, Matteo (2003). «Milan campione. La Juve s'inchina ai rigori». archivio.panorama.it (στα Ιταλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2016. 
  5. Delaney, Miguel· Rush, Andrew (7 Σεπτεμβρίου 2014). «The 22 Champions League winners». ESPN FC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2016. 
  6. «Dida's amazing record». FIFA.com. 17 Ιουνίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2016. 
  7. 7,0 7,1 7,2 Bellos, Alex.
  8. «FIFPro World XI 2004/2005». fifpro.org. 20 Ιανουαρίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2016. 
  9. Penido, Marcos (16 November 2003). «Dida: 'I Am the Best at Nothing'». O Globo (translated and reprinted on xtratime.org). http://www.xtratime.org/forum/showpost.php?p=1729524&postcount=1. Ανακτήθηκε στις 14 September 2010. 
  10. Gandini, Luca (9 Ιουνίου 2016). «European Champions League and Copa Libertadores Champions». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2016. 
  11. 11,0 11,1 Etherington, Tom (6 Ιανουαρίου 2013). «Grêmio's Dida ranked best Brazilian goalkeeper of 21st century». Sambafoot. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2015. 
  12. «Gianluigi Buffon ahead of Iker Casillas by a hair». iffhs.de. 7 Φεβρουαρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2012. 
  13. 13,0 13,1 13,2 «After decades of racist stereotypes questioning their ability, black goalies in Brazilian soccer jumps 18.5% in eight years». blackwomenofbrazil.co. 2 Φεβρουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2016. 
  14. 14,0 14,1 Behs, Leandro (10 Ιανουαρίου 2014). «Com Dida, Inter volta a ter um goleiro negro depois de 43 anos». Zero Hora (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2016. 
  15. Schulz, Nick (10 Ιουνίου 2006). «How Brazilian soccer players get their names». Slate.com. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2016. 
  16. «Australia 1993: Brazil make it three». FIFA.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2016. 
  17. 17,0 17,1 Rodrigues, Fernando· Magalhāes, Mário (7 Ιουλίου 1995). «Dida desafia mito do goleiro negro na seleção» [Dida challenges the myth of black goalkeepers for the Seleção]. Folha de S.Paulo (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2016. 
  18. 18,0 18,1 «Nelson de Jesús Silva "Dida" – International Appearances». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2009. 
  19. «Brazil Ambushed by Upstart Japan, 1-0». Los Angeles Times. 22 Ιουλίου 1996. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2016. 
  20. "Nação Defendida" ["Nation Defended"], Placar #1154 (August 1999), p. 50-52.
  21. «Missed Penalty Kick Dooms Argentina». The New York Times. 12 Ιουλίου 1999. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2016. 
  22. «I need more time, insists Ronaldo». ESPN Soccernet. xtratime.org. 17 Νοεμβρίου 2002. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2016. 
  23. Gasport (7 Οκτωβρίου 2010). «Tutta la Ronaldo Story: La biografia non-autorizzata» [The whole Ronaldo story, an unauthorized biography]. Gazzetta dello Sport (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2016. 
  24. Collett, Mike (20 Ιουνίου 2005). «Borgetti relieved after penalty woes». ESPN FC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2016. 
  25. PA Sport (22 Ιουνίου 2005). «Zico sticks with misfiring pair». theworldgame.sbs.com.au. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2016. 
  26. «FIFA CONFEDERATIONS CUP: HOST GERMANY LOSE 2-3 AGAINST BRAZIL». dfb.de. 26 Ιουνίου 2005. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2016. 
  27. 27,0 27,1 «South Africa 2009 in numbers». FIFA. 12 Ιουνίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουνίου 2009. 
  28. Calderari, Juliana (12 Ιουνίου 2014). «2014 World Cup: Neymar is Brazil's Most Experienced Player». folha.uol.com.br. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2016. 
  29. 29,0 29,1 Eduardo Arruba· και άλλοι. (11 Ιουνίου 2006). «Dida quebra tabus na seleção» [Dida breaks taboos for Seleção]. Folha de S.Paulo (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2016. 
  30. 30,0 30,1 «Ronaldo grabs headlines, defenders do the work». timesofmalta.com. 29 Ιουνίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2016. 
  31. Downie, Andrew (19 Ιουνίου 2006). «The magicians' assistants». ESPN FC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2016. 
  32. Azzoni, Tales (27 June 2006). «Brazil Wins Behind Ronaldo's Record Goal». The Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 April 2020. https://web.archive.org/web/20200410032117/https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/06/27/AR2006062700851_pf.html. Ανακτήθηκε στις 7 July 2016. 
  33. «Brasileños enmudecieron tras quedar eliminados del Mundial» [Brazilians fall silent after World Cup elimination]. El Mercurio (στα Ισπανικά). 1 Ιουλίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2016. 
  34. Placar #1296 (July 2006), p. 18 ("Dida fulfilled his discreet role in the World Cup and ended up escaping the flood of criticism that fell on Parreira's team").
  35. Ianacca, Márcio (22 June 2006). «Sem Cafu, Dida é o novo capitão da seleção» (στα pt). Globo Esporte. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 April 2020. https://web.archive.org/web/20200410034014/http://globoesporte.globo.com/ESP/Noticia/Arquivo/0,,AA1221920-4482,00-SEM+CAFU+DIDA+E+O+NOVO+CAPITAO+DA+SELECAO.html. Ανακτήθηκε στις 14 September 2010. 
  36. Reuters (29 Δεκεμβρίου 2006). «Dida calls it a day for Brazil». The New Zealand Herald. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2008. 
  37. «Mixed memories for Confeds record-breaker Dida». FIFA. 26 Απριλίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2017. 
  38. «12 days to go: Unbeatable Dida's outstanding record». UEFA.com. 5 Ιουνίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2017. 
  39. 39,0 39,1 Gonzalez, Ricardo (24 June 2006). «O manual de pegador de pênaltis, por Dida» (στα pt). GloboEsporte.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 October 2012. https://web.archive.org/web/20121014063048/http://globoesporte.globo.com/ESP/Noticia/Arquivo/0,,AA1223336-5187,00-O+MANUAL+DE+PEGADOR+DE+PENALTIS+POR+DIDA.html. Ανακτήθηκε στις 14 September 2010. 
  40. Staff (16 Φεβρουαρίου 2016). «Inter treina sob os olhares de Dida e deve ter retorno na zaga» [Inter trains under the eyes of Dida and must return in defense]. Gazeta Esportiva (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2020. 
  41. «Agora efetivado, Deivid participa de curso com outros técnicos brasileiros». GloboEsporte (στα Πορτογαλικά). 14 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2016. 
  42. Gozzini, Alessandra (23 Απριλίου 2016). «Interview: Dida targets future AC Milan coaching role». gazzettaworld.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016. 
  43. Mohr, Rodolfo (15 Μαρτίου 2017). «A experiência de Dida na China» [Dida's experience in China]. China Brasile Futebol (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2017. 
  44. Mosaad, Mohamed (8 Σεπτεμβρίου 2018). «Dida: Pyramids gave me a chance to start my coaching career». KingFut.com. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2020. 
  45. Staff (5 Αυγούστου 2019). «AC Milan Roll Back the Years With Appointment of Dida as Under-17 Goalkeeper Coach». Sports Illustrated. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2020. 
  46. Staff (2 Αυγούστου 2020). «Dida taking new Milan role». Football Italia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2020. 
  47. 47,0 47,1 47,2 47,3 Sorrentino, Andrea (9 December 2004). «Fenomeno Dida, un felino tra i pali il portiere che sembrava un bidone» (στα it). La Repubblica. http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2004/12/09/fenomeno-dida-un-felino-tra-pali-il.html. Ανακτήθηκε στις 25 May 2017. 
  48. Hautmann, Thomas (14 Μαρτίου 2017). «The 10 best goalkeepers in Champions League history». Fox Sports. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2019. 
  49. 49,0 49,1 49,2 49,3 Schianchi, Andrea (8 Ιουνίου 2010). «Ciao Dida: Trionfi, papere e poche parole». archiviostorico.gazzetta.it (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2016. 
  50. Bresciani, Michele (24 Απριλίου 2012). «Lettere dal Sud America – Dida e le montagne russe». CalcioSudamericano.it (στα Ιταλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2016. 
  51. 51,0 51,1 Werlang, Hector (7 Οκτωβρίου 2013). «Da propaganda às festas na Bahia: 40 anos de Dida, o 'goleiro calado'». Globo Esporte (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2016. 
  52. 52,0 52,1 Eve, James (1 Μαΐου 2007). «Dida the key to Milan's Champions League hopes». Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2007. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2016. 
  53. Hall, Richard (24 Μαρτίου 2016). «When Calcio Ruled the World: Walter Zenga». The Gentleman Ultra. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2016. 
  54. «Real Madrid signs top goalkeeping coach». marca.com. 15 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2016. 
  55. 55,0 55,1 «William Vecchi: 'Ho allenato Dida e Buffon: sono incredibili'» [William Vecchi: "I trained Dida and Buffon: they're incredible"]. ilportiere.com (στα Ιταλικά). 2 Δεκεμβρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2016. 
  56. 56,0 56,1 May, John (22 May 2007). «AC Milan Pen Pics». BBC Sport. http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/europe/6658701.stm. Ανακτήθηκε στις 7 January 2013. 
  57. 57,0 57,1 57,2 «Dida: It's all about preparation». FIFA. 19 Οκτωβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. 
  58. 58,0 58,1 Marcus, Aaron (Σεπτεμβρίου 2005). «Player Profile: Dida». Goal.com (reposted on acmilan-online.com). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2006. 
  59. 59,0 59,1 59,2 59,3 Agave, Claudio (23 Οκτωβρίου 2015). «Nelson Dida, il Dottor Jekyll & Mister Hyde del Milan» [Nelson Dida, the Doctor Jekyll & Mister Hyde of Milan]. contra-ataque.net (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2016. 
  60. «Lista relembra defesas marcantes de Dida em cobranças de pênaltis». Globo Esporte (στα Πορτογαλικά). 25 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2016. 
  61. «Com sete pênaltis agarrados no Timão, Dida agora é a esperança gremista». Lance!Net (στα Πορτογαλικά). 23 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2016. 
  62. Chegan, Felipe (15 Απριλίου 2015). «Relembre pênaltis defendidos por Dida em momentos decisivos». torcedores.com (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2016. 
  63. Bianchini, Vladimir (11 Απριλίου 2017). «Rei dos pênaltis, Dida teve 'ajuda secreta' para pegar cobranças de Raí e da final do Mundial; veja quem deu as dicas» [King of penalties, Dida had 'secret help' to collect kicks from Raí and the [Club] World Cup final; see who gave the tips]. ESPN Brazil (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2020. 
  64. «Dida la Sfinge è pronto a sorprendere ancora» (PDF). Gazzetta dello Sport (reposted on magliarossonero.it) (στα Ιταλικά). 8 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2016. 
  65. «Nelson Dida, un eroe muto» [Nelson Dida, mute hero]. milannews24.com (στα Ιταλικά). 14 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2016. 
  66. «Jefferson revela que Dida foi espelho no início de carreira dele» [Jefferson reveals that he mirrored Dida early in his career]. esportes.opovo.com.br. 4 Νοεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2016. 
  67. Canônico, Leandro (22 Απριλίου 2008). «Avesso à fama, Aranha vive 'à la Dida'» [Averse to fame, Aranha lives 'à la Dida']. GloboEsporte (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2016. 
  68. «Inter se anima com preparo de Dida, e goleiro vira exemplo». Tribuna Hoje (στα Πορτογαλικά). 14 Ιανουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2016. 
  69. «Worst goalkeeping errors». ESPN Soccernet. 21 Οκτωβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2016. 
  70. «Great goalkeeping blunders of recent times». The Guardian. 18 Οκτωβρίου 2001. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2016. 
  71. «Sai que é sua, Dida!» [Get what's yours, Dida!]. g1.globo.com (στα Πορτογαλικά). 3 Φεβρουαρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2016. 
  72. Hall, Richard (24 Μαρτίου 2010). «Lessons in Calcio: Walter Zenga». footballitaliano.co.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2016. 
  73. Tallarita, Andrea (15 Απριλίου 2009). «Club Focus - Roma - Requiem for a dream». footballitaliano.co.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2016. 
  74. 74,0 74,1 Richardson, James (31 Ιανουαρίου 2006). «Milan strangled by another half-Nelson». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2016. 
  75. Mazzara, Pietro (17 Μαΐου 2010). «Dida: tra miracoli e papere, otto anni in rossonero». milannews.it (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2016. 
  76. «Milan: Cudicini 'Dida? Problema psicologico'» [Cudicini: 'Dida? His problem is psychological']. ESPN FC (στα Ιταλικά). 26 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2016. 
  77. Cerruti, Alberto (18 Νοεμβρίου 2009). «Albertosi "Dida non dà sicurezza"» [Albertosi: "Dida is not secure"]. archiviostorico.gazzetta.it (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2016. 
  78. Saxenal, Siddharth (14 Αυγούστου 2016). «Rio 2016: Brazil's goalkeeper Barbara helps bury Barbosa's ghost». Times of India. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2016. 
  79. Chowdhury, Amlan (21 Νοεμβρίου 2012). «Uncovering Brazil: 'There Were 11 of Us'». thehardtackle.com. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2016. 
  80. Forrest, Brett (5 Μαΐου 2014). «Not his country's keeper - the tale of Moacyr Barbosa». espnfc.us. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2016. 
  81. Renee, Diane (12 Μαΐου 2006). «Dida asks Brazil to forgive Barbosa». Expatica.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2016. 
  82. Tozzi, Daniel· Medice, João Henrique (27 Μαΐου 2006). «Primeiro negro após 50, Dida reclama reconhecimento a Barbosa» [Dida, first black after 50 years, requests recognition for Barbosa]. esporte.uol.com.br (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2016. 
  83. Sirico, Rodrigo (1 Οκτωβρίου 2006). «Dida, o homem que quebrou o tabu». GloboEsporte.com (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2016. 
  84. Duarte, Fernando (10 Ιουνίου 2014). «Júlio César's selection as Brazil's No1 is an uncomfortable statistic». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2016. 
  85. Shaw, Robert (Ιουνίου 2011). «Domestic disputes». When Saturday Comes. When Saturday Comes Ltd. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2016. 
  86. Aredes, Elias (5 Μαΐου 2013). «Racismo e discriminação racial: um tabu no futebol brasileiro» [Racism and discrimination are taboos in Brazilian football]. bolacomgravata.com.br (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2016. 
  87. Baibich, Andre (25 Μαρτίου 2009). «Exclusive: Renan on Valencia, Economic Crisis, Olympics & 2010 World Cup». Goal.com. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2016. 
  88. Vickery, Tim (28 Δεκεμβρίου 2009). «A South American team for the Noughties». BBC Sport. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2020. 
  89. Bate, Adam (3 Οκτωβρίου 2018). «Alisson, Ederson, and the rising reputation of Brazilian 'keepers». Sky Sports. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2020. 
  90. Smith, Rory (21 Ιουνίου 2018). «An Oxymoron No More: The Great Brazilian Goalkeeper». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2020. 
  91. Espinoza, David (14 Ιουλίου 2016). «"No tenía sueldo, era un viático y le regalé un TV a mi madre": Monterrey adelanta emotiva entrevista a Alexander 'Dida' Domínguez». futbolecuador.com (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2016. 
  92. «Goleiro Dida, do Metropolitano, realiza sonho e enfrentará o ídolo homônimo» [Goalkeeper Dida, of (Clube Atlético) Metropolitano, realizes dream by facing his idol and namesake]. GloboEsporte (στα Πορτογαλικά). 2 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2016. 
  93. «Deogratius Munish 'Dida'—Nyota wa ligi kuu wenye a.k.a. za wachezaji wa majuu» [The most popular Tanzanian Premier League star: About the major players]. Goal.com (στα Σουαχίλι). 16 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. [νεκρός σύνδεσμος]
  94. Edwin Ramiro Giraldo Ruiz (29 Σεπτεμβρίου 2006). «'Dida', el portero de titanio». ElMundo.com (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2016. 
  95. «Olaroiu: Al Ahli used to playing under pressure». FIFA.com. 20 Νοεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2016. 
  96. Cerezo, Hugo (1 Νοεμβρίου 2017). «Moha stays in the first team because of Luca Zidane's absence». Marca. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2017. 
  97. «Report says Milan fielded ineligible Brazilian keeper». Hurriyet Daily News. 31 Οκτωβρίου 2000. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2016. 
  98. Goss, Patrick (2000). «DIDA WILL MAKE MILAN MOVE». Sky Sports. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2016. 
  99. «UEFA to probe Milan over Dida reports». Sky Sports. 29 Οκτωβρίου 2000. 
  100. «Bans upheld on appeal in Italian passport scandal». ESPN Soccernet. 18 Ιουλίου 2001. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2016. 
  101. Goss, Patrick (Ιουνίου 2001). «PASSPORT SCANDAL: RECOBA BANNED FOR A YEAR». Sky Sports. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2016. 
  102. «Milan keeper Dida handed suspended sentence». ABC News Australia. 4 Απριλίου 2003. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2008. 
  103. «Nelson de Jesus Silva "Dida" – International Appearances». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2011. 
  104. 104,0 104,1 «A.C. Milan Hall of Fame: Nelson Dida». acmilan.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2015. 
  105. Pierrend, José Luis (31 Ιανουαρίου 2007). «IFFHS' World's Best Goalkeeper of the Year 2005». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2015. 
  106. Pierrend, José Luis (29 Ιανουαρίου 2006). «IFFHS' World's Best Goalkeeper of the Year 2004». RSSSF. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2015. 
  107. «Hall of fame: Nelson Dida». forzamilanonline.com (στα Ιταλικά). Σεπτεμβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2016. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]